به گزارش شهدای ایران، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران پیش از تصدی این سمت در جلسه علنی مجلس به منظور بررسی صلاحیتش گفت: در غرب آسیا به دنبال نهادینه سازی رفتارهای بین‌المللی مقاومت هستیم... ارتباط با همسایگان امر راهبردی است نه استراتژیک؛ دست دوستی ما با همه کشورهای منطقه به ویژه ۱۵ کشور همسایه و پیرامونی دراز است.

امیرعبداللهیان همچنین درباره افغانستان اعلام کرد: ما با دقت تحولات افغانستان را دنبال می‌کنیم و اعتقاد داریم سرنوشت افغانستان باید به دست مردم و تشکیل دولت همه گیر و با کمک کشورهای همسایه تعیین شود، نه کشوری که ۲۰ سال تمام در افغانستان مستقر بود.

وی پس از اخذ آرای ۲۷۰ نماینده مجلس شورای اسلامی در توئیتی نوشت: مصمم به پیگیری سیاست خارجی متوازن، پویا و هوشمند مبتنی بر اصول عزت، حکمت و مصلحت هستم.

امیرعبداللهیان همچنین همسایگان و آسیا را اولویت اول در دوران وزارتش برشمرد.

یک روز بعد از اینکه امیرعبداللهیان با کسب رای اعتماد مجلس عهده‌دار وزارت خارجه شد، در محل این وزارتخانه میزبان «شاه محمود قریشی» همتای پاکستانی بود و افغانستان هم محور گفت‌‌وگو. در همان نشست هم وزیر امور خارجه ایران از پیشنهاد طرف پاکستانی برای برگزاری نشست وزرای خارجه ۶ کشور همسایه استقبال و اعلام کرد که تهران بزودی میزبان وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان خواهد بود.

البته پیش از روی کار آمدن دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران در راستای تسهیل گفت‌وگوهای بین الافغانی و صلح و ثبات پایدار در این کشور میزبان یک دور نشست بین‌ گروه‌های افغانستانی بود.

جمهوری اسلامی ایران از ابتدای تحولات اخیر در افغانستان و بعد از روی کار آمدن طالبان، بارها بر گفت‌وگو بین تمام گروه‌ها در افغانستان با هدف تشکیل یک دولت فراگیر که بازتاب دهنده ترکیب قومی و جمعیتی  این کشور باشد، تأکید کرد.

امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران نیز در همین خصوص در گفت‌وگویی با شبکه NBC آمریکا اظهار داشت: ما با همه طرف‌ها تماس داریم و همه طرف‌ها را تشویق می‌کنیم به سمت دولت کاملا فراگیر با مشارکت همه اقوام گام بردارند. اگر تشکیل چنین دولتی سرعت پیدا نکند، ممکن است همه همسایگان از جمله جمهوری اسلامی ایران با موج بزرگی از آوارگان مواجه شوند و من از اینجا می‌خواهم بگویم جامعه جهانی می‌بایست نسبت به مسائل انسانی در افغانستان و کمک به معیشت پناهندگانی که به سمت کشورهای همسایه هجوم می آورند توجه کند و سهم خود را در نظر گرفته و آن را ادا کند.

«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز در گفت‌وگویی با لوموند ضمن تشریح خطوط قرمز ایران درباره افغانستان با بیان این‌که افغانستان باید عاری از افراطی گری شده و بهشت داعش نشود، گفت: اراده و خواست مردم باید محقق و دولت فراگیر تشکیل شود و این کشور به پایگاه هیچ کشور خارجی مبدل نشود.

از سوی دیگر «سید کمال خرازی» رئیس شورای راهبردی روابط خارجی در اظهاراتی با بیان اینکه سیاست‌ها و رفتارهای طالبان را با دقت از نزدیک رصد می‌کنیم، گفت: سیاست ما در افغانستان بستگی کامل به رفتار طالبان دارد.

