فرزند مرحوم فاطمی‌نیا در آستانه چهلمین روز درگذشت این استاد بزرگوار به تبیین ابعاد شخصیتی و ناگفته‌هایی از زندگی این عالم درس‌آموز پرداخت.
شهدای ایران:حجت‌الاسلام سیدحسین فاطمی‌نیا، فرزند مرحوم آیت‌الله فاطمی‌نیا مهمان این هفته برنامه دستخط بود. استاد فاطمی‌نیا از اساتیدی بود که رهبر معظم انقلاب در پیام تسلیت، ایشان را «عالم درس‌آموز» لقب دادند. در آستانه چهلمین روز درگذشت این عالم بزرگوار، فرزند آن مرحوم به بیان شخصیت و رفتارهای عملی این عالم اسلام پرداخت که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم:
مردم خود را از فرزندان استاد فاطمی‌نیا می‌دانستند
حتما می‌دانستید مردم حاج آقا را خیلی دوست دارند، اما در این مدت اتفاقاتی افتاد که برای شما عجیب‌تر شود و این دوست داشتن شکل و شمایل دیگری پیدا کند؟
بله. من در مقدمه اجازه می‌خواستم تشکری کنم از همه عزیزانی که در این سال ها بزرگواری کردند و کنار ما بودند و معنای رفاقت و صداقت با این عزیزان در قلب ما ثبت شد. جامعه پزشکی کشور عزیز ما، بزرگوارانی که پیام هایی دادند، بیوت محترم مراجع و همه عزیزانی که به هر نحو و شکلی پیام دادند. ان‌شاالله حضوری خدمت عزیزان برسم و عرض ادب و دستبوسی داشته باشم.
در مورد سوال شما، حقیقتاً محبت های مردم زیاد بود ولی بالاترین محبت مردم را اینطور دیدم که در مراسم وداعی که با استاد فاطمی‌نیا در دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شد، وقتی وارد شدم هیچ کسی برای من کوچه باز نکرد که سمت پدر بروم و هیچ کسی راه نداد که من جلو بروم که با زبان حال واقعاً می‌خواستند بگویند تو نسبت بیشتری از ما با ایشان نداری! ما هم فرزند ایشان هستیم.
ما خیلی خطیب و واعظ و منبری و روحانیون عزیزی داریم که هر یک جای خود را دارند، ولی چه چیزی باعث شد ایشان جایگاه خاصی بین مردم داشته باشند؟
در یک کلمه بخواهم بیان کنم این است که ایشان یک خلوصی در منبر داشتند، برای منبر جایگاهی قائل بودند که آن جایگاه را بسیار بالا می‌شمردند. یک عزیزی از پدر ما برای مجلسی دعوت کرده بودند. آن عزیز، خیلی بزرگوار و عزیز هستند و پدر قبول نمی‌کردند. اصرار زیادی هم شد و قبول نکردند و بعد که این مکالمه تمام شد حاج آقا به ما فرمودند که من آنقدر بی‌ادب نیستم که فرمایش این بزرگوار را اطاعت نکنم. ان شاالله به نحوی خدمت ایشان می رسم و دستبوسی می‌کنم و از دل ایشان در می‌آورم ولی برای این مجلس قصد قرب متمشی نمی‌شد. قصد قربت نداشتم و قبول نکردم! این خلوصی که ایشان داشتند واقعاً ۵۰ سال مراقبت کردند.
استاد فاطمی‌نیا مخالف طولانی شدن منبر و مداحی بود
رابطه ایشان با مردم چگونه بود؟ یک بخشی خانواده هستند و بخشی هم مردم هستند. خاصیتی که بالای منبر می رود و با ادبیات بلیغ و ملموس برای اقشار مختلف مردم حرف می‌زند، یک شخصیتی دارد که با مردم راه می رود و گپ می زند. چه ویژگی و شاخصه هایی داشتند؟
چند روز پیش خدمت یکی از علمای تهران بودیم و این مطلب از ایشان پخش هم شد، ایشان می فرمودند وقتی حاج آقا روی منبر صحبت می‌کنند، وقتی از منبر ایشان پائین می‌آیند منبر دوم ایشان شروع می‌شود که از منبر تا درب آن مجلس است و شاید یک ساعت طول می‌کشد. این عالم محترم می‌فرمودند آن یک ساعت دوم برای من آموزنده‌تر بود! به این خاطر که آنقدر مراقب دل‌ها بودند، چقدر تذکر به اطرافیان می‌دادند که آنها از روی محبت می‌خواستند کاری کنند، فشار می‌آمد و ایشان گاهی خسته بودند و فشار ایشان پائین می‌افتاد و حتی در ایام بیماری، ولی میگفتند یک یک اینها را باید گوش بدهم.
حاج آقا میگفتند وقت مردم را گرفتن بالاترین حق‌الناس است. ایشان خیلی تاکید بر این داشتند دین ما دین کیفیت است. با این تطویل‌ها در سخنرانی‌ها و مداحی‌ها و روضه ها ... همیشه میگفتند که من دست مداحان را می‌بوسم و عبارت ایشان این بود که من خاک پای آنها را به چشمم می‌کشم، ولی با تطویل مخالف بودند یعنی میگفتند دین ما دین کیفیت است. شب های قدر حاج آقا سخنرانی و قرآن سر گرفتن مجموعاً یک ساعت می‌شد، ایشان میگفتند من نمی دانم مردم را ۶ ساعت نشاندن، یعنی چی!
یکی از مواردی که اشاره کردید کیفیت سخنرانی‌ها بود و یک بار انتقادی از تلویزیون درباره افرادی کردند که در تلویزیون می‌آیند و صحبت‌های آنها کیفیت لازم را ندارد.
بله. احادیث ضعیف، مطالب شل؛ خب کم مطلب صحیح داریم؟ مگر مطلب درست کم داریم؟ چیزهایی را گاهی در تلویزیون می‌شنویم که واقعاً مایه تعجب است. قول سدید؛ قران این را برای ما بیان کرده است. ما از زبان مردم پدر را حاج آقا صدا می‌کردیم ولی من از روزی که ایشان آسمانی شدند، به ایشان می‌گویم عالم واعظ شیرین‌لحن! این برای من شیرین است که ایشان را اینطور خطاب کنم.
لقبی که حضرت آقا در پیام خود دادند «عالم درس آموز» این معنادار است.
پیام رهبر معظم را جا دارد کار شود و مقاله‌ها نوشته شود چون این مبنایی می‌تواند باشد که یک واعظ چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟ باید عالم باشد، اطلاعات او وسیع باشد، درس‌آموز باشد، شیرین لحن باشد، مخاطب گسترده از همه اقشار خصوصاً جوانان داشته باشد. باید روی این کار شود.
برخی‌ها نکته‌ای می‌گویند که آیت الله فاطمی‌نیا، استاد اخلاق، واعظ و منبری متخصص و اهل مطالعه بود و برخی می‌گویند چون ایشان خیلی در عالم سیاست نبود و کاری با این عالم نداشت، خیلی محبوب بود. این درست است؟
اوایل رهبری حضرت آیت الله خامنه‌ای، یک سخنرانی جالبی ایشان در اصفهان در مسجد سید انجام دادند.مسجد سید شاید مجلس معظمی الحمدالله به برکت اباعبدالله (ع) بود و ایشان آنجا خطوط خودشان را کاملاً شفاف‌سازی کردند.
نمازی که حضرت آقا در شامگاه یا بامداد خواندند...
شامگاه، بعد از نماز مغرب و عشاء بود.
