متخصص زنان و زایمان گفت: زایمان یکی از سخت‌ترین کارهای در دنیا محسوب می‌شود، اما امروزه با یک سری تکنیک‌ها می‌توان زایمان را برای مادر به یک خاطره خوشایند تبدیل کرد.
به گزارش شهدای ایران به نقل از مهر،بر اساس آمارهای جهانی، نرخ زایمان غیرطبیعی در سال ۲۰۲۱ به ۲۱ درصد افزایش پیدا کرده بود و در سال‌های اخیر، این آمار در ایران نیز روند افزایشی داشته است.
در همین راستا سال ۱۴۰۰ قانونی به نام قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تصویب شد. این قانون با موضوع ترویج زایمان طبیعی مطرح شده و اقداماتی در این موضوع توسط سازمان‌های ذی‌ربط صورت گرفته است اما به دلیل وجود برخی از چالش‌ها اجرایی شدن کامل این طرح امروزه عقیم مانده است.
در رابطه با موضوع زایمان طبیعی برخی از پزشکان نسبت به این طرح زاویه دارند و برای راحت طلبی و فرار از جواب‌دهی به کمیسیون پزشکی مادران را به سزارین تشویق کرده است. پزشکان خود را موظف نمی‌کنند که با مادر در مورد عوارض سزارین و فواید زایمان طبیعی صحبت کرده و نظر آنان را در مورد زایمان غیرطبیعی تغییر دهند.
زایمان غیر طبیعی عوارض زیادی را برای مادر و جنین به همراه دارد؛ عوارضی که به جنین آسیب رسانده، مادر را دچار خونریزی حین زایمان کرده و در برخی مواقع منجر به مرگ مادر می‌شود.
در همین راستا خبرنگار مهر با مریم عشوری مقدم متخصص زنان و زایمان و شیرین نیرومنش متخصص زنان و زایمان گفتگویی داشته است که در ادامه مشروح این پرسش و پاسخ را می‌خوانید.
آمار سزارین در کشور ما روند افزایشی دارد یا کاهشی؟
زایمان یکی از سخت‌ترین کارهای در دنیا محسوب می‌شود، برای همین است که به ضرب‌المثل تبدیل شده و نشانه از سختی آن کار دارد؛ اما این سختی با حس شیرینی مادر شدن در آمیخته است و زایمان برای مادر به یک خاطره زیبا مبدل می‌شود.
زایمان طبیعی ممکن است سخت به نظر برسد اما از ابتدایی‌ترین حسن‌های زایمان طبیعی عوارض بسیار کم این نوع زایمان است که در آینده برای مادر ممکن است ایجاد کند، اما از طرفی سزارین یک روشی به شمار می‌رود که برای نجات جان مادر و جنین طراحی شده است. در جهان برای به دست آوردن آمار سزارین یک میانگین معرفی شده که نشان می‌دهد سالیانه چند مورد زایمان سزارین وجود داشته، این میانگین در ایران رعایت نشده و آمار سزارین به دلایل مختلفی در حال افزایش است.
چه عواملی باعث افزایش زایمان‌های غیرطبیعی در کشور می‌شود؟
در زایمان طبیعی مواردی چون بحث‌های فرهنگی و باورهای خانوادگی، حرف‌های اطرافیان، ترس از زایمان از جمله عواملی است که در عدم انجام زایمان طبیعی مادر تأثیر گذار است.
گاهی افراد از درد زایمان ترس دارند، همچنین به طور کلی خانم‌ها بدانند که مبحث زایمان یک پروسه همراه با درد است اما امروزه با تکنیک‌ها و روش‌های کاهشی درد، زایمان‌ها مثل قدیم نخواهد بود. زمانی که زایمان طبیعی انجام می‌شود تغییراتی در لگن فرد ایجاد شده که خیلی از افراد از این تغییرات ترسیده و فکر می‌کنند در آینده دچار مشکل خواهند شد.