در پی تسلط طالبان بر افغانستان، نیز علیرغم این‌که دیگر کشورها سفارتخانه‌هایشان را تعطیل کردند، ولی ایران اقدام به تعطیلی سفارت و سرکنسولگری‌های خود نکرد و تنها نیروهایش را تقلیل داد و بعد از تثبیت اوضاع، باز هم نمایندگی‌های ایران در افغانستان به روال عادی کار خود بازگشتند. آنچنان که در این زمینه  «سید رسول موسوی» دستیار وزیر و مدیرکل آسیای جنوبی وزارت امور خارجه دوم آذر ماه در توئیتی با انتشار فیلمی از صف طولانی متقاضیان افغانستانی برای دریافت روادید در سرکنسولگری ایران در هرات نوشت: صف متقاضیان ویزای ایران در سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در هرات. امروز برای ۱۵۰۹ نفر ویزای ورود به ایران ( فقط در هرات ) صادر شد. تسهیل و روان سازی ورود قانونی اتباع به ایران بهترین راه مبارزه با ورود غیرقانونی، قاچاق انسان و بسیاری از رفتارهای هنجارشکنانه است.

* از یک افغانستان امن و پایدار حمایت می‌کنیم

به گزارش فارس، امیرعبداللهیان در نخستین گفت‌وگوی تلویزیونی پس از تصدی این سمت درباره افغانستان نیز اظهار داشت: ما از افغانستانی حمایت می‌کنیم که نظر مردم افغانستان نسبت به تعیین سرنوشتشان در این کشور دیده شود و در این مقطع آن‌چه مهم است این است که دولت فراگیر با مشارکت همه اقوام افغان، راهکار سیاسی منحصر به فرد برای برون رفت از مشکلات افغانستان هست. ما از یک افغانستان امن و پایدار و افغانستانی که با همسایگانش در صلح و ثبات زندگی کند و افغانستانی که مردمش در تعیین سرنوشت خود نقش داشته باشند حمایت می‌کنیم.

بالاخره و در پی پیشنهاد وزیر خارجه پاکستان، نمایندگان ویژه ۶ کشور همسایه افغانستان روز یکشنبه ۱۴ شهریور ماه به صورت مجازی نشستی برگزار و در نهایت ۱۷ شهریور ماه نشست وزرای خارجه ۶ کشور همسایه افغانستان (چین، پاکستان، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ایران) به میزبانی پاکستان و به صورت مجازی برگزار و توافق شد نشست بعدی طی یکی ـ دو ماه آینده در تهران برگزار شود. در آن نشست بحث مشارکت روسیه نیز از سوی ایران مطرح و مورد توافق قرار گرفت.

این کشورها در بیانیه‌ای مشترک هم ضمن اعلام حمایت از بازسازی و استقرار صلح در این کشور، تأکید کردند گروه‌های تروریستی نباید در افغانستان استقرار یابند.

وزیر امور خارجه کشورمان نیز در توئیتی درباره نشست وزرای خارجه ۶ کشور همسایه افغانستان نوشت: ایران از گفت‌و‌گو و توافقات بین الافغانی حمایت می‌کند.

در این مدت وزیر امور خارجه ایران، رایزنی‌هایی را با برخی همتایان و همچنین آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل درباره افغانستان صورت داد و در حاشیه نشست سران سازمان همکاری شانگهای در اواخر شهریور ماه نیز در دیدارها با برخی همتایان از جمله وزیر خارجه پاکستان، درباره افغانستان به گفت‌وگو پرداخت. در حاشیه نشست شانگهای نیز نشست چهارجانبه‌ای با حضور ایران، چین، پاکستان و روسیه برگزار و در پایان نیز بیانیه‌ای (+) نیز صادر و طرفین بر لزوم شکل گیری آشتی ملی در افغانستان و تشکیل دولت فراگیر جهت تامین منافع تمامی نیروهای سیاسی و قومی این کشور تأکید کردند.

در نهایت نشست کشورهای همسایه افغانستان به اضافه روسیه پنجم آبان ماه به صورت حضوری در تهران برگزار شد و تنها وزرای خارجه روسیه و چین در این نشست به صورت مجازی شرکت کردند و در پایان نیز بیانیه‌ای مشترک صادر شد.

وزیر خارجه ایران در نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان با بیان اینکه آمریکا باید مسؤولیت خودش را در قبال فجایع ۲ دهه گذشته در افغانستان با صدای بلند بپذیرد، گفت: مسؤولیت امنیت شهروندان افغان و مرزها با همسایگان، با هیأت حاکمه سرپرستی در کابل است.


امیرعبداللهیان همچنین در سخنرانی خود در این نشست با اشاره به وظایف طالبان در تأمین امنیت و مبارزه با تروریسم، گفت: ضروری است طالبان ضمن اتخاذ رویکردی دوستانه نسبت به همسایگان خود، اقدامات لازم را به‌منظور اطمینان بخشیدن نسبت به اینکه از قلمرو افغانستان هیچ تهدیدی علیه همسایگان وجود نخواهد داشت، به عمل آورد.

