به گزارش شهدای ایران، یاسر حاتم زاده: شناخت مفاخر و وقایع تاریخی و درس­آموزی از آن­ها می­تواند نقش مهمی در حفظ هویت دینی، ملی و انقلابی که یکی از مهم ترین نیازهای امروز جامعه ایران است داشته باشد. از همین رو است که دشمنان این مرز و بوم که به دنبال تهی نمودن جامعه و بخصوص جوانان از هویت هستند، تلاش زیادی در عدم معرفی یا معرفی ناصحیح مفاخر دینی و ملی در طول تاریخ نموده ­اند.

یکی از شخصیت­ های اسطوره­ ای و اثرگذار تاریخ معاصر ایران، که همت و اراده و شخصیت و هویّت خود را برای هویت بخشی، شخصیت دادن و نیرو و اراده بخشیدن به یک نسل خرج نمود، و نماد مبارزات مردم ایران با استعمار و استبداد در دوران خود بود، شهید «یونس استادسرایی» فرزند «میرزا بزرگ» و معروف به «میرزا كوچك خان» است.

یازدهم آذرماه 1400 و فرارسیدن صدمین سالگرد شهادت «سردار جنگل» بهانه ­ای شد تا نگاهی مختصر به برخی منابع و نوشته­ های این سال­ها در خصوص شخصیت کم­ نظیر و انگیزه ­های میرزا کوچک خان و ویژگی­ های «قیام جنگل» داشته­ باشم و نکاتی را برداشت نمایم؛ چرا که اگرچه این قضيّه‌ ويژه به تعبیر مقام معظم رهبری پس از سال­ ها مبارزه و پشت سرگذاشتن فراز و نشیب‌های بسیار با شهادت میرزا کوچک‌خان به پایان رسید، با احیای استعدادهای ملت ایران در مبارزه با نفوذ متجاوزان به ایران، مسیر آزادگی را هموارتر نمود و نه تنها الگوی مناسبی برای ملت ایران، بلكه برای سایر ملت‌های عدالتخواه و آزادی­ طلب قرار گرفت.

قضيّه‌ میرزا کوچک خان و نهضت جنگل که یکی از بزرگترین نهضت‌های تاریخ معاصر‌ ایران است‌ و بعد از نهضت امام خمینی(ره) که نهضتی پانزده ساله بود، هفت سال ادامه داشت، حاوی درس­ ها و نکات ارزشمندی برای نسل امروز بخصوص در بخش­ های سیاسی و اجتماعی است که در ادامه به برخی پرداخته شده است:

 
یک: امید به آینده و احساس مسئولیت برای اصلاح جامعه
در زمان شکل ­گیری نهضت جنگل، فضای دهشتناكی در جامعه وجود دارد: اولاً، اشغال بخش عمده سرزمین ایران توسط بیگانگان و به مخاطره افتادن استقلال كشور؛ ثانیاً، بی­ ثباتی سیاسی و عدم وجود دولتمردان لایق و مستقل و سقوط پی در پی دولت­ها، و ثالثاً، اوضاع نابسامان اقتصادی و فقر گسترده. در چنین فضایی، میرزا کوچک خان نه تنها ناامید نشده بلکه احساس مسئولیت نموده و برای اصلاح به پا برمی­خیزد. او روحانی مبارزی بود كه در دوران غربت، برای اسلام و اقامه دین در مقابله با بیگانگان و متجاوزان قیام كرد. میرزا از لحاظ فقهی و علمی بزرگ بود و می­توانست عافیت طلبی نماید، اما در مقابل ظلم و ستم و استقلال به تاراج رفته کشور، سکوت ننمود و از پا ننشست.

امروز به لطف الهی و با مجاهدت­ های فراوان پس از پیروزی انقلاب و برپایی نظام جمهوری اسلامی، فضای جامعه به مراتب متفاوت از دوره­ میرزا کوچک خان است و افق های روشن پیش روی کشور هست. از اینرو، نباید موانع و سختی­ های راه ما را خسته کند و خدای ناکرده از پا بیاندازد. امروز نیز وظیفه هر انسان انقلابی و مؤمن به دین و میهن هست که ناامید نشده و با احساس مسئولیت، نسبت به اصلاح امور جامعه تلاش مجاهدانه نماید.
 
دو: جهت­ گیری دينى و اعتقادى و حفظ استقلال
منشأ حركت ميرزا كوچك خان يك منشأ دينى و اعتقادى و حرکتی اسلامى و ايرانى بود. او در مقابل دو قدرت بزرگ آن روز دنیا یعنی روس‌ها و انگلیس‌ها و زیاده خواهی و تجاوز­گری آن­ها، ایستادگی و مقاومت كرد و استعدادهای ملت ایران در مبارزه با نفوذ متجاوزان به ایران را احیا نمود. در كنار او كساني بودند كه مي‌خواستند مبارزه با دستگاه حكومتِ آن روز را با پناه بردن به روس ­ها دنبال کنند. اما میرزاكوچك‌خان قبول نكرد و به‌خاطر پايبندى‌اش به اسلام، مجذوب غوغاى نهضت ماركسيستى و تشكيل شوروى و هياهوی جهانی آن نشد و بطور صريح و قاطع نظريّه ماركسيستى را رد نمود و استقلال را حفظ كرد. این جهت­گیری و حفظ استقلال از قدرت­های شرق و غرب نیاز امروز جریان­ های سیاسی کشور است. تصور اینکه راه نجات کشور، افتادن در دامن غرب یا شرق است، اشتباهی راهبردی است و استقلال کشور را به خطر خواهد انداخت.
 