در برخورد با شما که فرزندان ایشان بودید حضرت آقا چه گفتند؟
در واقع این طور می‌توان بیان کرد که خدا شاهد است رهبر عزیز تجسم صفات اجدادشان بودند. به قدری بزرگی در حق ما کردند، حالا از این می‌گذریم و من گمانم این بود و از دوستان دیگر نیز پرسیدم آنها هم غیر از این فکر نمی‌کردند، احساس من این بود که رهبر معظم می‌دیدند که یکی دیگر از یارهای ایشان رفت و یکی دیگر از دوستان ایشان رفت؛ واقعا من این احساس را داشتم. خب این غم برای من خیلی سنگین بود، غم از دست دادن پدر از یک حیث، استاد از حیث دیگر ولی این هم آن لحظه، زیارت رهبر تسلی خاطر ما بود ولی این حالت را در ایشان دیدیم برای ما سنگین بود. یعنی غصه ما به واسطه این حالتی که در صورت مهربان ایشان می‌دیدیم، مضاعف می‌شد. یکی از چیزهایی که پدر سینه به سینه برای ما به ارث گذاشت، خدا را شاکرم که عشق به رهبر عزیزمان بود.
جدای از این عشق و علاقه و ارادت، شده بود که حاج آقا از برخی چیزها و مشکلات مردم و بخشی از مشکلات مدیریی کشور ناراحت شوند و گلایه کنند؟
صد درصد! اصلا خود ایشان می‌گویند ما منکر مشکلات نیستیم ولی هر چیزی باید در جای خودش بررسی شود. هر چیزی در جای خودش باید رسیدگی شود. هر چیزی را نمی‌توان به چیز دیگری ربط داد. ایشان هم در همین این کشور بودند، جزو همین مردم بودند، با همین مردم بودند، مشکلات خودشان و مشکلات مردم را می دیدند و می شنیدند. با مردم بودند.
در آخرین دیدار فاطمی‌نیا با آیت‌الله بهجت (ره) چه گذشت؟
رابطه ایشان با کدام یک از علما و مراجع رابطه نزدیکتری بود و اهل رفاقت بودند؟
بله، بسیار! ایشان هم رفیق بودند و هم رفیق زیاد داشتند. هر زمان از مراجع صحبت می‌شد، حاج آقا می‌فرمودند اینها ذوی‌الحقوق ما هستند و اگر اینها نباشند، اعمال ما باطل است. از حایگاه مراجع و مرجعیت تکریم می‌کردند ولی تقدیر اینطور بود که با عده ای از اینها حاج اقا رابطه داشته باشند. خب حضرت آیت الله بهجت (ره) ... من در برخی از دیدارهای خصوصی ایشان با آقای بهجت خدا توفیق داده بود و حضور داشتم. مرحوم آیت الله بهاءالدینی در منزل ما بیتوته می‌کردند.
توفیقی نصیب من شد که خدا را شاکر هستم که دروس و منابر استاد فاطمی نیا را یک گروهی بزرگواری کردند و کمک کردند که پیاده کردیم. آخرین ملاقاتی که حاج آقا با مرحوم آیت الله بهجت داشتند، فیلمش موجود است و صحبت‌ها شد و خداحافظی از هم کردند و از هم جدا شدند. آقای بهجت چند قدم که فاصله گرفتند برگشتند و انگشتشان را به سمت حاج آقا گرفتند و گفتند آن قِسم از منابرتان را که می‌پسندید، مکتوب کنید. خدا را شکر کردم که این مهر تائیدی شد بر این کاری که الحمدالله ما شروع کردیم و به نفس مقدس حضرت آیت الله بهجت به انجام برسد و بتوانیم در اختیار عزیزان بگذاریم. آن آخرین دیدار بود و مرگ بین اینها فاصله انداخت، تا چند روز پیش!
خبر ارتحال آیت الله بهجت را که شنیدند، حس و حال ایشان چطور بود؟
طبیعی است دیگر! حاج آقا وقتی این بزرگان می‌رفتند، میگفتند بی‌پناه شدیم. می گفتند خدا ما را قدردان بزرگان‌مان قرار دهد.
ماجرای تنها سفر مرحوم فاطمی‌نیا به شمال کشور
در کارهایشان چه اولویت‌بندی داشتند؟ مهمترین کارها را چه چیزی برای خودشان در طول روز ترسیم می کردند؟
ما پدر را در چند سال پیش برای اولین بار با خیلی اصرار به شمال و دریای خزر بردیم که برای اولین بار ایشان دریای خزر را در عمرشان دیدند.
چند سال پیش؟
شاید ۱۲-۱۰ سال پیش بود و همان یک بار شد. یک بار گفتم حاج آقا از همه جای دنیا می‌آیند شمال ایران را می‌بینند، ایشان تبسمی کردند و گفتند آن زمان که جوان تر بودیم و ایجاب می‌کرد - می‌خواستند به من درسی بدهند و منیت در ایشان نبود - لای کتاب و خاک و خول، دنبال دُری برای اهل بیت می‌گشتیم. بعد گفتند باغ و بوستان من همینجاست. اولویت ایشان اهل بیت (ع) و کار برای اهل بیت بود که طبعاً در کار علمی باید در این مسیر دنبال آن گشت.
ارتباط ایشان با چهره‌های خاص سیاسی چطور بود؟ آیا به ایشان مراجعه می کردند؟ اگر مراجعه می کردند توصیه های ایشان چه بود؟
بله، مراجعات بود. سیاسیون بزرگوار حاج آقا را دوست داشتند. بیشتر مراجعه‌ای که این عزیزان به حاج آقا داشتند این بود که توصیه‌ای می‌خواستند و یک توشه‌ای برای مسیرشان می‌خواستند و الحمدالله راضی می‌رفتند.
همیشه توصیه‌های حاج آقا با روی خوش بود، ولی اتفاق می‌افتاد که با عتاب به کسی توصیه کنند؟
توصیه بله، ولی عتاب نه! یعنی عتاب می‌کردند ولی عتاب ایشان به لطافت نسیم سحر بود. خود ایشان میگفتند تازیانه سلوک!
ناگفته‌های مواجهه استاد فاطمی‌نیا (ره) با افراد غیرمذهبی
مردم اقشار مختلف هستند و همه مذهبی نیستند، در مقابل اقشاری که به ظاهر شاید خیلی مذهبی نیستند، حاج آقا چه برخوردی داشتند؟ خانم‌هایی که شاید به لحاظ حجاب، خیلی کامل نیستند چطور برخورد می‌کردند؟
خدا به شما جزای خیر بدهد که یادآوری کردید. رافت حاج آقا را که بیان می‌کنم، در خدمت حاج آقا مجالس می رفتیم گاهی یک آقایی با موتور، خانم و فرزندش را می بردند، دست بلند می‌کردند و طوری دعا می‌کردند که منقلب می‌شدند که خدایا این فرد را از این موتور بی‌نیاز کن و وسیله بهتری بده که زن و بچه او در آسایش باشند! گاهی پشت ماشین عروس می‌ماندیم، اینکه گفتید شاید برخی از شئونات رعایت می‌شد یا نمی‌شد، از این حیث برای حاج آقا فرق نداشت و دست به دعا بلند می‌کردند که خدایا زندگی اینها را مبارک کن، نسل پاکیزه به اینها بده، موفق بدار.
میگفتند محبتی که اینها دارند باید از این محبت استفاده کرد. مثال را از آقای قاضی (ره) می‌زدند که یک نفر به ایشان خیلی علاقه مند بود و ظاهر خیلی خوبی هم نداشت ولی به آقای قاضی محبت داشت. می گفتند آقای قاضی از این محبت استفاده کرد و آن شخص بعدها از اخیار و ابرار شد.
استاد فاطمی‌نیا می‌گفت آرزو داشتم یک بار «حاج قاسم» را در آغوش بگیرم
با حاج قاسم سلیمانی دیداری داشتند؟
خبر شهادت حاج قاسم را من به ایشان همان صبح دادم؛ خدا را شاهد می‌گیرم که تقریباً یک ربع ایشان نشسته بودند و سر به پائین بودند، سرشان را که بلند کردند، فقط این یک جمله را گفتند که جز این برای ایشان کم بود!