* پیشنهادهایی که ایران به طالبان ارائه کرد

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نشست خبری که بعد از نشست همسایگان در تهران برگزار شد با بیان این‌که در سطح امنیتی با هیأت حاکمه سرپرستی در افغانستان تماس و گفت‌وگو داریم، در پاسخ به پرسش خبرنگار فارس گفت: درباره تامین امنیت همه مردم افغانستان از جمله شیعیان و جلوگیری از تکرار اقدامات تروریستی، پیشنهاداتی را ارائه کردیم.

وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان به همراه روسیه در بیانیه‌ مشترکی (+) که صادر کردند، متذکر شدند که یک ساختار سیاسی فراگیر و گسترده با مشارکت همه اقوام تنها راه‌حل مسائل افغانستان است و حملات تروریستی را در هر فرم و شکل از جمله حملات علیه گروه‌های قومی و مذهبی و حملات تروریستی اخیر به مساجد را شدیدا محکوم کردند.

علاوه بر این علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز در این مدت در سومین نشست گفت‌وگوی امنیت منطقه‌ای در دهلی نو در خصوص اوضاع افغانستان شرکت کرد.

* تعیین نماینده ویژه برای افغانستان و سفر به کابل

از سوی دیگر دولت سیزدهم اقدام به تعیین نماینده ویژه‌ای برای افغانستان کرد. البته در دولت قبل محمدابراهیم طاهریان فرد نماینده ویژه وزیر امور خارجه در امور افغانستان بود، ولی در دولت سیزدهم حسن کاظمی قمی که سابقه سفارت ایران در عراق و همچنین سرکنسولگری ایران در هرات را عهده‌داره بود، به این سمت منصوب شد. آیت‌الله رئیسی ۲۵ مهر ماه پس از انتصاب کاظمی قمی به این سمت در اظهاراتی درباره افغانستان گفت: جمهوری اسلامی ایران خود را در کنار افغانستان می‌داند و آماده کمک و همکاری همه جانبه برای ایجاد ثبات و امنیت پایدار برای ملت افغانستان است.

نماینده ویژه ایران در امور افغانستان بعد از تصدی این سمت در سومین نشست فرمت مسکو درباره افغانستان به روسیه سفر کرد و در گفت‌‌وگویی اعلام با تأکید بر این‌که همگان باید برای برون رفت افغانستان از شرایط کنونی کمک کنند، گفت:‌ ثبات و امنیت منطقه و کشورهای همسایه افغانستان در گرو شرایطی است که در این کشور می‌گذرد.

کاظمی قمی ۲۴ آبان ماه در رأس هیأتی به کابل سفر کرد و سفارت جمهوری اسلامی ایران در کابل در حساب رسمی خود در توئیتر با اعلام این خبر نوشت که کاظمی قمی قرار است در این سفر با مقامات عالی طالبان درباره موضوعات مختلف همچون مسائل منطقه‌ای، مهاجرین، کمک‌های بشردوستانه، تشکیل دولت فراگیر و به ویژه موضوعات اقتصادی گفت‌وگو کند و کمک به مردم افغانستان قبل از فصل سرما در اولویت است.

خطیب‌زاده سخنگوی دستگاه دیپلماسی هم درباره این سفر گفت: این سفر به عنوان نماینده ویژه جمهوری اسلامی ایران در امور افغانستان انجام و گفت‌وگوهایی با هیأت حاکمه سرپرستی در افغانستان خواهد داشت و موضوعات مختلف مربوط به وضعیت امروز و فردای مردم افغانستان گفت‌وگو خواهد کرد. مردم افغانستان در مضایق جدی اقتصادی به سر می‌برند و تلاش کردیم مردم افغانستان کمترین تاثیر را از تحولات افغانستان و خروج فاجعه بار آمریکا از این کشور داشته باشند.

این دیپلمات ارشد کشورمان یادآور شد: متاسفانه گزارش‌هایی درباره فعالیت داعش در جغرافیای افغانستان دریافت می‌کنیم که نگران کننده است و این‌ها از جمله موضوعاتی است که در این سفر گفت وگو خواهد شد.

