اعمال شبهای قدر بر دو نوع است: یکی از آن دو نوع اعمالی که در هر سه شب باید انجام داد و دیگر اعمالی که مخصوص به هر یک از شبهای قدر است.
* اعمال مخصوص شب نوزدهم
یکم: گفتن صد مرتبه:
أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّی وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ
دوم: گفتن صد مرتبه:
اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ
سوم: این دعا را بخواند:
اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ فِی الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ عَلَیَّ فِی رِزْقِی وَ تَفْعَلَ بِی کَذَا وَ کَذَا
خدایا مقرّر فرما در آنچه حکم میکنی، و تقدیر مینمایی از فرمان حتمی، و در آنچه جدا میکنی از کار حکیمانه در شب قدر، و در آن حکم حتمی که برگشت و تغییری ندارد، اینکه مرا از حاجیان خانه محترمت بنویسی، حاجیانی که حجّشان قبول، سعیشان پذیرفته، گناهانشان آمرزیده، بدیهایشان نادیده گرفته شده است، و در آنچه حکم میکنی و تقدیر مینمایی، مقرّر فرما که عمرم را طولانی نمایی، و در روزی ام بر من وسعت بخشی، و با من چنین و چنان کنی. به جای «کذا و کذا» حاجت خود را بیان کند.
* اعمالی که در هر سه شب قدر توصیه شده، چند عمل است:
اوّل: غسل
علاّمه مجلسی فرموده بهتر است غسل این شبها در هنگام غروب آفتاب انجام گیرد، که نماز شام را با غسل بخواند.
دوم: دو رکعت نماز که در هر رکعت پس از سوره «حمد»، هفت مرتبه «توحید» خوانده، و پس از فراغت از نماز هفتاد مرتبه بگوید «أَسْتَغْفِرُ اللّه وَ أَتوبُ الَیْهِ». در روایت نبوی است که از جای برنخیزد تا خدا او و پدر و مادرش را بیامرزد.
سوم: قرآن کریم را باز کند و در برابر خود گرفته و بگوید:
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِکِتَابِکَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِیهِ وَ فِیهِ اسْمُکَ الْأَکْبَرُ وَ أَسْمَاؤُکَ الْحُسْنَی وَ مَا یُخَافُ وَ یُرْجَی أَنْ تَجْعَلَنِی مِنْ عُتَقَائِکَ مِنَ النَّارِ
خدایا از تو درخواست میکنم به حق کتاب نازل شده ات، و آنچه در آن است، و در آن است نام بزرگترت، و نامهای نیکوترت و آنچه بیم انگیز است و امیدبخش، اینکه مرا از آزادشدگان از آتش دوزخ قرار دهی. سپس هر حاجت که دارد بخواهد.
اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلا أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ
خدایا به حق این قرآن، و به حق کسیکه آن را بر او فرستادی، و به حق هر مؤمنی که او را در قرآن ستودی، و به حق خود بر آنان، پس احدی شناساتر از تو به حق تو نیست
سپس ۱۰ مرتبه بگوید
بِکَ یَا اللَّهُ
به ذاتت ای خدا
و ۱۰ مرتبه
بِمُحَمَّدٍ
به حق محمّد
و ۱۰ مرتبه
بِعَلِیٍّ
به حق علی
و ۱۰ مرتبه
بِفَاطِمَةَ
به حق فاطمه
و ۱۰ مرتبه
بِالْحَسَنِ
به حق حسن
و ۱۰ مرتبه
بِالْحُسَیْنِ
به حق حسین
و ۱۰ مرتبه
بِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ
به حق علی بن الحسین
و ۱۰ مرتبه
بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ
به حق محمّد بن علی
و ۱۰ مرتبه
بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ
به حق جعفر بن محمّد
و ۱۰ مرتبه
بِمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ
به حق موسی بن جعفر
و ۱۰ مرتبه
بِعَلِیِّ بْنِ مُوسَی
به حق علی بن موسی
و ۱۰ مرتبه
بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ
به حق محمد بن علی
و ۱۰ مرتبه
بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ
به حق علی بن محمّد
و ۱۰ مرتبه
بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ
به حق حسین بن علی
و ۱۰ مرتبه
بِالْحُجَّةِ
به حق حجّت.
