خدا می‌داند در این مانوری که از نظم و خویشتن‌داری در ابراز عشق به امام‌حسین(ع) در محرم و اربعین برگزار می‌شود، برکاتی نهفته است که شاید در خود آن راهپیمایی میلیونی هم این برکات وجود نداشته باشد.
به گزارش شهدای ایران، حجت الاسلام علیرضا پناهیان در نشست هم‌اندیشی جمعی از فعالین اربعین مطالبی در خصوص اربعین امسال بیان داشت که متن کامل آن را ملاحظه می کنید.
دلیل صراحت رهبری در مطالبه از هیئتی‌ها و اربعینی‌ها این است که آنها مدیریت‌پذیر هستند
ما امسال در شرایط خاصی قرار گرفته‌ایم که این شرایط اقتضائاتی دارد و رفتار خاصی را از ما می‌طلبد. مقام معظم رهبری هم باز صریحاً توصیه به همراهی و تبعیت از ستاد کرونا داشتند. اینکه مقام معظم رهبری اخیراً خیلی صریح و محکم مطالبات‌شان را از هیئتی‌ها و از اربعینی‌ها بیان می‌فرمایند، به این دلیل است که مطمئن هستند این دوستان، مدیریت‌پذیر هستند و فقط کافی است که ایشان یک اشاره کنند.
اگر حضرت آقا برداشت‌شان از هیئتی‌ها این بود که آنها به این سادگی‌ها قانع نمی‌شوند و به این سادگی‌ها قابل مدیریت نیستند، حتماً ایشان بیان‌شان را از این صراحت و صمیمیت و تأکید، تغییر می‌دادند و به شیوۀ دیگری صحبت می‌کردند. اینکه با یک کلام از ایشان، مراسم ماه محرم این‌قدر به نظم آمد و شکوه حرکت هیئتی‌ها در مجالس عزاداری مشخص شد، نشان می‌دهد که هیئتی‌ها شاید در بین تمام اقشار فرهنگی جامعه هماهنگ‌تر و مدیریت‌پذیرتر هستند چون اصلاً هیئت مکان رشد عقلانیّت و حکمت است. فرمود هر کسی اهل‌بیت پیغمبر را دوست داشته باشد خدا به او حکمت عنایت می‌کند. (مَنْ أَرَادَ الْحِکْمَةَ فَلْیُحِبَّ أَهْلَ بَیْتِی؛ مائة منقبة من‌مناقب أمیرالمؤمنین و الأئمة /84) و (مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ حَقَّقَ حُبَّنَا فِی قَلْبِهِ جَرَی یَنَابِیعُ الْحِکْمَةِ عَلَی لِسَانِهِ؛ محاسن/1 /61)
این محرم باشکوه در شرایط سخت کرونا، ثمرۀ خوش‌فهمی و مدیریت‌پذیری هیئتی‌ها بود
خوش‌فهمی‌ای که در هیئتی‌ها جاری است ثمره‌اش آن محرم باشکوه تحت شرایط سخت کرونا شد و همان خوش‌فهمی موجب می‌شود که مقام معظم رهبری در یکی دو جمله بدون توضیح، توصیۀ خودشان را به هیئتی‌ها داشته باشند، ان‌شاءالله امام‌زمان(ع) هم با ما این‌قدر راحت باشند، ما را بپذیرند و فرمانبرداری ما را قبول کنند و با اشاره‌ای کارشان را در میان ما به سرانجام برسانند.
بالاخره این فضایی که به‌وجود آمده، یک مانوری است برای هیئتی‌ها در نشان‌دادن ابعاد دیگری از شخصیت‌شان به جامعه. اگر هیئتی‌ها این رفتار منطقی را در محرم نشان نمی‌دادند، دشمنان اهل‌بیت(ع) چه می‌کردند و دربارۀ هیئتی‌ها چه تلقی‌های ناصوابی را تکرار می‌کردند؛ تلقی‌های ناصوابی که در طول سال‌ها همیشه سعی کرده‌اند القاء کنند.
ما در میان خودمان روشنفکرانی داریم که یک‌ذره بویی از عقلانیت و انصاف، فتوّت و جوانمردی نبرده‌اند. آن‌وقت اینها به جان شما هیئتی‌ها می‌افتادند و آنچه شایستۀ خودشان بود از نادانی و نفهمی، به شما نسبت می‌دادند! یک نمونه‌اش آن کسی است که در مقالۀ خود نوشته بود «ائمۀ هدی بعد از امام‌حسین عقلانی‌تر رفتار کردند!» یعنی امام‌حسین عقلانی رفتار نکرد! حالا ببینید چنین افرادی نسبت به سینه‌زن‌های امام‌حسین(ع) چه تصوری دارند؟
او که حاضر است تهمت بی‌عقلی به امام‌حسین(ع) بزند، به شما هیئتی‌ها چه می‌گفت اگر شما این رفتار عقلانی را نشان نمی‌دادید؟
نمایش نظم و خویشتن‌داریِ هیئتی‌ها در محرم و اربعین در این شرایط، برکاتی دارد که شاید در عزاداری‌های پُرشور نباشد
خدا می‌داند در این مانوری که از نظم و خویشتن‌داری در ابراز عشق به امام‌حسین(ع) در محرم و اربعین برگزار می‌شود، برکاتی نهفته است که شاید در خود آن عزاداری‌های پر شور و راهپیمایی میلیونی هم این برکات وجود نداشته باشد. البته منظور بنده در همین مقطع زمانی و همین شرایط خاص است، نه اینکه ما بعد از برطرف شدن این موانع و محدودیت‌ها، باز هم بخواهیم خودمان را محدود کنیم تا به دیگران چیزی را اثبات کنیم!
بالاخره در این موقعیت بحرانی، هیئتی‌ها خودشان را نشان دادند؛ هم در رفتار مناسبِ شأن جامعۀ هوشمند و عقلانی هیئتی‌ها، و هم در کمک‌کردن به آسیب‌دیدگان از کرونا.
همچنانی‌که قبلاً در کمک‌کردن به سیل‌زدگان و زلزله‌زدگان هم نشان داده بودند. اگر این عقلانیت از هیئتی‌ها دیده نمی‌شد، امثال آن اشخاص به‌ظاهر روشنفکر، همان بی‌عقلی‌ای که به امام‌حسین(ع) نسبت دادند به شما پیروان و عاشقان امام‌حسین(ع) هم نسبت می‌دادند. اینها برای بستن هر تهمت و دروغی آماده هستند. ولی شما کاری کردید که اینها ساکت بشوند.
دربارۀ اربعین هم که انصافاً همۀ حسینی‌ها می‌دانند شور اربعین برای هیئتی‌ها بالاتر از شور عاشورا و دهۀ محرم است. چون آنجا در مقاطع کوچک‌تری نقش ایفا می‌کنند، آنجا به سیل عظیم امّت اسلامی می‌پیوندند و شکوه فوق‌العاده‌ای دارد. همان‌جور که ثواب فوق‌العاده‌ای هم دارد. شما وقتی این شور را کنترل می‌کنید واقعاً نمایان‌گر عقلانیتی هستید که در مریدان اباعبدالله‌الحسین(ع) جاری است، چه رسد به خود اباعبدالله‌الحسین(ع) که در حرکتش به‌سوی کربلا و حماسه‌ای که آفرید، نهایت عقلانیت را نشان داد.
شما هیئتی‌ها این افتخار را آفریدید. البته ممکن است الان قدر ارزش و اثر این نظمی که در محرم رعایت کردید برایتان مشهود نباشد. بنده می‌خواهم بگویم اگر رعایت نمی‌شد، یا اگر در اربعین رعایت نشود، آنهایی که علیه امام‌حسین(ع) زبان در کام می‌چرخانند دیگر به شما محبین امام‌حسین(ع) چقدر بی‌رحمی خواهند کرد؛ خدا می‌داند!
چند پیشنهاد برای اربعین امسال
در این شرایط چه کارهایی می‌شود انجام داد؟
نکتۀ بعدی این است که در این شرایط چه کارهایی می‌شود انجام داد؟ بنده پیشنهادهایی به ذهنم می‌رسد و برخی ایده‌ها را مطرح می‌کنم، دوستان دیگری هم پیشنهادهای دیگری را بیان فرموده‌اند؛ یکی از پیشنهادهایی که مطرح کرده‌اند، همان بحث کمک‌کردن به مؤمنین و به مستمندان است.
