شهدای ایران:تجاوز رژیم بعثی عراق در 31 شهریور سال 1359 مشکلات و مصیبت های فراوانی را برای جامعه اسلامی ایران به بار آورد ولی با این وجود، مدیریت و رهبری امام خمینی(ره) و همچنین غیرت و مردانگی یاران با وفایش در آن سال های پر مخاطره موجب شد آن امتحان بزرگ الهی و فتنه خطرناک تحمیلی، آثار و برکات فراوانی را برای ایران اسلامی به دنبال داشته باشد. ایران اسلامی در پی دفاع مقدس به دستاوردهای بیشماری در عرصه اجتماعی  دست یافت و شاید انسجام اجتماعی ملت و وحدت ملی میان تمام اقوام و قومیت ها از شیعه و سنی تا کرد و ترک و لر و بلوچ و فارس را بتوان مهمترین دستاورد فرهنگی و اجتماعی در پی جنگ تحمیلی دانست.

دفاع مقدس و تثبیت جمهوری اسلامی ایران 
امیرسرتیپ محمدحسن نامی، استاد دانشگاه عالی دفاع ملی در رابطه با تأثیر دفاع مقدس بر تثبیت انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران گفت: در دوران دفاع مقدس، توطئه‌های فراوانی برای جمهوری اسلامی تدارک دیده بودند که اگر دقت‌ها، هدایت‌ها و راهبردهای حضرت امام خمینی(ره) نبود، شاید می‌بایست فاتحه جمهوری اسلامی ایران را در همان اوایل پیروزی انقلاب و آغاز جنگ تحمیلی می‌خواندیم، اما رهبری امام راحل سبب شد تا مقابل دشمن بایستیم.  در لحظه‌به‌لحظه دفاع مقدس به‌خصوص در زمان فتح خرمشهر، دشمنان از این‌که نیروی عظیم رزمندگان اسلام درحال کسب پیروزی‌های مختلف هستند، وحشت‌زده شده و برای این‌که اجازه ندهند این پیروزی‌ها ادامه‌دار باشند؛ شوروی، آمریکا و ارتجاع منطقه دست‌به‌دست هم دادند که مانع جمهوری اسلامی ایران شوند. 
این پیشکسوت دوران دفاع مقدس بابیان این مطلب که دفاع مقدس را نباید از زمان آغاز جنگ تحمیلی دانست، بلکه مقابله با غائله کردستان هم جزء دفاع مقدس محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: این دو با یکدیگر پیوستگی کامل دارند و جمهوری‌اسلامی ایران را برای همیشه بیمه کردند. 
نامی گفت: امروزه دفاع مقدس، جمهوری اسلامی را در برابر توطئه و دسیسه‌های دشمنان؛ ازجمله توطئه‌های آمریکایی و صهیونیستی حفظ کرده است. 

تبلور همبستگی ملی در آزادسازی خرمشهر
 دستاوردی که سبب شد در خرمشهر و در روزها و ساعتهایی که می رفت تا دشمن شهر را اشغال کند همه رزمندگان حتی باتفنگ های بدون گلوله و بدون امکانات و تجهیزات تنها با اتحاد و همبستگی از شهرهای مختلف کشور در مقابل دشمن تا دندان مسلح بعثی روزها و ساعتها ایستادگی و مقاومت کنند. هر چند شهر در آن زمان اشغال شد اما نیروهای رزمنده از شمال و جنوب و شرق و غرب کشور با رهبری پیر فرزانه انقلاب و با قوای تازه ای بازگشتند و شهر را از اشغالگران بعثی بازپس گرفتند.

دفاع مقدس سوای تمام سختی و مشکلات، کسری ها و مرگ عزیزان و شهادت و جراحت رزمندگان و اشغال و اسارت اما ارمغان زیبایی به نام همبستگی ملی به همراه داشت و در کنار آن  ضعف‌ها وآسیب پذیری‌های درونی کشور خودنمایی کرد تا طی سالهای بعد با کمک مسئولان انقلابی و جهادی همچون رهبر معظم انقلاب، شهیدان رجایی و بهشتی و دیگر دلسوزان نظام به ترمیم این آسیب پذیری ها بپردازد.

