امروز دهم اردیبهشت ماه روز ملی خلیج فارس است. اخراج پرتغالی‌ها از تنگه هرمز و خلیج فارس با رشادت امام قلی خان والی فارس در زمان صفوی دلیل نامگذاری این روز است. به همین مناسبت مروری بر یکی از وقایعی که در دوران جنگ تحمیلی در خلیج فارس رخ داده است داریم.
به گزارش شهدای ایران به نقل ازایسنا، یک هفته پس از درگیری نیروی دریایی سپاه پاسداران با بالگرد آمریکایی در مورخ ۲۳ مهرماه سال ۱۳۶۶ ، نفتکش بزرگ آمریکا به نام «سانگاری» در حالی که در سواحل کویت لنگر انداخته بود مورد اصابت یک فروند موشک «کرم ابریشم» ایران قرار گرفت. رادیو تهران طی یک هشدار تهدیدآمیز، موضع جمهوری اسلامی را اینگونه اعلام کرد: «خلیج فارس یا جایی امن برای همه خواهد بود یا هیچ کس. ما به آمریکا و متحدانش می‌گوییم که با پرداختن مجدد به تجربه‌ای که از قبل شناخته شده است اشتباه نکنند.» (درودیان، ۱۳۸۶).
چهار روز پس از این واقعه در نهایت پس از بحث‌ها و نظرهای فراوان در بین هیئت حاکمه واشینگتن و تصمیم گیری، آنها در مورخ ۱۳۶۶/۷/۲۷ نوزدهم اکتبر (۱۹۸۷) دو سکوی نفتی «رشادت» و «رسالت» ایران مورد حمله قرار گرفت. کمتر از سه ساعت پس از این حمله سخنگوی کاخ سفید با قرائت بیانیه رئیس جمهور پذیرش مسئولیت این حمله از جانب ریگان را اینگونه اعلام کرد: «اقدام علیه سکوی نظامی نفتی ایران پس از مشورت با رهبران کنگره و کشورهای دوست صورت گرفت. ایالات متحده علاقه‌ای به رویارویی نظامی با ایران ندارد؛ اما دولت ایران به هیچ وجه نباید در عزم و توانایی ما برای حفظ کشتی‌های آمریکا و منافع کشور در برابر حملات بی دلیل در شبهه باشد.»(گزارش ویژه خبرگزاری جمهوری اسلامی، ۱۳۶۶/۷/۲۸).
واین برگر وزیر دفاع آمریکا در این مقطع چنین گفت: «این اقدام در پاسخ به حمله ایران به نفتکش آمریکایی بوده است و ما خواهان رویارویی بیشتر با ایران نیستیم ولی آماده رویارویی با هرگونه اقدام نظامی ایران با واکنشی شدیدتر هستیم. ما پرونده این موضوع را فعلاً خاتمه یافته تلقی می‌کنیم.» (گزارش ویژه خبرگزاری جمهوری اسلامی (۱۳۶۶/۷/۲۷)
به تلافی تجاوز آمریکا به سکوهای نفتی ایران، سه روز بعد در مورخ سی مهرماه (سال ۱۳۶۶) ۲۳ اکتبر ۱۹۸۷ ایران با شلیک یک موشک کرم ابریشم، بخشی از پایانه نفتی کویت در ۱۵ کیلومتری شرق «بندر الاحمدی» را مورد هدف قرار داد. ریگان پس از این اقدام ایران با چرخشی محتاطانه و ۱۸۰ درجه‌ای به درگیری ایران و آمریکا در منطقه خلیج فارس به صورت موقت خاتمه داد. «ما گفته‌ایم در صورتی که مورد حمله واقع شویم، از خود دفاع خواهیم کرد. آنچه که مسلم است جنگی در بین نیست و کسی نیز نباید دچار وحشت شود.» (گزارش ویژه خبرگزاری جمهوری اسلامی ۱۳۶۶/۸/۲)
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز با اعلام سیاست کشور متبوعش مبنی بر عدم اقدام نظامی برای حمایت از کویت و تنها گذاشتن این کشور در بحران حمله موشکی به بندر، الاحمدی بر ضریب مهار موقت درگیری میان ایران و آمریکا افزود. وی موضع کشورش را چنین تشریح کرد: «حمله به طور آشکار علیه کویت صورت گرفته است دولت کویت مختار است در مورد این عمل پاسخ دهد.» گزارش ویژه خبرگزاری جمهوری اسلامی ۱۳۶۶/۸/۲)
ریگان پس از آنکه تلاش‌های سیاسی نظامی خود برای کسب ابتکار عمل در جنگ را بی اثر، یافت با صدور بیانیه‌ای در پنجم آبان سال ۱۳۶۶ (۲۶ اکتبر ۱۹۸۷)، تحریم تجاری اقتصادی ایران را اعلام کرد اجازه بدهید بر این نکته تأکید کنم که ما فقط پس از تلاش‌های مکرر و ناموفق برای کاهش بحران با ایران و در پاسخ به ادامه و افزایش اقدامات جنگ جویانه حکومت ایران، دست به این تحریم اقتصادی زدیم. این تحریم‌ها نتیجه مستقیم اقدامات دولت ایران از جمله حملات این کشور علیه نیروها نیروهای نظامی و کشتی‌های تجاری آمریکا امتناع این کشور از اجرای قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل ادامه تجاوزات این کشور علیه کشورهای بی‌طرف خلیج فارس و کمک این کشور به تروریسم در آن منطقه و هر نقطه دیگر جهان است.» (گزارش ویژه خبرگزاری جمهوری اسلامی، ۱۳۶۶/۸/۶)
اما دیری نپایید که خویشتن داری مقطعی و مهار موقتی درگیری نظامی میان ایران و آمریکا، با برخورد یکی از رزم ناوهای آمریکایی با مین در خلیج فارس، در تاریخ ۲۵ فروردین (سال ۱۳۶۷) چهاردهم آوریل (۱۹۸۸) بر هم خورد. چهار روز بعد از این واقعه در ۲۹ فروردین (سال ۱۳۶۷) هجدهم آوریل ۱۹۸۸)، نیروی دریایی ایالات متحده به دو سکوی تفتی رشادت» و «سلمان» حمله ور شد. علاوه بر این، سه چاه نفتی ایران در نزدیکی جزیره سیری مورد هدف مهاجمان آمریکایی قرار گرفت.
