شهدای ایران:رسانه‌ها پیش از این هم درباره استفاده پنتاگون از مجوزی محرمانه موسوم به مجوز ۱۲۷e (برنامه حمایت از عملیات ویژه برای مقابله با تروریسم) در چندین کشور آفریقایی خبر داده بودند، اما اسناد جدیدی که وب‌سایت تحلیلی «اینترسپت» به‌دست آورده، رسما تأیید می‌کنند که نظامیان آمریکایی با استفاده از این مجوز، به بهانه مقابله با تروریسم، نیروهای محلی در کشورهای مختلف جهان را آموزش داده و درگیر جنگ‌های نیابتی می‌کند؛ با این هدف که مقابله با تروریسم برای ارتش آمریکا هزینه جانی و مالی کمتری داشته باشد، اما در عوض، تبعات این جنگ‌ها معمولا فراتر از نابودی اهداف موردنظر آمریکاست و شمار زیادی از مردم هم در این درگیری‌ها قربانی می‌شوند.

چند عملیات در چند کشور؟

اینترسپت براساس اسناد و مدارک جدیدی که با کمک قانون آزادی اطلاعات به‌دست آورده، می‌گوید در سال ۲۰۲۰دست‌کم ۱۹عملیات تحت مجوز ۱۲۷e در خاورمیانه و منطقه جنوب شرق آسیا در حال اجرا بوده‌اند. در مجموع، بین سال‌های ۲۰۱۷و ۲۰۲۰ نیروهای ویژه آمریکایی دست‌کم ۲۳عملیات را تحت پوشش این برنامه در سرتاسر جهان اجرا کرده‌اند؛ عملیات‌هایی که با استفاده از نیروهای خارجی آموزش‌دیده توسط آمریکا، با سلاح‌های آمریکایی و برای حمله به اهداف موردنظر آمریکا اجرا شده‌اند و از این‌رو می‌توان آنها را جنگ‌های نیابتی نامید.

جوزف وتل، ژنرال بازنشسته ارتش آمریکا ازجمله افرادی است که وجود عملیات‌های پنهانی تحت پوشش برنامه ۱۲۷e را در مصر، لبنان، عراق، تونس، سوریه و یمن تأیید کرده است. وتل این برنامه را بسیار ارزشمند توصیف می‌کند؛ زیرا امکان تعقیب اهداف ضدتروریستی آمریکا در موقعیت‌های مکانی خاص را با استفاده از نیروهای محلی فراهم می‌آورد. دیگر مقامات ارتش آمریکا هم باور دارند ۱۲۷e برای مقابله با تروریسم ابزاری کلیدی محسوب می‌شود. با این همه، پنتاگون هرگز وجود این عملیات‌ یا استفاده از برنامه ۱۲۷e برای انجام جنگ نیابتی را تأیید نکرده است.

برنامه‌ای کاملا محرمانه

برنامه ۱۲۷e درواقع نوعی برنامه تامین مالی است که از سوی کنگره تصویب شده و نیروهای ویژه آمریکایی تحت پوشش آن می‌توانند برای اجرای عملیات ضدتروریستی از نیروهای شبه‌نظامی، نیروهای خارجی یا حتی گروه‌های ناقض قوانین بین‌المللی استفاده کنند. اطلاعات درباره عملیات‌ها، محل اجرا، تعداد، اهدافی که داشته‌اند و نیروهای خارجی که آمریکایی‌ها با اتکا به آنها دست به اجرای عملیات زده‌اند، حتی برای عالی‌رتبه‌ترین مقامات آمریکایی و نمایندگان کنگره ناشناخته است. درواقع به‌گفته یکی از مقامات وزارت دفاع آمریکا، تنها تعداد انگشت‌شماری از نمایندگان در کمیته‌های اطلاعاتی و امنیتی کنگره آمریکا به اطلاعات این برنامه دسترسی دارند. این برنامه به‌گونه‌ای طراحی شده تا قابل نظارت نباشد و افراد کمی از چند و چون آن مطلع باشند.

آنچه مشخص است اینکه آمریکایی‌ها با کمک این برنامه نیروهای خارجی که لزوما نیروهای ارتش دیگر کشورها نیستند را مسلح ساخته، به آنها آموزش داده و اطلاعات محرمانه‌ در اختیار آنها قرار می‌دهند. این نیروها در قالب برنامه ۱۲۷e در عملیات‌هایی تحت هدایت آمریکایی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ به بیانی دیگر درگیر جنگ‌های نیابتی آمریکایی‌ها در مناطق مختلف جهان می‌شوند تا دشمنان آمریکا را هدف گرفته و اهداف آمریکا را محقق سازند. اینترسپت به نقل از یکی از مقامات ارشد دفاعی دولت سابق آمریکا نوشته است: نقش نیروهای خارجی در این برنامه پر کردن فضاهایی خالی است که برای پر کردن آنها نیروی آمریکایی کافی وجود ندارد.

همکاری با ناقضان حقوق بشر

افسران بازنشسته ارتش آمریکا که آشنایی نزدیکی با این برنامه دارند می‌گویند که این برنامه در کاهش خطر برای نیروهای آمریکایی تأثیر بسزایی دارد. یکی از اسناد جدید نشان می‌دهد هزینه عملیات جنگ‌های نیابتی برنامه ۱۲۷e در مناطق مختلف جهان بین سال‌های ۲۰۱۷تا ۲۰۲۰حدود ۳۱۰میلیون دلار بوده است؛ مبلغی که بخشی ناچیز از بودجه دفاعی چند صد میلیارد دلاری آمریکا در این بازه زمانی را تشکیل می‌دهد، اما نسبت به بودجه ۲۵میلیونی که در ابتدای آغاز به‌کار برنامه برای آن درنظر گرفته شده بود، افزایشی قابل توجه به شمار می‌رود.

