رونمایی از جدیدترین تقریظ رهبری در هفته کتاب

به گزارش شهدای ایران به نقل از فارس، نشست خبری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به مناسبت هفته کتاب با حضور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی آزاده نظربلند روز یکشنبه ۱۸ آبان‌ماه برگزار شد.

ابتدا آزاده نظربلند در سخنانی با اشاره به اینکه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در آستانه ورود به دهه سوم فعالیت مستقل خود قرار دارد، افزود: در این دهه جدید، تلاش کرده‌ایم تا با نگاهی نو و آینده‌نگر، رویکردهای تازه‌ای را در مسیر رشد و تحول کتابخانه‌های عمومی کشور تعریف کنیم. این رویکردها بر دو مفهوم کلیدی استوارند؛ نخست، ارتقای تنوع خدمات، و دوم، افزایش دسترسی در ابعاد مختلف فرهنگی و اجتماعی.


بازآفرینی نقش سنتی کتابخانه‌ها

نظربلند در ادامه تأکید کرد: یکی از نخستین گام‌های اساسی در این مسیر، بازآفرینی نقش سنتی کتابخانه‌هاست. کتابخانه دیگر صرفاً محلی برای عضویت و امانت کتاب نیست، بلکه به مرکزی فعال در عرصه فرهنگی و اجتماعی تبدیل شده است. امروز در ادبیات علمی از این تحول با عنوان نسل چهارم کتابخانه‌ها یاد می‌شود؛ جایی که کتابخانه محیطی زنده برای یادگیری مادام‌العمر، گفتگو و مشارکت اجتماعی، خلاقیت، نوآوری و تعامل فرهنگی است.

وی تصریح کرد: این مسیر تحول در کتابخانه‌های کشور آغاز شده است، هرچند هنوز راهی طولانی در پیش داریم. در کنار این رویکرد، بازطراحی فضاهای فیزیکی کتابخانه‌ها برای استفاده مؤثرتر و کارآمدتر نیز از برنامه‌های مهم نهاد است.

او با اشاره به مفهوم تازه‌ای که در ساختار نهاد کتابخانه‌ها تعریف شده است، گفت: در راستای بهره‌وری بیشتر، مفهوم گسترش نقاط خدمت را در نهاد ایجاد کرده‌ایم. به‌جای آنکه صرفاً بر شمار کتابخانه‌ها تمرکز کنیم، اکنون بر این موضوع تأکید داریم که در چند نقطه از کشور خدمات کتابخانه‌ای ارائه می‌شود و چگونه می‌توان دامنه این خدمات را افزایش داد.

نظربلند ادامه داد: هدف ما ترویج مفهوم واقعی کتابخانه است؛ کتابخانه‌ای برای همه مردم، جایی که اقشار مختلف جامعه، فارغ از سن، جنسیت، مذهب، تحصیلات یا طبقه اجتماعی، بتوانند در آن حضور یافته و از خدمات فرهنگی و دانشی آن بهره‌مند شوند.

وی همچنین یکی از مهم‌ترین رویکردهای نهاد را تمرکز بر تحول دیجیتال و حرکت به سوی ساختارهای دانایی‌محور دانست و افزود: این مسیر با سیاست‌ها و برنامه‌های وزارت محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی هم‌راستا است و تلاش داریم کتابخانه‌های عمومی را در مسیر هوشمندسازی و توسعه خدمات دیجیتال پیش ببریم.

تحول در ترویج کتابخوانی با تمرکز بر کودکان و نوجوانان

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، در نشست خبری این نهاد با تأکید بر ضرورت تحول در ساختار و کارکرد کتابخانه‌ها گفت: تحول در حوزه کتابخانه‌های عمومی ضرورتی انکارناپذیر است. یکی از مهم‌ترین رویکردهایی که با جدیت دنبال می‌کنیم، ایفای نقش مؤثر در فرهنگ عمومی و ترویج کتابخوانی با تمرکز ویژه بر کودکان و نوجوانان است.