یک دفعه به من گفتند آرزو داشتم ایشان را یکبار در آغوش بگیرم. مخصوصاً یک دفعه در یکی از مجالس که این اواخر بود که بیماری‌شان کمی شدت گرفته بود، از درب جدایی حاج آقا می آمدند که نزدیک به محل صحبت کردن باشد، شنیده بودند یکی از عزیزان گفت شهید حاج قاسم در جلسه بوده و حاج آقا بعد از همانجا منبر رفته بودند چون کسالت شدید شده بود، میگفتند خیلی غبطه می‌خورم و دوست داشتم یکبار ایشان را بغل کنم.
رابطه استاد فاطمی‌نیا با رهبری
رابطه ایشان با مقام معظم رهبری چگونه رابطه‌ای بود؟ چقدر همدیگر را می‌دیدند و چقدر ارتباط داشتند؟
من تعبیر به رابطه عاشق و معشوق می‌کنم. تعبیر من این است و گمان می‌کنم این تعبیر درستی است. حتی این رابطه قبل از نماز که آقا محبت بفرمایند بیایند آن رابطه را آن زمان هم دیدم.
فیلمی از بغل کردن دو بزرگوار پخش شد که همین حس را می‌داد.
بله. یکی از دوستان به من گفت من بعد از اینکه حاج آقا از دنیا رفتند، این عکس این عاشق و معشوق را گذاشته بودم و یک ربع با این عکس گریه می‌کردم! دیگه من به ایشان نگفتم این عکس در خانه ماست که من هم با آن عکس گریه کردم.
درباره زندگی شخصی استاد بگویید. می‌گویند استاد فاطمی‌نیا علاقه ویژه‌ای به همسرشان داشتند.چطور آشنا شده بودند و چطور ازدواج کردند؟
پدربزرگ ما، پدر مادری ما مرحوم آیت الله غروی از علما بودند و از فضلای نجف و شاگرد آقا سید محمود شاهرودی بزرگ، شاگرد آقای خویی بودند و ایشان شخصاً بسیار زاهد بود، یک فرد خاصی بود و به لحاظ مالی بسیار متمکن بود. در یک سفر ایشان به تبریز می‌روند که پدربزرگ پدری را ملاقات کنند، پدر ما را می‌بینند و می‌گویند مشغول چه کاری هستید و چه می‌کنید؟ صحبتی پیش می آید و مبحث علمی پیش می‌آید و در این ۳-۲ روز ایشان را زیرنظر داشتند و بعد به پدربزرگ ما گفته بودند من دختری دارم که مناسب ایشان است. ایشان هم چشم گفته بودند؛ خیلی صادقانه.
آخرین مکالمه استاد فاطمی‌نیا با همسرش
این صداقت‌ها خیلی شیرین و درس آموز است. حالا یک خانمی که در تهران در بهترین جای تهران در منزل بزرگ زندگی می کند، آن زمان ماشین و راننده داشت و می خواهد همسر یک روحانی شود که صاحب یک چوب کبریت هم نیست، ولی –این ولی خیلی مهم است که به نقل از مادر عرض می‌کنم - مادر میگفتند بعد از یک ماه، اخلاق حاج آقا به نوعی بود که ایشان برای خرید و یک کاری از خانه بیرون می‌رفتند، تا برگردند من از دوری ایشان گریه می‌کردم!
در همان یک ماه اول اینچنین بود و بعد از آن این رابطه عاشقانه تا آخرین کلامی که بین این دو ردوبدل شد را خدمت شما عرض می‌کنم. آخرین کلامی که بین پدر و مادر من ردوبدل شد، این بود که خب آقا دو سه ماه اخیر خیلی در حالتی بودند که گاهی مواقع در حالت بیهوشی بودند. در یکی از دفعاتی که آقا به هوش آمدند تا چندجمله صحبت کنند، من سریع به منزل تلفن زدم که مادر صحبت کنند و روی اسپیکر گذاشتم که صحبت کنند. خلاصه سلام و علیک کردند و حاج آقا چند لحظه‌ای به هوش آمدند و گفتند دعا کن من یکبار دیگر به خانه بیایم و عذر این مدتی که بیمار بودم، دست شما را ببوسم و بعد از این حاج آقا از هوش رفتند و مکالمه‌ای بین پدر و مادر نبود. این آخرین مکالمه‌ای بود که بین پدر و مادر بود.
بعد از این مکالمه...
بعد از این مکالمه‌ای نبود تا اینکه چند ساعت به آسمانی شدن پدر مانده بود و مادر آمدند و صحبت می‌کنند که من را حلال کن، اگر کوتاهی کردم و اگر برای شما کم گذاشتم حلال کن. آن زمان آقا پاسخی نمی‌دادند ولی شنونده بودند. گمانم اینطور بود.
خدا مادر را حفظ کند. شما چند برادر و خواهر هستید؟
ما ۴ برادر هستیم و دو خواهر و اخوی بزرگ بنده حق بود که ایشان اینجا باشند.
حسن آقا که داماد شهید بهشتی هستند، چند سال از شما بزرگتر هستند؟
سه سال و اندی.
دو برادر دیگر دارید که روحانی هستند؟
از من کوچکتر هستند، روحانی نیستند. درس خوانده اند، فاضل هستند ولی روحانی نیستند.
ارادت استاد فاطمی‌نیا به همسرش
استاد در خانه با حاج خانم چطور بودند؟ به لحاظ محبت به همسر و به لحاظ کمک کردن به همسر چطور بودند؟
حاج آقا خیلی مقید نسبت به مادر ما بودند. خدا را شاهد می‌گیرم که نمی‌شد مادر ما وارد اتاق شوند و ایشان تمام قد زیر پای ایشان بلند نشوند. ممکن است این کار در یک روز ۱۰ بار اتفاق می افتاد و اگر مهمانی منزل ما بود و مادر تشریف می آوردند حاج آقا بلند می‌شدند و معرفی می‌کردند که ایشان سلاله سادات هستند و علویه هستند و حق به گردن من دارند؛ یعنی مطالعه ما شروع می‌شد! گاهی منزل حاج آقا می‌آمدم می‌دیدم در جای خیلی بد نور و نامناسبی آقا مشغول مطالعه هستند. بعداً سوال نمی‌کردم چون می‌دانستم علتش چیست. می گفتم حاج آقا چرا اینجا نشسته اید؟ میگفتند مادرتان خواب است و من اینجا نشستم کسی می آید تذکر بدهم که آرام صحبت کنند.
شما در زندگی چقدر از این رفتار حاج آقا یاد گرفتید؟
من ازدواج کردم که آقا یک روز برای دیدن من تشریف آوردند.
توصیه استاد فاطمی‌نیا به فرزندش
چه سالی ازدواج کردید؟
سال ۶۸ که تقریباً ۲۰ ساله بودم. آقا چون خوش‌نویس بودند مقوایی را خودشان بریدند و باقلم درشت این جمله را برای من نوشته‌اند که «إِیَّاکَ وَ ظُلْمَ مَنْ لَا یَجِدُ عَلَیْکَ نَاصِراً إِلَّا اللَّهَ»! بعد گفتند حضرت سجاد (ع) فرمودند این آخرین جمله ای که پدرم در آستانه شهادت فرمودند این بود که بپرهیز از ظلم به کسی که یاوری بر تو جز خدا ندارد و مراقب رفتارت با ایشان باش.
حاج آقا اهل فیلم و سریال دیدن هم بودند؟
انتخابی بود.
مثلاً مختارنامه را دیده بودند؟نظر و نکته ای نداشتند؟
برخی از صحنه‌هایی که مکشوف برخی از مسائل را نشان می داد، آقا سرشان را پائین می‌انداختند. اول این است ک مصیبت اهل بیت (ع) است و دوم اینکه همه می بینند، بچه وبزرگ می بیند و صحنه های دلخراش و جانسوزی بود و دیدن آن دل می‌خواست.