بعضی‌ها یک سلسله از روستاهایی را در اقصی‌نقاط ایران اسلامی در نظر گرفتند که باید برای آنها آبرسانی بشود. همچنین کمک‌های دیگری که برای دیگر آسیب‌دیدگان وجود دارد، بعضاً در شهرهای بزرگ، افراد آسیب‌دیده‌ای وجود دارد در این شرایط سخت کرونا و این شرایط سخت اقتصادی و طبیعتاً شما که از همه بیشتر منتقد دولت هستید باید به میان مردم بروید و شروع کنید این صدماتی که دولت به مردم وارد کرده، یک مقدار جبران کنید.
کمکِ هیئتی‌ها به مردم آسیب‌دیده از صدمات بی‌تدبیری دولت
برخی از کسانی که این دولت را حمایت کرده‌اند، الآن طلبکارانه دارند همۀ اشکالات را به نظام نسبت می‌دهند و حرف‌هایی می‌زنند که بتوانند خودشان را باقی نگه دارند. اینها که خودشان این دولت را سرکار آوردند رسماً می‌گویند که رئیس‌جمهور، دروغگو هست، انگار یادشان رفته یا فکر می‌کنند که طبق قواعد عملیات روانی، حمایت اینها از رئیس‌جمهور، از حافظۀ مردم پاک شده و مردم نمی‌دانند که خودِ اینها این فرد را سرکار آورده‌اند. به‌هرحال اینها دارند خودشان را مبرّا می‌کنند.
اما شما که منتقد این دولت بودید وقتی در بدنه‌های اجتماعی و سطوح پایین جامعه، به آسیب‌دیدگان کمک‌رسانی می‌کنید در واقع دارید جبران می‌کنید ضرباتی که تدبیر این دولت زده است. با اینکه خودتان منتقد هستید، اما می‌روید جبران می‌کنید؛ چرا؟ به‌خاطر آن وظیفۀ انسانی، به‌خاطر تأسی به امیرالمؤمنین(ع) و به‌خاطر آموزشی که امام‌حسین(ع) به ما داده است.
همۀ اقدامات خود را به کمک‌رسانی محدود نکنیم، حفظ شعائر هم مهم است
کمک‌رسانی به آسیب‌دیدگان مهم است، اما در این شرایطی که ما نمی‌توانیم اربعین را پرشور برگزار کنیم، نباید تمام اقدامات‌مان را به کمک‌رسانی‌ها و فعالیت‌های نوع‌دوستانه محدود کنیم؛ حفظ شعائر هم باید یادمان نرود. دوستان حتماً این روایت امام صادق(ع) را شنیده‌اند که از ایشان پرسیدند: بهتر نیست پول حج را به فقرا بدهیم؟ همین شبهاتی که الآن هم می‌گویند و رایج است. حضرت فرمود: کمک به فقرا جای خودش، حج هم به‌جای خودش باید حفظ بشود. (قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ نَاساً مِنْ هَؤُلَاءِ الْقُصَّاصِ یَقُولُونَ إِذَا حَجَّ رَجُلٌ حِجَّةً ثُمَّ تَصَدَّقَ وَ وَصَلَ کَانَ خَیْراً لَهُ فَقَالَ کَذَبُوا لَوْ فَعَلَ هَذَا النَّاسُ لَعُطِّلَ هَذَا الْبَیْتُ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی جَعَلَ هَذَا الْبَیْتَ قِیاماً لِلنَّاس؛ علل‌الشرائع/ ج2 /ص452)
شرح این مطلب هم معلوم است و آن اینکه، وقتی دین به‌خوبی اقامه بشود، ریشۀ فقر سوزانده می‌شود. کسانی که الآن دارند برای کمک به فقرا اقدام می‌کنند، یک برنامۀ بلندمدت هم برای فقرزدایی باید داشته باشند؛ آن برنامۀ بلندمدت «تعظیم شعائر دینی» است. اگر کسی برای محرومیت‌زدایی اقدام کرد، مثلاً به یک روستایی آب رساند یا به یک زلزله‌زده‌ای و یک آسیب‌دیده‌ای کمک کرد، اینها اقداماتی با اهداف فوری و کوتاه‌مدت است. اما همین افراد باید نگاه بلندمدت و اهداف بلندمدت هم برای فقرزدایی داشته باشند، وقتی شما اهداف بلندمدت را در نظر می‌گیری، یکی از اقداماتش همین تعظیم شعائر دینی است، مثلاً همین شعائر حسینی. جدا از اینکه ابراز مودّت به اهل‌بیت(ع)، یک نیاز حیاتی است؛ یک نیاز حیاتی برای فرد و برای جامعه.
پیشنهاد اول: مناجات با امام‌حسین(ع) و علنی‌کردن آن در فضای مجازی و خلق آثار ادبی هنری در این‌باره
این جوان‌هایی که چند سال در اربعین موکب زدند و فعالیت شبانه‌روزی انجام دادند یا در پیاده‌روی شرکت کردند، وقتی تصور می‌کنم که امسال روز اربعین می‌خواهند در خانه بنشینند و غصه بخورند، واقعاً بغض گلویم را می‌گیرد.
پیشنهاد اول بنده برای اربعین امسال، باز کردن باب مناجات است؛ همان باب مناجاتی که مقام معظم رهبری باز کردند و اخیراً فرمودند: امسال اربعین که نمی‌توانید به کربلا بروید، خودتان از راه دور، با امام‌حسین(ع) مناجات کنید.
بنده در دهۀ محرم امسال، از این مناجات‌ها یک‌مقدار گفتم، اما فکر نمی‌کردم که این باب مناجات توسط مقام معظم رهبری به این‌شکل مفتوح بشود و به آن تصریح بشود. ان‌شاءالله آثار زیبای ادبی هنری فراوانی در این سلسله مناجات‌ها به‌دست خواهد آمد. اگر امسال مراسم شب‌خاطرۀ اربعین نداریم، در عوض چنین بیان زیبایی ان‌شاءالله به‌دست خواهد آمد، کمااینکه وقتی راه کربلا بسته بود چه شعرهای زیبایی در فراق کربلا سروده می‌شد.
اینکه مقام معظم رهبری فرمودند: بنشینید مناجات کنید و بگویید «حسین جان، ما می‌خواستیم بیاییم اما نتوانستیم...» این تجربۀ هر سالۀ خود ایشان است که هرسال اربعینی‌ها را می‌بینند و آرزو می‌کنند که ای کاش در بین‌شان بودند. خودشان هم تصریح کردند به اینکه «من هم دوست دارم بروم.» معلوم می‌شود که ایشان وقتی نمی‌تواند اربعین برود، با اباعبدالله‌الحسین(ع) مناجات می‌کند. نکته‌اش این است که چرا این آدرس را به ما دادند؟ لابد از این کار نتیجه گرفته‌اند. نمی‌شد که ایشان از این مناجات نتیجه نگیرد و بعد آن را به ما توصیه کند. نمی‌شد ایشان اهل این مناجات نباشد و به ما توصیه کند.
فضای اینترنت را از این مناجات با حسین(ع) پر کنید / مناجات با حسین(ع) مناجات با خدا نیست که مخفیانه باشد
ما هم امسال مانند ایشان با حسین(ع) مناجات خواهیم کرد و این مناجات‌ها هم مناجات با خدا نیست که مخفیانه باشد، مناجات با امام‌حسین(ع) است و باید علنی باشد؛ مثل زیارت، مثل زیارتنامه، مثل روضه. کمااینکه حضرت امام(ره) می‌فرمود: اگر فقط مقدّسی بود و توی اتاق و توی خانه مینشست برای خودش و هی زیارت عاشورا میخواند و تسبیح میگرداند، نمانده بود چیزی، این‌طوری اسلام حفظ نمی‌شد... (صحیفۀ امام/8/526)
شما فضای اینترنت را از این مناجات‌ها با حسین(ع) پُر کنید که در این مناجات، عمق معرفت شما نشان داده می‌شود. شاید خوب باشد مضامینی دربارۀ این مناجات را با هم مرور کنیم. ببینید ائمۀ هدی(ع) چطور با خدا مناجات می‌کنند؟ امام سجاد(ع) در دعای ابوحمزه چقدر زیبا صدا می‌زند: خدایا چرا وقتی می‌خواستم عبادت کنم خستگی روی من انداختی؟ «ألقَیتَ علَیَّ نُعاساً». خدایا نکند از صدای من خوشت نمی‌آید. «أَوْ لَعَلَّکَ لَمْ تُحِبَّ أَنْ تَسْمَعَ دُعَائِی» امام سجاد(ع) عزیزِ دل خداست. اما ببینید در مقام مناجات چه مضامینی را ذکر می‌کنند! خیلی فوق‌العاده است.
