آیت‌الله شهید سیدابراهیم رئیسی رئیس دولت سیزدهم در سفری که تیرماه سال ۱۴۰۱ به خراسانشمالی داشت، یکی از اَبَرپروژه‌های زیست‌محیطی شمال شرق کشور را برای خراسان شمالی مصوب کرد که توسط مسعود پزشکیان به بهره‌برداری رسید. صفر تا صد این پروژه را در این گزارش می‌خوانیم.
به گزارش شهدای ایران، یکی از چالش‌های زیست محیطی که کشور عزیزمان ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کند کمبود منابع آبی است، خراسانشمالی نیز جزو استان‌های خشک و با منابع آبی کم بوده و درگیری ۸۰ درصد از پهنه این استان با خشکسالی موضوع آب را بسیار بیشتر حائز اهمیت کرده است.
با وجود این چالش‌ها، تمامی موارد موثر در مصرف نعمت خدادادی آب و مدیریت آن در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در حوزه صنعت یکی از پرمصرف‌ترین واحدهای صنعتی کشور در منابع آبی، پتروشیمی‌ها هستند. طبق گزارش‌ها این واحد صنعتی سالانه حدود ۵ میلیون مترمکعب آب مصرف می‌کند که پتروشیمی خراسان نیز از این قاعده مستثنی نیست.
برکت سفر شهید رئیسی برای پروژه انتقال پساب
تا پیش از سفر پر برکت رئیس جمهور شهید در دولت سیزدهم به خراسانشمالی، در پتروشیمی خراسان از منابع آبی زیرزمینی و سطحی استفاده می‌شد، آب ارزشمندی که می‌توانست در حوزه شهری استفاده شود و بسیاری از تنش‌های آبی که استان خراسانشمالی با آن درگیر است را رفع کند.
طرح مطالعاتی پروژه انتقال پساب پتروشیمی خراسان، با هدف کاهش استفاده منابع آبی ارزشمند که شامل جمع‌آوری و تصفیه پساب‌های صنعتی پتروشیمی خراسان و انتقال آن برای استفاده در بخش‌های کشاورزی، صنعتی یا بازچرخانی در فرآیند تولید است، سال‌ها انجام شده بود اما تا تیرماه سال ۱۴۰۱ و سفر شهید رئیسی این پروژه مهم بر زمین مانده بود.
ضرب‌الاجل رئیس جمهور
این پروژه که این روزها با عنوان «بزرگترین طرح زیست‌محیطی شمال شرق کشور» معرفی می‌شود با دستور و حکم ضرب‌الاجل‌دار شهید رئیسی در مصوبات سفر ایشان قرار گرفت. پس از فرآهم کردن امکانات و تخصیص اعتبارات لازم، سال گذشته عملیات اجرای این طرح آغاز و در ۱۴ ماه اجرا شد.
یوسف حسنی، مدیرعامل و عضو هیات مدیره پتروشیمی خراسان گفت: برای اجرای بزرگترین طرح زیست‌محیطی شمال‌شرق کشور ۱۲ هزار میلیارد ریال اعتبار هزینه شده است.
وی در خصوص این پروژه تصریح کرد: این پروژه پیشرفته‌ترین تصفیه‌خانه فاضلاب است که ایستگاه پمپاژ و خط انتقال ۱۰ کیلومتری جهت تامین آب خام پتروشیمی ایجاد و خط انتقال برق فشار قوی به طول ۱۰ کیلومتر نیز در این طرح اجرا شده است.
مدیرعامل و عضو هیات مدیره پتروشیمی خراسان افزود: ظرفیت تصفیه این طرح ۵.۵ میلیون متر مکعب در سال است که منابع آبی پایدار خوبی برای صنعت در شرایط کم آبی است.
مزایای پروژه چیست؟
مزیت‌های پروژه انتقال پساب پتروشیمی خراسان آنقدر حائز اهمیت و سودمند برای کشور است که رئیس جمهور شهید پس از سفر نیز بارها در جلسات هیئت دولت به آن تاکید داشته‌اند. کاهش مصرف منابع آب شیرین، حفاظت از محیط‌زیست، حمایت از کشاورزی پایدار، منابع آبی پایدار برای صنعت، کاهش هزینه‌های دفع پساب،ایجاد اشتغال و توسعه محلی، ارتقای مسئولیت اجتماعی صنعت، کاهش اثرات تغییرات اقلیمی، پاسخ به بحران آب در منطقه از جمله مزایای پسین اجرای این طرح است.
در این پروژه با بازچرخانی پساب‌های صنعتی، از برداشت بیش از حد منابع آب زیرزمینی و سطحی جلوگیری می‌شود و نقش مهمی در حفظ منابع آبی دارد. علاوه بر این، دیگر پساب در محیط زیست رها نشده و طبیعت را از آلودگی‌های آب و خاک از این پساب در امان نگه می‌دارد. در دفع سنتی پساب در کنار هدر رفت این منبع آبی، آلاینده‌ها وارد رودخانه‌ها، سفره‌های زیرزمینی و خاک شده و آثار تخریبی جبران‌ناپذیری از خود به جای می‌گذاشتند.
