کربلای 5 طولانی‌ترین عملیات دوران 8 ساله دفاع مقدس بود. این عملیات به مدت 70 روز در محورهای منطقه عمومی شرق بصره - سراسر محور جنوبی جنگ، با هدف انهدام ماشین جنگی دشمن، گشودن راه برای سرنوشت جنگ، پاسخ به انتظارات مردم و تهدید شهر بصره به عنوان گلوگاه عراق، برگزار شد.

عملیات کربلای 5 را به گفته فرماندهان نظامی کشور و نیز اعتراف بسیاری از مسئولان نظامی دیگر کشورها، در طول تاریخ جنگ‌ها باید از پیچیده‌ترین عملیات‌های نظامی دانست.

عملیات پیروزمندانه کربلای 5، عملیاتی بود که نفس دشمن را به شماره انداخته و موجب کرنش ماشین نظامی ارتش بعث در برابر قدرت متکی بر ایمان و اراده رزمندگان ایران شد.

فرمان آغاز عملیات در ساعات اولیه بامداد 19 دی به یگان های خط شکن ابلاغ شد.

رزمندگان مؤمن و با انگیزه ما پس از 25 روز حماسه‌سازی در13 اسفندماه موفق شدند ضمن پیشروی در غرب کانال ماهی و تصرف هلالی شکل سوم و نیز تسخیر یکی از مستحکم‌ترین قرارگاه‌های دشمن در منطقه، به انهدام نیروهای دشمن بپردازند و به پیروزی نهایی در این عملیات غرورآفرین نزدیک شوند.

 نتایج عملیات

عبور از موانع نفوذ ناپذیر دشمن در شرق بصره و حضور در حومه این شهر به گونه‌ای اهمیت یافت که متعاقب این عملیات موقعیت سیاسی و نظامی عراق تضعیف شد و در نتیجه حملات گسترده به مراکز اقتصادی، صنعتی و مسکونی ایران بار دیگر آغاز شد.

از سوی دیگر اوضاع جبهه‌های نبرد به سود قوای نظامی ایران تثبیت شد و سپاه پاسداران یکی از ارزنده‌ترین تجارب نظامی خود را کسب کرد.

مهمتر از همه اینکه تلاش‌های بین‌المللی برای پایان دادن به جنگ افزایش یافت و به تصویب قطعنامه 598 که در آن برای اولین بار تا حدودی خواسته‌های جمهوری اسلامی ایران لحاظ شده بود، در شورای امنیت سازمان ملل انجامید.

یکی دیگر از شاخص‌ترین ویژگی‌های این عملیات حجم انهدام تجهیزات دشمن بود که در هیچ یک از عملیات‌ها این مقدار از تجهیزات و نیروهای دشمن منهدم نشده بود.

رزمندگان اسلام با 12 کیلومتر پیشروی به طرف بصره و آزاد کردن جزایر بوارین، فیاض و ام الطویل و عبور از موانع بسیار پیچیده و مستحکمی که رژیم صدام در شلمچه ایجاد کرده بود، کار بی سابقه‌ای را در طول جنگ انجام دادند.

انهدام بیش از 80 فروند هواپیما، 700 دستگاه تانک و نفربر، 250 قبضه توپ صحرایی و ضد هوایی، صدها قبضه انواع ادوات نیمه سنگین و مقدار زیادی سلاح سبک و مهمات، 1500دستگاه خودرو و 400 دستگاه انواع ادوات مهندسی و رزمی ارتش بعث توسط نیروهای ایران از جمله دستاوردهای عملیات کربلای 5 بود.

در این عملیات 81 تیپ و گردان مستقل دشمن منهدم شد و 24 تیپ و گردان مستقل نیز آسیب کلی دید، 40 هزار نفر از نیروهای دشمن کشته یا زخمی شدند و 270 نفر نیز به اسارت نیروهای اسلام در آمدند.

خاطرات رئیس دفتر صدام از شب عملیات کربلای 5

سرلشکر عبدالحمید محمود الخطاب، رئیس دفتر صدام درباره این عملیات می گوید: تاریخ 1987/1/16 (19 دی 1365) تلفن دفتر رئیس جمهور به صدا درآمد. خبر حمله به شلمچه را دادند. رئیس جمهور دائم زیر لب می گفت: « ... از دست افراد خمینی...» مدام پلک‌هایش به هم می‌خورد. به او گفتم: اتفاقی مهم پیش آمده است ؟ رئیس جمهور که در اتاق قدم می‌زد، گفت: «امشب بصره به دست نیروهای ایران خواهد افتاد».

همان شب جلسه‌ای تشکیل شد که تا صبح ادامه داشت. ارتش ما داشت از هم می‌پاشید. ماشین جنگی و مدرن ما از کار می‌افتاد. هر روز و هر ساعت گزارش‌هایی درباره عقب‌نشینی و تلفات بهت‌آور به دست ما می‌رسید.

وقتی خبر رسید نیروهای ایرانی به منطقه دیده‌بانی شماره یک لشکر 11 رسیده‌اند، رئیس جمهور گفت: «الان زمان آن فرا رسیده که از سلاح شیمیایی استفاده کنیم.»

با هدایت مستقیم رئیس جمهور این کار انجام شد. با این احوال، رئیس جمهور هیچ‌گاه مایل به پایان جنگ نبود.

او در جلسه‌های محرمانه به ما می‌گفت: « امیدوارم این جنگ ادامه یابد، چون کمک‌های کشورهای خلیج فارس ادامه خواهد داشت و ما با این ثروت می‌توانیم مشکلات داخلی را هم حل کنیم.»

بازتاب جهانی عملیات کربلای 5

امریکا و غرب که با سرمایه‌گذاری کلان، پشتیبانی بی سابقه‌ای از صدام در تهاجم و جنگ با ایران کرده بودند، آشفتگی و نگرانیشان از قدرت و توان نظامی ایران کمتر از صدام نبود. آنها به ویژه پس از کربلای 5 شاید به این نتیجه رسیده بودند که سرمایه و نیز آبروی خود را بیهوده و بیجا و برای ناکسی چون صدام که البته دست‌پرورده خودشان بود، به هدر داده‌اند و راهی را رفته‌اند که سرانجامش ناکجاآباد است.

البته آنها فکر همه چیز را کرده بودند و تنها یک چیز را نخوانده بودند و آن هم ایمان، تقوا و فرهنگ عاشورایی مردم ولایت‌مدار ایران بود.

بر این اساس و پس از شکست سنگین ارتش بعث عراق در عملیات کربلای 5، روزنامه " آبرزور" چاپ پاریس به نقل از کارشناسان غربی نوشت: "برای اولین بار از آغاز جنگ تاکنون، ناظران و کارشناسان غربی در مورد امکانات دفاعی عراق دچار تردید شده‌اند".

BBC طی تحلیلی درهمین زمینه، با توجه به تجربه سپاه در عملیات فاو و عبور از رودخانه اروند، ضمن اشاره به عبور از منطقه آبگرفتگی و کانال پرورش ماهی در کربلای 5 گفت: "موفقیت ایران در عبور از دریاچه ماهی، یک بار دیگر توانایی ایران درعبوراز آبراه‌ها رانشان می‌دهد".

هفته‌نامه نیوزویک نیز نوشت: "تهاجم ایرانی‌ها در نزدیکی بصره، حداقل یک مسئله را درخصوص جنگ ایران و عراق تغییر داده و آن این مسئله است که برای اولین بار طی چند سال گذشته، این احتمال را که یک طرف حقیقتا بر دیگری پیروز شود، مطرح ساخته است".