چند ساعت پس از این حمله به دنبال درگیری تعدادی از قایق‌های ایرانی با کشتی آمریکایی «ویلی تاید» در سواحل امارت متحده، رزم ناوها و هواپیماهای آمریکایی ضمن وارد ساختن خسارات به سه سکوی نفتی ایران به شناورهای رزمی ایران با نام‌های ناوچه «جوشن»، ناوشکن «سهند» و ناوشکن «سبلان» که مشغول مأموریت در اطراف جزایر بودند حمله ور شده و موجب غرق ناوچه جوشن و ناوشکن سهند شد و به ناوشکن سبلان ایران صدمه وارد کردند. در پی گسترش رفتار خصمانه و دخالت آمیز کاخ سفید علیه تهران، پنتاگون وزارت دفاع آمریکا در نیمه اردیبهشت ماه (سال ۱۳۶۷) نیمه اول ماه (مه ۱۹۸۸)، اعلام کرد که سیاست جدید کشورش مبنی بر گسترش حضور نظامی در خلیج فارس به طور رسمی به مورد اجرا گذاشته شده است.
کمتر از دو ماه بعد از اعلام این استراتژی در تاریخ دوازدهم تیرماه ۱۳۶۷ در پی درگیری قایق‌های ایرانی با ناوهای آمریکایی در تنگه هرمز رزم ناو «وینسنس» هواپیمای مسافربری ایرباس ایران را با ۲۹۰ سرنشین برفراز آبهای خلیج فارس مورد هدف قرار داد و در عمل جبهه دیگری علیه ایران که از قبل گشوده شده بود گسترش داد؛ جبهه‌ای که درصدد وارد کردن فشار، محدود کردن پیروزی‌ها و شکست نظامی ایران بود.
مقارن با گسترش بحران در خلیج فارس و تشدید درگیری میان ایران و آمریکا، عراق نیز با بهره گیری از فرصت پیش آمده از طریق وسعت بخشیدن به حملات زمینی و هوایی و بکارگیری وسیع جنگ افزارهای شیمیایی، همچنین با حضور و پشتیبانی قوای نیروی دریایی آمریکا مستقر در دهانه اروندرود، در مورخ ۲۸ فروردین سال ۱۳۶۷ هفدهم ۱۷ آوریل ۱۹۸۸ شهر فاو عراق را از رزمندگان ایران بازپس گرفت و طی تحرکات، بعدی تمامی مواضع از دست رفته را از کنترل نیروهای ایران خارج ساخت.
در چنین شرایطی ایران با پی بردن به عمق توطئه‌ها و گستره عملکرد خصمانه واشینگتن و بر اساس آنچه که مصلحت نظام «جمهوری اسلامی» بود در مورخ ۲۷ تیرماه ۱۳۶۷ (هجدهم جولای ۱۹۸۸) به طور رسمی ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل را پذیرفت که با این عمل، امیدهای آمریکا برای قطعنامه نابودی انقلاب اسلامی و اضمحلال نظام جمهوری اسلامی به یأس مبدل گشت.
در واقع تدبیر رهبری نظام جمهوری اسلامی ایران در این مرحله توانست فشار مطلقی که بعد از افشای دیپلماسی «ایران گیت»، از سوی دستگاه سیاست خارجی کاخ سفید علیه ایران اعمال میشد را بی اثر سازد. در پی عکس العمل پر قدرت رزمندگان و مردم سلحشور ایران اسلامی عراق نیز در هجدهم تیر سال ۱۳۶۷ تهم اوت (۱۹۸۸) آتش بس را پذیرفت. به این ترتیب دفتر هشت سال دفاع مقدس جمهوری اسلامی بسته شد و نظام جمهوری اسلامی ایران با پشت سر گذاشتن بحران‌های پی درپی و مهار طولانی‌ترین و نابرابرترین جنگ قرن بیستم اولین دهه از تکوین خود را سپری ساخت.
منبع:
دریا سالار، امیر دریادار عبدالله معنوی رودسری، انتشارات ایران سبز.
