به مناسبت برگزاری مراسم تحلیف حجت الاسلام رئیسی:
امروز پنجشنبه ۱۴ مرداد قرار است مراسم تحلیف حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی هشتمین رئیس‌جمهور در سیزدهمین دولت جمهوری اسلامی ایران، انجام شود.
به گزارش سرویس سیاسی پایگاه خبری شهدای ایران، سید ابراهیم رئیسی در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ خود را به عنوان رئیس‌جمهور منتخب
به مردم معرفی کرد. وی که قبلا سوابق اجرایی گوناگونی در سطح عالی نظام
جمهوری اسلامی داشت که پست اخیر او نیز ریاست قوه قضاییه بود، به طور رسمی
از ۱۵ مرداد، دولت را از حسن روحانی رئیس جمهور فعلی ایران تحویل گرفته و
کشور را به مدت ۴ سال اداره خواهد کرد، اما در زمان تحویل گرفتن دولت توسط
رئیس جمهور منتخب چه کارهایی باید انجام شود؟
پس از پایان انتخابات ریاست‌جمهوری و تأیید صحت آن به وسیله شورای نگهبان، فرد منتخب برای تصدی امور اجرایی کشور باید از دو مرحله دیگر نیز بگذرد. به این صورت که در مرحله نخست حکم ریاست جمهوری اش به امضای مقام معظم رهبری برسد و در مرحله دوم با رعایت شرایط مندرج در اصل ۱۲۱ قانون اساسی که کیفیت ادای سوگند توسط رئیس جمهور را بیان دارد، سوگندش در مجلس شورای اسلامی را به جای آورد.
بنابراین، اینکه شخصی به عنوان رئیس‌جمهور انجام وظیفه کند، باید علاوه بر طی کردن مرحله اول ثبت‌نام و تأیید صلاحیت کاندیدا از سوی شورای نگهبان، مرحله دوم برگزاری انتخابات و به‌دست آوردن اکثریت آرا مردم و بعد هم تأیید صحت انتخابات از طرف شورای نگهبان، طبق قانون اساسی دو مرحله دیگر را هم طی کند. به این معنا که حکم ریاست جمهوری اش پس از انتخاب مردم توسط رهبر انقلاب امضا و به اصطلاح «تنفیذ» شود و در نهایت طی مراسمی در مجلس شورای اسلامی با عنوان «تحلیف» سوگند یاد کند.
دوره چهار ساله ریاست جمهوری ایران از تاریخ حکم تنفیذ آغاز می‌شود. برگزاری مراسم تنفیذ در بیت رهبری مقدمه تحلیف ریاست جمهوری در مجلس شورای اسلامی است که به طور معمول به فاصله کوتاهی از این مراسم انجام می‌شود.
اما به بهانه مراسم تحلیف رئیس‌جمهور منتخب که قرار است چند روز دیگر در مجلس شورای اسلامی انجام شود، در ادامه نگاهی انداخته‌ایم به مراسمات تحلیف روسای جمهور بعد از انقلاب اسلامی تاکنون.
تحلیف رئیس‌جمهور دوازدهم
مراسم تحلیف حسن روحانی رئیس‌جمهور دولت دوازدهم در عصر شنبه ۱۴ مرداد ۱۳۹۶ در مجلس شورای اسلامی برگزار شد. بر اساس یک عرف داخلی و بین المللی، معمولا دولت در روزهای منتهی به مراسم تحلیف از مقامات و سران دیگر کشورها برای حضور در مراسم تحلیف خود دعوت می‌کند.
فرایند کار به این صورت است که در هفته‌های نزدیک به مراسم تحلیف، در وزارت خارجه کارگروه ویژه‌ای با عنوان «ستاد برگزاری مراسم تحلیف» تشکیل می‌شود تا برنامه ریزی‌های لازم برای دعوت از مهمانان خارجی برای شرکت در مراسم تحلیف را انجام دهند. همچنین برخی از مقامات وزارت خارجه و مجلس شورای اسلامی نیز با سفر به تعدادی از کشورهای منطقه از مقامات آنها برای شرکت در مراسم تحلیف دعوت کرده و دعوتنامه‌های شرکت در این مراسم را به آنها ارائه می‌کنند.