امسال اربعینی‌ها در مناجات‌شان با امام حسین(ع) همین مضامین را خواهند گفت. مثلاً اینکه «یا اباعبدالله، شاید از خدمت ما در اربعینِ سال گذشته خوشت نیامده...» باید رضایت امام‌حسین(ع) را بگیریم.
وظیفه خودمان بدانیم که در فضای اینترنت، اربعین را رونق بدهیم
از روی الگوی دعای ابوحمزۀ ثمالی یا از روی الگوی دعای کمیل، می‌توانید مضامین بسیار زیبایی برای این مناجات پیدا کنید. شعرای بزرگ ما شعرهای خوبی دارند و شعرای آئینی بزرگوار امروز ما شعرهای خوبی می‌توانند بگویند و منتشر کنند. فضای اینترنت را از این مضامین زیبا، پر کنیم. وظیفه برای خودمان بدانیم که در فضای اینترنت اربعین را برقرار کنیم. میلیون‌ها نفر، می‌توانند این را در فضای مجازی دنبال کنند. اگر می‌بینی رفیقت حواسش نیست و با گوشیِ خودش سرگرم است، به او بگو: «فلان جریان اربعینی را فالو کن، بیا اینها را لایک کن، بیا یک پیام هم تو بگذار، روی صفحه‌ات یک نکته دربارۀ اربعین بگذار...»
بیایید یک مدتی را به اربعین اختصاص بدهیم و غوغا به‌پا کنیم. مثلاً هر کسی از سال‌های قبل کلیپ و خاطره‌ای دارد، در فضای مجازی پخش کند. جلسات خاطرۀ اربعین که سال‌های قبل برگزار می‌شد، خیل زیبا بود. شما می‌توانید این خاطرات شخصی خودتان از اربعین را ثبت کنید، اینها تاریخ شفاهی است و بعداً خیلی خوب از این خاطرات استفاده خواهد شد.
پس پیشنهاد اول ما به‌دنبال «توصیه به مناجات» این است که این مناجات را علنی برگزار کنید. حالا اگر نمی‌شود مجلس برگزار کرد؛ عیبی ندارد، می‌رویم در فضای اینترنت و آنجا خاطرات‌مان را می‌گوییم. شاید دوستان مشعر یا ستاد اربعین، این آمادگی را داشته باشند که به جمع‌آوری خاطرات بپردازند. امسال می‌توانیم میلیون‌ها خاطره برای اربعین جمع کنیم. میلیون‌ها کلیپ می‌تواند برای اربعین ساخته بشود. آهنگ کلیپ‌ها هم می‌تواند همین نوحه‌های موجود باشد، یا همان صدای راه‌رفتنِ اربعینی‌ها. اصلاً همین صدای راه‌رفتن، زیباترین موسیقی است و با آن چه کلیپ‌های زیبایی می‌شود ساخت!
حضور در فضای مجازی و لایک‌کردن هر سخنِ خوبی دربارۀ اربعین، خودش یک اقدام جالب است. همچنین هر یک از شما می‌توانید مستندساز بشوید، هر کدام از زاویۀ نگاه خودتان برای اربعین، مستند بسازید. هر کدام از شما حرف‌های قشنگی دارید که می‌توانید بیان کنید، نگویید من نویسنده نیستم، من شاعر نیستم... همین‌که شروع کنید، یک دفعه‌ای حکمت‌ها از قلب‌تان بر زبان‌تان جاری خواهد شد ضمن اینکه می‌توانید با هم مشورت کنید.
پیشنهاد دوم: روز اربعین به مزار شهدا برویم یا در پشت‌بام خانه زیارتنامه بخوانیم
پیشنهاد بعدی این است که روز اربعین-اگر شرایط کرونا اجازه داد- به مزار شهدا برویم؛ با مراسم یا بی‌مراسم. اربعین روز زیارت شهداست. شما هر کدامتان چند وقت است به زیارت مزار شهدا نرفته‌اید؟ شهدایی که مدیون آنها هستیم. حضرت زهرا(س) زیارت شهدا را برای ما سنت کرد؛ ایشان هفته‌ای یکبار-یا بنا بر نقلی، هفته‌ای دوبار- منظم به زیارت شهدا می‌رفت. اصلاً رسم بشود اربعین، ما هم به یاد شهیدان کربلا به مزار شهدایمان مراجعه کنیم. اگر توانستیم آنجا یک نوار صوتی بگذاریم و نوحه‌های اربعینی را پخش کنیم. اگر توانستیم مراسمی بگیریم؛ با توجه به اینکه آنجا فضای باز هم هست. اگر شرایط خیلی سخت‌تر بود، لااقل قبور شهدا را آب و جارو کنیم و برایشان گُل ببریم و هر کدام برای خودمان به‌تنهایی روضه بخوانیم.
ما این تجربۀ روضه در صحرا را-که امام باقر(ع) توصیه فرموده‌اند- در تاسوعا و عاشورای امسال کنار مزار شهدا داشته‌ایم؛ این‌قدر زیبا بود که حد ندارد! آدم احساس می‌کند که تمام آن شهدا آمده‌اند و در جلسه شرکت کرده‌اند و دارند گریه می‌کنند و این احساس، خیالپردازی نیست. خیلی تجربۀ دلچسبی بود.
در روایتی آمده است که مقدس‌ترین سرزمین‌ها مسجدالحرام، مسجدالنبی، قبور ائمۀ هدی(ع) و انبیاء الهی، مقتل شهدا و بعد مساجد است. در روایت دیگری هم ثواب زیارت «قبور شهدا» در کنار زیارت قبر پیامبر(ص) ذکر شده است (إِنَّ اللَّهَ اخْتَارَ مِنْ بِقَاعِ الْأَرْضِ سِتَّةً الْبَیْتَ‌الْحَرَامَ وَ الْحَرَمَ وَ مَقَابِرَ الْأَنْبِیَاءِ وَ مَقَابِرَ الْأَوْصِیَاءِ وَ مَقَاتِلَ الشُّهَدَاءِ وَ الْمَسَاجِدَ الَّتِی یُذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّه؛ کامل‌الزیارات/۱۲۵) (إِنَّ زِیَارَةَ قَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ زِیَارَةَ قُبُورِ الشُّهَدَاءِ وَ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع تَعْدِلُ حَجَّةً مَعَ رَسُولِ اللَّهِ؛ کافی/ج4/ص548)
به هر حال این می‌تواند یکی از پیشنهادهای خیلی خوب برای اربعین باشد. ضمن اینکه اساساً روضه در صحرا-که امام‌باقر(ع) برای عاشورا تصریح فرموده‌اند- در اربعین هم شاید بتوان تکرار کرد. (مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ ع یَوْمَ عَاشُورَاءَ مِنَ الْمُحَرَّمِ...إِذَا کَانَ ذَلِکَ الْیَوْمُ بَرَزَ إِلَی الصَّحْرَاءِ أَوْ صَعِدَ سَطْحاً مُرْتَفِعاً فِی دَارِهِ؛ کامل‌الزیارات/ ص174)
نکتۀ دیگری که امام باقر(ع) در این روایت فرموده‌اند این است که اگر نتوانستید کربلا بروید، به پشت‌بام خانه بروید و رو به کربلا اباعبدالله‌الحسین(ع) را زیارت کنید. این پشت‌بام رفتن‌ها خودش یک زیبایی‌ای دارد و اگر همسایه‌ها موافق باشند و صدا اذیت‌شان نکند، می‌شود بر زیبایی‌اش بیافزاییم و یک بلندگوی کوچکی هم بگذاریم و با صدای بلند زیارت عاشورا بخوانیم تا صدایش به بقیه برسد.