وی با اشاره به اجرای طولانی‌مدت برنامه‌های ویژه کودکان در نهاد افزود: اکنون تلاش ما بر بهینه‌سازی این برنامه‌ها و تمرکز بر نیازها و خواسته‌های نوجوانان است. هدف ما تبدیل کتابخانه‌ها به فضایی پویا برای حضور نوجوانان و خانواده‌هاست تا بتوانیم همان‌گونه که در حوزه کودکان موفق عمل کردیم، در جذب این گروه‌ها نیز مؤثر باشیم.

نظربلند در ادامه به بازتعریف ارتباطات سازمانی نهاد اشاره کرد و گفت: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ماه‌های اخیر تلاش کرده است تعامل خود را با ناشران، نهادهای فرهنگی و سیاست‌گذاران گسترش دهد. حل مسائل ساختاری نهاد تنها با استفاده از ظرفیت‌های دولت و قانون‌گذاران ممکن است و ما برای تحقق اهداف کلان فرهنگی کشور از همه این ظرفیت‌ها بهره خواهیم گرفت.

او با اشاره به گستردگی خدمات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اظهار کرد: در حال حاضر، نهاد دارای ۴۲۲۹ نقطه خدمت در سراسر کشور است که شامل ۲۷۴۱ کتابخانه عمومی و پیشخوان شهری، ۸۰۰ کتابخانه در روستاها، حدود ۵۰۰ کتابخانه سیار و ۱۸۸ تالار مطالعه می‌شود. این شبکه گسترده، بستر اصلی ما برای ارائه خدمات فرهنگی به مردم در اقصی نقاط کشور است.
 

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ادامه داد: در حال حاضر بیش از دو و نیم میلیون عضو فعال در کتابخانه‌های عمومی کشور حضور دارند و ۷۵۰۰ نیروی انسانی فرهنگی در خط مقدم ترویج کتابخوانی فعالیت می‌کنند. هر کتابدار، در واقع یک مرجع محلی و نقطه تماس فرهنگی میان نهاد و مردم است.

وی از گسترش خدمات برای گروه‌های خاص نیز خبر داد و گفت: در کتابخانه‌های عمومی کشور ۶۲ بخش ویژه نابینایان و کم‌بینایان، ۳۰ بخش ویژه ناشنوایان و کم‌شنوایان و برنامه‌های اختصاصی برای سالمندان فعال است. در این زمینه کارگروه‌های تخصصی شکل گرفته و نتایج جلسات آن‌ها به‌زودی منتشر خواهد شد.

نظربلند با اشاره به اهمیت عدالت فرهنگی و دسترسی برابر افزود: یکی از مأموریت‌های نهاد، رساندن کتاب و خدمات فرهنگی به مناطق فاقد کتابخانه از جمله مناطق مرزی و عشایری است. این کار از طریق کتابخانه‌های سیار و طرح ارسال کتاب انجام می‌شود تا امکان بهره‌مندی فرهنگی برای همه اقشار جامعه فراهم گردد.

وی در ادامه از برنامه‌های آموزشی نهاد برای ارتقای مهارت کتابداران سخن گفت و اظهار داشت: کتابداران خط مقدم ارائه خدمات هستند و بسیاری از آن‌ها نیازمند آموزش‌های تخصصی در حوزه خدمات فرهنگی‌اند. بر همین اساس، دوره‌های ملی و منطقه‌ای آموزش کتابداران در سال جاری برگزار شد. در قالب طرح "بوت‌کمپ طراحی برای نوجوانان"، از میان پنج هزار متقاضی، ۱۰۰ کتابدار برگزیده در مدارس منطقه‌ای کرمان و همدان آموزش دیدند. همچنین رویداد آموزشی و رقابتی "کتابخانه برای همه" و دوره‌های آنلاین آموزشی در سراسر کشور در حال اجراست.
 