دوره یازدهم ریاست‌جمهوری
دور یازدهم ریاست جمهوری یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در تاریخ ۲۴ خرداد ۱۳۹۲ برگزار شد و" دکتر حسن روحانی "با شعار دولت تدبیر و امید" توانست با کسب ۵۰.۷ درصد آراء رقبای انتخاباتی خود همچون سعید جلیلی، محمدباقر قالیباف، محسن رضایی، علی‌اکبر ولایتی، محمد غرضی را پشت‌سر گذاشته و پیروز این دور از انتخابات شود.
مراسم تنفیذ رئیس‌جمهور منتخب ساعت ۱۷ روز شنبه ۱۲ مرداد ۱۳۹۲ در حسینیه امام‌خمینی برگزار و رهبر معظم انقلاب حکم ریاست‌جمهوری "حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی" را تنفیذ فرمودند.
همچنین ۱۳ مرداد ۱۳۹۲ با حضور در مجلس شورای اسلامی به ریاست علی لاریجانی (رئیس وقت مجلس شورای اسلامی)، در حضور مردم و نماینگان آنها مراسم تحلیف را به جا آورده و سوگند یاد کرد.
وی در بخشی از سخنان خود عنوان کرده بود: دولت تدبیر و امید نهایت اهتمام خود را به کار خواهد گرفت تا بر مبنای اهداف و روش‌های عقلایی و متناسب با واقعیت‌های موجود، اعتدال را شالوده عملکرد و مدیریت کشور قرار دهد، تهدیدها را کاهش داده و فرصت‌ها را افزایش دهد. اعتدال‌گرایی بر اخلاق و مدارا اصرار می‌ورزد و از طریق گفتگو، تفاهم و تدوین برنامه‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت سعی خواهد نمود شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی را به حداقل ممکن برساند.
تحلیف دهمین رئیس‌جمهور جمهوری اسلامی
در سال ۱۳۸۸ محمود احمدی نژاد مجددا به رئیس جمهوری برگزیده شد و حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی حکم دهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران را برای محمود احمدی نژاد تنفیذ فرمودند.
احمدی‌نژاد روز چهارشنبه ۱۴ مرداد ۱۳۸۸ در مجلس شورای اسلامی مراسم تحلیف خود را که با حضور روسای قوه مقننه و قضاییه، رییس دفتر رهبر معظم انقلاب اسلامی، اعضای هیات دولت، شورای نگهبان، مجلس خبرگان رهبری، مجمع تشخیص مصلحت نظام، نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی، مقامات کشوری و لشکری و نمایندگان خارجی مقیم تهران برگزار شد به جا آورد و تاکید کرد:" خود را به همه مطالبات و آرمان‌های به حق ملت در برابر خدا، نمایندگان ملت متعهد می‌داند و تردید ندارد که نمایندگان نیز خود را در برابر آنها متعهد می‌دانند.
دوره نهم ریاست جمهوری، دوره‌ای که به دور دوم کشید
دوره نهم انتخابات ریاست جمهوری روز ۲۷ خرداد ۱۳۸۴ برگزار شد و این انتخابات اولین رقابت این‌چنینی بود که به دور دوم کشید.
با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در دو مرحله ۲۷ خرداد و ۳ تیر ۱۳۸۴، محمود احمدی‌نژاد توانست با کسب حداکثر آرا به عنوان رئیس جمهور ایران انتخاب گردد. روز ۱۲ مرداد ۱۳۸۴ به عنوان روز مراسم تنفیذ برگزار شد.
مراسم تحلیف احمدی‌نژاد نیز روز ۱۵ مرداد ماه در مجلس شورای اسلامی برگزار شد و در آن روزآیت‌الله محمود هاشمی‌شاهرودی کنار احمدی‌نژاد ایستاد تا او در پیشگاه ملت سوگند یاد کند.
احمدی نژاد در این مراسم به عنوان رئیس‌جمهور منتخب گفت: "بهترین ژست دیپلماتیک، پایبندی به قوانین است. در کشور ما دمکراسی واقعی وجود دارد و قوا مستقل از یکدیگر هستند و اگر بپذیریم که قوه مجریه در کار مقننه دخالت کند، مفهومش دیکتاتوری است؛ لذا من حامی اجرای قانون هستم و از تمام ظرفیت قانون برای استیفای حق مردم استفاده خواهم کرد.
