بازداشت، شکنجه، مرگ/ روایت تکان‌دهنده از ربایش سیستماتیک پزشکان در غزه
دکتر حسام ابو صفیه و دکتر مروان الحمس، از برجسته‌ترین پزشکان غزه، تنها دو نمونه از ده‌ها کادر درمانی هستند که توسط نیروهای اسرائیلی ربوده شده‌اند؛ پزشکانی که به‌جای درمان، اکنون خود قربانی شکنجه، بی‌عدالتی و بی‌خبری‌اند؛ برخی، حتی زنده بازنگشته‌اند.
شهدای ایران:به نقل از خبرگزاری دانشجو، دکتر حسام ابو صفیه و دکتر مروان الحمس، دو پزشک سرشناس فلسطینی که در جریان نسل‌کشی در غزه توسط نیروهای اشغالگر اسرائیلی ربوده شدند، طبق توافق آتش‌بس و تبادل اسرا آزاد نخواهند شد.
شبکه خبری CNN به نقل از منبعی در حماس گزارش داد که دکتر حسام ابو صفیه، که سال گذشته توسط نیروهای اسرائیلی ربوده شده بود، مشمول توافق آزادی زندانیان نیست.
یکی از مقامات حماس روز جمعه به CNN گفت:«اشغالگر از آزاد کردن دکتر حسام ابو صفیه خودداری کرده است.»
همین مقام افزود که دکتر مروان الحمس، مدیر بیمارستان‌های صحرایی در نوار غزه، نیز از فهرست آزادشدگان خارج شده است.
بر اساس توافق آتش‌بس که روز چهارشنبه و در چارچوب طرح صلح دونالد ترامپ به‌دست آمده، حماس باید ۴۸ اسیر اسرائیلی باقی‌مانده در غزه را آزاد کند و در مقابل، اسرائیل باید ۲۵۰ زندانی فلسطینی محکوم به حبس ابد و همچنین ۱۷۰۰ فلسطینی اهل غزه را که پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ ربوده شده‌اند، آزاد نماید.
دو پزشک کیستند؟
حسام ابو صفیه
نیروهای اسرائیلی در دسامبر ۲۰۲۴، پس از یورش به بیمارستان کمال عدوان، دکتر حسام ابو صفیه را ربودند. نظامیان با تهدید اسلحه او را از بیمارستان بیرون کشیدند، ساختمان بیمارستان را ویران کردند و آن را عملاً از چرخه خدمت‌رسانی خارج کردند.
در میان ساختمان‌های ویران‌شده بر اثر بمباران، ابو صفیه در حالی‌که کت سفید پزشکی بر تن داشت، از میان خیابان‌های پوشیده از آوار عبور می‌کرد و به سمت تانک‌های اسرائیلی می‌رفت.
فیلمی که از آن لحظه ثبت شده، آخرین تصویری است که از ابو صفیه پیش از بازداشت در دسترس است.
ابو صفیه پزشک ارشد سازمان MedGlobal در نوار غزه بود؛ سازمانی غیرانتفاعی مستقر در شیکاگو که از سال ۲۰۱۸ با کادر درمانی محلی همکاری داشته و تیم‌های پزشکی داوطلب به غزه اعزام می‌کند.
در گفت‌وگویی با شبکه NBC News، دکتر جان کاهلر، یکی از بنیان‌گذاران MedGlobal، گفت که به شدت نگران است که ابو صفیه «زنده از بازداشت بیرون نیاید».
او در ادامه افزود:
«ابو صفیه دوست من، یک قهرمان و راهنماست. او در راه‌اندازی مراکز تثبیت تغذیه در نوار غزه نقش کلیدی داشت.»
دکتر حسام ابو صفیه کجاست؟
تا ۱۱ فوریه ۲۰۲۵، اسرائیل اجازه نداد که دکتر ابو صفیه با وکیل خود ملاقات کند. در آخرین ملاقات حقوقی که در اوایل ژوئیه ۲۰۲۵ در زندان نظامی عوفر انجام شد، وکیلش اعلام کرد که ابو صفیه بیش از ۴۰ کیلوگرم وزن از دست داده است – وزن او از ۱۰۰ کیلوگرم به حدود ۶۰ کیلوگرم کاهش یافته است.