جدای از تفکرات و ترس‌ها، یک فرهنگ بدی که در جامعه وجود دارد، مادر به دلیل اینکه یک فرزند می‌خواهد، به پزشک مراجعه کرده و درخواست سزارین می‌کند؛ اما متأسفانه سزارین باعث ایجاد مشکلات زیادی در شکم مادر خواهد شد. تمامی خانم‌ها از سنین ۴۵ سال به بالا به دلیل یائسگی و تغییراتی که برای رحم ایجاد می‌شود، بالاجبار یک عمل جراحی مجدد دارند و اگر سزارین شده باشند، بدنشان توان یک عمل دیگر را نداشته و مادر با عوارض خطرناکی روبه‌رو خواهد شد.
چرا برخی از متخصصین زنان و زایمان، زایمان طبیعی انجام نمی‌دهند؟
بحث دیگری که وجود داشته و از موارد افزایش زایمان غیرطبیعی به شمار می‌رود، مبحث پزشکی دفاعی است یعنی متخصص زنان از ترس اینکه فردای روز زایمان متهم نشود زیر بار مسئولیت زایمان طبیعی نمی‌رود. دلیل دیگر خود مراجعه کننده است یعنی مادر با مشاهده کوچک‌ترین مورد درخواست سزارین کرده و متخصص زنان زایمان نیز به دلیل یکسری نگرانی‌ها، ترس‌ها و عدم جواب‌دهی به کمیسیون پزشکی بعد از زایمان، به‌جای آگاهی بخشی به مریض با فرد همراه شده و برای فرار از این موقعیت با اینکه فرد می‌تواند زایمان طبیعی داشته باشد اما زودتر از موعد مریض را سزارین می‌کنند.
با توجه به قوانین و تعرفه‌ها مردم باید بدانند که هزینه زایمان طبیعی در تمام بیمارستان‌ها از زایمان سزارین بیشتر است، اما در جامعه کنونی صدای پزشک شنیده نمی‌شود برای مثال پزشکی عمل زایمان طبیعی انجام داده و چندین سال از عمل جراحی گذشته اما هنوز حق‌الزحمه این پزشک پرداخت نشده است.
یکی از دلایلی که برخی پزشکان عمل‌های سزارین بیشتری انجام می‌دهند، دلایل مالی و ریسک کمتر در عمل جراحی است. بعضی از پزشکان ریسک عمل زایمان طبیعی را نمی‌پذیرند زیرا هزینه بالاتری به اسم زایمان طبیعی از بیمار گرفته می‌شود اما در این میان حق‌الزحمه پزشک برای این نوع عمل پرداخت نشده و بیمه نیز هزینه‌ای متحمل نمی‌شود.
مسائل مالی در انجام زایمان به صورت سزارین نقش دارد؟ پزشک از این موضوع نفع می‌برد؟
همچنین در تمام بیمارستان‌ها این طور معرفی شده، که برای زایمان طبیعی متخصص بیشتر هزینه دریافت می‌کند اما در واقعیت متخصص هزینه‌ای دریافت نکرده است. در صورتی که یکی از راه‌های کاهش زایمان غیر طبیعی می‌تواند همین پرداخت به موقع دستمزد متخصص باشد تا پزشک نیز برای انجام زایمان طبیعی انگیزه داشته باشد.
اگر یک سازمان پول کارگرانش را ندهد یا پول پرستاران چند ماه به تعویق افتد همه رسانه‌ها مطالبه‌گری می‌کنند اما در ذهن عموم مردم اینجا افتاده که پزشکان و متخصصین پول خوبی دریافت کرده و مشکل اقتصادی ندارند، این بی نظمی‌ها به این دلیل است که شغل ما امنیت اقتصادی نداشته و خیلی از عمل‌ها انجام و بعد از اتمام حق ما خورده شده است.
مورد بعدی از عوامل تأثیرگذار در افزایش سزارین می‌توان به ناهنجاری‌های زمان زایمان اشاره کرد. با توجه به آمارهای جهانی از هر ۱۰۰ بارداری حدود ۲۰ درصد زایمان‌ها دچار ناهنجاری خواهند شد، اما در جامعه ما خانم باردار تصور می‌کند از زمانی که تست بارداری‌اش مثبت شده تا ماه آخر باید استراحت مطلق باشد. مادران بدانند همانطور که بارداری یک روند طبیعی خلقت به شمار می‌رود، سقط نیز یک روند طبیعی است و با استراحت مطلق حیات جنین ضمانت نخواهد شد. تنها فایده استراحت مطلق ابتلاء به عوارض بعد از زایمان اعم از اضافه وزن و دیابت بارداری است.