چقدر زیباست که عصر روز اربعین، آدم به پشت‌بام خانه برود و یک زیارتنامه‌ای بخواند و یک نالۀ غریبی را از چند خانه آن‌طرف‌تر خطاب به کربلای اباعبدالله الحسین(ع) بشنود. گاهی این صحنه‌ها زیبایی‌هایی دارد که مجالس با شکوه ندارند. پس همین دو سفارش امام باقر(ع) را که برای روز عاشوراست برای اربعین هم می‌توانیم اجرا کنیم چون در اربعین هم می‌خواستیم به کربلا برویم که میعادگاه شیعه است.
پیشنهاد سوم: شهرها را با نوا و نمای حسینی آذین کرده و موکب‌های عزا برپا کنیم
پیشنهاد دیگر این است که همان فضای جادۀ نورانی کربلا تا نجف اشرف را در همۀ شهرها با نوا و نمای حسینی پیاده کنیم. چگونه؟ مثلاً اینکه یک خیابان را سیاهپوش کنیم و شبیه بین الحرمین، آن را نورپردازی کنیم. بعضی‌ها شاید بتوانند با هزینۀ کمی این را در یک خیابان موسّعی ایجاد کنند و سیاهی بزنند. بعد آنجا برویم و خطاب به امام‌حسین(ع) بگوییم: «آقا ما نتوانستیم بیاییم، ما نتوانستیم جلسات باشکوه بگیریم، اما شهرمان را باشکوه به یاد تو تزئین می‌کنیم...»
چرا ما نباید برنامۀ جدی برای آذین شهرها به عزای اباعبدالله‌الحسین(ع) داشته باشیم؟ در شهرهای ما کسانی هستند که مثل شما ارتباط با امام حسین(ع) ندارند و از عالم شما هم خبر ندارند. حالا شما بیایید و در شهرهای خود، موکب بزنید، اگر ستاد کرونا می‌گوید که «چای ندهید» اشکالی ندارد، در این موکب‌ها چهار تا تابلو می‌گذاریم، چهار تا نوشته می‌گذاریم. یک صوت می‌گذاریم.
خیلی از میادین شهرها-به‌دلیل فاصله‌ای که از خانه‌های اطراف دارد- برای خانه‌ها، مزاحمت ندارد لذا می‌توانید راحت صوت نوحه بگذارید. یا اینکه در خیابان‌های خلوت شهر می‌توانید این صوت‌ها را بگذارید. مردم با زن و بچه بیایند و اینجا یک دوری بزنند. مثلاً با ماشین می‌آید دور می‌زند، سرعتش را کم می‌کند که ببیند چه خبر است؟ در این کار هم دیگر هیچ بی‌احتیاطی‌ای نیست که با دستورالعمل‌های ستاد کرونا مغایرت داشته باشد.
ما خیابان را برای اباعبدالله الحسین(ع) تزئین می‌کنیم تا آن کسانی که اربعین در آن جادۀ نورانی نجف به کربلا نرفته‌اند ببینند فضای آنجا چگونه بوده است. یک بلندگو هم نوحۀ عربی یا فارسی پخش کند، یک بلندگو هم روضه پخش کند، یک جا هم عکس‌های شهدایتان را بزنید، نمایشگاه بزنید! البته نمایشگاهی که مردم با ماشین عبور کنند و آن عکس‌ها را ببینند.
این اتفاق گاهی در شهرها در زمان نیمۀ شعبان می‌افتد. حالا ما برای اربعین از نوع سیاهپوشی و پخش نوای حسینی، این کار را انجام بدهیم. همه امام حسین(ع) را دوست دارند و توجه می‌کنند. البته شما می‌توانید صدای بلندگوها را طوری تنظیم کنید که آزاردهنده نباشد. مثلاً بروید در قسمت بازار شهر، یا در قسمت اداری شهر که خانه‌های مسکونی کم هستند. بعضی از خیابان‌ها هست که تقریباً می‌شود مطمئن بود، منزل مسکونی ندارد. این خیابان‌ها را هیئتی‌ها تزئین کنند. مردم هم شبِ اربعین که روزش تعطیل هستند بیایند تا صبح قدم بزنند یا با ماشین بیایند و تماشا کنند.
ما می‌توانیم ایستگاه صلواتی بزنیم بدون اینکه غذایی توزیع کنیم. حالا جدا از اینکه غذاهای بسته‌بندی هم می‌شود توزیع کرد. مثلاً اگر کسی نذر داشته روز اربعین برای مجلس عزاداری اباعبدالله‌الحسین(ع) طعام بدهد، او می‌تواند این کار را در همین خیابان و ایستگاه صلواتی انجام بدهد و هر کسی آمد او را جزء عزاداران اباعبدالله الحسین(ع) محسوب کند و طعام بدهد. این کار هم مغایرتی با آن اطعام آسیب‌دیدگان هم ندارد، هر کدام به جای خودش محفوظ.
«باز این چه شورش است که در خلق عالم است» ما می‌توانیم این شورش حسینی را که همراه با شعور شده و مراقبت از کرونا را در صدر قرار داده‌اند، تبدیل کنیم به یک همایش بزرگ نوا و نمای اربعینی. آن‌وقت شما ببینید چقدر خلاقیت ایجاد می‌شود و چقدر جوان‌ها فعال می‌شوند.
شاید اربعین امسال، شهرهای ما بیش از سال‌های قبل، بوی حسین(ع) بگیرد
در سطح شهر این‌همه بنرهای تبلیغاتی برای فروش محصولات به در و دیوار زده‌اند. شما هم کالایتان «ذکر حسین» است و می‌توانید همین کار را برای اربعین امام‌حسین(ع) انجام بدهید. کسی هم نمی‌تواند بگوید که این کار ضدّ پروتکل‌های کروناست! نه، ما می‌خواهیم شهر را تزئین کنیم.
به این ترتیب، شاید اربعین امسال شهرهای ما بیشتر از همۀ سال‌های گذشته بوی اباعبدالله‌الحسین(ع) بگیرد. اصلاً شاید این از الطاف خفیۀ الهی باشد که این اتفاق به این‌صورت رقم بخورد. این هم یک سبکی است که باید به آن پرداخت. همان‌طور که در خانه نشستن و دعا و مناجات کردن هم یک سبک است که بچه‌ها را در خانه، تحت تأثیر قرار می‌دهد.
تجربۀ روضۀ داخل خانه را به همدیگر منتقل کنیم
با توجه به اینکه رهبر انقلاب فرمودند در خانۀ‌تان با امام‌حسین(ع) مناجات کنید، کسانی که اهل روضه هستند، روضه را بیاورند توی خانه و حتی تجربۀ روضۀ توی خانه‌شان را به همدیگر منتقل کنند. خود پدر و مادر روضه بخوانند و زیارتنامه بخوانند. البته این الان هم کم و بیش هست و چیز عجیبی نیست، ولی ممکن است بعضی‌ها غفلت کرده باشند و باید این غفلت زدوده بشود.
همۀ ما مقیّد باشیم در خانه صدا و نوای روضۀ اباعبدالله الحسین را به هر نحوی که هست بلند کنیم. البته در این ایام محرم و اربعین، تلویزیون را که روشن کنید الحمدلله روضه‌خانه است؛ ولی خود خانواده و پدر و مادر اگر این جلسه را بگیرند خیلی جالب است. یا این گروه‌های اجتماعی‌ای که در اینترنت تشکیل شده است اینها با هم قرار بگذارند در یک ساعتی با هم مرتبط شده و یکی‌شان روضه بخواند و بقیه گوش بدهند.
هیئتی‌ها شبکۀ ارتباط خانوادگی در فضای مجازی را با اعضای هیئت، برقرار کنند
ما در جمع فامیلی خودمان این کار را در ایام کرونا انجام دادیم؛ در ایام شهادت حضرت زینب(س). همۀ فامیل را از طریق فضای مجازی جمع کردیم و نشستیم برای خودمان روضه خواندیم و اتفاق خوبی افتاد، یعنی هر کدام از فامیل که وقت داشت می‌آمد پای دستگاه موبایل خودش و شروع می‌کردیم به روضه‌خوانی.
