عربستان سعودی و شبکه MBC که تحت حمایت دولتی قرار دارد، با پروژه سریال معاویه تلاش دارند یک روایت خاص و مهندسی‌شده از تاریخ اسلام را به نسل جدید ارائه دهند. هزینه‌های سنگین تولید این سریال نشان می‌دهد که یک استراتژی رسانه‌ای قدرتمند پشت آن قرار دارد که قصد دارد چهره‌ای مطلوب از معاویه بسازد و نقش‌های منفی او در تاریخ اسلام را کم‌رنگ کند.
شهدای ایران:سرویس فرهنگی/ سریال «معاویه» که توسط شرکت MBC عربستان تولید شده، با بودجه‌ای بالغ بر چند ده میلیون دلار به‌عنوان یکی از پرهزینه‌ترین تولیدات تلویزیونی منطقه شناخته می‌شود.
به گزارش حوزه، این سریال که از پس از تعلیق دو ساله، مجدد آماده پخش شده، به‌وضوح تلاش دارد تا چهره‌ای مثبت و تحریف‌شده از معاویه بن ابی‌سفیان، یکی از شخصیت‌های جنجالی تاریخ اسلام، ارائه دهد. در حالی که منابع تاریخی معتبر، معاویه را به عنوان یکی از دشمنان سرسخت اهل بیت (علیهم‌السلام) معرفی می‌کنند و خیانت او را در جنگ‌های مختلف با امام و خلیفه وقت، حضرت علی علیه السلام و نقض پیمان صلح امام حسن (علیه‌السلام) و بدعت فراوان در سنت حضرت رسول اکرم حضرت محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله) ثبت کرده‌اند، این سریال با نادیده گرفتن این واقعیات تاریخی، او را به عنوان یک رهبر زیرک و تأثیرگذار به تصویر می‌کشد.
اهداف پشت پرده؛ تاریخ‌سازی به جای تاریخ‌نگاری
یکی از نکات مهم در مورد این سریال، هدف اصلی آن است که فراتر از سرگرمی و در راستای تغییر افکار عمومی عمل می‌کند. عربستان سعودی و شبکه MBC که تحت حمایت دولتی قرار دارد، با این پروژه تلاش دارند یک روایت خاص و مهندسی‌شده از تاریخ اسلام را به نسل جدید ارائه دهند. هزینه‌های سنگین تولید این سریال نشان می‌دهد که یک استراتژی رسانه‌ای قدرتمند پشت آن قرار دارد که قصد دارد چهره‌ای مطلوب از معاویه بسازد و نقش‌های منفی او در تاریخ اسلام را کم‌رنگ کند.
تأثیر بر افکار عمومی؛ بازی با دانش تاریخی ضعیف جوانان عرب
یکی از مهم‌ترین تهدیدهای چنین تولیداتی، تأثیر آن بر افکار عمومی منطقه، به‌ویژه نسل جوان است. متأسفانه، در بسیاری از کشورهای عربی، آگاهی تاریخی نسل جوان به دلیل سیاست‌های محدودکننده در آموزش تاریخ و ارائه روایت‌های یک‌جانبه، بسیار محدود است. این خلأ اطلاعاتی، فرصتی ایده‌آل برای تولیدکنندگان چنین سریال‌هایی فراهم می‌کند تا روایت‌هایی را که به نفع برخی جریان‌هاست، جایگزین حقیقت تاریخی کنند.
با توجه به ضعف منابع تاریخی در سیستم آموزشی بسیاری از کشورهای عربی و تمرکز این کشورها بر روایت‌های رسمی و حکومتی از تاریخ اسلام، جوانان عرب ممکن است بدون مطالعه و بررسی، تحت تأثیر چنین سریال‌هایی قرار بگیرند و تصویری نادرست از گذشته اسلام و شخصیت‌های آن دریافت کنند. این در حالی است که اگر چنین اثری در جوامع آگاه‌تر به لحاظ تاریخی ساخته می‌شد، می‌توانست به راحتی با نقدهای علمی و رسانه‌ای روبه‌رو شود، اما در منطقه‌ای که دانش تاریخی بسیاری از مردم سطحی است، سریال‌هایی از این دست می‌توانند به سادگی در ناخودآگاه جمعی جا بیفتند و واقعیت‌های مسلم تاریخی را تحریف کنند.
احتمال پخش دوبله فارسی و چالش‌های پیش رو
نکته‌ای که نباید از آن غافل شد، احتمال پخش نسخه دوبله فارسی این سریال در آینده‌ای نزدیک است. با توجه به نفوذ گسترده سریال‌های عربی در میان مخاطبان فارسی‌زبان، به‌ویژه از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای و پلتفرم‌های اینترنتی، به نظر می‌رسد به زودی شاهد عرضه این سریال با دوبله فارسی در ایران و کشورهای هم‌زبان خواهیم بود. این مسئله می‌تواند زمینه‌ساز تأثیرات فکری در میان مخاطبانی باشد که شاید اطلاعات کافی درباره تاریخ اسلام نداشته باشند و تنها از طریق چنین تولیداتی به شناخت تاریخ بپردازند.
ضعف رسانه‌ای ما؛ فرصتی برای تحریف تاریخ
در مقابل، جامعه شیعه هنوز نتوانسته است آثاری رسانه‌ای و درخور شأن اهل بیت (علیهم‌السلام) تولید کند که بتواند از حقایق تاریخی دفاع کند. در حالی که دشمنان تاریخ شیعه با بودجه‌های کلان، شخصیت‌های جنجالی را تطهیر می‌کنند و تاریخ را مطابق میل خود تغییر می‌دهند، ما هنوز نتوانسته‌ایم یک روایت بصری قدرتمند از حقیقت ارائه دهیم. این خلأ رسانه‌ای، فضایی را برای چنین سریال‌هایی باز کرده که بتوانند با استفاده از جذابیت‌های سینمایی و روایی، مخاطب را تحت تأثیر قرار دهند.
لزوم مقابله با روایت‌های جعلی
ساخت سریال‌هایی مانند «معاویه» نشان می‌دهد که سینما و تلویزیون، ابزارهای مهمی برای جهت‌دهی به افکار عمومی هستند. اگر ما به عنوان جوامع آگاه به تاریخ، نسبت به این رویکردهای تحریف‌آمیز بی‌تفاوت بمانیم، در آینده‌ای نه چندان دور، ممکن است روایت‌های نادرست و دستکاری‌شده از تاریخ اسلام، جایگزین حقایق شوند.
پاسخ مناسب و نقد به هنگام
این سریال، نه فقط یک اثر هنری و رسانه ای، بلکه پروژه ای کاملا ایدئولوژیک در جهت تایید افکار انحرافی از طریق جعل تاریخ است که باید با نگاه انتقادی به آن پرداخته شود. اگر چنین تولیداتی بدون پاسخ مناسب از سوی ما باقی بمانند، تحریف تاریخ اسلام به یک روند عادی تبدیل خواهد شد و نسل‌های آینده حقیقت را تنها از زبان کسانی خواهند شنید که اهدافی خاص در بازنویسی تاریخ دارند.
