امسال اولین سال محرم بود که پس از تولید و آغاز پخش سریال فاخر مختارنامه (از سال ۱۳۸۹)، این سریال از صداوسیما پخش نشد.
شهدای ایران: امسال اولین سال محرم بود که پس از تولید و آغاز پخش سریال فاخر مختارنامه (از سال ۱۳۸۹)، این سریال از صداوسیما پخش نشد و تنها به پخش دو فیلم سینمایی از آن در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی از شبکه یک و سینمایی «کودکان آب» از آیفیلم بسنده شد.
بدین ترتیب پس از دورهای که در رقابت درونی شبکههای صداوسیما گاه مختارنامه در محرم همزمان از دو شبکه پخش میشد، دورهای آغاز شده است که سریال مختارنامه در هیچ شبکه رسانه ملی پخش نشد. اولین سؤالی که برای اذهان عمومی ایجاد میشود، این است که دلیل بازپخش نشدن سریال هویتمحور شیعی مختارنامه، آنهم در مقطعی که صداوسیما شعار «هویتمحوری و عدالتگستری» را در دوره جدید تحولی خود مطرح میکند، چیست؟
صداوسیما پاسخ رسمی در این خصوص نداده، اما ظن غالب این است که احتمالاً مطالب و پستهای به اصطلاح انتقادی، سیاهنمایانه و طنزگونهای که اغلب در فضای مجازی به بهانه بازپخش مختارنامه، دستمایه نقد سیاه صداوسیما میشد در این تصمیم مؤثر بوده است.
اما سؤال مهمتری که پیش میآید، این است که با توجه به کینه و حقدی که دشمنان گفتمان عدالتمحور اسلامی از مضامین گفتمانی سریال مختارنامه دارند تا چه میزان از این پستها و سیاهنماییها در فضای مجازی واقعی و تا چه میزان متعلق به ارتش سایبری ناتوی فرهنگی و بازوهای آن بوده است؟
درک تأثیرات گفتمانی سریالهایی مانند مختارنامه و یوسف پیامبر دشوار نیست؛ مشخص است که تخریب آنها، بهویژه در ایام مناسبتی در دستور کار ارتش سایبری ناتوی فرهنگی قرار دارد، اما آنچه جای تعجب است اینکه صداوسیما به عنوان یک اداره عریض و طویل رسانهای به جای اینکه در این عرصه در فضای مجازی جریانساز و سکاندار باشد، ظاهراً مقهور این جریانسازی تصنعی مجازی شده است که نتیجه آن نیز تصمیم اشتباه عدم پخش سریال مختارنامه در محرم امسال است.
میتوان از متولیان این امر پرسید که آیا بازپخش سریال مختارنامه در این سالها از یکی از شبکههای صداوسیما که عمدتاً آیفیلم فارسی بوده، منجر به کاهش مخاطبان این شبکهها شده است یا افزایش آنها؟ اساساً یکی از دلایل محبوبیت شبکه آیفیلم که در نظرسنجیهای مرکز تحقیقات صداوسیما نیز مشهود است، بازپخش سریالهای فاخر یا خاطرهساز برای مخاطبان است. آیا بهتر نبود قبل از تصمیم به عدم پخش سریال مختارنامه، نظرسنجی انجام و پس از آن تصمیمگیری میشد؟
البته که در صورت پیوستگی صداوسیما با بدنه مردمی، درک این موضوع که پخش مختارنامه در محرم مورد خواست اکثریت مخاطبان رسانه ملی است، دشوار نبود. کمااینکه آقای جبلی، رئیس سازمان صداوسیما پس از تشدید انتقادها در مصاحبهشان اذعان کرد که «تکرار پخش مختارنامه مورد خواست بسیاری از مخاطبان بوده و این سریال پس از گذشت (حدود) ۱۵ سال، همچنان محل مراجعه و مطالبه و مورد توجه مردم است.»
در این صورت با توجه به وجود این تعداد شبکههای سراسری پرمخاطب و کممخاطب، بازپخش مختارنامه از یکی از آنها چه ضرری میتوانست داشته باشد؟ آیا در راستای شعارهای تعاملی با مخاطب، حداقل نمیشد در محرم امسال تیزر تبلیغی برای مراجعه علاقهمندان این سریال به «تلوبیون» برای بارگیری قسمتهای این سریال تولید و پخش کرد؟
اگر بازپخش هر ساله یک سریال تاریخی – مذهبی، دلیلی برای عدم ادامه بازپخش آن است، سؤالی که مطرح میشود، این است که چرا بسیاری از سریالها، سالیان متمادی و هر ساله از شبکههای صداوسیما بازپخش شدهاند؟ آیا سریال اثرگذار «شب دهم» که برای چندمین بار امسال نیز (از شبکه تماشا) پخش شد، موجب اعتراض مخاطبان گردید؟
چگونه است که بهرغم رویکرد غیردوستانه کرهجنوبی، سریالهای بامحتوا یا بیمحتوای کرهای از «جواهری در قصر» که بازپخش چندمین باره آن قبل از محرم امسال پایان یافت تا «افسانه جومونگ» و «جونگ میونگ» که «بازنمایی برساخته» از تاریخ فرهنگی آن کشور را ارائه میکنند؛ هر ساله به کرات از شبکههای صداوسیما پخش میشوند؟ چرا بازوان سایبری ناتوی فرهنگی به صداوسیما در خصوص تکرار ظاهر پایانناپذیر سریالهای کرهای بر صداوسیما به صورت سیستماتیک، خرده نمیگیرند؟
واقعیت این است که مختارنامه صرفاً یک سریال نیست، روایت فاخر و اثرگذار یک «گفتمان» و «آرمان» است. مضامین اصلی و فرعی آن همچون «منظومهای اعتقادی، فکری، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی» است. داستان و سناریو تحقیقی و مؤثر این سریال بهگونهای است که مخاطب بسته به سن و سوادش هر بار با دیدن این سریال به لایههای جدیدی از پیام و مضامین آن در ترویج عدالتطلبی، ظلمستیزی، هویتمحوری، حضور تاریخی ایرانیان در مبارزه با ستم، بصیرتافزایی و امیدآفرینی میرسد و این روند ممکن است تا سه، چهار مرحله نیز تداوم یابد.
به همین دلیل است که هر سال طیف جدیدی به جرگه مخاطبان عام و اولیه و همچنین مخاطبان خاص و عمیق سریال مختارنامه میپیوندند. این دلیلی است که تکرار پخش مختارنامه را در قالب «احترام به مخاطبان، ذائقهشناسی مخاطب، حق دسترسی آنها به محتوای فاخر برای بصیرتافزایی» قرار میدهد.
نهایت اینکه کلیت و ماهیت قیام مختار و مضامین عالی سریال مختارنامه را میتوان در دو کلمه «هویتمحوری و عدالتگستری» قرار داد که شعار آقای جبلی در دوره جدید تحولی صداوسیماست. از اینرو میتوان گفت که صداوسیمای آقای جبلی در پخش نشدن مختارنامه در محرم امسال «مختارگونه» عمل نکرده است./جوان