چقدر عالی است که ذاکران اهل‌بیت و هیئتی‌ها، این شبکۀ ارتباط خانوادگی را با اعضای هیئت حفظ کنند. یا یک امام جماعت شبکۀ ارتباط با اعضای مسجد را حفظ کنند. بعضی از دوستان ما این را اجرا کردند و گفتند که از قبل بهتر شده است؛ قبلاً که فقط در مسجد ارتباط داشتیم این‌قدر ارتباطمان دقیق نبود. برخی از امام جماعت‌ها این ارتباط را بردند در شبکه‌های اجتماعی و از نزدیک با اهل مسجد و هیئت ارتباط برقرار کردند، لذا وقتی آن فرد، یک سؤالی از او می‌پرسد، همۀ خانواده و زن و بچه‌اش صحبت حاج آقا را می‌شنوند و استفاده می‌کنند. اینها از تجربیاتی است که بر اساس سفارش حضرت آقا می‌شود انجام داد.
آیا نظر آقا این است که اربعین در خانه بنشینید و هیچ کار دیگری نکنید؟
البته بعضی‌ها می‌گویند که چون حضرت آقا فرمودند که در خانه بنشینید، این یعنی هیچ کار دیگری نکنید! من بعید می‌دانم که نظر آقا این بوده باشد که شما در خانه بنشینید و هیچ کار دیگری نکنید. به دلیل اینکه در محرم، ایشان از هیئتی‌ها تقدیر کردند برای اینکه هیئت گرفتند و رعایت کردند. نمی‌شود که ایشان در عرض دو هفته از نظر خودشان برگشته باشند و بفرمایند این دفعه خانه بنشینید و مثل محرم نشود که جلسه برگزار کردید و منظم بودید و ما تشکر کردیم! ظاهراً نباید این‌طوری از کلام حضرت آقا برداشت کنیم که آقا می‌فرمایند «اربعین را فقط در خانه بنشینید؛ اگر محرم آمدید و این جلسات با شکوه را منظم برگزار کردید همین کار را هم نکنید!» خب اگر می‌خواستند که همین را می‌فرمودند.
احیاناً ممکن است- بنابر برخی پیش‌بینی‌ها- اوضاع خطرناک‌تر بشود و یک‌دفعه‌ای یک همچین درخواستی را هم ستاد کرونا از مردم داشته باشد. ولی به هر حال از این کلام حضرت آقا این برداشت نمی‌شود که شما مثلاً به زیارت مزار شهدا نروید، یا نوا و نما را در شهر اجرا نکنید. ما از صحبت آقا این‌طوری برداشت نمی‌کنیم. ما برداشت‌مان این هست که در خانه‌ماندن، در مقابل رفتن به سوی مرزها و حرکت‌هایی است که ستاد کرونا آنها را منع کرده است.
اربعین خیلی امام‌زمان(ع) را یاد کنید
ان‌شاءالله ما بتوانیم این اربعین را به خوبی پشت‌سر بگذاریم و هر کسی هر کاری می‌تواند انجام بدهد برای امام حسین(ع) دریغ نکند و خود امام حسین(ع) هم به ما توفیق بدهد. امیدوارم حالا که این اربعین نشد بروید اربعین سال بعد با خود حضرت ولی‌عصر ارواحنا له الفداه برویم. این را در دعاهایتان بر سر زبان‌هایتان جاری کنید. خیلی امام‌زمان(ع) را یاد کنید. شک نکنید که امام زمان ارواحنا له الفداه جای سه میلیون ایرانی هم در اربعین، زیارت خواهد کرد. جای همۀ موکب‌های ایرانی‌ها می‌آید و جایتان را خالی می‌کند! این دین ما است؛ این دانش ما است. اینها دیگر جزء آگاهی‌های اولیۀ ما است.
شما هم برای حضرت دعا کنید. گفت «من رشتۀ محبت خود با تو می‌بُرم، شاید گره خورد به تو نزدیک‌تر شوم.» مسلّم است که اربعین امسال خیلی دل‌ها آتش خواهد گرفت. بیایید این دل‌های شکسته را صرف گرفتن فرج حضرت کنیم و اربعین سال آینده با ظهور حضرت و با حضور خود حضرت، اربعین را درک کنیم. برای این هم می‌توانید هشتگ درست کنید، شعار درست کنید، نوحه درست کنید، توی کلام اربعینی‌ها نسبت به همدیگر تکرارش کنید و... بگذارید آقا امام زمان(ع) یک لبخندی در میان این همه اندوه بر لبان‌شان بنشیند که دوستان ما چقدر امسال بهتر به یاد ما هستند...
دلیل صراحت رهبری در مطالبه از هیئتی‌ها و اربعینی‌ها این است که آنها مدیریت‌پذیر هستند
ما امسال در شرایط خاصی قرار گرفته‌ایم که این شرایط اقتضائاتی دارد و رفتار خاصی را از ما می‌طلبد. مقام معظم رهبری هم باز صریحاً توصیه به همراهی و تبعیت از ستاد کرونا داشتند. اینکه مقام معظم رهبری اخیراً خیلی صریح و محکم مطالبات‌شان را از هیئتی‌ها و از اربعینی‌ها بیان می‌فرمایند، به این دلیل است که مطمئن هستند این دوستان، مدیریت‌پذیر هستند و فقط کافی است که ایشان یک اشاره کنند.
اگر حضرت آقا برداشت‌شان از هیئتی‌ها این بود که آنها به این سادگی‌ها قانع نمی‌شوند و به این سادگی‌ها قابل مدیریت نیستند، حتماً ایشان بیان‌شان را از این صراحت و صمیمیت و تأکید، تغییر می‌دادند و به شیوۀ دیگری صحبت می‌کردند. اینکه با یک کلام از ایشان، مراسم ماه محرم این‌قدر به نظم آمد و شکوه حرکت هیئتی‌ها در مجالس عزاداری مشخص شد، نشان می‌دهد که هیئتی‌ها شاید در بین تمام اقشار فرهنگی جامعه هماهنگ‌تر و مدیریت‌پذیرتر هستند چون اصلاً هیئت مکان رشد عقلانیّت و حکمت است. فرمود هر کسی اهل‌بیت پیغمبر را دوست داشته باشد خدا به او حکمت عنایت می‌کند. (مَنْ أَرَادَ الْحِکْمَةَ فَلْیُحِبَّ أَهْلَ بَیْتِی؛ مائة منقبة من‌مناقب أمیرالمؤمنین و الأئمة /84) و (مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ حَقَّقَ حُبَّنَا فِی قَلْبِهِ جَرَی یَنَابِیعُ الْحِکْمَةِ عَلَی لِسَانِهِ؛ محاسن/1 /61)
این محرم باشکوه در شرایط سخت کرونا، ثمرۀ خوش‌فهمی و مدیریت‌پذیری هیئتی‌ها بود
خوش‌فهمی‌ای که در هیئتی‌ها جاری است ثمره‌اش آن محرم باشکوه تحت شرایط سخت کرونا شد و همان خوش‌فهمی موجب می‌شود که مقام معظم رهبری در یکی دو جمله بدون توضیح، توصیۀ خودشان را به هیئتی‌ها داشته باشند، ان‌شاءالله امام‌زمان(ع) هم با ما این‌قدر راحت باشند، ما را بپذیرند و فرمانبرداری ما را قبول کنند و با اشاره‌ای کارشان را در میان ما به سرانجام برسانند.
بالاخره این فضایی که به‌وجود آمده، یک مانوری است برای هیئتی‌ها در نشان‌دادن ابعاد دیگری از شخصیت‌شان به جامعه. اگر هیئتی‌ها این رفتار منطقی را در محرم نشان نمی‌دادند، دشمنان اهل‌بیت(ع) چه می‌کردند و دربارۀ هیئتی‌ها چه تلقی‌های ناصوابی را تکرار می‌کردند؛ تلقی‌های ناصوابی که در طول سال‌ها همیشه سعی کرده‌اند القاء کنند.