تأثیر دفاع مقدس بر حوزه فرهنگ 
این‌که فقط افزایش قدرت بازدارندگی و تثبیت جایگاه نظام را از آثار دفاع مقدس بدانیم، کار اشتباهی است؛ زیرا مهم‌ترین تأثیر دفاع مقدس در حوزه فرهنگ و ادبیات است. دفاع مقدس حوزه فرهنگ را توسعه و گسترش داد و جان دوباره‌ای به فرهنگ ایرانی اعطا کرد که انتشار هزاران جلد کتاب با مضامین دفاع مقدس در این چارچوب قابل تفسیر است. 
در دوران دفاع مقدس، شاهد شکل‌گیری پدیده ادبیات و هنر انقلاب بودیم و به همین واسطه توانستیم فرهنگمان را به دنیا معرفی کنیم و این‌رویه تا به امروز ادامه پیدا کرده است. 

رسوایی دشمن داخلی
دیگر دستاورد دفاع مقدس در عرصه اجتماعی رسوا شدن دشمنان داخلی انقلاب از منافقین و ملی گرا‌ها تا لیبرال‌ها در میان بدنه اجتماعی کشور بود تا دیگر مردم اعتماد به آنها نداشته و آنها را با خود یکی ندادند و به اعتماد و امید اجتماعی جامعه آسیب وارد نشود.
ایجاد روحیه قناعت و صرفه جویی در میان تمام اقشار جامعه در سالهای جنگ و تحریم دشمنان خارجی سبب شد تا ملت ایران آن برهه سخت و آن آزمون اجتماعی را به خوبی پشت سر بگذارند.

تقویت روحیه همبستگی و اتحاد
 تقویت روحیه همبستگی و همکاری و یاری و کمک به یکدیگر  در روزهای نیاز رزمندگان اسلام در جبهه از دیگر دستاوردهایی بود که سبب شد کشور و آحاد مردم در اتحاد با هم آن روزها را به خوبی بگذرانند. روزهایی که دختران و بانوان سرزمینم در مساجد گرد هم می آمدند و با تدارک ملزومات رزمندگان در پشت جبهه، بسیجیان در میدان نبرد و مسئولان در عرصه عملیات جنگ نظامی و اقتصادی راهبری کنند تا امروز جهانیان انگشت به دهان بمانند که چطور انقلابی تازه نفس بدون امکانات و تجهیزات و تسلیحات و کمک های مالی و نظامی توانست ۸ سال دفاع کند و در نهایت پیروز میدان شود و از آن روزها تا امروز هم همچنان در عرصه های مختلف پیشرفت کند. باید اذعان داشت انسجام اجتماعی و همبستگی ملی مهمترین دستاورد دفاع مقدس در عرصه اجتماعی است.

رشد باورهای دینی و معنوی
ابتکار عمل در ساخت قطعات، وسایل و تجهیزات مورد نیاز، خودکفایی در کالا‌ها و تجهیزات اساسی در مقابل تحریم‌های اقتصادی، رشد باور‌های دینی و معنوی را می توان از دیگر دستاوردهای دفاع مقدس در عرصه اجتماعی دانست.

برخی تحلیلگران جنگ از تولد تفکر بسیجی به عنوان ایدئولوژی کارآمد دفاع مقدس نام میبرند امری که در کنار رشد باورهای دینی و معنوی  به خودباوری و به ثمر نشستن میوه انقلاب ختم شد. تفکر بسیجی در جامعه ایران سبب شد جوانان و حتی نوجوانان به عشق وطن، امام و آب و خاک کشور داوطلبانه برای دفاع به کارزار مقابله با متجاوزان اعزام شوند و چنان در اتحاد و همبستگی با دیگر رزمندگان و فرماندهان و مهندسان جنگی پیش بروند که امروز الگوی بی بدیلی برای تمامی جوانان آزادی خواه دنیا باشند.

 فضایل اخلاقی و معنوی در میان رزمندگان اسلام به سرعت رشد می یافت و آموزه های دینی و اسلامی سبب شد تا دفاع در برابر تجاوز دشمن بعثی یک وظیفه و تکلیف تلقی شود.