از استاد فاطمی نیا این به ذهن می آید که بیشتر وقت برای مطالعه است و تفریح برای مطالعه است. اما شاید برای برخی سوال باشد که تفریح دیگری داشتند؟ چون ایشان شوخ طبع بودند و اهل بگو و بخند بودند.
بله. ایشان دو سه تفریح داشتند. کُتبی در کنارشان داشتند و کتاب هایی هم داشتند که خیلی سنگین به لحاظ علمی بود و یکسری کتاب ها بود که خود ایشان میگفتند اینها زنگ تفریح من است. آنها یک بخشی از زنگ تفریح حاج آقا بود. خسته می شدند سراغ ان کتاب ها می رفتند. یا من را صدا می‌کردند که فلان قرائت را مثلا از محمد رفعت یا مصطفی اسماعیل بیاورید.
اهل ورزش بودند؟
ایشان را پیاده‌روی می بردم. خیلی در پیاده روی ها جالب بود که دقت نظر داشتند مثلاً یکبار به من میگفتند صبر کن! می‌دیدم یک گل خیلی ریزی در گوشه ای می دیدند و آن را نگاه می کردند. خیلی دقت در این ریزه کاری ها داشتند.
استاد فاطمی‌نیا می‌گفت که جوانان نباید به خاطر تیمی قهر و آشتی کنند
اهل بازی فوتبال و بازی‌های تیم ملی بودند؟ پیگیری می‌کردند؟
نه، پیگیری نمی‌کردند. میگفتند دعا می‌کنم و از خدا می‌خواهم جوانان برای ورزش طریقیت قائل باشند، نه موضوعیت! غرق در ورزش نشوند. عده‌ای هستند که حرفه آنها ورزش است ولی عده ای حرفه آنها ورزش نیست ولی 24 ساعت چیزی جز این را نمی‌بینند و سر این ورزش قهر و آشتی می‌کنند. میگفتند نباید غرق در ورزش شوند.
از مادحین و وعاظ و سخنرانانی که با آنها کیف می‌کردند...
ایشان خیلی اهل قصد قربت بودند. ابتدائاً میگفتند تلفن فلان آقا را پیدا کنید، مثلا سخنرانی خوبی می‌شنیدند و به او زنگ می زدند که خدا به شما جزای خیر بدهد و چقدر زیبا صحبت کردید.
علاقه استاد فاطمی‌نیا به سخنرانی‌های حجت‌الاسلام حسینی قمی
نمونه‌اش را می توانید بیان کنید؟
بله. جناب آقای استاد حسینی قمی بودند که حاج آقا یکبار به ایشان اینطور می گفتند که این سخنرانی شما جا داشت کتاب شود و چقدر زیبا صحبت کردید.
در بین مادحین چطور؟
مداح از این حیث که مداح است که روی چشم همه جا دارد، ولی حاج آقا چون الحان را خیلی خوب می‌شناختند، اشراف کامل داشتند و به لحاظ نظری قوی بودند. قدری در الحان مشکل‌پسند بودند. برای اینکه اسم برده باشیم و ذکر خیر کرده باشیم و ایشان هم از دنیا رفتند، اشاره به مرحوم سلیم موذن‌زاده اردبیلی می کنم. حاج آقا می گفتند من نظیر برای ایشان ندیدم.
حاج آقا زمان پیروزی انقلاب هم ۳۲ ساله بودند. حال و هوای حاج آقا را به یاد دارید؟
بله. من برای ورود امام (ره) می‌دیدیم که مستقیم پخش می‌شد، تا جایی رسید که مسیر عبور امام از نزدیک منزل آن زمان ما بود که آنجا رسید، ما بچه ها در خیابان رفتیم که امام رد می‌شوند، ایشان را ببینیم.
تعبیر استاد فاطمی‌نیا درباره امام خمینی (ره)
رابطه ایشان با امام چطور بود؟
من یک بار از ایشان سوال کردم که از ابتدا تاکنون هر چیزی علما از زمانی که آثار آنها وجود دارد بودید و زندگی کردید، وِزان علمی امام را نسبت به پیشینیان که شیخ طوسی داشتیم، سید مرتضی داشتیم، سید رضی داشتیم و غیره چطور می‌بینید؟ ایشان به من گفتند امام از هیچ کس کم نداشتند. این را به من گفتند و چند قدم رفتند و گفتند این را تعصباً عرض نکردم؛ داریم بحث علمی می‌کنیم. از برخی لحاظ ها گفتند ایشان بی‌نظیر بود. یعنی نظیر ایشان را نداشتیم.
بعد از انقلاب حتماً به ایشان سمت هایی پیشنهاد شده بود. ایشان نمی پذیرفتند؟
ایشان آن جایی که بیشتر می‌توانستند خدمت کنند انتخاب می‌کردند. دو جا را ایشان در اول انقلاب میگفتند وظیفه است و تشخیص دادند این دو جا در این مقطع زمانی وظیفه است؛ یک جا، شش ماه ایشان گفتند برای کمک به سیستم قضائی آن زمان در دادگاه خانواده رفتند و نه حقوق و نه رسمیتی نداشتند. آنجا برای کمک و برای گره‌گشایی می‌رفتند.
ماجرای خلع درجه سرهنگ هوانیروز و واکنش مرحوم فاطمی‌نیا
بعد از آن، ۹ ماه در هوانیروز بودند. من یک خاطره ای هم از آنجا دارم. یک عزیزی آنجا بودند که درجه سرهنگی گرفته بودند، فضا هم فضای اول انقلاب بود، بعد چیزی پیش آمد که درجه ایشان را از ایشان پس گرفته بودند از جمله چیزهایی که در خصوص جناب سرهنگ بزرگوار نوشته بودند که درجه ایشان را پس گرفته بودند، انجام فرائض دینی در اداره دیده نشده بود. حاج آقا خیلی با حریت نوشتند که از بنده هم دیده نشده! چون خیلی مواقع منزل نماز می‌خواندند. مسجد در آن مکان بود ولی حاج آقا هیچ زمانی پیشنماز نمی‌شدند. نوشتند از بنده هم دیده نشده و ایستادند تا درجه آن بزرگوار به ایشان بازگشت.
در مدتی که چند دهه اخیر که فراز و نشیب هایی را طی کردیم چه زمان هایی ایشان نگران نظام و انقلاب می‌شدند؟
طبیعتاً در این فراز و نشیب هایی که داشتیم نگرانی داشتند چون خیلی پیگیر بودند و اشراف داشتند و نگران بودند و بسیار دعاگو بودند، یعنی همیشه صحبت می‌کردیم اینطور می گفتند که دری ان‌شاالله باز می‌شود.
کربلا زیاد می رفتند؟
نخیر. چند مرتبه رفتند.
و مشهد چطور؟
طبیعتاً مشهد بیشتر مشرف می‌شدند و همیشه میگفتند کاش در مشهد جایی داشتم. بحث قم می‌شد میگفتند کاش در قم جایی داشتم.
کلام آخر؟
کلام آخر این است که حاج آقا تا آن آخرین روزهایی که صدای ایشان را می‌شنیدیم، درباره دین تذکر می‌دادند و میگفتند اگر دین در ظواهری که بدان توجه می‌کنیم خلاصه می‌شد، امام حسین (ع) ۶ ماهه خود را نمی‌داد. باید ببینیم لُباب این دین چیست که اینها این گونه جانفشانی کردند. این جانفشانی ها برای چه بوده؟ خیلی تاکید داشتند این دین، دین کیفیت است.
