شهدای ایران : سازندگی نوشت: سیدحسن تقی‌زاده از آن دست سیاستمداران مشروطه‌ خواهی است که زندگی پرفراز و نشیب داشت و دوران جوانی و توجهش به مضامین غربی، همواره او را مـورد قضاوت عمـوم قرار داد با وجودی که بعدها آن را اصلاح کرد. به مناسبت سالروز تولد این دیپلمات ایرانی در 5 مهر 1257 به بخشی از زندگی او می پردازیم. تقی‌زاده همیشه به واسطه یک جمله تاریخی درباره تجدد و تجددخواهی در دوران جوانی، قضاوت شد و شــریعتی، چنان بر او تاخت که هیچ وقت از زیر سایه آن جمله خارج نشد. او همزمان با آغاز جنگ جهانی اول، درحالی که 42سال بیشتر نداشت تحت تاثیر شرایط خاص جهان بود بنابراین این جمله از او برای همیشه به یادگار ماند: «ایرانی باید از فرق سر تا نوک پا غربی شود. ایرانی باید جسما، روحا، باطنا و ظاهرا فرهنگی شود.»

شرق درحالی غرب پرستی تقی زاده را «توجه به مضامین غربی» میخواند که دکتر مصدق در 22 شهریور 1328، در اثبات نفوذی بودن تقی زاده گفته بود: «سفارت انگلیس به دولت فشار می‌آورد که من به نمایندگی مجلسین سنا و شورای ملی انتخاب نشوم. می‌خواهند تقی‌زاده را به ریاست مجلس سنا بگمارند که لایحه نفت را به تصویب برساند»

همچنین در استاد باقی مانده از دوران پهلوی‌ها نیز گزارشی وجود دارد که در بخشی از آن ماموریت تقی زاده را در سرویس جاسوسی انگلیس توضیح می‌دهد: «روز چهاردهم ماه جاری در محفلی عده‌ای راجع به نطق اخیر آقای تقی‌زاده صحبت می‌کردند و ضمن انتقاد از مشارالیه دکتر نجم آبادی اظهار داشت: قبل از جنگ که تقی‌زاده در آلمان روزنامه کاوه را می‌نوشت تمام مطالب روزنامه او به ضرر انگلیس‌ها بود و خود را یک نفر نازی به تمام معنی معرفی می‌کرد ولی پس از خاتمه جنگ و اشغال آلمان به لندن رفت و بعد از پنج روز در دانشگاه کامبریج به سمت استادی منصوب شد. پس از چند روز کشفی‌زاده به لندن رفت آقای وحیدالملک هم که مردی است بی‌طرف از پاریس به لندن وارد گردید، ولی از طرف اداره انتلیجنت سرویس به ایشان اخطار شد که در ظرف بیست و چهار ساعت لندن را ترک کند والا بازداشت خواهد شد. مشارالیه هم ناچار فوراً لندن را ترک نمود. و به پاریس مراجعت کرد. خلاصه از صحبت‌های خود نتیجه می‌گرفتند که تقی‌زاده عضو اداره انتلیجنت سرویس می‌باشد و ایامی هم که در آلمان بوده به دستور اداره مزبور کار می‌کرده است.»