ما در میان خودمان روشنفکرانی داریم که یک‌ذره بویی از عقلانیت و انصاف، فتوّت و جوانمردی نبرده‌اند. آن‌وقت اینها به جان شما هیئتی‌ها می‌افتادند و آنچه شایستۀ خودشان بود از نادانی و نفهمی، به شما نسبت می‌دادند! یک نمونه‌اش آن کسی است که در مقالۀ خود نوشته بود «ائمۀ هدی بعد از امام‌حسین عقلانی‌تر رفتار کردند!» یعنی امام‌حسین عقلانی رفتار نکرد! حالا ببینید چنین افرادی نسبت به سینه‌زن‌های امام‌حسین(ع) چه تصوری دارند؟
او که حاضر است تهمت بی‌عقلی به امام‌حسین(ع) بزند، به شما هیئتی‌ها چه می‌گفت اگر شما این رفتار عقلانی را نشان نمی‌دادید؟
نمایش نظم و خویشتن‌داریِ هیئتی‌ها در محرم و اربعین در این شرایط، برکاتی دارد که شاید در عزاداری‌های پُرشور نباشد
خدا می‌داند در این مانوری که از نظم و خویشتن‌داری در ابراز عشق به امام‌حسین(ع) در محرم و اربعین برگزار می‌شود، برکاتی نهفته است که شاید در خود آن عزاداری‌های پر شور و راهپیمایی میلیونی هم این برکات وجود نداشته باشد. البته منظور بنده در همین مقطع زمانی و همین شرایط خاص است، نه اینکه ما بعد از برطرف شدن این موانع و محدودیت‌ها، باز هم بخواهیم خودمان را محدود کنیم تا به دیگران چیزی را اثبات کنیم!
بالاخره در این موقعیت بحرانی، هیئتی‌ها خودشان را نشان دادند؛ هم در رفتار مناسبِ شأن جامعۀ هوشمند و عقلانی هیئتی‌ها، و هم در کمک‌کردن به آسیب‌دیدگان از کرونا.
همچنانی‌که قبلاً در کمک‌کردن به سیل‌زدگان و زلزله‌زدگان هم نشان داده بودند. اگر این عقلانیت از هیئتی‌ها دیده نمی‌شد، امثال آن اشخاص به‌ظاهر روشنفکر، همان بی‌عقلی‌ای که به امام‌حسین(ع) نسبت دادند به شما پیروان و عاشقان امام‌حسین(ع) هم نسبت می‌دادند. اینها برای بستن هر تهمت و دروغی آماده هستند. ولی شما کاری کردید که اینها ساکت بشوند.
دربارۀ اربعین هم که انصافاً همۀ حسینی‌ها می‌دانند شور اربعین برای هیئتی‌ها بالاتر از شور عاشورا و دهۀ محرم است. چون آنجا در مقاطع کوچک‌تری نقش ایفا می‌کنند، آنجا به سیل عظیم امّت اسلامی می‌پیوندند و شکوه فوق‌العاده‌ای دارد. همان‌جور که ثواب فوق‌العاده‌ای هم دارد. شما وقتی این شور را کنترل می‌کنید واقعاً نمایان‌گر عقلانیتی هستید که در مریدان اباعبدالله‌الحسین(ع) جاری است، چه رسد به خود اباعبدالله‌الحسین(ع) که در حرکتش به‌سوی کربلا و حماسه‌ای که آفرید، نهایت عقلانیت را نشان داد.
شما هیئتی‌ها این افتخار را آفریدید. البته ممکن است الان قدر ارزش و اثر این نظمی که در محرم رعایت کردید برایتان مشهود نباشد. بنده می‌خواهم بگویم اگر رعایت نمی‌شد، یا اگر در اربعین رعایت نشود، آنهایی که علیه امام‌حسین(ع) زبان در کام می‌چرخانند دیگر به شما محبین امام‌حسین(ع) چقدر بی‌رحمی خواهند کرد؛ خدا می‌داند!
چند پیشنهاد برای اربعین امسال
در این شرایط چه کارهایی می‌شود انجام داد؟
نکتۀ بعدی این است که در این شرایط چه کارهایی می‌شود انجام داد؟ بنده پیشنهادهایی به ذهنم می‌رسد و برخی ایده‌ها را مطرح می‌کنم، دوستان دیگری هم پیشنهادهای دیگری را بیان فرموده‌اند؛ یکی از پیشنهادهایی که مطرح کرده‌اند، همان بحث کمک‌کردن به مؤمنین و به مستمندان است.
بعضی‌ها یک سلسله از روستاهایی را در اقصی‌نقاط ایران اسلامی در نظر گرفتند که باید برای آنها آبرسانی بشود. همچنین کمک‌های دیگری که برای دیگر آسیب‌دیدگان وجود دارد، بعضاً در شهرهای بزرگ، افراد آسیب‌دیده‌ای وجود دارد در این شرایط سخت کرونا و این شرایط سخت اقتصادی و طبیعتاً شما که از همه بیشتر منتقد دولت هستید باید به میان مردم بروید و شروع کنید این صدماتی که دولت به مردم وارد کرده، یک مقدار جبران کنید.
کمکِ هیئتی‌ها به مردم آسیب‌دیده از صدمات بی‌تدبیری دولت
برخی از کسانی که این دولت را حمایت کرده‌اند، الآن طلبکارانه دارند همۀ اشکالات را به نظام نسبت می‌دهند و حرف‌هایی می‌زنند که بتوانند خودشان را باقی نگه دارند. اینها که خودشان این دولت را سرکار آوردند رسماً می‌گویند که رئیس‌جمهور، دروغگو هست، انگار یادشان رفته یا فکر می‌کنند که طبق قواعد عملیات روانی، حمایت اینها از رئیس‌جمهور، از حافظۀ مردم پاک شده و مردم نمی‌دانند که خودِ اینها این فرد را سرکار آورده‌اند. به‌هرحال اینها دارند خودشان را مبرّا می‌کنند.
اما شما که منتقد این دولت بودید وقتی در بدنه‌های اجتماعی و سطوح پایین جامعه، به آسیب‌دیدگان کمک‌رسانی می‌کنید در واقع دارید جبران می‌کنید ضرباتی که تدبیر این دولت زده است. با اینکه خودتان منتقد هستید، اما می‌روید جبران می‌کنید؛ چرا؟ به‌خاطر آن وظیفۀ انسانی، به‌خاطر تأسی به امیرالمؤمنین(ع) و به‌خاطر آموزشی که امام‌حسین(ع) به ما داده است.
همۀ اقدامات خود را به کمک‌رسانی محدود نکنیم، حفظ شعائر هم مهم است
کمک‌رسانی به آسیب‌دیدگان مهم است، اما در این شرایطی که ما نمی‌توانیم اربعین را پرشور برگزار کنیم، نباید تمام اقدامات‌مان را به کمک‌رسانی‌ها و فعالیت‌های نوع‌دوستانه محدود کنیم؛ حفظ شعائر هم باید یادمان نرود. دوستان حتماً این روایت امام صادق(ع) را شنیده‌اند که از ایشان پرسیدند: بهتر نیست پول حج را به فقرا بدهیم؟ همین شبهاتی که الآن هم می‌گویند و رایج است. حضرت فرمود: کمک به فقرا جای خودش، حج هم به‌جای خودش باید حفظ بشود. (قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ نَاساً مِنْ هَؤُلَاءِ الْقُصَّاصِ یَقُولُونَ إِذَا حَجَّ رَجُلٌ حِجَّةً ثُمَّ تَصَدَّقَ وَ وَصَلَ کَانَ خَیْراً لَهُ فَقَالَ کَذَبُوا لَوْ فَعَلَ هَذَا النَّاسُ لَعُطِّلَ هَذَا الْبَیْتُ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی جَعَلَ هَذَا الْبَیْتَ قِیاماً لِلنَّاس؛ علل‌الشرائع/ ج2 /ص452)
شرح این مطلب هم معلوم است و آن اینکه، وقتی دین به‌خوبی اقامه بشود، ریشۀ فقر سوزانده می‌شود. کسانی که الآن دارند برای کمک به فقرا اقدام می‌کنند، یک برنامۀ بلندمدت هم برای فقرزدایی باید داشته باشند؛ آن برنامۀ بلندمدت «تعظیم شعائر دینی» است. اگر کسی برای محرومیت‌زدایی اقدام کرد، مثلاً به یک روستایی آب رساند یا به یک زلزله‌زده‌ای و یک آسیب‌دیده‌ای کمک کرد، اینها اقداماتی با اهداف فوری و کوتاه‌مدت است. اما همین افراد باید نگاه بلندمدت و اهداف بلندمدت هم برای فقرزدایی داشته باشند، وقتی شما اهداف بلندمدت را در نظر می‌گیری، یکی از اقداماتش همین تعظیم شعائر دینی است، مثلاً همین شعائر حسینی. جدا از اینکه ابراز مودّت به اهل‌بیت(ع)، یک نیاز حیاتی است؛ یک نیاز حیاتی برای فرد و برای جامعه.