گاهی یکسری تشخیص‌ها باعث افزایش سزارین خواهد می‌شود، یعنی پزشک می‌گوید بچه با پا به دنیا می‌آید و خطر دارد، بنابراین مادر باید سزارین شود، این در حالی است که در کشورهای دیگر زمانی که ممکن است جنین با پا به دنیا بی آید در دل مادر جنین را می‌چرخانند تا بتوانند زایمان طبیعی را بدون مشکلی انجام دهند. در بحث زایمان غیر طبیعی تمام این ادله باعث افزایش آمار سزارین در کشور خواهند شد.
چرا طرح زایمان طبیعی عقیم ماند؟
سزارین چه عوارضی دارد؟
عوارض سزارین خیلی زیاد بوده همچنین در فردی ممکن است با اختلاف چندین سال بروز پیدا کند. اما از سری عوارض رایج آن می‌توان به چاقی، حساسیت به بیهوشی و داروها، از دست دادن خون زیاد، تعداد پایین گلبول‌های قرمز خون مادر، خطر ابتلاء به دیابت، عفونت بعد از عمل یا تب، آسیب به اندام‌های داخلی، هیسترکتومی اورژانسی (برداشتن رحم بعد از زایمان سزارین)، زخم و بروز اختلال در زایمان‌های بعدی، آسیب به کودک و در مواردی حتی منجر به مرگ مادر نیز خواهد شد. این‌ها فقط بخشی از عوارض سزارین است که در افرادی یا اختلاف ممکن است ظهور پیدا کند.
آیا کسانی که این طرح را تصویب کردند خودشان زایمان طبیعی انجام داده‌اند؟
متأسفانه بعضی از دوستان در دانشگاه یا وزارت بهداشت شروطی را برای کاهش آمار سزارین بیان می‌کنند که به آن حتی پایبند نبوده است، یعنی خود فرد زایمان طبیعی نداشته و سزارین انجام داده است. از جهتی یکسری تناقض منافع بین پرستارها و ماماها وجود داشته و اشکالاتی نیز در ساختار نظام پزشکی و سلامت ما وجود دارد. بعضی از دوستان حوصله چندین ساعت در اتاق فرار بودن را ندارند و ترجیح می‌دهند بیمار سزارین کند تا وقت آنان تلف نشود. در تناقض منافع، متخصص زنان، ماما و پرستاران هر کدام به نحوی مقصر هستند.
از نظر من قبل از تصویب یک قانون و اجباری کردن آن باید ابتدا به مادران آموزش داد که بارداری و زایمان بخشی از خلقت انسان بوده و جای ترسی ندارد. گاهی بعضی مادران برای زایمان دخترشان می‌گویند طوری عمل شود که درد نداشته باشد اما این امکان ندارد، حتی در عمل سزارین نیز درد وجود دارد منتها امروزه با یک سری تکنیک‌ها اعم از گازهای تنفسی، بیهوشی، اپیدورال و زایمان در آب می‌توان درد زایمان را کاهش داده و زایمان را برای مادر به یک خاطره خوشایند تبدیل کرد.
خانم دکتر نیرومنش طرح زایمان طبیعی چه سالی تصویب شد و نظر شما درباره این طرح چیست؟
طرح زایمان طبیعی از سال ۱۳۹۲ تصویب شده و به اصرار مسئولین به اجرا درآمده است. بیمارستان‌های دولتی، دانشگاهی و خصوصی بالاجبار این طرح بدون هیچ گونه زمینه سازی و فرهنگ سازی اجرا می‌شود؛ همچنین ارزیابی تمام بیمارستان‌ها به اجرا کردن این طرح بستگی دارد یعنی با توجه به اینکه چند زایمان طبیعی در این بیمارستان صورت گرفته است امتیاز بیمارستان‌ها و حق و حقوق افراد پرداخته خواهد شد.
وزارت بهداشت هر سال نسبت به سال گذشته میزان زایمان طبیعی را چند درصد افزایش می‌دهد بدون اینکه فرهنگ سازی مناسب یعنی آگاه کردن خانم‌ها از عوارض و معایب زایمان‌های غیر طبیعی تا خود فرد با میل شخصی به زایمان طبیعی روی بیاورد. خانم‌های بارداری وجود دارند که اصرار به زایمان طبیعی دارند اما این افراد هستند افرادی از نظر ذهنی توجیه شدند که زایمان طبیعی خوب است و بهبودی سرعت بیشتری دارد، اما این طرح بدون زمینه سازی مناسب تصویب و به اجرا رسیده است.
