به گزارش شهدای ایران به نقل ازجوان، زهرا شریف، عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده در گفتگو با «جوان» به ابعاد مختلف شخصیتی حضرت زهرا از بابی جدید ورود پیدا کرده است. وی سیره بانوی بزرگوار را جهانی توصیف میکند و در اینباره توضیح میدهد: ما اگر بخواهیم در مورد جهانیسازی بگوییم جهانیسازی مطلوب همین سیره حضرت زهرا (س) است، نه جهانیسازی امروزی که فردگرایی ترویج داده میشود. جهانیسازی در سیره حضرت زهرا (س) احقاق حق جهانی و صلح برای تمامی جهان است. امروز دنبال فردگرایی و تقلیل زنان هستیم درحالیکه جهانی شدن صلح و عدالت در رفتار حضرت زهرا وجود دارد و وظیفه ماست آن را برای جهانیان تبیین کنیم. متن گفتگو با وی را در ادامه میخوانید.
حضرت زهرا (س) به عنوان مادر معنوی و اسوه کمال برای تمام بشریت جایگاه ویژهای در نظام خلقت دارد. چگونه میتوان به درک صحیحی از این مقام عرشی و معنوی ایشان در هدایت بشریت دست پیدا کرد؟
باید در باره حضرت صدیقه (س) جنبههای مختلفی در نظر گرفت. اگر ما در اندیشه دینی خود بحث امامت و ۱۲ امام را داریم، درباره حضرت زهرا امومت و مادری کردن را داریم که از ریشه «ام» میآید، بدین معنا که منشأ اصلی برای تکون و آفرینش ائمه (ع) هستند. حضرت زهرا (س) مبنا و منشأ و امالائمه هستند. به لحاظ آفرینش، خلقت و هستی شناختی جایگاه مهمی دارند. بحث واسطه بودن برای تولد سایر ائمه ایشان را مهم نکرده است بلکه به لحاظ معرفتی مصدر و منبع و اصل هستند که این نشانهها را دارد.
صحیفه حضرت (س) از جمله نشانههایی است که دست معصومین بوده و دست به دست از معصوم به ما رسیده است. مصحف فاطمه علیهاالسلام مباحث معرفتی است. روایتی از حضرت رسول خطاب به امیرالمؤمنین است کهای امیرالمؤمنین آنچه فاطمه به تو امر میکند را انجام بده. (ترجمه تحتالفظی است)
تعابیر بسیار مختلفی در وصف و جایگاه شناختی ایشان وجود دارد چنانچه گفته میشود حضرت زهرا (س) لیلهالقدر هستند که در مورد همه اینها میتوان مدتها بحث کرد. محدث هستند و ملائکه با ایشان صحبت میکردند.
منظور از شناخت حضرت زهرا (س) چیست و تأثیر این شناخت در مسیر درست بر زندگی زنان چگونه خواهد بود؟
اولاً وجود حضرت زهرا نشان داد که یک بانو میتواند کاملترین و بالاترین درجه شناخت و معرفت به خدا و توحید را پیدا کند. حضرت امیر (ع) میفرمایند: «نعم العون علی طاعة الله؛ یاریکنندهای نیک، در راه اطاعت خداوند». در واقع حضرت صدیقه بهترین یار برای طاعت و شناخت خدا بودند، یعنی ایشان میتوانند الگو باشند. زنان میتوانند به بالاترین درجه معرفت نسبت به خدا برسند.
نکته دوم این است که ایشان در زندگی عادی و معمولی همه امور را عهدهدار بودند و خود کارهای منزل را انجام میدادند. با اینکه در بالاترین مرحله از شناخت خداوند بودند، اما در زندگی روزمره خود عهدهدار بسیاری از مسئولیتها بودند و حتی شانه زدن موی حضرت زینب (س) و آرد کردن گندم و پختن نان و... را خودشان انجام میدادند. جمعی از فعالیتهایی که در ظاهر مدیریت زندگی عادی است. همچنین در بعد عملی هم عبادتهای سنگین و ویژه داشتند. امام حسن فرمودند نشستم دیدم که شبانه همسایه را دعا میکردند.
حضرت زهرا نسبت به وضعیت جامعه حساس بودند. دعا کردن همسایه یعنی حساس به زندگی اجتماعی بودند و در زمان اقتضای شرایط و دفاع از امیرالمؤمنین وارد صحنه اجتماع شدند، هرچند اولویت ایشان تربیت اولاد بود. یعنی زن میتواند در خانه هم حساس نسبت به موضوعات جامعه باشد. اینکه چگونه من در خانه باشم تا بچه را تربیت کنم که حکومت دینی تقویت شود. حتی نوع مصرف و طریقه استفاده یا جنسی را مصرف کنیم که چرخ اقتصاد تقویت شود. وقتی میگوییم حساس به موضوعات اجتماعی باشد یعنی زنها در خانه باید به گونهای تدبیر و حتی سیاست داشته باشند که نسبت به اتفاقات روز و اجتماعی بیرون خانه هم خود را هماهنگ کنند تا هر زمان نیاز به خروج اجتماعی بود به زمان خود این واکنش مناسب را بروز دهند.