پس هر حاجتی که داری از خدا بخواه.
پنجم: زیارت حضرت سیدالشهّدا علیهالسّلام
در روایت آمده: هنگامی که شب قدر میشود، منادی از آسمان هفتم از پشت عَرْش ندا سر میدهد که خدا هرکه را به زیارت مزار امام حسین علیه السّلام آمده آمرزید.
ششم: این شبها را احیا بدارد، روایت شده هرکه شب قدر را احیا بدارد، گناهانش آمرزیده میشود، هرچند به شماره ستارگان آسمان و سنگینی کوهها و پیمانه دریاها باشد.
هفتم: صد رکعت نماز بجا آورد، که فضلیت بسیار دارد و بهتر آن است که در هر رکعت پس از سوره «حمد»، ۱۰ مرتبه «توحید» بخواند.
هشتم: این دعا را بخواند:
اللَّهُمَّ إِنِّی أَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً دَاخِراً لا أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعاً وَ لا ضَرّاً وَ لا أَصْرِفُ عَنْهَا سُوءاً أَشْهَدُ بِذَلِکَ عَلَی نَفْسِی وَ أَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ قُوَّتِی وَ قِلَّةِ حِیلَتِی فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِی مَا وَعَدْتَنِی وَ جَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ وَ أَتْمِمْ عَلَیَّ مَا آتَیْتَنِی فَإِنِّی عَبْدُکَ الْمِسْکِینُ الْمُسْتَکِینُ الضَّعِیفُ الْفَقِیرُ الْمَهِینُ اللَّهُمَّ لا تَجْعَلْنِی نَاسِیاً لِذِکْرِکَ فِیمَا أَوْلَیْتَنِی وَ لا [غَافِلا] لِإِحْسَانِکَ فِیمَا أَعْطَیْتَنِی وَ لا آیِساً مِنْ إِجَابَتِکَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی فِی سَرَّاءَ [کُنْتُ] أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ عَافِیَةٍ أَوْ بَلاءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ
خدایا شام کردم درحالیکه برای تو تنها بنده کوچک و خواری هستم، که برای خویش سود و زیانی را به دست ندارم، و نمیتوانم از خود پیش آمد بدی را بازگردانم، به این امر بر خویش گواهی میدهم، و در پیشگاهت به ناتوانی و کمی چارهام اعتراف میکنم، خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و آنچه را به من و همه مردان و زنان مؤمن، از آمرزش در این شب وعده دادی وفا کن، و آنچه را به من عنایت فرمودهای کامل ساز، که من بنده بیچاره، درمانده، ناتوان، تهیدست خوار توأم. خدایا مرا فراموش کننده ذکرت قرار مده، در آنچه سزاوار آنم فرمودی، و نه فراموش کننده احسانت، در آنچه عطایم کردی، و نه ناامید از اجابتت، گرچه مدّت زمانی طولانی شود، چه در خوشی یا ناخوشی، یا سختی، یا آسانی، یا عافیت، یا بلا، یا تنگدستی، یا در نعمت همانا تو شنونده دعایی.
این دعا را کفعمی از امام زین العابدین علیه السّلام روایت کرده که در این شبها، در حال قیام و قعود و رکوع و سجود میخواندند، و علاّمه مجلسی نیز گفته: بهترین اعمال در این شب ها، درخواست آمرزش و دعا است، برای حوائج دنیا و آخرت خود، و پدر و مادر و خویشان، و برادران و خواهران مؤمن، چه آنان که زندهاند، و چه آنان که از دنیا رفتهاند، و خواندن اذکار، و صلوات بر محمّد و آل محمّد علیهم السّلام به هر اندازه که بتواند و در بعضی از روایات وارد شده: دعای جوشن کبیر را در این سه شب بخواند.