گردشگری زیارت در قم، فرصتی بزرگ با چالش‌های تکراری
قم- شهر قم همچنان درگیر مشکلات تکراری در حوزه خدمات و زیرساخت‌هاست مشکلاتی که در مناسبت‌های خاص مانند وفات حضرت معصومه(س) به اوج می‌رسد.
به گزارش شهدای ایران به نقل ازمهر، شهر قم همواره در ذهن و دل ایرانیان و مسلمانان جهان به‌عنوان نگین درخشان زیارت شناخته می‌شود؛ شهری که بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه معصومه سلام‌الله‌علیها و مسجد مقدس جمکران در آن می‌درخشد و سالانه میلیون‌ها عاشق و دلداده اهل‌بیت(ع) از سراسر ایران و کشورهای اسلامی برای عرض ارادت به این دیار سفر می‌کنند.
قم نه تنها کانون معنوی و مذهبی جهان تشیع است، بلکه ظرفیت‌های متنوعی در حوزه گردشگری فرهنگی، تاریخی و حتی درمانی دارد، اما با همه این ظرفیت‌ها، فقدان انسجام مدیریتی و نبود برنامه‌ریزی منسجم در حوزه خدمات و زیرساخت‌ها، چهره‌ای دوگانه از این شهر مقدس ترسیم کرده است؛ شهری که در مناسبت‌های خاص مذهبی مانند وفات حضرت معصومه(س)، نیمه شعبان، محرم و صفر، شاهد خیل میلیونی زائران است، اما توان پاسخگویی به نیازهای ابتدایی آنان را ندارد.
در حالی که بارها مسئولان و مدیران اجرایی استان، گردشگری زیارت را محور توسعه اقتصادی قم معرفی کرده‌اند، اما اقدام جدی و سازمان‌یافته‌ای برای ارتقای سطح خدمات، توسعه مراکز اقامتی و ایجاد زیرساخت‌های پایدار در این شهر انجام نشده است.
عدم هماهنگی بین شهرداری، استانداری، معاونت امور زائرین و اداره کل میراث فرهنگی موجب شده است هر بار در مناسبت‌های مهم، همان مشکلات تکراری به چشم بیاید، ترافیک‌های کلافه‌کننده، کمبود پارکینگ، نبود سرویس‌های بهداشتی کافی، خوابیدن زائران در خیابان‌های اطراف حرم و سرگردانی زائران.
در شب وفات کریمه اهل‌بیت(س)، بار دیگر این ناکارآمدی آشکار شد، شبی که قم با ورود بی‌سابقه زائران میلیونی مواجه شد اما به دلیل کمبود خدمات، بسیاری از زائران عملاً زمین‌گیر شدند.
روایت زائران از شمال تا کرمان
سیامک یکتایی، زائری از شمال کشور، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: برای شب وفات بانوی کرامت برنامه‌ریزی کرده بودیم در کنار خانواده به زیارت بیاییم، اما ساعتی طولانی در خیابان‌های منتهی به حرم به دنبال پارکینگ ماندیم و انرژی ما در ترافیک از دست رفت و در نهایت، پس از یکی دو ساعت زیارت، ناچار شدیم قم را ترک کنیم.
زائر دیگری از استان کرمان نیز با گلایه از تکرار مشکلات در سفرهای زیارتی خود به قم گفت: هر بار با عشق به جمکران و حرم مطهرحضرت معصومه(س) سفر می‌کنیم، اما هربار با معضلاتی چون ترافیک، نبود پارکینگ و کمبود سرویس بهداشتی مواجه می‌شویم و خانواده‌ام برای استفاده از سرویس ناچار بودند مسیرهای شلوغ را طی کنند تا به حرم برسند.
علی گنجی، زائر دیگری، نیز به خبرنگار ما گفت: قم سالانه میزبان میلیون‌ها زائر است، اما همچنان کمبود خدمات وجود دارد و شب گذشته خانواده‌هایی را دیدم که با وجود کودکان و سالمندان ناچار بودند در پیاده‌روهای اطراف حرم شب را به صبح برسانند.
انتقادات فقط محدود به زائران نیست و شهروندان قمی نیز در این مناسبت‌ها زندگی روزمره‌شان مختل می‌شود که یکی از شهروندان در این باره می‌گوید: ما که ساکن قم هستیم چه گناهی کرده‌ایم؟ هر بار که می‌دانیم زائران میلیونی به قم می‌آیند، مسئولان هم می‌دانند، اما چرا هیچ تدبیر مناسبی برای ترافیک نمی‌شود؟ اگر حادثه‌ای رخ دهد چگونه باید از این ترافیک رها شویم؟
سیدرضا برقعی، یکی دیگر از شهروندان، نیز افزود: از میدان عمار یاسر گرفته تا سه‌راه بازار و باجک، ترافیک طاقت‌فرساست، چرا مسئولان به جای شعار دادن، فکری اساسی برای مدیریت این بحران نمی‌کنند؟ حتی خود شهروندان می‌توانند همکاری کنند، به شرط آنکه تدابیر جایگزین مانند حمل‌ونقل عمومی فراهم باشد و تاکسی‌ها در این شب‌ها همکاری نمی‌کنند و راهنمایی و رانندگی نیز حضور چشمگیری ندارد.
یک بانوی قمی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان کرد: حضور زائران امسال بی‌سابقه بود و عصر پنجشنبه هسته مرکزی شهر عملاً قفل شد و پارکینگ‌ها و خیابان‌ها پر شدند و خودروهای برقی که قرار بود سالمندان را جابه‌جا کنند، یا شارژ نداشتند یا به‌شدت ناکافی بودند و بسیاری از سالمندان با زحمت بسیار توانستند به حرم برسند وگویا مسئولان نمی‌دانند قم این روزها چه حجم عظیمی از زائر را به خود می‌بیند.
قم با حال و هوای اربعین، اما با خدمات حداقلی
امسال با حضور پرشور زائران داخلی و موکب‌داران عراقی، فضای قم در ایام وفات کریمه اهل‌بیت(س) حال و هوایی شبیه اربعین به خود گرفت؛ صحنه‌هایی ناب از عشق و ارادت مردم به اهل‌بیت(ع) شکل گرفت، اما همزمان کمبود امکانات اولیه، خاطره این زیارت را برای بسیاری تلخ کرد.
این شرایط بار دیگر پرسشی جدی را پیش روی مسئولان قرار داد که چه زمانی نهادهای متولی زیارت، به‌جای برنامه‌های جزیره‌ای، بر سر یک میز خواهند نشست تا با یکپارچگی و هم‌افزایی، تجربه‌ای شایسته و ماندگار از زیارت در قم برای زائران داخلی و خارجی رقم بزنند؟
قم به‌عنوان شهر زیارتی جهان اسلام، ظرفیت‌هایی فراتر از آنچه امروز بهره‌برداری می‌شود در اختیار دارد، اما تا زمانی که ضعف مدیریتی، نبود انسجام بین دستگاه‌ها و نگاه کوتاه‌مدت بر تصمیمات این شهر حاکم باشد، زائران میلیونی همچنان با مشکلات تکراری مواجه خواهند شد و فرصت ماندگاری در قم به تهدیدی برای خاطره زیارت بدل می‌شود.