دوره هشتم ریاست‌جمهوری و مراسم تحلیف
۲۸ خرداد ۱۳۸۰ روز برگزاری هشتمین دوره ریاست‌جمهوری بود که پس از مشارکت ۶۸ درصدی مردم، این بار نیز خاتمی با ۷۷ درصد آراء پس از بنی‌صدر، رجایی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی به عنوان پنجمین رئیس‌جمهور ایران انتخاب شد.
حکم تنفیذ حجت الاسلام سید محمد خاتمی نیز در تاریخ ۱۱ مرداد توسط مقام معظم رهبری صادر شد. صبح روز ۱۷ مرداد ۱۳۸۰ مراسم تحلیف دور دوم ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی رئیس جمهوری ایران در مجلس شورای اسلامی برگزار شد.
مراسم تحلیف سید محمد خاتمی در هشتمین دوره ریاست‌جمهوری یک تغییر داشت، پس از سه دوره حضور آیت‌الله محمد یزدی این بار با تغییر رئیس قوه قضائیه، آیت‌الله سید محمود هاشمی‌شاهرودی در کنار خاتمی برای ادای سوگند تحلیف ایستاد.
در این نشست علاوه بر رئیس جمهوری و ۲۵۵ نماینده مجلس، آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی رئیس قوه قضائیه، آیت الله محمدی گلپایگانی رئیس دفتر مقام معظم رهبری، حسن روحانی دبیر شورای عالی امنیت ملی، اعضای مجلس خبرگان و شورای نگهبان هیات دولت و سایر مقامات کشوری حضور داشتند در این جلسه رئیس جمهور پس از ادای سوگند در میان مسئولین و با حضور خبرنگاران داخلی و خارجی به ایراد سخنرانی پرداخت.
هفتمین دوره ریاست‌جمهوری کشور
انتخابات هفتمین دوره ریاست‌جمهوری در دوم خرداد ۱۳۷۶ در حالی برگزار شد که ۸۰ درصد واجدین شرایط در انتخابات شرکت کردند و در نهایت این سید محمد خاتمی بود که با کسب ۷۰ درصد آراء توانست از رقبای خود محمد محمدی ری‌شهری، رضا زواره‌ای، علی‌اکبر ناطق نوری (رئیس وقت مجلس شورای اسلامی) پیشی گرفته و رئیس‌جمهور شود.
حکم تنفیذ سید محمد خاتمی، روز یکشنبه دوازده مرداد سال ۱۳۷۶ از سوی مقام معظم رهبری صادر شد و پس از آن نیز، مراسم تحلیف در روز ۱۳ مرداد در مجلس شورای اسلامی با حضور نمایندگان و مقامات کشوری و لشکری برگزار گردید.
در این جلسه رئیس‌جمهور منتخب، طبق اصل ۱۲۱ قانون اساسی در حضور آیت‌الله محمد یزدی رئیس قوه قضائیه و اعضای شورای نگهبان سوگند یاد کرد که همه استعداد و صلاحیت خویش را در راه ایفای مسئولیت‌هایی که برعهده گرفته است بکار گیرد.
وی پس از ادای سوگند در جمع حضار به ایراد سخنرانی پرداختند و اظهار داشت: برای حسن انجام تعهدات که فوق طاقت فرد و حتی توان به تنهایی است از درگاه حضرت احدیت هدایت و حمایت و از مردم شریف مدد می‌جویم. مقام معظم رهبری با نظارت و اشرافی که بر سه قوه و نقش والایی که در نظام و جامعه دارند، ما را به یقین در انجام این تعهدات راهنمایی و یاری خواهند فرمود.
حضور مجدد آیت‌الله هاشمی در پاستور
آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی پس از اتمام دوره چهار ساله ریاست جمهوری خود، در تاریخ ۲۱ خرداد سال ۱۳۷۲ در انتخابات ششمین دوره ریاست جمهوری مجددا با اکثریت آرا از میان چهار نامزد، به عنوان رئیس‌جمهور منتخب انتخاب شد و حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب در روز ۱۲ مرداد آن سال حکم ریاست جمهوری وی را تنفیذ فرمودند.