منتقدان و کارشناسان حقوقی استفاده از این برنامه کمتر شناخته شده را نقض بالقوه قانون اساسی آمریکا می‌دانند. منتقدان مدعی هستند که نبود نظارت کافی روی این برنامه می‌تواند اتهاماتی را در زمینه نقض حقوق بشر علیه آمریکا مطرح سازد و احتمال گرفتار شدن آمریکا در درگیری‌های خارجی بدون اطلاع مردم و کنگره را افزایش دهد.

برنامه ۱۲۷e نخستین‌بار در سال ۲۰۱۷و پس از کشته شدن ۴سرباز آمریکایی به‌دست نیروهای داعش در حمله‌ای در نیجر مورد انتقاد شدید قرار گرفت و چندین نماینده ارشد کنگره آمریکا اعلام کردند اطلاعات ناچیزی درباره عملیات‌ آمریکایی‌ها در نیجر وجود دارد. گزارش‌های پیشین هم نشان می‌دهند نیروهای آمریکایی تحت پوشش برنامه ۱۲۷e در چندین کشور آفریقایی ازجمله بورکینافاسو، کامرون، چاد، کنگو، کنیا، لیبی، سومالی، سودان جنوبی و تونس با برخی گروه‌های شبه‌نظامی بدنام همکاری داشته‌اند. ازجمله این همکاری‌ها، همکاری نیروهای آمریکایی با گردان «مداخله سریع کامرون» است؛ ارتباطی که مدت‌ها پس از افشا شدن جنایات این گردان علیه غیرنظامیان در کامرون، ادامه پیدا کرد. آمریکا همچنین سابقه‌ای طولانی در همکاری با نظامیان لبنانی و مصری در عملیات‌های نیابتی ضدتروریستی آمریکایی دارد. در مصر هم نیروهای آمریکایی در قالب عملیات «انیگما هانتر» با برخی یگان‌های ارتش مصر برای حمله به نیروهای داعش همکاری کردند؛ بدون اینکه کوچک‌ترین حضور فیزیکی در درگیری‌ها داشته باشند.

منتقدان این برنامه هشدار می‌دهند علاوه بر خطر تشدید تنش‌های نظامی ناخواسته و افزایش هزینه‌های ناشی از درگیر شدن در ده‌ها درگیری در گوشه و کنار جهان، بعضی از عملیات‌ها در برنامه ۱۲۷e ممکن است به استفاده غیرقانونی از زور توسط شرکای خارجی آمریکا بینجامند. همچنین از آنجایی که حتی نمایندگان کنگره که مستقیما مسئول نظارت بر روابط خارجی آمریکا هستند هم از چند و چون و جزئیات عملیات‌ برنامه ۱۲۷e مطلع نیستند، این احتمال تقویت می‌شود که برخی عملیات‌ها بدون مجوز کنگره اجرا شوند و قانون اساسی را نقض کنند. این هشدارها در مورد عملیات مشترک آمریکا در شبه‌جزیره سینای مصر صادق بوده است. گروه‌های حقوق بشری تخلفات گسترده نظامیان مصری ازجمله کشتار، شکنجه، ‌آدم‌ربایی و حملات غیرقانونی دیگر علیه غیرنظامیان را ثبت کرده‌اند. با این‌همه آمریکایی‌ها با اطلاع از این رویدادها دست از همکاری با نیروهای مصری برنداشته‌اند.

مجوز ۱۲۷e چیست؟

مجوز ۱۲۷e عنوان برنامه‌ای است که وزیر دفاع آمریکا براساس آن می‌تواند سالانه تا سقف ۱۰۰میلیون دلار بودجه را به حمایت مالی از نیروهای خارجی، نیروهای شبه‌نظامی، گروه‌ها و افرادی اختصاص دهد که در پشتیبانی یا تسهیل جنگ علیه تروریسم نقش دارند. منشا برنامه ۱۲۷e به جنگ‌های داخلی افغانستان بازمی‌گردد؛ دورانی که نیروهای ویژه عملیاتی و مأموران سازمان جاسوسی آمریکا به‌دنبال حمایت از ائتلاف شمال افغانستان در جنگ علیه طالبان بودند.

فرماندهی عملیات ویژه ارتش آمریکا به سرعت متوجه شد که برای تامین مالی مستقیم نیروهای نیابتی خود مجوزی در اختیار ندارد و باید برای این کار به منابع CIA متکی باشد. همین موضوع باعث شد تا فرماندهی عملیات ویژه ارتش به‌دنبال تضمین تامین مالی عملیات‌های نیابتی خود باشد. این برنامه در ابتدا «بخش ۱۲۰۸» نامیده می‌شد، در سال‌های اول هجوم آمریکا به عراق هم مورد استفاده قرار گرفت. این مجوز یکی از چندین مجوز تقریبا ناشناخته‌ای است که کنگره طی ۲دهه اخیر در اختیار وزارت دفاع قرار داده تا نیروهای ویژه آمریکایی بتوانند در حاشیه جنگ‌ها و با کمترین نظارت به اجرای عملیات دست بزنند. اگرچه مدافعان این طرح ادعا دارند اجرای عملیات تحت پوشش ۱۲۷e تا به امروز منجر به دستگیری و کشته شدن هزاران تروریست و مختل‌سازی‌ شبکه‌های تروریستی در سرتاسر جهان شده است، اما واقعیت این است که هیچ آمار دقیقی از تعداد دستگیرشدگان یا کشته‌شدگان عملیات‌های تحت این برنامه وجود ندارد. همچنین مشخص نیست چه تعداد نیروی آمریکایی، خارجی یا افراد غیرنظامی در این جنگ‌های نیابتی کشته شده‌اند.