توصیه مرحوم به حسن خلق
خصوصاً یک نکته‌ای داشتند که میگفتند علمای اخلاق از شب بیداری و کم خوردن شروع می‌کنند. میگفتند من کوچکتر از این هستم که بگویم ولی اگر بخواهم چیزی بگویم می‌گویم از حُسن خلق شروع کنید که «الغضب مفتاح کل شر» میگفتند از حسن خلق شروع کنید و سوءخلق‌ها برکات را از زندگی می‌برد و دعوت به حسن خلق می کردند و این رادر خود ایشان تا آخرین لحظه می‌دیدیم.
*فارس
مردم خود را از فرزندان استاد فاطمی‌نیا می‌دانستند
حتما می‌دانستید مردم حاج آقا را خیلی دوست دارند، اما در این مدت اتفاقاتی افتاد که برای شما عجیب‌تر شود و این دوست داشتن شکل و شمایل دیگری پیدا کند؟
بله. من در مقدمه اجازه می‌خواستم تشکری کنم از همه عزیزانی که در این سال ها بزرگواری کردند و کنار ما بودند و معنای رفاقت و صداقت با این عزیزان در قلب ما ثبت شد. جامعه پزشکی کشور عزیز ما، بزرگوارانی که پیام هایی دادند، بیوت محترم مراجع و همه عزیزانی که به هر نحو و شکلی پیام دادند. ان‌شاالله حضوری خدمت عزیزان برسم و عرض ادب و دستبوسی داشته باشم.
در مورد سوال شما، حقیقتاً محبت های مردم زیاد بود ولی بالاترین محبت مردم را اینطور دیدم که در مراسم وداعی که با استاد فاطمی‌نیا در دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شد، وقتی وارد شدم هیچ کسی برای من کوچه باز نکرد که سمت پدر بروم و هیچ کسی راه نداد که من جلو بروم که با زبان حال واقعاً می‌خواستند بگویند تو نسبت بیشتری از ما با ایشان نداری! ما هم فرزند ایشان هستیم.
ما خیلی خطیب و واعظ و منبری و روحانیون عزیزی داریم که هر یک جای خود را دارند، ولی چه چیزی باعث شد ایشان جایگاه خاصی بین مردم داشته باشند؟
در یک کلمه بخواهم بیان کنم این است که ایشان یک خلوصی در منبر داشتند، برای منبر جایگاهی قائل بودند که آن جایگاه را بسیار بالا می‌شمردند. یک عزیزی از پدر ما برای مجلسی دعوت کرده بودند. آن عزیز، خیلی بزرگوار و عزیز هستند و پدر قبول نمی‌کردند. اصرار زیادی هم شد و قبول نکردند و بعد که این مکالمه تمام شد حاج آقا به ما فرمودند که من آنقدر بی‌ادب نیستم که فرمایش این بزرگوار را اطاعت نکنم. ان شاالله به نحوی خدمت ایشان می رسم و دستبوسی می‌کنم و از دل ایشان در می‌آورم ولی برای این مجلس قصد قرب متمشی نمی‌شد. قصد قربت نداشتم و قبول نکردم! این خلوصی که ایشان داشتند واقعاً ۵۰ سال مراقبت کردند.
استاد فاطمی‌نیا مخالف طولانی شدن منبر و مداحی بود
رابطه ایشان با مردم چگونه بود؟ یک بخشی خانواده هستند و بخشی هم مردم هستند. خاصیتی که بالای منبر می رود و با ادبیات بلیغ و ملموس برای اقشار مختلف مردم حرف می‌زند، یک شخصیتی دارد که با مردم راه می رود و گپ می زند. چه ویژگی و شاخصه هایی داشتند؟
چند روز پیش خدمت یکی از علمای تهران بودیم و این مطلب از ایشان پخش هم شد، ایشان می فرمودند وقتی حاج آقا روی منبر صحبت می‌کنند، وقتی از منبر ایشان پائین می‌آیند منبر دوم ایشان شروع می‌شود که از منبر تا درب آن مجلس است و شاید یک ساعت طول می‌کشد. این عالم محترم می‌فرمودند آن یک ساعت دوم برای من آموزنده‌تر بود! به این خاطر که آنقدر مراقب دل‌ها بودند، چقدر تذکر به اطرافیان می‌دادند که آنها از روی محبت می‌خواستند کاری کنند، فشار می‌آمد و ایشان گاهی خسته بودند و فشار ایشان پائین می‌افتاد و حتی در ایام بیماری، ولی میگفتند یک یک اینها را باید گوش بدهم.
حاج آقا میگفتند وقت مردم را گرفتن بالاترین حق‌الناس است. ایشان خیلی تاکید بر این داشتند دین ما دین کیفیت است. با این تطویل‌ها در سخنرانی‌ها و مداحی‌ها و روضه ها ... همیشه میگفتند که من دست مداحان را می‌بوسم و عبارت ایشان این بود که من خاک پای آنها را به چشمم می‌کشم، ولی با تطویل مخالف بودند یعنی میگفتند دین ما دین کیفیت است. شب های قدر حاج آقا سخنرانی و قرآن سر گرفتن مجموعاً یک ساعت می‌شد، ایشان میگفتند من نمی دانم مردم را ۶ ساعت نشاندن، یعنی چی!
یکی از مواردی که اشاره کردید کیفیت سخنرانی‌ها بود و یک بار انتقادی از تلویزیون درباره افرادی کردند که در تلویزیون می‌آیند و صحبت‌های آنها کیفیت لازم را ندارد.
بله. احادیث ضعیف، مطالب شل؛ خب کم مطلب صحیح داریم؟ مگر مطلب درست کم داریم؟ چیزهایی را گاهی در تلویزیون می‌شنویم که واقعاً مایه تعجب است. قول سدید؛ قران این را برای ما بیان کرده است. ما از زبان مردم پدر را حاج آقا صدا می‌کردیم ولی من از روزی که ایشان آسمانی شدند، به ایشان می‌گویم عالم واعظ شیرین‌لحن! این برای من شیرین است که ایشان را اینطور خطاب کنم.
لقبی که حضرت آقا در پیام خود دادند «عالم درس آموز» این معنادار است.
پیام رهبر معظم را جا دارد کار شود و مقاله‌ها نوشته شود چون این مبنایی می‌تواند باشد که یک واعظ چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟ باید عالم باشد، اطلاعات او وسیع باشد، درس‌آموز باشد، شیرین لحن باشد، مخاطب گسترده از همه اقشار خصوصاً جوانان داشته باشد. باید روی این کار شود.
برخی‌ها نکته‌ای می‌گویند که آیت الله فاطمی‌نیا، استاد اخلاق، واعظ و منبری متخصص و اهل مطالعه بود و برخی می‌گویند چون ایشان خیلی در عالم سیاست نبود و کاری با این عالم نداشت، خیلی محبوب بود. این درست است؟
اوایل رهبری حضرت آیت الله خامنه‌ای، یک سخنرانی جالبی ایشان در اصفهان در مسجد سید انجام دادند.مسجد سید شاید مجلس معظمی الحمدالله به برکت اباعبدالله (ع) بود و ایشان آنجا خطوط خودشان را کاملاً شفاف‌سازی کردند.
نمازی که حضرت آقا در شامگاه یا بامداد خواندند...
شامگاه، بعد از نماز مغرب و عشاء بود.
در برخورد با شما که فرزندان ایشان بودید حضرت آقا چه گفتند؟
در واقع این طور می‌توان بیان کرد که خدا شاهد است رهبر عزیز تجسم صفات اجدادشان بودند. به قدری بزرگی در حق ما کردند، حالا از این می‌گذریم و من گمانم این بود و از دوستان دیگر نیز پرسیدم آنها هم غیر از این فکر نمی‌کردند، احساس من این بود که رهبر معظم می‌دیدند که یکی دیگر از یارهای ایشان رفت و یکی دیگر از دوستان ایشان رفت؛ واقعا من این احساس را داشتم. خب این غم برای من خیلی سنگین بود، غم از دست دادن پدر از یک حیث، استاد از حیث دیگر ولی این هم آن لحظه، زیارت رهبر تسلی خاطر ما بود ولی این حالت را در ایشان دیدیم برای ما سنگین بود. یعنی غصه ما به واسطه این حالتی که در صورت مهربان ایشان می‌دیدیم، مضاعف می‌شد. یکی از چیزهایی که پدر سینه به سینه برای ما به ارث گذاشت، خدا را شاکرم که عشق به رهبر عزیزمان بود.