حسین امیرعبداللهیان نیز ۲۴ آبان در نشست خبری مشترک با مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه در تهران درباره سفر کاظمی قمی بیان کرد:  یکی از اهدافی که هیأت جمهوری اسلامی دنبال می‌کند تشویق همه طرف‌ها در افغانستان به تشکیل دولت فراگیر ملی است.

نماینده ویژه جمهوری اسلامی ایران در امور افغانستان در سفرش به کابل با «ملاعبدالغنی برادر» معاون اول نخست وزیر هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان گفت‌وگو کرد. وی همچنین با «عبدالله عبدالله» رئیس شورای عالی مصالحه ملی دولت پیشین افغانستان ملاقات کرد. حامد کرزی نیز در دیدار کاظمی قمی از کمک‌ها و همکاری‌های جمهوری اسلامی با افغانستان قدردانی کرد.

همزمان با سفر کاظمی قمی، کمیته‌های همکاری مشترک بین دو کشور در پنج کمیته اقتصاد، سوخت، آب و برق، اتباع خارجی و فرهنگ آغاز به کار کردند.

* واکسیناسیون مهاجران افغانستانی در ایران

علاوه بر اقداماتی که ایران در قبال همسایه شرقی و برقراری ثبات در این کشور صورت داد، بحث واکسیناسیون مهاجران افغانستانی در ایران بود. امیرعبداللهیان ۱۵ شهریور ماه در نخستین دیدارش با سفرا و روسای نمایندگی‌های خارجی و همچنین روسای سازمان‌های بین‌المللی مقیم تهران عنوان کرد: با توجه به شرایط خاص و نگران کننده افغانستان، حتی از توجه به بیش از ۴ میلیون پناهنده این کشور نیز غافل نشدیم و برنامه واکسیناسیون این مهمانان افغانستانی در ایران را دنبال می‌کنیم.

وزیر امور خارجه همچنین در سفرش به نیویورک و در دیدار با رئیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ با اشاره به تلاش‌های ایران برای کمک به بی جاشدگان و آوارگان در افغانستان گفت:‌ تلاش کردیم تا جایی که ممکن است بی‌جاشدگان افغانستانی را واکسینه کنیم.

از سوی دیگر وزیر خارجه مجارستان (+) در نیویورک در دیدار با امیرعبداللهیان از اهدای ۱۰۰ هزار دزُ واکسن سینوفارم به ایران خبر داد و به پیشنهاد وزیر خارجه ایران توافق شد این هدیه به واکسیناسیون پناهجویان افغانستانی داخل ایران اختصاص یابد.

در همین راستا نیز امیرعبداللهیان در گفت‌وگوی تلفنی با «هایاشی» وزیر خارجه جدید ژاپن اعلام کرد: خوشبختانه تاکنون به ۲ و نیم میلیون مهاجر افغانستانی واکسن تزریق شده و ایران آمادگی ارسال کمک‌های بشردوستانه ژاپن برای مردم افغانستان را دارد.

* ارسال کمک‌های بشردوستانه و تسهیل ارسال کمک‌های دیگر کشورها

ایران در این مدت نه تنها نسبت به اقدامات تروریستی در افغانستان واکنش نشان داد و حملات به مساجد در قندوز و قندهار را شدیدا محکوم کرد، حتی وزیر امور خارجه (+) در گفت‌وگویی تلفنی با دبیرکل سازمان همکاری اسلامی خواستار محکومیت اقدامات تروریستی داعش در قندوز و قندهار توسط این سازمان شد. از سوی دیگر در پی حمله تروریستی به مسجد قندور در افغانستان سفارت جمهوری اسلامی ایران در کابل مقادیری دارو و کمک‌های پزشکی برای کمک به مجروحان این حادثه ارسال کرد.

 از سوی دیگر همانگونه که امیرعبداللهیان در گفت‌وگویی اعلام کرده بود جمهوری اسلامی ایران مرزها و گذرگاه‌های مرزی خود با افغانستان را برای تسهیل وضعیت فعلی در این کشور  باز نگه داشت و تجارت را ادامه داد و بر این اساس، تاکنون هم جمهوری اسلامی ایران ۱۳ محموله کمک‌های انساندوستانه در آستانه فصل سرما برای استان‌های مختلف افغانستان ارسال کرده است.