البته که شناخت کافی نیست بلکه عمل کردن مطابق شناخت مهم است. دغدغه حضرت زهرا (س) اصلاح امر اجتماع است. یک زن نسبت به اصلاح اجتماع که در آن زیست میکند باید دغدغه داشته باشد، به خصوص در شرایط امروز که جهان و دنیا پر از چالش است این اهتمام از سوی زنان و مادران ما باید وجود داشته باشد.
زنان باید موضوعات را پیگیری کنند و نسبت به تغییر و تحولات حساس باشند. از این بیشتر بچههای خود را به نسبت اقتضائات روز و تغییر و تحولات موجود رشد دهند. دانش خود را به گونهای پیش برند که به اصلاح وضع موجود ختم شود. هرچند دانش به تنهایی کافی نیست و باید نسبت به موضوعات سایسی - اجتماعی و حتی فرهنگی حساس بود.
حضرت زهرا (س) برای پدر سوگواری میکردند. به قدری گریه میکردند که مردم مدینه از گریه آن حضرت ناراحت بودند و به او میگفتند گریه شما ما را ناراحت میکند و باعث شد عدهای بزرگان مدینه نزد علی (ع) آمدند و از او خواستند مانع گریه زهرا (س) شود.
علی (ع) در خارج شهر سایهبانی درست کرد که زهرا (س) هر روز صبح همراه فرزندانش زیر این سایهبان مینشست و گریه میکرد. زهرای مرضیه (س) با ناله و گریههای خود صدای مظلوم خویش را به مردم میرساند. ایشان اعتراض خود را در فقدان حضرت رسول (ص) اینگونه نشان میدادند. یا اینکه درِ خانه صحابه را تک تک میزدند و میپرسیدند مگر غدیر را از یاد بردید!
سوگواری و نوع حمایت از امیرالمؤمنین (ع) و صحبت با زنان مدینه یا اینکه غاصبان ولایت را بر بستر خود راه ندادند همه اعتراض به ظلمی بود که علیه زمانه و ایشان انجام میگرفت. فدک را فقط یک ملک نمیدانستند بلکه فدک را روح ولایت میدانستند و غصب کرده توصیف میکردند. مجموع اینها نشان میدهد زهرای مرضیه نسبت به موضوعات مختلف حساس بودند و واکنش شایسته نشان میدادند.
مهمترین شاخصهای زندگی این بانوی بزرگوار برای کسانی که درصدد شناخت و تطبیق زندگی ایشان با جهان امروز هستند، چیست؟
مهمترین شاخصها، درست و ساده زیستن و صحیح تشخیص دادن و مطابق آن شناخت عمل کردن است. پایداری در مسیر حق، خسته نشدن از نادرستیها و استمرار و پویایی برای پیگیری است تا پیام خود را به گوش همه برسانیم. افزون بر این رعایت و داشتن انصاف، حق و عدالت را خواستن و پایمردی و پافشاری کردن برای مبارزه با ظلم و از همه مهمتر در زندگی فردی خود ایشان اهتمام به هویت قوی دینی و زیست عملی بندگی داشتن موج میزد.
یک زن همانطور که نسبت به فرزندان خود مسئول است نسبت به تقویت شخصیتی خود هم مسئولیت دارد. یک زن فقط تک بعدی نیست که بخواهد نسبت به تربیت فرزند یا همسرداری مسئول باشد بلکه باید به خود و نسبت به شناخت معرفتی خود هم مسئولیت داشته باشد. حضرت زهرای مرضیه فردی بودند که به لحاظ عملی و نظری در سطح بالا بودند و ما برای پیروی از ایشان در کسب هویت فردی صحیح خود و اعتلای آن باید کوشا باشیم. ما باید در تلاش برای گرم نگه داشتن فضای خانه و در کنار آن حساس به امور اجتماعی باشیم.
خودسازی و جهانیسازی زنان در جهان با الگوگیری از حضرت زهرا (س) بودن چگونه است؟
هویت خود و حساس نسبت به افراد و جامعه مهم است. ما در سیره حضرت زهرا (س) میبینیم که نسبت به همسایه خود دعاگو هستند و خلف وعده صحابه را به روی آنها میآورند. دنبال حق و استیفای حق هستند. ما گاهی حق را برای خود میستاییم در حالیکه ستاندن حق مهم است و حضرت زهرا (س) به ما نشان دادند برای احقاق حق باید تلاش کرد. حضرت زهرا وظیفه شخصی خود میدانند که به دنبال حق باشند و از هر طریق حتی سوگواری، خطبه خوانی و جملاتی که به زنان شهر میگویند به دنبال این حقگویی و حقطلبی هستند. ما اگر بخواهیم در باره جهانیسازی بگوییم، جهانیسازی مطلوب همین سیره حضرت زهرا (س) است، نه جهانیسازی امروزی که فردگرایی ترویج داده میشود. جهانیسازی در سیره حضرت زهرا احقاق حق جهانی و صلح برای تمامی جهان است. امروز دنبال فردگرایی و تقلیل زنان هستیم درحالیکه جهانی شدن صلح و عدالت در رفتار حضرت زهرا (س) وجود دارد و وظیفه ماست که آن را برای جهانیان تبیین کنیم.