پیشنهاد اول: مناجات با امام‌حسین(ع) و علنی‌کردن آن در فضای مجازی و خلق آثار ادبی هنری در این‌باره
این جوان‌هایی که چند سال در اربعین موکب زدند و فعالیت شبانه‌روزی انجام دادند یا در پیاده‌روی شرکت کردند، وقتی تصور می‌کنم که امسال روز اربعین می‌خواهند در خانه بنشینند و غصه بخورند، واقعاً بغض گلویم را می‌گیرد.
پیشنهاد اول بنده برای اربعین امسال، باز کردن باب مناجات است؛ همان باب مناجاتی که مقام معظم رهبری باز کردند و اخیراً فرمودند: امسال اربعین که نمی‌توانید به کربلا بروید، خودتان از راه دور، با امام‌حسین(ع) مناجات کنید.
بنده در دهۀ محرم امسال، از این مناجات‌ها یک‌مقدار گفتم، اما فکر نمی‌کردم که این باب مناجات توسط مقام معظم رهبری به این‌شکل مفتوح بشود و به آن تصریح بشود. ان‌شاءالله آثار زیبای ادبی هنری فراوانی در این سلسله مناجات‌ها به‌دست خواهد آمد. اگر امسال مراسم شب‌خاطرۀ اربعین نداریم، در عوض چنین بیان زیبایی ان‌شاءالله به‌دست خواهد آمد، کمااینکه وقتی راه کربلا بسته بود چه شعرهای زیبایی در فراق کربلا سروده می‌شد.
اینکه مقام معظم رهبری فرمودند: بنشینید مناجات کنید و بگویید «حسین جان، ما می‌خواستیم بیاییم اما نتوانستیم...» این تجربۀ هر سالۀ خود ایشان است که هرسال اربعینی‌ها را می‌بینند و آرزو می‌کنند که ای کاش در بین‌شان بودند. خودشان هم تصریح کردند به اینکه «من هم دوست دارم بروم.» معلوم می‌شود که ایشان وقتی نمی‌تواند اربعین برود، با اباعبدالله‌الحسین(ع) مناجات می‌کند. نکته‌اش این است که چرا این آدرس را به ما دادند؟ لابد از این کار نتیجه گرفته‌اند. نمی‌شد که ایشان از این مناجات نتیجه نگیرد و بعد آن را به ما توصیه کند. نمی‌شد ایشان اهل این مناجات نباشد و به ما توصیه کند.
فضای اینترنت را از این مناجات با حسین(ع) پر کنید / مناجات با حسین(ع) مناجات با خدا نیست که مخفیانه باشد
ما هم امسال مانند ایشان با حسین(ع) مناجات خواهیم کرد و این مناجات‌ها هم مناجات با خدا نیست که مخفیانه باشد، مناجات با امام‌حسین(ع) است و باید علنی باشد؛ مثل زیارت، مثل زیارتنامه، مثل روضه. کمااینکه حضرت امام(ره) می‌فرمود: اگر فقط مقدّسی بود و توی اتاق و توی خانه مینشست برای خودش و هی زیارت عاشورا میخواند و تسبیح میگرداند، نمانده بود چیزی، این‌طوری اسلام حفظ نمی‌شد... (صحیفۀ امام/8/526)
شما فضای اینترنت را از این مناجات‌ها با حسین(ع) پُر کنید که در این مناجات، عمق معرفت شما نشان داده می‌شود. شاید خوب باشد مضامینی دربارۀ این مناجات را با هم مرور کنیم. ببینید ائمۀ هدی(ع) چطور با خدا مناجات می‌کنند؟ امام سجاد(ع) در دعای ابوحمزه چقدر زیبا صدا می‌زند: خدایا چرا وقتی می‌خواستم عبادت کنم خستگی روی من انداختی؟ «ألقَیتَ علَیَّ نُعاساً». خدایا نکند از صدای من خوشت نمی‌آید. «أَوْ لَعَلَّکَ لَمْ تُحِبَّ أَنْ تَسْمَعَ دُعَائِی» امام سجاد(ع) عزیزِ دل خداست. اما ببینید در مقام مناجات چه مضامینی را ذکر می‌کنند! خیلی فوق‌العاده است.
امسال اربعینی‌ها در مناجات‌شان با امام حسین(ع) همین مضامین را خواهند گفت. مثلاً اینکه «یا اباعبدالله، شاید از خدمت ما در اربعینِ سال گذشته خوشت نیامده...» باید رضایت امام‌حسین(ع) را بگیریم.
وظیفه خودمان بدانیم که در فضای اینترنت، اربعین را رونق بدهیم
از روی الگوی دعای ابوحمزۀ ثمالی یا از روی الگوی دعای کمیل، می‌توانید مضامین بسیار زیبایی برای این مناجات پیدا کنید. شعرای بزرگ ما شعرهای خوبی دارند و شعرای آئینی بزرگوار امروز ما شعرهای خوبی می‌توانند بگویند و منتشر کنند. فضای اینترنت را از این مضامین زیبا، پر کنیم. وظیفه برای خودمان بدانیم که در فضای اینترنت اربعین را برقرار کنیم. میلیون‌ها نفر، می‌توانند این را در فضای مجازی دنبال کنند. اگر می‌بینی رفیقت حواسش نیست و با گوشیِ خودش سرگرم است، به او بگو: «فلان جریان اربعینی را فالو کن، بیا اینها را لایک کن، بیا یک پیام هم تو بگذار، روی صفحه‌ات یک نکته دربارۀ اربعین بگذار...»
بیایید یک مدتی را به اربعین اختصاص بدهیم و غوغا به‌پا کنیم. مثلاً هر کسی از سال‌های قبل کلیپ و خاطره‌ای دارد، در فضای مجازی پخش کند. جلسات خاطرۀ اربعین که سال‌های قبل برگزار می‌شد، خیل زیبا بود. شما می‌توانید این خاطرات شخصی خودتان از اربعین را ثبت کنید، اینها تاریخ شفاهی است و بعداً خیلی خوب از این خاطرات استفاده خواهد شد.
پس پیشنهاد اول ما به‌دنبال «توصیه به مناجات» این است که این مناجات را علنی برگزار کنید. حالا اگر نمی‌شود مجلس برگزار کرد؛ عیبی ندارد، می‌رویم در فضای اینترنت و آنجا خاطرات‌مان را می‌گوییم. شاید دوستان مشعر یا ستاد اربعین، این آمادگی را داشته باشند که به جمع‌آوری خاطرات بپردازند. امسال می‌توانیم میلیون‌ها خاطره برای اربعین جمع کنیم. میلیون‌ها کلیپ می‌تواند برای اربعین ساخته بشود. آهنگ کلیپ‌ها هم می‌تواند همین نوحه‌های موجود باشد، یا همان صدای راه‌رفتنِ اربعینی‌ها. اصلاً همین صدای راه‌رفتن، زیباترین موسیقی است و با آن چه کلیپ‌های زیبایی می‌شود ساخت!
حضور در فضای مجازی و لایک‌کردن هر سخنِ خوبی دربارۀ اربعین، خودش یک اقدام جالب است. همچنین هر یک از شما می‌توانید مستندساز بشوید، هر کدام از زاویۀ نگاه خودتان برای اربعین، مستند بسازید. هر کدام از شما حرف‌های قشنگی دارید که می‌توانید بیان کنید، نگویید من نویسنده نیستم، من شاعر نیستم... همین‌که شروع کنید، یک دفعه‌ای حکمت‌ها از قلب‌تان بر زبان‌تان جاری خواهد شد ضمن اینکه می‌توانید با هم مشورت کنید.
پیشنهاد دوم: روز اربعین به مزار شهدا برویم یا در پشت‌بام خانه زیارتنامه بخوانیم
پیشنهاد بعدی این است که روز اربعین-اگر شرایط کرونا اجازه داد- به مزار شهدا برویم؛ با مراسم یا بی‌مراسم. اربعین روز زیارت شهداست. شما هر کدامتان چند وقت است به زیارت مزار شهدا نرفته‌اید؟ شهدایی که مدیون آنها هستیم. حضرت زهرا(س) زیارت شهدا را برای ما سنت کرد؛ ایشان هفته‌ای یکبار-یا بنا بر نقلی، هفته‌ای دوبار- منظم به زیارت شهدا می‌رفت. اصلاً رسم بشود اربعین، ما هم به یاد شهیدان کربلا به مزار شهدایمان مراجعه کنیم. اگر توانستیم آنجا یک نوار صوتی بگذاریم و نوحه‌های اربعینی را پخش کنیم. اگر توانستیم مراسمی بگیریم؛ با توجه به اینکه آنجا فضای باز هم هست. اگر شرایط خیلی سخت‌تر بود، لااقل قبور شهدا را آب و جارو کنیم و برایشان گُل ببریم و هر کدام برای خودمان به‌تنهایی روضه بخوانیم.