ایران در حالی در این سال‌ها میزبان مهاجران افغانستانی بود که خودش با تحریم‌ها دست و پنجه نرم می‌کرد. در همین خصوص نیز «عباس باقرپور اردکانی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در اتریش در اظهاراتی گفت: کمک‌های سازمان‌های بین‌المللی تنها هفت درصد هزینه‌های ایران برای میزبانی از مهاجران را پوشش داده و بقیه هزینه‌ها توسط ایران تامین شده است.  پناهندگان افغانستانی از امکانات درمانی و آموزشی ایران در شرایطی استفاده می‌کنند که جمهوری اسلامی ایران به میلیاردها یورو پول مسدود شده در نتیجه تحریم‌های غیرقانونی و غیرانسانی آمریکا دسترسی ندارد. ما حتی نتوانستیم با استفاده از پول خود واکسن کرونا برای مهاجران تهیه کنیم.

بعد از آنکه طالبان سرپرستی موقت افغانستان را عهده‌دار شد و در پی تحولاتی که رخ داد نیز پناهجویان و بی‌جاشدگان افغانستانی به سمت مرزهای ایران روانه شدند و در همین خصوص نیز «زهرا ارشادی» نماینده ایران در سازمان ملل با بیان اینکه در ماه‌های اخیر میزبان بیش از ۳۰۰ هزار پناهجوی جدید افغانستانی بوده‌ایم، گفت: بیش از ۴۰ سال است میزبان یکی از بزرگ‌ترین جمعیت پناهندگان هستیم و تنها پنج درصد کل بودجه مورد نیاز برای حمایت از آنها توسط جامعه جهانی تأمین شده است.

ایران در این مدت همچنین آمادگی خود را برای ارسال کمک‌های دیگر کشورها به افغانستان از طریق مرزهایش اعلام کرد و تسهیلاتی را در اختیار دیگر کشورها قرار داد.

به گزارش فارس، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ششم آذر ماه در پیامی ویدئویی گزارشی از عملکرد یکصد روزه دستگاه سیاست خارجی در زمان تصدی وزارت امور خارجه ارائه کرد و درباره افغانستان خاطرنشان کرد: یکی از موضوعات جدی و تحولات پیچیده در یکصد روز گذشته در کشورهای پیرامونی و همسایه ما تحولات سریع و شتابان در افغانستان بود. تلاش‌های سیاسی گسترده‌ای را در جمهوری اسلامی ایران به عمل آوردیم که تحت تاثیر ناامنی‌ها و شرایط بی ثباتی که در افغانستان در دوره انتقالی ایجاد شد قرار نگیریم و در عین حال تدابیری را بیندیشیم که بتوانیم مرزها را کنترل کرده و ورود آوارگان را مدیریت کنیم و از طرف دیگر راه‌حل سیاسی برای حل بحران افغانستان داشته باشیم.

وزیر خارجه در این زمینه به برگزاری دومین نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان در تهران اشاره کرد و گفت: برگزاری حضوری نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان در تهران یکی از تدابیری بود که در این زمینه اندیشیده شد.


«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت خارجه هشتم آذر ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران اظهار داشت: شرایط امروز افغانستان را شرایط خطیری می‌دانیم، از حیث این‌که زمستان آغاز شده و مردم افغانستان در فشارهای شدید اقتصادی هستند. جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشور برادر افغانستان نمی‌تواند نسبت به وضعیت مردم افغانستان و بی جاشدگان و آنهایی که دچار محرومیت شده‌اند، بی تفاوت باشد. در همه روزها و ماه‌ها و به رغم همه سختی‌ها تلاش کردیم گذرگاه‌ها را باز نگهداشته و مراودات صورت بگیرد ما همچنان در کنار مردم افغانستان خواهیم بود. 

امیرعبداللهیان ۱۵ آذر ماه نیز در سفر «فیصل المقداد» وزیر خارجه سوریه گفت که با وی درباره افغانستان گفت‌وگوهای مفصلی داشته و افزود: در روزهای گذشته هیأتی به سرپرستی نماینده ویژه ایران به کابل سفر کرد که در این سفر تلاش کردیم در دیدار با هیأت حاکمه موقت و سایر رهبران افغان از اقوام مختلف تشکیل دولت فراگیر ملی را تشویق کنیم. برای ما بحث انسانی در افغانستان بسیار حائز اهمیت است، ایران علیرغم شرایط تحریم از طریق کمک‌های مردمی و از طریق تسهیل انتقال کمک‌های کشورهای دیگر به افغانستان، سهم مهمی را ایفا کرد و این سهم را برای ارسال دارو و غذا به استان‌های مختلف افغانستان همچنان ادامه می‌دهد.