پساب تصفیه شده مضاف بر اینکه در خود صنعت پتروشیمی استفاده می‌شود، در شرایط مورد نیاز و مواجهه با کم آبی، می‌تواند به کمک بخش کشاورزی رفته و منبع خوبی برای آبیاری زمین‌های کشاورزی باشد.
از منظر اقتصادی نیز، جدای صرفه‌جویی‌هایی که از عدم مصرف آب شیرین و دفع پساب و سایر فعالیت‌های مربوطه می‌شود، تمامی مراحل این پروژه، از آغاز عملیات اجرایی تا بهره‌برداری، افتتاح و آغاز به کار تصفیه‌خانه برای افراد زیادی به صورت مستقیم و غیر مستقیم ایجاد شغل می‌کند.
اما از همه این مسائل مهم‌تر، موضوع «مسئولیت اجتماعی صنعت» است. این پروژه نمادی از تعهد پتروشیمی خراسان به مسئولیت‌های اجتماعی و حفاظت از منابع طبیعی است که می‌تواند باعث افزایش اعتماد عمومی به صنایع بزرگ شود.
در این پروژه چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر بخواهیم به طور ساده و خلاصه بگوییم که در این ابر طرح آبی شمال شرق کشور چه اتفاقی می‌افتد، سه مرحله کلیدی را می‌توان معرفی کرد.
ابتدا پساب‌های خروجی از واحدهای مختلف پتروشیمی خراسان که ممکن است شامل مواد شیمیایی، آلی یا حتی فلزات سنگین باشد، جمع‌آوری می‌شود. سپس این پساب‌ها در تصفیه خانه پیشرفته‌ای که افتتاح شده، تحت فرآیندهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی قرار می‌گیرد تا آب خروجی با استانداردهای لازم را استخراج کند.
در انتها نیز آب تصفیه‌شده به‌وسیله خطوط انتقال و شبکه لوله‌کشی به مناطق موردنظر منتقل می‌شود که مهمترین آن بازچرخانی در پتروشیمی خراسان است.
این پروژه در نهایت چندین نتیجه ارزشمند و گرانبها دارد. اول، کمک به رفع بحران آب در منطقه و کمبود منابع آبی، دوم تامین آب پایدار برای صنعت و کشاورزی که موجب توسعه و بهبود روند تولید این بخش‌ها می‌شود، سوم جلوگیری از آلودگی محیط زیست و آب‌های زیرزمینی ناشی از دفع پساب، چهارم کاهش اثرات تغییرات اقلیمی ناشی از استفاده بیش از حد از منابع آبی زیرزمینی و سطحی و بسیاری مزایای دیگر که وابسته این موارد هستند.
یادگار شهید جمهور در دستان پزشکیان
پروژه انتقال پساب پتروشیمی خراسان که یادگار ارزشمند شهید رئیسی برای استان خراسانشمالی بوده است، در سفر پزشکیان به خراسانشمالی در ۵ دی‌ماه سال جاری افتتاح شد. این پروژه که با تلاش و پیگیری‌های مجدانه آیت‌الله رئیسی در دستور کار استان قرار گرفته بود و ضرب‌الاجل برای آن تعریف شده بود، به دست رئیس دولت چهاردهم افتتاح و برکتی پایدار برای استان به ارمغان آورد.
حجت الاسلام و المسلمین رضا نوری، نماینده ولی فقیه در خراسانشمالی و امام جمعه بجنورد نیز روز گذشته در آیین عبادی و سیاسی نماز جمعه گفت: طرح استفاده از پساب بجنورد در پتروشیمی خراسان با هدف مدیریت منابع آب خدمتی ماندگار در استان است.
این طرح زیست محیطی نقش موثری در مدیریت منابع آبی دارد و باید برای سایر صنایع نیز الگویی باشد.
وی بیان داشت: شروع این طرح در سال ۱۴۰۱ همزمان با سفر استانی رییس جمهور شهید به این خطه بود و با همدلی مسئولان تکمیل و به بهره‌برداری رسید.
توسعه آبی پایدار در خراسانشمالی
پروژه انتقال پساب پتروشیمی خراسان، میراث ماندگار شهید رئیسی، نمونه‌ای برجسته از مدیریت هوشمندانه منابع آبی در شمال شرق کشور است که گامی بزرگ در حفاظت از محیط‌زیست و منابع آب برداشته و تأثیرات مثبتی بر اقتصاد، توسعه منطقه و آینده پایدار استان خراسان خواهد داشت.