او در تاریخ ۲۴ ژوئن در زندان عوفر به‌شدت مورد ضرب و جرح قرار گرفت و در نتیجه آن، دنده‌ها، صورت و کمرش آسیب دیده‌اند. با وجود درخواست برای دریافت مراقبت‌های پزشکی و انجام آزمایش‌های قلبی به‌دلیل نامنظم بودن ضربان قلب، این درخواست‌ها از سوی مقامات زندان رد شده‌اند.
وی همچنان در سلول انفرادی نگهداری می‌شود، در شرایطی بسیار سخت، محروم از نور خورشید و همچنان در فصل گرما، لباس‌های زمستانی به تن دارد. وکیل او هشدار داده است که وضعیت جسمی و روانی ابو صفیه و بسیاری دیگر از زندانیان فلسطینی بحرانی است، در حالی‌که خدمات درمانی، غذا و بهداشت همچنان به‌شدت برای آنها محدود شده است.
"رزمندگان غیرقانونی"
نیروهای اشغالگر اسرائیلی تاکنون بیش از ۲۰۰۰ فلسطینی شناخته‌شده از غزه را ربوده‌اند و آنها را بدون محاکمه و بدون اطلاع‌رسانی به خانواده‌ها، تحت بازداشت بی‌پایان قرار داده‌اند. این اقدام با استناد به قانون «رزمندگان غیرقانونی» صورت می‌گیرد، که به‌صراحت با قوانین بین‌المللی در تضاد است.
در حال حاضر، طبق گزارش گروه‌های حمایت از زندانیان، ۲۴۵۴ نفر به‌عنوان "رزمنده غیرقانونی" طبقه‌بندی شده‌اند – بالاترین آمار ثبت‌شده از زمان آغاز نسل‌کشی غزه.
طبق گزارش عفو بین‌الملل، به نقل از زندانیان سابق، بازداشت مخفیانه بسیاری از این افراد در مواردی به‌معنای ناپدیدسازی قهری بوده است، و در این دوره‌ها، بازداشت‌شدگان مورد شکنجه، ضرب و جرح، آزار روانی و رفتارهای غیرانسانی و تحقیرآمیز از سوی ارتش، دستگاه‌های اطلاعاتی و پلیس اسرائیل قرار گرفته‌اند.
قانون رزمندگان غیرقانونی، اختیارات گسترده‌ای به ارتش اسرائیل می‌دهد تا هر فردی از غزه را که مظنون به اقدامات علیه اسرائیل یا تهدید امنیتی تلقی شود، برای مدت نامحدود و بدون ارائه هیچ‌گونه مدرک، بازداشت کند.
بازداشت‌شدگان شامل پزشکانی هستند که به‌دلیل ترک نکردن بیماران خود در بیمارستان‌ها دستگیر شدند؛ مادرانی که در مسیر عبور از «کریدور امن» از شمال به جنوب غزه از نوزادان خود جدا شدند؛ و همچنین مدافعان حقوق بشر، کارکنان سازمان ملل، روزنامه‌نگاران و دیگر غیرنظامیان.
یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های این سرکوب، مورد دکتر حسام ابو صفیه است.
در بیانیه‌ای، سازمان عفو بین‌الملل اعلام کرد: «بازداشت و تداوم حبس خودسرانه‌ی دکتر حسام ابو صفیه بدون تفهیم اتهام یا محاکمه – که با استناد به قانون سوءاستفاده‌آمیز "رزمندگان غیرقانونی" انجام شده – بازتابی است از هدف‌گیری سیستماتیک کادر درمانی فلسطینی توسط اسرائیل و نابودی برنامه‌ریزی‌شده‌ی زیرساخت‌های بهداشت و درمان در غزه با هدف ایجاد شرایط زندگی‌ای که به نابودی فیزیکی فلسطینیان منجر شود.»
مروان الحمس
در تاریخ ۲۱ ژوئیه ۲۰۲۵، یک واحد نیروهای ویژه‌ی اسرائیلی، دکتر مروان الحمس، مدیر بیمارستان‌های صحرایی نوار غزه را در جریان حمله‌ای مرگبار به خان یونس ربود. او در حال بازدید از یک بیمارستان صحرایی وابسته به کمیته بین‌المللی صلیب سرخ بود.