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در پایان تأکید کرد: توانمندسازی کتابداران می‌تواند زمینه‌ساز تربیت مربیان فرهنگی باشد؛ مربیانی که در حوزه کودک، نوجوان و خانواده نقش مؤثری در ترویج مطالعه ایفا می‌کنند. نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با تکیه بر ظرفیت‌های انسانی، علمی و اجتماعی خود مسیر نوآوری و تحول را با جدیت ادامه خواهد داد.

حفظ استمرار و پیوستگی برای رفع مشکلات نهاد کتابخانه‌ها

آزاده نظربلند، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، گفت: تعامل با هیئت دولت، استانداران استان‌ها و کمیسیون‌های تخصصی مجلس در راستای بررسی و رفع مشکلات نهاد انجام شده است و امیدواریم مشکلات چندین ساله که همکاران ما با آن‌ها درگیر هستند، با ارائه راه‌حل‌های منطقی و پایدار، مرتفع شود.

وی افزود: موضوعاتی مانند قراردادهای نیروی انسانی، مدل جذب و قرارداد بستن با نیروها و سایر مسائل نیازمند تعامل و حمایت سیاستگذاران فرهنگی کشور است که با جدیت پیگیری می‌کنیم و این عزیزان قول داده‌اند که به ما کمک کنند تا بتوانیم مسیر موفقیت را ادامه دهیم.

دبیرکل نهاد ادامه داد: یکی از محورهای اصلی فعالیت‌های ما سفرهای استانی بوده که با هدف ارزیابی مدیریت استان‌ها و ساختارهای ستادی و همچنین ارتباط مستقیم با کتابداران انجام شده است. در این سفرها بیش از ۷۰۰ کتابدار توانستند برای اولین بار با بنده و معاونان به صورت چهره‌به‌چهره دیدار و مسائل خود را مطرح کنند.


وی تأکید کرد: اهداف دیگر سفرهای استانی شامل دیدار با مسئولان استانی، افتتاح کتابخانه‌های جدید و بازطراحی‌شده و بازدید از پروژه‌های کتابخانه‌ای در مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها بوده است. طی این دوره، ما ۱۴ سفر انجام دادیم و با احتساب سفرهای همکاران دیگر، به ۲۰ استان سر زدیم.

وی گفت: در حوزه بین‌الملل نیز اقدامات مهمی انجام شده است؛ از جمله عضویت در مؤسسات بین‌المللی و دیدار با رئیس موسسه فرهنگی و کتابخانه‌های عراق به منظور توسعه تعاملات فرهنگی فرامرزی.
 

وی افزود: در این دوره، توسعه کتابخانه‌های عمومی از طریق بازطراحی و تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام از اقدامات کلیدی بوده است. طی ۱۰ ماه گذشته، ۲۴ کتابخانه جدید به مجموعه اضافه شد و ۴۰ کتابخانه در ۱۴ استان بازطراحی و بهره‌برداری شده‌اند. همچنین بازطراحی ۳۲ کتابخانه در ۸ استان دیگر در حال انجام است.

وی ادامه داد: در خصوص کتابخانه‌های مرکزی استان‌ها، پیشرفت قابل توجهی حاصل شده است. کتابخانه‌های مرکزی گیلان، مازندران، هرمزگان، اراک و کرمانشاه بیش از ۸۰ درصد پیشرفت داشته و به زودی آماده بهره‌برداری خواهند شد. تلاش ما بر این است که کتابخانه‌ها همزمان با افتتاح، آماده خدمت‌رسانی نیز باشند.

وی گفت: در زمینه توسعه کتابخانه‌های سیار، در حال حاضر ۶۷ خودرو سیار داریم که ۵۰۰ نقطه خدمت را پوشش می‌دهند. طی این دوره، ۱۰ کتابخانه سیار جدید به مجموعه اضافه شده و ۸ دستگاه دیگر در استان‌ها در حال بهره‌برداری هستند.

