شهدای ایران:سرویس فرهنگی/ به نقل از رسا، به تازگی صحبت‌هایی از مقامات مسئول در ارتباط با رفع فیلترینگ از برخی پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی به گوش می‌رسد اما نکته حائز اهمیت این است که الان از فضای انتخابات و شعارهای تبلیغاتی فاصله گرفتیم و باید دقت کرد که موضوعات مهمی همچون این موضوع نباید دستخوش بازیهای سیاسی شود چرا که هر تصمیمی در این موضوع از لحاظ امنیتی،اجتماعی و فرهنگی و حتی دینی می‌تواند آثار عمیقی به جای گذارد. از این رو باید با کار کارشناسی دقیق و بررسی همه ابعاد فرهنگی و اجتماعی این موضوع، از هرگونه تصمیم عجولانه پرهیز کرد.

ولنگاری فضای مجازی و آسیبهای آن:

فضای مجازی به عنوان یکی از مهم‌ترین و شاید اصلی‌ترین بخش‌های زندگی مردم در همه جوامع از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب کره زمین به شمار می‌رود. ولی امروزه آسیب‌های این فضای ولنگار و بی حساب و کتاب بر هیچکس پوشیده نیست؛ آسیب‌هایی که با تغییر تدریجی فرهنگ جوامع و آسیب‌های غیرقابل جبران به کاربران و خانواده‌ها سبب مشکلات عدیده‌ای در جوامع بشری شده است.

این بخش مهم و جدانشدنی همانقدر که مفید است، با استفاده نادرست سبب آسیب‌های جدی و خطرناکی برای خانواده‌ها به ویژه روابط میان اعضا و کودکان خواهد شد و به گفته کارشناسان و آسیب شناسان، درصد اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی باعث کاهش میزان ارتباطات خانوادگی و جرائم رایانه ای خواهد شد.

 فساد اخلاقی، تهاجم فرهنگی، کم رنگ شدن ارزش‌های مترقی و اصیل انسانی، افزایش رفتارهای ضد اجتماعی، گسترش روابط نامشروع و جرائم منافی عفت و اخلاق عمومی، ناامنی در روابط خانوادگی و مشکلات زناشویی، نابسامانی خانواده، در خطر بودن امنیت و حریم خصوصی افراد و آسیب به ارکان جوامع از مهم ترین آسیب‌هایی است که می توان برای فضای مجازی کنترل نشده و ولنگار نام برد.

رها و ول بودن فضای مجازی  چیزی جز آسیب و خسران به همراه ندارد؛ فضایی که می تواند نقش مهمی در زندگی جوامع ایفا کند و فرصت‌های بی بدیلی داشته باشد، با ولنگاری به بزرگترین و زیانبارترین آسیب‌ها تبدیل می شود. در دوران معاصر هیچ چیزی همانند فضای مجازی واقعیت زندگی را شکل نمی دهد، فضای مجازی سبک زندگی را دستخوش تغییر می کند، موج اجتماعی و فعالیت‌های سیاسی را شکل و تغییر می دهد و در هر عرصه ای  از اقتصاد و اجتماع گرفته تا سیاست و فرهنگ، تحول ایجاد می‌کند. لازم است این تحولات کنترل شده باشد، زیرا هر چیزی از حدودش عبور کند شدیدترین آسیب‌ها را وارد می کند.

اعمال حاکمیت و حکمرانی بر فضای مجازی:

نقطه مقابل ولنگاری، اعمال حکمرانی صحیح بر فضای مجازی است . در واقع عده‌ای فقط قصد دارند که بر طبل توخالی دوگانه فیلترینگ و فضای مجازی یله و رها بکوبند و این دوگانه از هر دو جهت به تنهایی درست نیست، بلکه به مقتضای قاعده عقلی حکومت‌ها و دولتها باید بر فضای مجازی حکمرانی و کنترل کامل داشته باشند

با نگاه دقیق تر بر اعمال حاکمیت باید گفت در دوره‌ی کشاورزی و تا قبل از پیشرفت‌های صنعتی، اعمال حاکمیّت به فضای زمین محدود بود، چرا که انسان تسلّطی بر دریا و هوا نداشت؛ امّا با پیشرفت علم، دایره‌ی حاکمیّت نیز گسترده‌تر شد.

با پیشرفت‌های علمی انسان، دو حوزه‌ی دیگر نیز به قلمرو حاکمیّت ملّی افزوده شد و کشورها سعی کردند بر مرزهای زمینی، دریایی و هوایی خود مسلّط شوند. با دستیابی بشر به فضا، به‌تدریج، رقابت‌های فضایی نیز شکل جدّی و جدیدی به خود گرفت و حاکمیّت، علاوه بر سه قلمرو قبلی، قلمرو جدیدی نیز یافت: قلمرو فضایی.

از نیمه‌ی قرن بیستم، وزارت دفاع آمریکا سرمایه‌گذاری و تحقیق برای ایجاد یک شبکه‌ی گسترده‌ی ارتباطی و تبادل اطّلاعات مبتنی بر علوم کامپیوتری را آغاز کرد. این تلاش‌ها پس از حدود سه دهه تکامل یافت و تبدیل به شبکه‌ی جهانی اینترنت شد که از آن پس، سرعت نوآوری و تغییر و تحوّلات در آن روزبه‌روز بیشتر و بیشتر می‌شود. به این ترتیب، قلمرو پنجم نیز به موضوع حاکمیّت اضافه شد: حاکمیّت بر فضای مجازی.

