تحلیل‌گر ارشد سیاسی، امنیتی و بین‌الملل در یادداشتی نوشت:
به گزارش شهدای ایران:۱. پیش‌زمینه تحول اخیر در روابط ایران و غرب
با انتشار گزارش تنش‌آفرین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و صدور سیگنال‌های سیاسی از سوی تروئیکای اروپایی و ایالات متحده، پرونده هسته‌ای ایران بار دیگر وارد مرحله‌ای حساس و بحرانی شده است. شواهد حکایت از تصمیم مشترک غرب برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت دارد. این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران، ضمن اعلام رسمی شکایت از آژانس، پیشنهاد اخیر آمریکایی‌ها را نیز قاطعانه رد کرده است.
۲. تحلیل شکاف بنیادین در مواضع طرفین
ارزیابی کلی از فضای دیپلماتیک موجود، بیانگر آن است که کف مطالبات غرب فاصله‌ای ژرف با حقوق مسلم جمهوری اسلامی دارد. حتی بر سر اصل بدیهی «حق غنی‌سازی»، توافقی حاصل نشده، چه رسد به سطوح بعدی مانند اخذ تضمین‌های معتبر و قابل اتکا از طرف آمریکایی. اظهارات اخیر رئیس سازمان انرژی اتمی مبنی بر اینکه «غنی‌سازی ۲۰ درصدی، الزامی قطعی برای ایران است»، نشان از انسجام در سطوح بالای حاکمیتی در دفاع از اصول حیاتی هسته‌ای دارد.
۳. احتمال‌سنجی سناریوهای پیش‌رو
با توجه به روند تحولات، چهار سناریو قابل طرح است که به‌ویژه در فضای دیپلماتیک مسکو نیز مورد توجه قرار گرفته است:
▪️ سناریوی نخست: مدیریت تنش و تثبیت وضع موجود
مدلی که روسیه خواهان آن است؛ بدون درگیری و با حفظ دستاوردهای هسته‌ای ایران و منافع اقتصادی مسکو.
▪️ سناریوی دوم: آغاز مذاکرات محدود با نقش میانجی‌گری روسیه
مسکو در پی احیای نقشی تسهیل‌گرانه میان تهران و واشنگتن است؛ گرچه اراده تهران بر اساس تجربه بدعهدی آمریکا، متمایل به این مسیر نیست.
▪️ سناریوی سوم: درگیری نظامی با محوریت رژیم صهیونیستی
سناریویی با احتمال پایین اما خسارت بالا. به‌ویژه آنکه صهیونیست‌ها بیم دارند با از دست دادن برتری اتمی، در جنگ متعارف نیز بازنده باشند.
▪️ سناریوی چهارم: معامله مستقیم ایران و آمریکا بدون روسیه
مدلی قابل تصور ولی غیرمطلوب برای مسکو؛ چرا که عملاً نقش کرملین در نظم امنیتی منطقه کاهش می‌یابد.
۴. ارزیابی مواضع جمهوری اسلامی ایران
جمهوری اسلامی ایران هشدار داده که در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط اروپا، خروج از معاهده NPT را در دستور کار قرار خواهد داد. این تصمیم نه از سر تهدید، بلکه برگرفته از راهبرد «بازدارندگی چندلایه» است. گزینه «توافق محدود» نیز در شرایط فعلی عملاً از روی میز کنار رفته است.
در همین راستا، جمهوری اسلامی ضمن حفظ آمادگی کامل دفاعی، اعلام کرده حتی در صورت بروز تنش نظامی، به هیچ وجه مسیر تسلیم یا عقب‌نشینی را انتخاب نخواهد کرد.
۵. وضعیت راهبردی توانمندی هسته‌ای ایران
در حال حاضر، جمهوری اسلامی ایران بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در سطح ۶۰ درصد در اختیار دارد؛ ماده‌ای که تنها با یک تصمیم سیاسی و در صورت ضرورت، می‌تواند به سطح تسلیحاتی ارتقا یابد. این ذخایر، در تأسیساتی مستقر در اعماق کوهستان و در عمق بیش از ۸۰۰ متری زمین نگهداری می‌شوند که عملاً هرگونه حمله متعارف یا حتی پیشرفته هوایی را بی‌اثر می‌کند.
برای مقایسه، باید توجه داشت که پناهگاه سید حسن نصرالله در عمق ۵۰ متری زمین، با بمباران سنگین اسرائیل نابود نشد؛ حال آنکه مراکز ایران ۱۶ برابر عمیق‌تر و ایمن‌تر هستند.
۶. جمع‌بندی راهبردی
توافق جامع میان ایران و آمریکا، در کوتاه‌مدت غیرممکن به نظر می‌رسد.
فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی اروپا، تقریباً قطعی است.
خروج ایران از NPT و تولید سلاح هسته‌ای، برگ‌های نهایی جمهوری اسلامی برای موازنه‌سازی در صورت عبور غرب از خطوط قرمز است.
احتمال حمله نظامی مستقیم به ایران، بسیار بعید است؛ اما درگیری نیابتی با رژیم صهیونیستی محتمل است.
تنها نقطه ضعف بالقوه، شکاف‌های داخلی است که در صورت مدیریت صحیح، جمهوری اسلامی را از این گذرگاه با اقتدار عبور خواهد داد.
⚛️ یادداشت پایانی:
تحولات پیش‌رو، نه صرفاً بحران‌ساز بلکه «فرصت‌آفرین» نیز می‌باشند. چرا که گشایش استراتژیک در جغرافیای مقاومت، نه از مسیر سازش بلکه از طریق تثبیت قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی ممکن خواهد بود. غرب، با تمام برگ‌های بازی، به پایان خط نزدیک می‌شود؛ اما ایران، هنوز کارت‌های تعیین‌کننده‌ای در دست دارد.