جدای از این عشق و علاقه و ارادت، شده بود که حاج آقا از برخی چیزها و مشکلات مردم و بخشی از مشکلات مدیریی کشور ناراحت شوند و گلایه کنند؟
صد درصد! اصلا خود ایشان می‌گویند ما منکر مشکلات نیستیم ولی هر چیزی باید در جای خودش بررسی شود. هر چیزی در جای خودش باید رسیدگی شود. هر چیزی را نمی‌توان به چیز دیگری ربط داد. ایشان هم در همین این کشور بودند، جزو همین مردم بودند، با همین مردم بودند، مشکلات خودشان و مشکلات مردم را می دیدند و می شنیدند. با مردم بودند.
در آخرین دیدار فاطمی‌نیا با آیت‌الله بهجت (ره) چه گذشت؟
رابطه ایشان با کدام یک از علما و مراجع رابطه نزدیکتری بود و اهل رفاقت بودند؟
بله، بسیار! ایشان هم رفیق بودند و هم رفیق زیاد داشتند. هر زمان از مراجع صحبت می‌شد، حاج آقا می‌فرمودند اینها ذوی‌الحقوق ما هستند و اگر اینها نباشند، اعمال ما باطل است. از حایگاه مراجع و مرجعیت تکریم می‌کردند ولی تقدیر اینطور بود که با عده ای از اینها حاج اقا رابطه داشته باشند. خب حضرت آیت الله بهجت (ره) ... من در برخی از دیدارهای خصوصی ایشان با آقای بهجت خدا توفیق داده بود و حضور داشتم. مرحوم آیت الله بهاءالدینی در منزل ما بیتوته می‌کردند.
توفیقی نصیب من شد که خدا را شاکر هستم که دروس و منابر استاد فاطمی نیا را یک گروهی بزرگواری کردند و کمک کردند که پیاده کردیم. آخرین ملاقاتی که حاج آقا با مرحوم آیت الله بهجت داشتند، فیلمش موجود است و صحبت‌ها شد و خداحافظی از هم کردند و از هم جدا شدند. آقای بهجت چند قدم که فاصله گرفتند برگشتند و انگشتشان را به سمت حاج آقا گرفتند و گفتند آن قِسم از منابرتان را که می‌پسندید، مکتوب کنید. خدا را شکر کردم که این مهر تائیدی شد بر این کاری که الحمدالله ما شروع کردیم و به نفس مقدس حضرت آیت الله بهجت به انجام برسد و بتوانیم در اختیار عزیزان بگذاریم. آن آخرین دیدار بود و مرگ بین اینها فاصله انداخت، تا چند روز پیش!
خبر ارتحال آیت الله بهجت را که شنیدند، حس و حال ایشان چطور بود؟
طبیعی است دیگر! حاج آقا وقتی این بزرگان می‌رفتند، میگفتند بی‌پناه شدیم. می گفتند خدا ما را قدردان بزرگان‌مان قرار دهد.
ماجرای تنها سفر مرحوم فاطمی‌نیا به شمال کشور
در کارهایشان چه اولویت‌بندی داشتند؟ مهمترین کارها را چه چیزی برای خودشان در طول روز ترسیم می کردند؟
ما پدر را در چند سال پیش برای اولین بار با خیلی اصرار به شمال و دریای خزر بردیم که برای اولین بار ایشان دریای خزر را در عمرشان دیدند.
چند سال پیش؟
شاید ۱۲-۱۰ سال پیش بود و همان یک بار شد. یک بار گفتم حاج آقا از همه جای دنیا می‌آیند شمال ایران را می‌بینند، ایشان تبسمی کردند و گفتند آن زمان که جوان تر بودیم و ایجاب می‌کرد - می‌خواستند به من درسی بدهند و منیت در ایشان نبود - لای کتاب و خاک و خول، دنبال دُری برای اهل بیت می‌گشتیم. بعد گفتند باغ و بوستان من همینجاست. اولویت ایشان اهل بیت (ع) و کار برای اهل بیت بود که طبعاً در کار علمی باید در این مسیر دنبال آن گشت.
ارتباط ایشان با چهره‌های خاص سیاسی چطور بود؟ آیا به ایشان مراجعه می کردند؟ اگر مراجعه می کردند توصیه های ایشان چه بود؟
بله، مراجعات بود. سیاسیون بزرگوار حاج آقا را دوست داشتند. بیشتر مراجعه‌ای که این عزیزان به حاج آقا داشتند این بود که توصیه‌ای می‌خواستند و یک توشه‌ای برای مسیرشان می‌خواستند و الحمدالله راضی می‌رفتند.
همیشه توصیه‌های حاج آقا با روی خوش بود، ولی اتفاق می‌افتاد که با عتاب به کسی توصیه کنند؟
توصیه بله، ولی عتاب نه! یعنی عتاب می‌کردند ولی عتاب ایشان به لطافت نسیم سحر بود. خود ایشان میگفتند تازیانه سلوک!
ناگفته‌های مواجهه استاد فاطمی‌نیا (ره) با افراد غیرمذهبی
مردم اقشار مختلف هستند و همه مذهبی نیستند، در مقابل اقشاری که به ظاهر شاید خیلی مذهبی نیستند، حاج آقا چه برخوردی داشتند؟ خانم‌هایی که شاید به لحاظ حجاب، خیلی کامل نیستند چطور برخورد می‌کردند؟
خدا به شما جزای خیر بدهد که یادآوری کردید. رافت حاج آقا را که بیان می‌کنم، در خدمت حاج آقا مجالس می رفتیم گاهی یک آقایی با موتور، خانم و فرزندش را می بردند، دست بلند می‌کردند و طوری دعا می‌کردند که منقلب می‌شدند که خدایا این فرد را از این موتور بی‌نیاز کن و وسیله بهتری بده که زن و بچه او در آسایش باشند! گاهی پشت ماشین عروس می‌ماندیم، اینکه گفتید شاید برخی از شئونات رعایت می‌شد یا نمی‌شد، از این حیث برای حاج آقا فرق نداشت و دست به دعا بلند می‌کردند که خدایا زندگی اینها را مبارک کن، نسل پاکیزه به اینها بده، موفق بدار.
میگفتند محبتی که اینها دارند باید از این محبت استفاده کرد. مثال را از آقای قاضی (ره) می‌زدند که یک نفر به ایشان خیلی علاقه مند بود و ظاهر خیلی خوبی هم نداشت ولی به آقای قاضی محبت داشت. می گفتند آقای قاضی از این محبت استفاده کرد و آن شخص بعدها از اخیار و ابرار شد.
استاد فاطمی‌نیا می‌گفت آرزو داشتم یک بار «حاج قاسم» را در آغوش بگیرم
با حاج قاسم سلیمانی دیداری داشتند؟
خبر شهادت حاج قاسم را من به ایشان همان صبح دادم؛ خدا را شاهد می‌گیرم که تقریباً یک ربع ایشان نشسته بودند و سر به پائین بودند، سرشان را که بلند کردند، فقط این یک جمله را گفتند که جز این برای ایشان کم بود!
یک دفعه به من گفتند آرزو داشتم ایشان را یکبار در آغوش بگیرم. مخصوصاً یک دفعه در یکی از مجالس که این اواخر بود که بیماری‌شان کمی شدت گرفته بود، از درب جدایی حاج آقا می آمدند که نزدیک به محل صحبت کردن باشد، شنیده بودند یکی از عزیزان گفت شهید حاج قاسم در جلسه بوده و حاج آقا بعد از همانجا منبر رفته بودند چون کسالت شدید شده بود، میگفتند خیلی غبطه می‌خورم و دوست داشتم یکبار ایشان را بغل کنم.