یک روز بعد در ۱۳ مرداد ۷۲، ۱۳ نیز در مجلس که به ریاست علی اکبر ناطق نوری بود، هاشمی در کنار آیت‌الله محمد یزدی رئیس قوه قضائیه، بار دیگر به عنوان چهارمین رئیس‌جمهور ایران در ششمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری سوگند یاد کرد.
رئیس جمهور منتخب پس از ادای سوگند، طی سخنانی گفت: «می‌دانم که این قسم، قسم دشواری است و بدون کمک و یاری خداوند به طور جدی از عهده این قسم بر نمی‌آییم. اجرای این قسم برای یک نفر به تنهایی مقدور نیست. در سیاست‌ها و قوانین و نظارت‌ها و گزینش‌ها، این مساله به تنهایی امکان‌پذیر نیست و شدیدا نیازمند راهبران انقلاب هستیم.
مراسم تحلیف هاشمی در انتخابات ریاست‌جمهوری
پنجمین دوره انتخابات ریاست جمهوری پس از ارتحال جانگداز معمار کبیر انقلاب در ۶ مرداد ماه ۱۳۶۸ برگزار شد و این در حالی بود که چهارمین رئیس‌جمهوری عملا تا ۱۷ مهر آن سال باید در سمت ریاست جمهوری ایفای وظیفه می‌کرد، اما به علت ارتحال رهبر فقید انقلاب، حضرت امام خمینی (ره) در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۳۶۸، انتخابات پنجمین دوره ریاست‌جمهوری جمعه ششم مردادماه برگزار شد و این دوره یک ماه و نیم زودتر از موعد مقرر آغاز شد.
در فاصله ارتحال رهبر کبیر انقلاب امام خمینی (ره) و انتخابات پنجمین دوره ریاست جمهوری، امورات مربوط به رئیس‌جمهوری را حضرت آیت‌الله خامنه‌ای انجام می‌دادند.
۵۴ درصد واجدین شرایط در این دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کردند و ۹۰ درصد آنها به آیت‌الله علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی، رئیس مجلس آن زمان رای دادند. مراسم تنفیذ حکم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در حالی برگزار شد که سید احمد خمینی حکم تنفیذ وی را قرائت و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جدید انقلاب اسلامی نیز آن راتنفیذ فرمودند.
۲۶ مرداد ماه، مراسم تحلیف ریاست جمهوری در مجلس شورای اسلامی در شرایطی برگزار شد که با تغییر قانون اساسی در سال ۱۳۶۸، دیگر شورای عالی قضایی وجود نداشت تا رئیس آن در کنار رئیس‌جمهور منتخب برای ادای سوگند بایستد و با انتصاب آیت‌الله محمد یزدی اولین رئیس قوه قضائیه ایران وی در کنار آیت‌الله هاشمی رفسنجانی برای ادای سوگند ایستاد و رئیس جمهور منتخب در مقابل نمایندگان و مسئولین سوگند یاد کرد که پاسدار اسلام و ارزش‌های انقلاب باشد.
رئیس‌جمهور منتخب در این مراسم اظهار داشت: «این مسایل (پاسداری از ارزش‌ها) در سراسر زندگی ما بوده و انگیزه ما هم همین است. جامعه روحانیت نیز در این وظیفه یاری می‌کند. دغدغه ما امروز این است که در دنیای پر از فساد امروز، جمهوری اسلامی چه اقداماتی برای حفاظت از اسلام دارد.»
حضور مجدد آیت‌الله خامنه‌ای در قامت رئیس‌جمهور
در چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری که در مردادماه سال ۱۳۶۴ برگزار شد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای برای دومین بار به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شدند.
روز ۱۸ مهرماه ۱۳۶۴ مراسم تحلیف ریاست جمهوری برگزار شد و حضرت آیت الله خامنه‌ای هنگام مراسم تحلیف در حضور نمایندگان مجلس فرمودند: قانون اساسی ابزارهای لازم برای عمل به این سوگند را مشخص کرده است. در صورتی که رئیس‌جمهور این ابزارها را در اختیار داشته باشد خواهد توانست به این سوگند عمل کند و گر نه این سوگند، حکم فقهی‌اش برای فق‌ها روشن است.