زمانی یک قانون جامه عمل می‌پوشد و تأثیرگذار است که زمینه سازی برایش انجام شود منتها در کشور ما به جای زمینه سازی اجبار و تحمیل کرده‌اند. بیمارستان‌های دولتی، دانشگاهی برای اینکه زایمان طبیعی انجام شود باید یک شرایطی فراهم آورد، ورزش کرده باشد، آمادگی روحی و ذهنی داشته باشد تا بتوان زایمان طبیعی صورت گیرد و مادر مشتاق باشد تا در زایمان دوم نیز طبیعی به دنیا آورد.
قانونی که در بیمارستان‌ها تصویب شده است اگر فردی برای سزارین مراجعه کند با این جمله که شما باید طبیعی زایمان کنید روبه‌رو می‌شوند، هر مادری حق دارد برای نوع زایمان فرزندش تصمیم‌گیری کند به دور از اجبار تا فرد دیگر نخواهد تمام بیمارستان‌های شهر را بگردد تا جایی پیدا کند که سزارین شود. به هر دلیل خانم دلش نمی‌خواهد زایمان طبیعی انجام دهد، به عنوان سردمداران وزارت بهداشت باید ابتدایی‌ترین کار برای مجاب کردن مادر انجام شود یعنی تکنیک‌های ریلکسیشن و آرام سازی باید آموزش داده شود.
چرا طرح زایمان طبیعی عقیم ماند؟
افزایش آمار سزارین بر عهده کیست؟
همکاران ماما برای تمام خانم‌های باردار با شرایط‌های متفاوت به اجبار طرح زایمان طبیعی اجرا می‌شود، حتی شنیده شده مریضی که دو بار سزارین شده برای زایمان طبیعی می‌برند و این کار به شدت خطرناک است. همچنین ناگفته نماند که بسیاری از ماماها خیلی دلسوز، زحمتکش و دقیق هستند برای اینکه زایمان مادر تبدیل به خاطره خوش شود خیلی به مادر کمک می‌کنند و به مادر آرامش می‌دهند.
گاهی اوقات ماما بدون حضور متخصص و اجازه پزشک برای مریض‌های پر خطر، دیابتی و جنین وزن بالا نیز زایمان طبیعی انجام می‌دهند در صورتی که زایمان طبیعی برای دسته‌ای از بیماران خطر داشته و ممکن است جان مادر و جنین را به خطر بیندازد.
سزارین آیا عوارض دارد؟
تمامی عمل‌های جراحی عوارض مخصوص به خودشان را دارند و احتمال خونریزی در عمل جراحی وجود خواهد داشت که امروزه عوارض سزارین خیلی کمتر شده است اما به هر حال عوارضی اعم از خونریزی، عفونت، عوارض بیهوشی، احتمال چسبندگی‌های جفت، خونریزی در حین سزارین، برداشتن رحم و آمبولی (انسداد ناگهانی سرخرگ) در این نوع زایمان به وضوح دیده خواهد شد.
تعرفه بیمارستان‌ها برای زایمان طبیعی و سزارین به چه صورتی است؟
تعرفه‌هایی که در حال حاضر برای زایمان طبیعی و سزارین وجود دارد هم در بخش خصوصی و هم در بخش دولتی فاجعه است. یعنی با ریسک و خطرهایی که مادر را تهدید می‌کند و مسئولیتی که برای پزشک دارد، این هزینه با این حجم از استرس قابل سنجش نخواهد بود.
همچنین دوبرابر مبلغ زایمان سزارین به زایمان طبیعی تعلق دارد، اما فقط پرداخت هزینه کافی نیست جدای از هزینه باید فرهنگ سازی و امکانات لازم تعبیه شود؛ این درست نیست که ارزش‌یابی یک بیمارستان از درجه یک به دو تنزل پیدا کند؛ تنبیه و اجبار هیچ گاه نمی‌تواند روی تفکر اثر مثبت بگذارد ما باید طرز فکرهای جامعه را تغییر دهیم.