رابطه استاد فاطمی‌نیا با رهبری
رابطه ایشان با مقام معظم رهبری چگونه رابطه‌ای بود؟ چقدر همدیگر را می‌دیدند و چقدر ارتباط داشتند؟
من تعبیر به رابطه عاشق و معشوق می‌کنم. تعبیر من این است و گمان می‌کنم این تعبیر درستی است. حتی این رابطه قبل از نماز که آقا محبت بفرمایند بیایند آن رابطه را آن زمان هم دیدم.
فیلمی از بغل کردن دو بزرگوار پخش شد که همین حس را می‌داد.
بله. یکی از دوستان به من گفت من بعد از اینکه حاج آقا از دنیا رفتند، این عکس این عاشق و معشوق را گذاشته بودم و یک ربع با این عکس گریه می‌کردم! دیگه من به ایشان نگفتم این عکس در خانه ماست که من هم با آن عکس گریه کردم.
درباره زندگی شخصی استاد بگویید. می‌گویند استاد فاطمی‌نیا علاقه ویژه‌ای به همسرشان داشتند.چطور آشنا شده بودند و چطور ازدواج کردند؟
پدربزرگ ما، پدر مادری ما مرحوم آیت الله غروی از علما بودند و از فضلای نجف و شاگرد آقا سید محمود شاهرودی بزرگ، شاگرد آقای خویی بودند و ایشان شخصاً بسیار زاهد بود، یک فرد خاصی بود و به لحاظ مالی بسیار متمکن بود. در یک سفر ایشان به تبریز می‌روند که پدربزرگ پدری را ملاقات کنند، پدر ما را می‌بینند و می‌گویند مشغول چه کاری هستید و چه می‌کنید؟ صحبتی پیش می آید و مبحث علمی پیش می‌آید و در این ۳-۲ روز ایشان را زیرنظر داشتند و بعد به پدربزرگ ما گفته بودند من دختری دارم که مناسب ایشان است. ایشان هم چشم گفته بودند؛ خیلی صادقانه.
آخرین مکالمه استاد فاطمی‌نیا با همسرش
این صداقت‌ها خیلی شیرین و درس آموز است. حالا یک خانمی که در تهران در بهترین جای تهران در منزل بزرگ زندگی می کند، آن زمان ماشین و راننده داشت و می خواهد همسر یک روحانی شود که صاحب یک چوب کبریت هم نیست، ولی –این ولی خیلی مهم است که به نقل از مادر عرض می‌کنم - مادر میگفتند بعد از یک ماه، اخلاق حاج آقا به نوعی بود که ایشان برای خرید و یک کاری از خانه بیرون می‌رفتند، تا برگردند من از دوری ایشان گریه می‌کردم!
در همان یک ماه اول اینچنین بود و بعد از آن این رابطه عاشقانه تا آخرین کلامی که بین این دو ردوبدل شد را خدمت شما عرض می‌کنم. آخرین کلامی که بین پدر و مادر من ردوبدل شد، این بود که خب آقا دو سه ماه اخیر خیلی در حالتی بودند که گاهی مواقع در حالت بیهوشی بودند. در یکی از دفعاتی که آقا به هوش آمدند تا چندجمله صحبت کنند، من سریع به منزل تلفن زدم که مادر صحبت کنند و روی اسپیکر گذاشتم که صحبت کنند. خلاصه سلام و علیک کردند و حاج آقا چند لحظه‌ای به هوش آمدند و گفتند دعا کن من یکبار دیگر به خانه بیایم و عذر این مدتی که بیمار بودم، دست شما را ببوسم و بعد از این حاج آقا از هوش رفتند و مکالمه‌ای بین پدر و مادر نبود. این آخرین مکالمه‌ای بود که بین پدر و مادر بود.
بعد از این مکالمه...
بعد از این مکالمه‌ای نبود تا اینکه چند ساعت به آسمانی شدن پدر مانده بود و مادر آمدند و صحبت می‌کنند که من را حلال کن، اگر کوتاهی کردم و اگر برای شما کم گذاشتم حلال کن. آن زمان آقا پاسخی نمی‌دادند ولی شنونده بودند. گمانم اینطور بود.
خدا مادر را حفظ کند. شما چند برادر و خواهر هستید؟
ما ۴ برادر هستیم و دو خواهر و اخوی بزرگ بنده حق بود که ایشان اینجا باشند.
حسن آقا که داماد شهید بهشتی هستند، چند سال از شما بزرگتر هستند؟
سه سال و اندی.
دو برادر دیگر دارید که روحانی هستند؟
از من کوچکتر هستند، روحانی نیستند. درس خوانده اند، فاضل هستند ولی روحانی نیستند.
ارادت استاد فاطمی‌نیا به همسرش
استاد در خانه با حاج خانم چطور بودند؟ به لحاظ محبت به همسر و به لحاظ کمک کردن به همسر چطور بودند؟
حاج آقا خیلی مقید نسبت به مادر ما بودند. خدا را شاهد می‌گیرم که نمی‌شد مادر ما وارد اتاق شوند و ایشان تمام قد زیر پای ایشان بلند نشوند. ممکن است این کار در یک روز ۱۰ بار اتفاق می افتاد و اگر مهمانی منزل ما بود و مادر تشریف می آوردند حاج آقا بلند می‌شدند و معرفی می‌کردند که ایشان سلاله سادات هستند و علویه هستند و حق به گردن من دارند؛ یعنی مطالعه ما شروع می‌شد! گاهی منزل حاج آقا می‌آمدم می‌دیدم در جای خیلی بد نور و نامناسبی آقا مشغول مطالعه هستند. بعداً سوال نمی‌کردم چون می‌دانستم علتش چیست. می گفتم حاج آقا چرا اینجا نشسته اید؟ میگفتند مادرتان خواب است و من اینجا نشستم کسی می آید تذکر بدهم که آرام صحبت کنند.
شما در زندگی چقدر از این رفتار حاج آقا یاد گرفتید؟
من ازدواج کردم که آقا یک روز برای دیدن من تشریف آوردند.
توصیه استاد فاطمی‌نیا به فرزندش
چه سالی ازدواج کردید؟
سال ۶۸ که تقریباً ۲۰ ساله بودم. آقا چون خوش‌نویس بودند مقوایی را خودشان بریدند و باقلم درشت این جمله را برای من نوشته‌اند که «إِیَّاکَ وَ ظُلْمَ مَنْ لَا یَجِدُ عَلَیْکَ نَاصِراً إِلَّا اللَّهَ»! بعد گفتند حضرت سجاد (ع) فرمودند این آخرین جمله ای که پدرم در آستانه شهادت فرمودند این بود که بپرهیز از ظلم به کسی که یاوری بر تو جز خدا ندارد و مراقب رفتارت با ایشان باش.
حاج آقا اهل فیلم و سریال دیدن هم بودند؟
انتخابی بود.
مثلاً مختارنامه را دیده بودند؟نظر و نکته ای نداشتند؟
برخی از صحنه‌هایی که مکشوف برخی از مسائل را نشان می داد، آقا سرشان را پائین می‌انداختند. اول این است ک مصیبت اهل بیت (ع) است و دوم اینکه همه می بینند، بچه وبزرگ می بیند و صحنه های دلخراش و جانسوزی بود و دیدن آن دل می‌خواست.
از استاد فاطمی نیا این به ذهن می آید که بیشتر وقت برای مطالعه است و تفریح برای مطالعه است. اما شاید برای برخی سوال باشد که تفریح دیگری داشتند؟ چون ایشان شوخ طبع بودند و اهل بگو و بخند بودند.