ایثار و فداکاری
رواج فرهنگ ساده زیستی به جای فرهنگ رفاه طلبی و سرمایه‌داری در دوران دفاع مقدس هم در کنار تجلی یافتن اتحاد وهمبستگی امت، شکوفایی روحیه ایثار وفداکاری را به دنبال داشت. چنانچه در میان رزمندگان اسلام و مدافعان وطن از هر قشر و طبقه ای از پولدار و بی پول، بنا و معمار و مهندس و پزشک و سرمایه دار و تاجر هم به چشم میخورد  و این همان دستاوردی استکه شاید بدون سالهای جنگ تحمیلی و دفاع مقدس هرگز میسر نمیشد.

نقش مساجد در دفاع مقدس
جنگ هشت ساله، ملت را آبدیده، شجاع و متّکی به نفس کرد و همانطور که پیشتر بدان اشاره شد سبب احیای نقش محوری مساجد در دفاع مقدس از تدارکات پشت جبهه با ایجاد گروه های جهادی بانوانه تا ساماندهی نیروهای مردمی و آموزش نظامی و اعزام به جبهه ها شد.

همین روحیه جهادی و انقلابی نشات گرفته از دوران دفاع مقدس بعد از جنگ هم سبب کمک به بازسازی کشور بدون وابستگی به غربی‌ها شد تا جاییکه نیروهای مردمی و خودجوش با کمک سپاه مردمی و مدافع وطن و ارتش مقتدر کشور دست در دست هم مشغول بازسازی و آبادانی کشور شدند.

شکوفایی استعدادها
بالندگی شعرو ادبیات مقاومت، هنرسیما وتاتر دفاع ومقاومت و باور ما می‌توانیم در عرصه‌های مختلف علم وفناوری از دیگر دستاوردهای اجتماعی و فرهنگی دفاع مقدس بود که خود ارمغان آور رشد و پیشرفت و آبادانی میهن اسلامی شد.

باید گفت در کنار تمام آنچه عنوان شد برپایه یک نظام اجتماعی منسجم در زمان جنگ ،فعالیت متکی بر توانائی های خود برای تولید سلاح و ارزاق به دست آمد که خود موجب انواع ابداعات واختراعات گردید که این خود شکوفایی استعدادها وخلاقیت را به دنبال داشت. بدین ترتیب نظام اجتماعی ایران در پی جنگ در بهترین شرایط قرار گرفت.
تمام لحظات دوران دفاع مقدس سرشار از دستاورد‌های مهمی است که یقینا ذخیره مفیدی برای سربلندی و سرافرازی ملت خواهد بود.
گسترش عدالت اجتماعی، مبارزه با فساد، ایستادگی در برابر زورگویان و اعتماد به نفس و خودباوری را می توان از دیگر دستاوردهای اجتماعی و فرهنگی دفاع مقدس به شمار می رود.

عزّت و اقتدار جهانی
از جمله دستآوردهای خارجی و سیاسی دفاع مقدس نشان دادن قدرت، عزّت، شوکت نظامی و سیاسی ایران به جهانیان بود، اگر تا پیش از دفاع مقدس کشورهای اغفال شده عربی و حتی اروپایی به خود جرأت تعرض و تجاوز به کیان جمهوری اسلامی را می دادند، بعد از حماسه های عاشورایی یاران امام خمینی(ره) ترس و دلهره ماندگاری  در سپاه یزیدیان زمان به وجود آمد، ترس و دلهره ای که موجب شد حتی ابر قدرت های بزرگ جهان همچون آمریکا نیز به خود جرأت تعرض به ایران اسلامی را ندهند و برای ظاهر سازی هم که شده در مواردی دست دوستی و همکاری به سوی ایران دراز نمایند. محققان بر این باورند اگر آمریکا طی هشت سال دفاع مقدس، اقتدار ملّت ایران اسلامی را ندیده بود، در سال 2003 به جای حمله به عراق، ایران را مورد تجاوز و حمله قرار می داد./بصیرت