عملیات مسلم‌بن عقیل و ماجرای یک قطعنامه
قطعنامه ۵۲۲ در ۷ بند و بدون توجه به شناسائی کشور متجاوز و جبران خسارت های وارد شده به کشور مورد تجاوز تنظیم شده بود.شورای امنیت در این قطعنامه، خواستار از سرگیری فعالیت میانجیگران بین‌المللی شده بود.
شهدای ایران: به نقل از ایسنا، منطقه عملیاتی «مسلم بن عقیل» که شهر سومار عقبه آن محسوب می‌شد، با یک جاده آسفالت از ایلام به سومار و پاسگاه میان تنگ و پس از ارتفاعات مرزی به شهر مندلی عراق ختم می‌شد. در شمال این منطقه نفت شهر و در جنوب آن ارتفاعات میمک قرار داشت.
عراق در ابتدای هجوم سراسری خود به ایران در شهریور ۱۳۵۹، با بهره گیری از جاده مندلی- سومار، ارتفاعات سرکوب مرزی را تصرف کرده و بر دشت سومار مسلط شده بود.
اما پس از اجرای عملیات گسترده بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر ، عراق در تیرماه ۱۳۶۱ ، در یک اقدام تبلیغاتی، از بخشی از این مناطق که برخی از آنها فاقد ارزش نظامی بودند، عقب‌نشینی کرد و در برخی مناطق نیز نیروهایش را تنها از دشت‌ها و زمین‌های هموار خارج کرد و ارتفاعات مسلط و سرکوب را همچنان در اختیار خود نگه داشت.
ارتفاعات مرزی منطقه سومار، یکی از این ارتفاعات بود که نیروهای عراق با استقرار در ارتفاعات مرزی، کاملا بر سومار، قصر شیرین و نفت شهر تسلط داشتند و در نتیجه، ارتباط شمال به جنوب نیروهای خودی از این منطقه با مشکلاتی توام بود.
اهداف عملیات
بنابراین این عملیات با هدف گشودن جبهه جدید در منطقه میانی، از بین بردن تمرکز نیروهای دشمن در جنوب، از بین بردن تسلط دید و تیر دشمن بر منطقه سومار و تسلط دید و تیر نیروهای خودی بر شهر مندلی و تهدید شهر عراق، در ساعات اولیه بامداد ۱۳۶۱/۷/۹آغازشد» (۱)
«رزمندگان اسلام پس از عبور از معبرهائی که در میدان مین احداث شده بود، خود را به خطوط دفاعی دشمن رساندند و با شکستن خطوط دفاعی نیروهای عراق، به عمق منطقه نفوذ کردند
در روز اول عملیات مسلم بن عقیل، نیروهای خودی موفق شدند مواضع تصرف شده را تثبیت کنند. از جمله مشکلاتی که می‌تواست موفقیت کسب شده را تهدید کند، بمباران هوائی دشمن بود که با توجه به ابری شدن هوا در روز اول عملیات و تثبیت مواضع متصرف شده به دست نیروهای خودی، این نگرانی رفع شد. به رغم هوشیاری دشمن در خصوص منطقه عملیات، نیروهای خودی توانستند اهداف اصلی عملیات را تامین کنند.
نزدیکی منطقه عملیاتی مسلم بن عقیل به پایتخت عراق، صدام و مسئولان عراق را به وحشت انداخت. با توجه به نتایج عملیات، صدام در شب سوم عملیات در یکی از قرارگاههای منطقه حاضر شد و خطاب به مسئولان نظامی در منطقه گفت آبرو و حیثیت عراق به خطر افتاده است، شما به هر صورتی که هست باید این ارتفاعات و مواضع خود را پس بگیرید.
به دنبال عملیات مسلم بن عقیل، عراق دست به تحرکات دیپلماتیک در سطح بین‌المللی زد. ملاقات وزیر خارجه عراق با روسای هیئت‌های نمایندگی کشورهای عضو دائم شورای امنیت و درخواست عراق از این شورا برای تشکیل جلسه به منظور بررسی اوضاع وخیم منطقه ، از جمله این اقدامات بود.»(۲)
تصویب قطعنامه ۵۲۲ سازمان ملل متحد
«سه روز پس از این درخواست، شورای امنیت سازمان ملل متحدتشکیل جلسه داد. در این جلسه «محمد بوستا»، وزیر امور خارجه مغرب، به نمایندگی از کشورهای عربی سخن رانی کرد. وی با جانب داری از عراق و صلح طلب خواندن این کشور، خواستار ادامه فعالیت هیئت های صلح و همکاری ایران با آنها شد.
سعدون حمادی وزیر خارجه عراق، از شورای امنیت خواست که تصمیمات موثرتری درباره ایران اتخاذ کند. شورا پس از استماع صحبت های سخنرانان، وارد رای گیری شد و قطع نامه ۵۲۲ را که متن آن را نماینده اردن به عنوان رئیس ادواری شورای امنیت تهیه کرده بود؛ تصویب کرد.
قطعنامه ۵۲۲ در ۷ بند و بدون توجه به شناسائی کشور متجاوز و جبران خسارت های وارد شده به کشور مورد تجاوز تنظیم شده بود.شورای امنیت در این قطعنامه ضمن استقبال از موضع عراق در پذیرش قطعنامه قبلی(قطع نامه ۵۱۴ در تیر ۱۳۶۱)، خواستار از سرگیری فعالیت میانجی گران بین المللی شده بود.
بلافاصله وزارت خارجه ایران با انتشار بیانیه ای به تصویب این قطعنامه اعتراض کرد. در این بیانیه با اشاره به حمایت علنی و همراهی همه جانبه کشور اردن با عراق در طول جنگ، رئیس شورای امتیت (نماینده اردن که مسئول تنظیم قطعنامه بود) فاقد صلاحیت لازم برای بررسی این موضوع اعلام شده بود و در ادامه آن درخواست ایران برای شناسائی و محکومیت متجاوز و جبران خسارت های وارد شده به ایران مورد تاکید قرار گرفته بود.»(۳)
بدین ترتیب همان گونه که ملاحظه می شود همچون شرایط بعد از فتح خرمشهر که ایران دست برتر را در جنگ داشت و قطعنامه ۵۱۴ سازمان ملل متحد در جهت خاتمه دادن به جنگ و پذیرش صلح توسط طرفین ، بدون شناسائی متجاوز، تصویب شده بود، بعد از عملیات مسلم بن عقیل نیز که ایران در شرایط برتر نظامی نسبت به رژیم بعثی قرارداشت، بار دیگر قطعنامه ای ناعادلانه و در جهت کمک به صدام به منظور گریز از شکست و بدون لحاظ کردن شناسائی متجاوز و پرداخت غرامت تصویب شد.
در واقع در طول جنگ هشت ساله جامعه بین الملل فقط در مواقعی که عراق در موضع ضعف قرار می گرفت به تکاپو برای پایان دادن به جنگ بدون در نظرگرفتن اصول و معیارهای عادلانه می افتاد.
منابع:
۱-فصلنامه نگین ایران (شماره ۳۸)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، پائیز ۱۳۹۰، صفحات ۹و ۱۰
۲- لطف‌الله زادگان، علیرضا، روز شمار جنگ ایران و عراق: عملیات مسلم بن عقیل (جلد ۲۱)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ اول، ۱۳۹۱ صفحات ۵۹۲،۵۹۳،۵۹۴،۵۹۵
۳- فصلنامه نگین ایران ،شماره ۳۸،صفحات ۱۶،۱۷
انتهای پیام