وی افزود: از ابتدای سال جاری، بیش از ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار نسخه کتاب به ارزش حدود ۲۰۰ میلیارد تومان برای کتابخانه‌های عمومی کشور فراهم شده است. همچنین ۱۵۷ عنوان نشریه در قالب ۸۷ هزار نسخه به کتابخانه‌های سراسر کشور ارسال شده است. بخش عمده منابع جدید به بخش کودک و نوجوان اختصاص یافته است.

وی ادامه داد: در حوزه فناوری، سامانه هوشمند مشاوره و جستجوی کتاب، سامانه تصمیم‌گیری داده‌محور و سامانه مشارکت محور برای مدیریت کمک‌های خیرین طراحی شده است تا خدمات کتابخانه‌ای به صورت هوشمند و شفاف ارائه شود.
 

وی گفت: در حوزه نیروی انسانی نیز اقداماتی حمایتی انجام شده است؛ از جمله اختصاص ۵۰ درصد فوق‌العاده ویژه، اجرای طرح هم‌افزای برای افزایش حقوق همکاران در آستانه بازنشستگی، اختصاص حق مسکن برای نخستین بار، اعمال شیفت‌بندی قانونی و پرداخت حقوق متناسب برای کتابداران دو شیفت، اضافه حقوق برای حضور در روزهای پنجشنبه و پرداخت کمک رفاهی و پاداش ویژه به مناسبت هفته کتاب.

وی در پایان تأکید کرد: تمامی این اقدامات، هرچند کوچک به نظر برسند، اما آهسته و پیوسته پیش می‌روند. تلاش ما بر حفظ استمرار و پیوستگی این فعالیت‌هاست تا مشکلات همکاران در نهاد کتابخانه‌های عمومی به مرور حل شود.

۲۶کتابخانه جدید و ۱۷ هزار برنامه فرهنگی

در ادامه سیامک محبوب، معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نیز در سخنانی گفت: برای هفته کتاب برنامه‌های متنوعی پیش‌بینی شده است. بخشی از این برنامه‌ها جاری هستند و بخشی نقطه‌ای و روزانه اجرا می‌شوند. شاید مهم‌ترین رویداد ما، برنامه ۲۴ آبان، روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار باشد. این روز به پاس زحمات کتابداران عزیز به نام «روز کتابدار» نامگذاری شده است.

معاون توسعه کتابخانه‌ها افزود: در این رویداد دو اتفاق مهم رخ می‌دهد. اول، جایزه ملی «همخوان» و نشان کتابخانه است که شامل ۱۲ نشان خرد می‌شود و مانیفست، بیانیه و چشم‌انداز آینده حرکت کتابخانه‌های عمومی را بازتاب می‌دهد. تلاش ما بر این است که کتابداران و فعالانی که خدمات موثر و مفید ارائه داده‌اند، هم در داخل کتابخانه و هم خارج از آن، تقدیر شوند و به عنوان الگو معرفی شوند.

وی ادامه داد: تاکنون ۴۲۳۶ پرونده برای دریافت جایزه ثبت شده است. از این میان، ۷۹ نفر به عنوان خبرنگار کتاب ثبت‌نام کرده‌اند که این خود مایه افتخار است.

محبوب تصریح کرد: شیوه تقدیر نیز تغییر کرده است. به جای تقدیر فردی و مستقل، فعالیت‌های گروهی و مشارکتی نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. تقدیرها شامل جایزه نقدی، نشان نصب‌شده در کتابخانه و طبقه تشویقی پایدار خواهد بود که به‌صورت ماهانه ادامه خواهد داشت.

وی درباره برنامه‌های فرهنگی هفته کتاب افزود: در این هفته رونمایی از سه کتاب مهم انجام خواهد شد: کتاب «خانم‌ها»، کتاب «همسفر آتش» و کتاب «تب ناتمام».