در دنیای امروز، با قطعیّت می‌توان گفت همه‌ی کشورها حاکمیّت ملّی را به فضای مجازی گسترش داده‌اند، هرچند درک متفاوتی پیرامون ایده‌ها و شیوه‌های اِعمال این حاکمیّت وجود دارد.

«حاکمیّت داده» یکی از زیرشاخه‌های حاکمیّت بر فضای مجازی است. در این حوزه، داده‌ها در فضای مجازی ارزشی راهبردی دارند که روزبه‌روز بر توجّه و اهمّیّت آن‌ها افزوده می‌شود؛ هرچه داده‌ها بزرگ‌تر، ارزش و اهمّیّت آنها بیشتر. به عنوان مثال، در سال ۲۰۲۰، کمیسیون اروپا یک استراتژی اروپایی برای داده‌ها و قانون حاکمیّت داده وضع و منتشر کرد.

کشورهای مختلف، با توجّه به اهداف و سیاست‌ها و توانمندی‌های خود، اشکال مختلفی از حکمرانی در فضای مجازی را دنبال و اجرا می‌کنند. قانون توقّف سرقت آنلاین (سوپا) و قانون حفاظت از آی‌پی (پیپا) در آمریکا، پروژه‌ی سپر طلایی در چین و قانون حاکمیّت بر شبکه (روسکامندزور) در روسیه، برخی از نمونه‌تلاش‌های معروف و پُربحث برای حکمرانی بر فضای مجازی هستند. پروژه‌ی ۲۸۵ میلیون یورویی فرانسه مشهور به «آندرومده» که در سال ۲۰۰۹ آغاز شد، یکی دیگر از این تلاش‌ها است. در آلمان، وزارت کشور پروژه‌ای در همین زمینه تحت عنوان «اوپن دسک» را پیش می‌برد.

تاکیدات مقام معظم رهبری بر حکمرانی فضای مجازی:

از آنچه پیشتربیان شد استفاده میشود که ما هم نباید در این موضوع بسیار مهم و حساس دچار بازی‌های سیاسی و سیاست زدگی شویم مطلبی که بارها مقام معظم رهبری به آن اشاره کردند و حتی در اولین دیدارهیئت وزیران دولت چهاردهم خطاب به دولت جدید چنین فرمودند:

« نکته‌ی بعدی که من یادداشت کرده‌ام ــ که نکته‌ی هشتم میشود ــ درباره‌ی فضای مجازی است. فضای مجازی یک دنیای جدیدی است دیگر؛ شماها بیشتر از بنده هم حتماً مطّلعید؛ یعنی فضای مجازی دیگر امروز مجازی نیست، امروز یک واقعیّتی است در زندگی مردم که روزبه‌روز هم دارد پیش میرود. آنچه مهم است این است که در فضای مجازی، حکمرانی قانونمند وجود داشته باشد؛ اینکه بنده گاهی گفته‌ام فضای مجازی رها و ول است، به خاطر این است. حکمرانی بر اساس قانون؛ اگر قانونی ندارید، قانون را به وجود بیاورید و بر اساس آن قانون، زمام کار را به دست بگیرید. همه‌ی دنیا این کار را میکنند؛ می‌بینید دیگر، این جوان بیچاره را فرانسوی‌ها [بازداشت کردند]! (اشاره به بازداشت پاول دورف (مدیرعامل رسانه‌ی اجتماعی تلگرام) توسّط پلیس فرانسه، به اتّهام عدم همکاری با مقامات قضائی و عدم اقدام در برابر استفاده‌ی مجرمانه‌‌ی برخی از کاربران تلگرام.) یعنی این‌قدر و تا این حد سخت‌گیری انجام میگیرد که طرف را میگیرند زندان میکنند، تهدید میکنند که بیست سال محکومیّت به تو خواهیم داد؛ این برای خاطر آن است که حکمرانی آنها را نقض کرده. نقض حکمرانی قابل قبول نیست؛ یک کشور در اختیار شما است که در قبالش وظیفه دارید، در قبالش مأموریّت دارید؛ نمیشود حکمرانی شما را نقض کرد، نباید نقض کنند. مسئله‌ی [حکمرانی] این است. من به این مناسبت فضای مجازی، حرف خودم را و آن مبنای خودم را گفتم، قبلاً هم گفته‌ام، بعضی‌ها جور دیگری تبیین میکنند یا میفهمند یا نمیخواهند بفهمند، امّا حرف من این است: فضای مجازی در کشور باید قانونمند بشود؛ آن‌وقت یک فرصت خواهد شد. اگر ما توانستیم در فضای مجازی حکمرانی قانونمند داشته باشیم، فضای مجازی برای کشور یک فرصت میشود، وَالّا ممکن است تهدید بشود.» ۶/۶/۱۴۰۳

کلام پایانی:

فضای مجازی در دنیای امروز دیگر از فضایی که بیشتر جنبه سرگرمی داشت جداشده و کاملا به فضای حقیقی و واقعی تبدیل شده است و نباید در مورد آن عجولانه و یا مبتنی بر بازی‌های سیاسی تصمیم گرفت چرا که امنیت ملی و همچنین امنیت فرهنگی و اجتماعی و اخلاقی جامعه امروز خواه ناخواه پیوند عمیقی با فضای مجازی پیدا کرده است از این رو هر عقل سلیمی می‌پذیرد که باید بر این فضا حکمرانی داشت چنانکه در همه دنیا همین کار را انجام می‌دهند و مهم‌ترین کار در این رابطه راه اندازی هرچه سریع‌تر شبکه ملی اطلاعات می‌باشد که در دولت سیزدهم پیشرفت بسیار فراوانی داشت و امیدواریم دولت چهاردهم هم این موضوع را جدی بگیرد و آن را تکمیل نماید ان شاءالله.