بله. ایشان دو سه تفریح داشتند. کُتبی در کنارشان داشتند و کتاب هایی هم داشتند که خیلی سنگین به لحاظ علمی بود و یکسری کتاب ها بود که خود ایشان میگفتند اینها زنگ تفریح من است. آنها یک بخشی از زنگ تفریح حاج آقا بود. خسته می شدند سراغ ان کتاب ها می رفتند. یا من را صدا می‌کردند که فلان قرائت را مثلا از محمد رفعت یا مصطفی اسماعیل بیاورید.
اهل ورزش بودند؟
ایشان را پیاده‌روی می بردم. خیلی در پیاده روی ها جالب بود که دقت نظر داشتند مثلاً یکبار به من میگفتند صبر کن! می‌دیدم یک گل خیلی ریزی در گوشه ای می دیدند و آن را نگاه می کردند. خیلی دقت در این ریزه کاری ها داشتند.
استاد فاطمی‌نیا می‌گفت که جوانان نباید به خاطر تیمی قهر و آشتی کنند
اهل بازی فوتبال و بازی‌های تیم ملی بودند؟ پیگیری می‌کردند؟
نه، پیگیری نمی‌کردند. میگفتند دعا می‌کنم و از خدا می‌خواهم جوانان برای ورزش طریقیت قائل باشند، نه موضوعیت! غرق در ورزش نشوند. عده‌ای هستند که حرفه آنها ورزش است ولی عده ای حرفه آنها ورزش نیست ولی 24 ساعت چیزی جز این را نمی‌بینند و سر این ورزش قهر و آشتی می‌کنند. میگفتند نباید غرق در ورزش شوند.
از مادحین و وعاظ و سخنرانانی که با آنها کیف می‌کردند...
ایشان خیلی اهل قصد قربت بودند. ابتدائاً میگفتند تلفن فلان آقا را پیدا کنید، مثلا سخنرانی خوبی می‌شنیدند و به او زنگ می زدند که خدا به شما جزای خیر بدهد و چقدر زیبا صحبت کردید.
علاقه استاد فاطمی‌نیا به سخنرانی‌های حجت‌الاسلام حسینی قمی
نمونه‌اش را می توانید بیان کنید؟
بله. جناب آقای استاد حسینی قمی بودند که حاج آقا یکبار به ایشان اینطور می گفتند که این سخنرانی شما جا داشت کتاب شود و چقدر زیبا صحبت کردید.
در بین مادحین چطور؟
مداح از این حیث که مداح است که روی چشم همه جا دارد، ولی حاج آقا چون الحان را خیلی خوب می‌شناختند، اشراف کامل داشتند و به لحاظ نظری قوی بودند. قدری در الحان مشکل‌پسند بودند. برای اینکه اسم برده باشیم و ذکر خیر کرده باشیم و ایشان هم از دنیا رفتند، اشاره به مرحوم سلیم موذن‌زاده اردبیلی می کنم. حاج آقا می گفتند من نظیر برای ایشان ندیدم.
حاج آقا زمان پیروزی انقلاب هم ۳۲ ساله بودند. حال و هوای حاج آقا را به یاد دارید؟
بله. من برای ورود امام (ره) می‌دیدیم که مستقیم پخش می‌شد، تا جایی رسید که مسیر عبور امام از نزدیک منزل آن زمان ما بود که آنجا رسید، ما بچه ها در خیابان رفتیم که امام رد می‌شوند، ایشان را ببینیم.
تعبیر استاد فاطمی‌نیا درباره امام خمینی (ره)
رابطه ایشان با امام چطور بود؟
من یک بار از ایشان سوال کردم که از ابتدا تاکنون هر چیزی علما از زمانی که آثار آنها وجود دارد بودید و زندگی کردید، وِزان علمی امام را نسبت به پیشینیان که شیخ طوسی داشتیم، سید مرتضی داشتیم، سید رضی داشتیم و غیره چطور می‌بینید؟ ایشان به من گفتند امام از هیچ کس کم نداشتند. این را به من گفتند و چند قدم رفتند و گفتند این را تعصباً عرض نکردم؛ داریم بحث علمی می‌کنیم. از برخی لحاظ ها گفتند ایشان بی‌نظیر بود. یعنی نظیر ایشان را نداشتیم.
بعد از انقلاب حتماً به ایشان سمت هایی پیشنهاد شده بود. ایشان نمی پذیرفتند؟
ایشان آن جایی که بیشتر می‌توانستند خدمت کنند انتخاب می‌کردند. دو جا را ایشان در اول انقلاب میگفتند وظیفه است و تشخیص دادند این دو جا در این مقطع زمانی وظیفه است؛ یک جا، شش ماه ایشان گفتند برای کمک به سیستم قضائی آن زمان در دادگاه خانواده رفتند و نه حقوق و نه رسمیتی نداشتند. آنجا برای کمک و برای گره‌گشایی می‌رفتند.
ماجرای خلع درجه سرهنگ هوانیروز و واکنش مرحوم فاطمی‌نیا
بعد از آن، ۹ ماه در هوانیروز بودند. من یک خاطره ای هم از آنجا دارم. یک عزیزی آنجا بودند که درجه سرهنگی گرفته بودند، فضا هم فضای اول انقلاب بود، بعد چیزی پیش آمد که درجه ایشان را از ایشان پس گرفته بودند از جمله چیزهایی که در خصوص جناب سرهنگ بزرگوار نوشته بودند که درجه ایشان را پس گرفته بودند، انجام فرائض دینی در اداره دیده نشده بود. حاج آقا خیلی با حریت نوشتند که از بنده هم دیده نشده! چون خیلی مواقع منزل نماز می‌خواندند. مسجد در آن مکان بود ولی حاج آقا هیچ زمانی پیشنماز نمی‌شدند. نوشتند از بنده هم دیده نشده و ایستادند تا درجه آن بزرگوار به ایشان بازگشت.
در مدتی که چند دهه اخیر که فراز و نشیب هایی را طی کردیم چه زمان هایی ایشان نگران نظام و انقلاب می‌شدند؟
طبیعتاً در این فراز و نشیب هایی که داشتیم نگرانی داشتند چون خیلی پیگیر بودند و اشراف داشتند و نگران بودند و بسیار دعاگو بودند، یعنی همیشه صحبت می‌کردیم اینطور می گفتند که دری ان‌شاالله باز می‌شود.
کربلا زیاد می رفتند؟
نخیر. چند مرتبه رفتند.
و مشهد چطور؟
طبیعتاً مشهد بیشتر مشرف می‌شدند و همیشه میگفتند کاش در مشهد جایی داشتم. بحث قم می‌شد میگفتند کاش در قم جایی داشتم.
کلام آخر؟
کلام آخر این است که حاج آقا تا آن آخرین روزهایی که صدای ایشان را می‌شنیدیم، درباره دین تذکر می‌دادند و میگفتند اگر دین در ظواهری که بدان توجه می‌کنیم خلاصه می‌شد، امام حسین (ع) ۶ ماهه خود را نمی‌داد. باید ببینیم لُباب این دین چیست که اینها این گونه جانفشانی کردند. این جانفشانی ها برای چه بوده؟ خیلی تاکید داشتند این دین، دین کیفیت است.
توصیه مرحوم به حسن خلق
خصوصاً یک نکته‌ای داشتند که میگفتند علمای اخلاق از شب بیداری و کم خوردن شروع می‌کنند. میگفتند من کوچکتر از این هستم که بگویم ولی اگر بخواهم چیزی بگویم می‌گویم از حُسن خلق شروع کنید که «الغضب مفتاح کل شر» میگفتند از حسن خلق شروع کنید و سوءخلق‌ها برکات را از زندگی می‌برد و دعوت به حسن خلق می کردند و این رادر خود ایشان تا آخرین لحظه می‌دیدیم.
*فارس