سه: توجه به لوازم فعالیت سیاسی- اجتماعی
میرزا کوچک خان، در ابتدای نهضت، تشكیلات «اتحاد اسلام» را برای سازماندهی نیروها تشکیل داد. اتحاد اسلام، كانون اصلی رهبری و مركز ثقل تصمیم گیری­های سیاسی، اداری، اجتماعی و نظامی نهضت جنگل بود و حفظ استقلال ایران را تعقیب می كرد. بدون شک برای نظاره کردن به افق­ های دور و انجام کارهای بزرگ، بايد متشكل بود. کمبود کار تشکیلاتی اجتماعی سازنده و نیروسازی همچنان در جامعه انقلابی امروز دیده می­شود. البته، کار تشکیلاتی خود نیازمند لوازمی هست که از مهم­ترین آن­ها برخورداری از سعه صدر است. اگرچه میرزا کوچک خان در درون تشكيلات خودشان مخالفينى داشت، در برخورد با آن­ها كاملاً حدود شرعى را رعايت می­ نمود و اهل درگيرى با نیروهای داخل نبود. همچنین، باید توجه داشت که کار تشکیلاتی و اثربخشی آن زمان بر است و سال­ها طول می­کشد. نهضت جنگل از سال 1333 ه.ق آغاز شد و حدود هفت سال ادامه داشت اما آن مقطعی که بیشتر مورد توجه قرار گرفته و بحث جمهوری خواهی میرزا و نهضت جنگل در آن مطرح شده است، مربوط به یک سال و نیم آخر است.

کسب آمادگی برای حرکت اجتماعی از لوازم موفقیت است. میرزا کوچک خان در سنین جوانی و پیش از پایه­گذاری نهضت جنگل، در عرصه­های سیاسی از جمله در قیام بعد از انقلاب مشروطه در سنه 1326 هجری قمری در گیلان بر ضد محمد علیشاه و پس از آن در دوره تبعید در تهران مبارزاتی را تجربه نموده بود.

از دیگر لوازم مهم فعالیت سیاسی- اجتماعی، بخصوص در جهان امروز، توجه به رسانه است. تأسیس روزنامه جنگل نشان می­دهد که میرزا کوچک خان، از اهمیت مقوله تبیین و رسانه غافل نبود.
 
چهار: مراقبت از نفوذ دشمن
متاسفانه یکی از مهم­ترین دلایل شکست قیام جنگل، وجود عوامل نفوذی دشمنان بود که موجبات شكست ایشان را فراهم آوردند. امروز نیز یکی از ریشه ­های ایجاد یا باقی ماندن چالش ­ها در کشور و حل نشدن آن­ها وجود مسئله نفوذ در تصمیم­ سازی ­ها و تصمیم ­گیری ­ها است که در سال ­های گذشته، بارها مورد تأکید رهبری معظم انقلاب قرا گرفته است و باید همواره مورد توجه قرار گیرد.
 
پنج: توجه به حضور مردم
یکی از مشخصات قیام میرزا کوچک خان، صبغه‌ مردمى كار اوست که از این جهت در مقایسه با كارهای ديگرى كه هم‌زمان در آن دوره اتّفاق افتاده، در سرتاسر ايران، نظير ندارد. او از جمله کسانی است که برای نخستین بار سخن از جمهوریت حكومت به میان آورد. امروز نیز، بدون حضور مردم در میدان­ های مختلف، امکان تحقق اهداف و رسیدن به قله­ ها وجود ندارد.
 
شش: اعتقاد به اسلام، برخورداری از اخلاص و اندیشه و روحیه انقلابی
میرزا کوچک خان دارای ویژگی­ های مهمی است که او را بعنوان یک الگو معرفی می­ کند. او بطور کامل معتقد به اسلام و مجتنب از محرمات دینی بود. اخلاص از دیگر ویژگی­ های میرزا است. در طول تاریخ، قیام­های زیادی رخ داده است که امروز نامی از بسیاری از آنها باقی نمانده یا لااقل به نیکی از آن­ها یاد نمی­شود. یکی از دلایلی که پس از صد سال از شهادت این مرد بزرگ و به­رغم تلاش دشمنان اسلام و ایران و استقلال و آزادی این سرزمین، نام او سربلند باقی مانده و اسمش سر زبان­ها است، اخلاص اوست. از ویژگی­های مهم میرزا کوچک خان، برخورداری از اندیشه و روحیه انقلابی است. حركت میرزا کوچک پر از شور و شعور بود. راهگشای بسیاری از مشکلات کشور در شرایط کنونی جامعه نیز مجهز شدن به همین ویژگی­ها یعنی اعتقاد به اسلام، عمل خالصانه و اندیشه و روحیه انقلابی است.