شهدای ایران: به نقل از جوان، رئیسجمهور در این دوره قبل از پایان شمارش آرا حتی بر روزنامهنگاران و افرادی که پرستیژ «اطلاع زودتر از بقیه» دارند، مکشوف نشد! تا آن لحظه که روزنامه را برای چاپ آماده کردیم، با آنکه اخبار غیررسمی مشارکت را ۳۰ درصد بیشتر از مرحله اول نشان میداد، اما چون شیب این مشارکت با نزدیکشدن به ساعات عصر و اوایل شب، کمتر شد، درباره رقم مشارکت هم نمیتوانستیم گمان نیکو ببریم، هرچند به احتمال فراوان از مرحله اول بیشتر خواهد بود. اما رئیسجمهور هرکس باشد، میتوان یک درخواست جدی از او داشت: «آقای رئیسجمهور! پاسخگوی اعتماد ملت باش!»
رئیسجمهور آینده قطعاً آنقدر رأی بالا و قاطع نسبت به رقیب ندارد که رقیب و هواداران و رأیدهندگان او را بهکلی فراموش کند و یکسره به زیر خیمه یاران خود بخزد. جملات شیک «من رئیسجمهور همه ملت هستم، چه آنها که به من رأی دادند یا ندادند» باید تبدیل به یک سخن جدی و قابلمطالبه شود. اگر فرض کنیم مشارکت بیشتر از دوره قبل باشد و به حدود ۴۵ تا ۴۸ درصد برخی پیشبینیها برسد، باید این مشارکت را با میانگین مشارکت ادوار بسنجیم و در این صورت با توجه به میانگین ۶۰ تا ۶۵ درصدی ادوار برای آن ۱۵ تا ۲۰ درصدی که شرکت نکردند، فکر عاجلی کنیم و اتفاقاً رئیسجمهور باید ابتدائاً خود را رئیسجمهور آنان بداند. این شاید برای باورمندان به مردمسالاری گران باشد، اما واقعیت آن است که در مردمسالاریها آنان که رأی نمیدهند هم رأی میدهند! چتر فلسفه و سیاست و اخلاق کاملاً گسترده و رهایی از سایه آن ناممکن است. چنانکه کسی نمیتواند بگوید من به هیچ ارزش اخلاقی باور ندارم، زیرا این خود باورمندی به یک شاخص اخلاقی است و ارسطو نیز گفت که «آنکس که فلسفه نمیورزد، فلسفه میورزد!» و در سیاست هم «آنکس که رأی نمیدهد، رأی میدهد!» پس ابتدا باید برای آن کسانی که به هر دلیل مشارکت نمیکنند حسابی جدید باز کرد. رهبر معظم انقلاب هم از سیاستمداران و جامعهشناسان خواستند دلیل مشارکت «کمتر از توقع» مرحله اول را پژوهش کنند. اما پس از آن، رئیسجمهور باید پاسخگوی اعتماد ملت اعم از رأیدهندگان به خود و رقیب خود باشد. بهتر است یکبار دیگر مناظرهها و وعدهها و فیلمهای تبلیغاتی را ببیند. مردم آنچه را که وعده داده شده فراموش نمیکنند و انتظار میکشند. شاید بیراه نباشد که بگوییم اگر مشارکت پایین آمده، از همین وعدههای سرخرمن برخی منتخبان مردم در گذشته بوده است.
سپس نامزد شکستخورده باید به سرعت به نامزد پیروز تبریک بگوید و هواداران و اعضای ستاد خود را در همین وضعیت معقول قرار دهد. بهویژه در این وضعیت که نامزدها رأی نزدیک به هم دارند و رأیدهندگان کاملاً به دو گروه مساوی نزدیک به هم تقسیم شدهاند.
رئیسجمهور نهم هر کدام از این دو نامزد که باشد، در یک ویژگی جای نگرانی دارد: اطرافیان! دولتها نباید به دست پیرمردهای خمود و خسته و شکستخورده یا به دست جوانان جویای نام و کمتر آزمودهشده بیفتد. هر کدام از نامزدها مستعد یکی از این خطاهای فاحش هستند. ملت کابینه وجیهالمله را میپسندد. کشور افراد سادهزیست و باتقوا و متخصص کم ندارد. از دایره بسته اطرافیان فاصله بگیرید. کابینهای نو بسازید تا چشم مردم تازه شود. کابینه را بر مبنای وحدت داخلی و مهربانی با مردم و سختگیری با دشمنان مردم تشکیل دهید. رئیسجمهور نباید گول حرفهای رمانتیک «ما دشمن نداریم» را بخورد. ولی ما دوست بیشتر داریم تا دشمن.
نهمین رئیسجمهور ایران که چهاردهمین دولت را تشکیل میدهد، وظیفه و اختیار دارد که آینده کشور را چنان بسازد که دوره دوم خودش تبدیل به یک دوره تاریخی در مشارکت و همراهی عموم مردم باشد. این فرصت برای رئیسجمهور نهم هست که نامش را از این جهت ماندگار کند.