مراسم تحلیف رهبر انقلاب در سومین دوره ریاست‌جمهوری
انتخابات ریاست جمهوری دوره سوم در دهم مهر ۱۳۶۰ با حضور قریب به ۱۷ میلیون نفر برگزار شد وحضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای به عنوان اولین رئیس‌جمهوری روحانی، با کسب ۹۵ درصد آرا برگزیده شدند.
ایشان که چند ماه قبل از ورود به انتخابات از یک ترور ناکام توسط منافقان مجروح شده بود با حضور در حسینه جماران حکم تنفیذ خو را از دست مبارک معمار انقلاب و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی در روز ۱۷ مهر ۱۳۶۰ دریافت کردند و مراسم تحلیف ریاست جمهوری نیز در تاریخ ۲۱ مهرماه در مجلس شورای اسلامی برگزار گردید و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در برابر نمایندگان مجلس، رئیس دیوان‌عالی کشور، اعضای شورای نگهبان، نخست وزیر و وزیران کابینه، جانبازان انقلاب و جمعی از خانواده‌های شهدا مراسم را بجای آورند.
مراسم تحلیف و سوگند حضرت آیت‌الله خامنه‌ای حال و هوای دیگری داشت، چرا که بر عکس دو دوره قبل دیگر بهشتی که در ترور هفتم تیر شهید شده بود حضور نداشت و این بار عبدالکریم موسوی اردبیلی، قرآن را برای سوگند رییس‌جمهور منتخب نگه داشت.
پس از آن حضرت آیت الله خامنه‌ای اولین رئیس‌جمهوری ایران بود که توانست با سر بلندی دوره کامل ریاست‌جمهوری را پشت سر بگذراند، تا آنکه در ۲۵ مرداد ۱۳۶۴ انتخابات ریاست جمهوری دوره چهارم برگزار شد و این‌بار نیز ۵۴ درصد از واجدین شرایط برابر با چهارده میلیون نفر در انتخابات شرکت کردند که این بار نیز حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ۸۵ درصد این آرا را کسب کرد و بنابر رویه، بار دیگر ایشان به جماران رفتند.
تحلیف رئیس‌جمهور شهید
بنی‌صدر نیز خیلی زود از مسند ریاست‌جمهوری برکنار شد و با عزم توام مجلس و مردم مقدمات برای تشکیل انتخابات مجدد محیا شد، این بار در انتخاباتی که دوم مرداد ۱۳۶۰ برگزار شد، پس از یک مشارکت ۱۴ میلیون نفری، محمدعلی رجایی توانست با کسب ۹۰ درصد آراء، رقبای اصلی خود سیداکبر پرورش، عباس شیبانی و حبیب‌ا... عسگراولادی مسلمان را پشت‌سر گذارد.
روز یازدهم مردادماه، همزمان با عیدسعید فطر، امام خمینی (ره) در حسینیه جماران حکم ریاست جمهوری رجایی را تنفیذ کرد و مراسم تحلیف یا سوگند رجایی روز بعد در ۱۲ مرداد ۱۳۶۰ برگزار شد و رئیس‌جمهور منتخب در این مراسم تنها به ادای سوگند اکتفا کرد.
تحلیف نخستین رئیس‌جمهور جمهوی اسلامی
نخستین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران در تاریخ ۵ بهمن ۱۳۵۸ و تنها یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی برگزار شد و ابوالحسن بنی‌صدر توانست از مجموع ۲۰ میلیون رای ۶۸ درصد آراء را کسب کرده و در این انتخابات پیروز شود.
براساس قانون اساسی تازه تصویب شده، ابتدا امام خمینی (ره) به عنوان رهبر انقلاب، حکم وی را امضا کرد، امری که بعدها "تنفیذ حکم رئیس جمهوری” لقب گرفت.
مراسم تنفیذ حکم بنی‌صدر در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۵۸ و در شرایطی برگزار شد که حضرت امام خمینی (ره) در آن روزها در بیمارستان قلب تهران بستری بودند و برای اینکه روال اداره امور نظام نوپای اسلامی از حرکت نایستد، در همان بیمارستان مراسم تنفیذ بنی‌صدر را انجام دادند.
مراسم تحلیف سید ابوالحسن بنی‌صدر نیز ۳۱ تیرماه ۱۳۵۹ برگزار شد که در این مراسم رئیس‌جمهور منتخب تنها به ادای سوگند اکتفا کرد.