به‌گفته‌ی شاهدان عینی، نیروهای اسرائیلی در همان روز، به سمت گروهی از غیرنظامیان در یک کافه‌ی ساحلی روبه‌روی بیمارستان صلیب سرخ آتش گشودند. این حمله به کشته شدن دو فلسطینی و زخمی شدن یک راننده‌ی آمبولانس انجامید.
دکتر الحمس نیز از ناحیه‌ی پا هدف گلوله قرار گرفت.
حدود ۷۰ روز بعد، در تاریخ ۲ اکتبر، تسنیم الحمس، دختر پرستار دکتر الحمس نیز به شیوه‌ای مشابه ربوده شد.
به‌گزارش سازمان دیده‌بان حقوق بشر Euro-Med Monitor، یک کامیون کوچک با چهار مرد مسلح و یک راننده با لباس غیرنظامی، در نزدیکی یک مرکز درمانی در منطقه‌ی ارض الطیبه، واقع در غرب خان‌یونس، کمین کرده بود.
زمانی که تسنیم به سمت محل کارش می‌رفت، افراد مسلح راه را بر او بستند. چند نفر از آنها از خودرو پیاده شدند، او را مورد ضرب و جرح قرار دادند، دهانش را بستند و به زور سوار خودرو کردند.
افراد مسلح برای پراکنده کردن شهروندانی که تلاش داشتند مانع شوند، به‌سوی هوا تیراندازی کردند و سپس به سمت شمال رفح – منطقه‌ای تحت کنترل ارتش اسرائیل – گریختند.
سازمان یورومد مانیتور در بیانیه‌ای اعلام کرد: «این رویداد، بخشی از الگوی نگران‌کننده‌ی ربایش‌ها و ناپدیدسازی‌های قهری است که توسط نیروهای اسرائیلی علیه غیرنظامیان فلسطینی، از جمله کارکنان بهداشت، در نوار غزه انجام می‌شود.»
چند پزشک در زندان‌های اسرائیل نگهداری می‌شوند؟
طبق داده‌های منتشرشده در ماه ژوئیه توسط گروه دیده‌بان حقوق کارکنان درمان (Healthcare Workers Watch – HWW)، ۲۸ پزشک اهل غزه در زندان‌های اسرائیل نگهداری می‌شوند؛ از این میان، هشت نفر از آنها از پزشکان ارشد در تخصص‌هایی مانند جراحی، ارتوپدی، مراقبت‌های ویژه، قلب و کودکان هستند.
از بین این ۲۸ نفر، ۲۱ نفر بیش از ۴۰۰ روز است که در بازداشت به سر می‌برند. به‌گفته‌ی HWW، هیچ‌کدام از این پزشکان تاکنون با هیچ اتهام رسمی مواجه نشده‌اند.
در ماه ژوئیه، سه تن از کارکنان حوزه سلامت بازداشت شده‌اند که در میان آنها، دکتر مروان الحمس نیز حضور دارد. مکان نگهداری او همچنان نامشخص است و اسرائیل تاکنون بیانیه‌ای رسمی درباره بازداشت او منتشر نکرده است.
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، از زمان آغاز حمله سراسری به غزه در اکتبر ۲۰۲۳، بیش از ۳۰۰ نفر از کارکنان حوزه سلامت توسط اسرائیل بازداشت شده‌اند.
با این حال، سازمان HWW این رقم را بالاتر می‌داند و اعلام کرده که بیش از ۴۰۰ نفر از کارکنان درمانی بازداشت شده‌اند.
معاذ السر، مدیر HWW، اعلام کرد: «بسیاری از کادر درمان در محل کارشان بازداشت شده‌اند، و برای ماه‌ها در شرایطی نگهداری می‌شوند که نه امکان ارتباط با بیرون دارند، نه دسترسی به خدمات درمانی در صورت نیاز، و نه حداقل‌های شرایط انسانی در بازداشت.»
سازمان ملل متحد و نهادهایی مانند HWW، دیده‌بان حقوق بشر (HRW)، پزشکان برای حقوق بشر اسرائیل، و سازمان عفو بین‌الملل، موارد تأییدشده‌ای از شکنجه، خشونت و آزار روانی علیه کادر درمان در زندان‌های اسرائیل را ثبت و منتشر کرده‌اند.