ما این تجربۀ روضه در صحرا را-که امام باقر(ع) توصیه فرموده‌اند- در تاسوعا و عاشورای امسال کنار مزار شهدا داشته‌ایم؛ این‌قدر زیبا بود که حد ندارد! آدم احساس می‌کند که تمام آن شهدا آمده‌اند و در جلسه شرکت کرده‌اند و دارند گریه می‌کنند و این احساس، خیالپردازی نیست. خیلی تجربۀ دلچسبی بود.
در روایتی آمده است که مقدس‌ترین سرزمین‌ها مسجدالحرام، مسجدالنبی، قبور ائمۀ هدی(ع) و انبیاء الهی، مقتل شهدا و بعد مساجد است. در روایت دیگری هم ثواب زیارت «قبور شهدا» در کنار زیارت قبر پیامبر(ص) ذکر شده است (إِنَّ اللَّهَ اخْتَارَ مِنْ بِقَاعِ الْأَرْضِ سِتَّةً الْبَیْتَ‌الْحَرَامَ وَ الْحَرَمَ وَ مَقَابِرَ الْأَنْبِیَاءِ وَ مَقَابِرَ الْأَوْصِیَاءِ وَ مَقَاتِلَ الشُّهَدَاءِ وَ الْمَسَاجِدَ الَّتِی یُذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّه؛ کامل‌الزیارات/۱۲۵) (إِنَّ زِیَارَةَ قَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ زِیَارَةَ قُبُورِ الشُّهَدَاءِ وَ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع تَعْدِلُ حَجَّةً مَعَ رَسُولِ اللَّهِ؛ کافی/ج4/ص548)
به هر حال این می‌تواند یکی از پیشنهادهای خیلی خوب برای اربعین باشد. ضمن اینکه اساساً روضه در صحرا-که امام‌باقر(ع) برای عاشورا تصریح فرموده‌اند- در اربعین هم شاید بتوان تکرار کرد. (مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ ع یَوْمَ عَاشُورَاءَ مِنَ الْمُحَرَّمِ...إِذَا کَانَ ذَلِکَ الْیَوْمُ بَرَزَ إِلَی الصَّحْرَاءِ أَوْ صَعِدَ سَطْحاً مُرْتَفِعاً فِی دَارِهِ؛ کامل‌الزیارات/ ص174)
نکتۀ دیگری که امام باقر(ع) در این روایت فرموده‌اند این است که اگر نتوانستید کربلا بروید، به پشت‌بام خانه بروید و رو به کربلا اباعبدالله‌الحسین(ع) را زیارت کنید. این پشت‌بام رفتن‌ها خودش یک زیبایی‌ای دارد و اگر همسایه‌ها موافق باشند و صدا اذیت‌شان نکند، می‌شود بر زیبایی‌اش بیافزاییم و یک بلندگوی کوچکی هم بگذاریم و با صدای بلند زیارت عاشورا بخوانیم تا صدایش به بقیه برسد.
چقدر زیباست که عصر روز اربعین، آدم به پشت‌بام خانه برود و یک زیارتنامه‌ای بخواند و یک نالۀ غریبی را از چند خانه آن‌طرف‌تر خطاب به کربلای اباعبدالله الحسین(ع) بشنود. گاهی این صحنه‌ها زیبایی‌هایی دارد که مجالس با شکوه ندارند. پس همین دو سفارش امام باقر(ع) را که برای روز عاشوراست برای اربعین هم می‌توانیم اجرا کنیم چون در اربعین هم می‌خواستیم به کربلا برویم که میعادگاه شیعه است.
پیشنهاد سوم: شهرها را با نوا و نمای حسینی آذین کرده و موکب‌های عزا برپا کنیم
پیشنهاد دیگر این است که همان فضای جادۀ نورانی کربلا تا نجف اشرف را در همۀ شهرها با نوا و نمای حسینی پیاده کنیم. چگونه؟ مثلاً اینکه یک خیابان را سیاهپوش کنیم و شبیه بین الحرمین، آن را نورپردازی کنیم. بعضی‌ها شاید بتوانند با هزینۀ کمی این را در یک خیابان موسّعی ایجاد کنند و سیاهی بزنند. بعد آنجا برویم و خطاب به امام‌حسین(ع) بگوییم: «آقا ما نتوانستیم بیاییم، ما نتوانستیم جلسات باشکوه بگیریم، اما شهرمان را باشکوه به یاد تو تزئین می‌کنیم...»
چرا ما نباید برنامۀ جدی برای آذین شهرها به عزای اباعبدالله‌الحسین(ع) داشته باشیم؟ در شهرهای ما کسانی هستند که مثل شما ارتباط با امام حسین(ع) ندارند و از عالم شما هم خبر ندارند. حالا شما بیایید و در شهرهای خود، موکب بزنید، اگر ستاد کرونا می‌گوید که «چای ندهید» اشکالی ندارد، در این موکب‌ها چهار تا تابلو می‌گذاریم، چهار تا نوشته می‌گذاریم. یک صوت می‌گذاریم.
خیلی از میادین شهرها-به‌دلیل فاصله‌ای که از خانه‌های اطراف دارد- برای خانه‌ها، مزاحمت ندارد لذا می‌توانید راحت صوت نوحه بگذارید. یا اینکه در خیابان‌های خلوت شهر می‌توانید این صوت‌ها را بگذارید. مردم با زن و بچه بیایند و اینجا یک دوری بزنند. مثلاً با ماشین می‌آید دور می‌زند، سرعتش را کم می‌کند که ببیند چه خبر است؟ در این کار هم دیگر هیچ بی‌احتیاطی‌ای نیست که با دستورالعمل‌های ستاد کرونا مغایرت داشته باشد.
ما خیابان را برای اباعبدالله الحسین(ع) تزئین می‌کنیم تا آن کسانی که اربعین در آن جادۀ نورانی نجف به کربلا نرفته‌اند ببینند فضای آنجا چگونه بوده است. یک بلندگو هم نوحۀ عربی یا فارسی پخش کند، یک بلندگو هم روضه پخش کند، یک جا هم عکس‌های شهدایتان را بزنید، نمایشگاه بزنید! البته نمایشگاهی که مردم با ماشین عبور کنند و آن عکس‌ها را ببینند.
این اتفاق گاهی در شهرها در زمان نیمۀ شعبان می‌افتد. حالا ما برای اربعین از نوع سیاهپوشی و پخش نوای حسینی، این کار را انجام بدهیم. همه امام حسین(ع) را دوست دارند و توجه می‌کنند. البته شما می‌توانید صدای بلندگوها را طوری تنظیم کنید که آزاردهنده نباشد. مثلاً بروید در قسمت بازار شهر، یا در قسمت اداری شهر که خانه‌های مسکونی کم هستند. بعضی از خیابان‌ها هست که تقریباً می‌شود مطمئن بود، منزل مسکونی ندارد. این خیابان‌ها را هیئتی‌ها تزئین کنند. مردم هم شبِ اربعین که روزش تعطیل هستند بیایند تا صبح قدم بزنند یا با ماشین بیایند و تماشا کنند.
ما می‌توانیم ایستگاه صلواتی بزنیم بدون اینکه غذایی توزیع کنیم. حالا جدا از اینکه غذاهای بسته‌بندی هم می‌شود توزیع کرد. مثلاً اگر کسی نذر داشته روز اربعین برای مجلس عزاداری اباعبدالله‌الحسین(ع) طعام بدهد، او می‌تواند این کار را در همین خیابان و ایستگاه صلواتی انجام بدهد و هر کسی آمد او را جزء عزاداران اباعبدالله الحسین(ع) محسوب کند و طعام بدهد. این کار هم مغایرتی با آن اطعام آسیب‌دیدگان هم ندارد، هر کدام به جای خودش محفوظ.
«باز این چه شورش است که در خلق عالم است» ما می‌توانیم این شورش حسینی را که همراه با شعور شده و مراقبت از کرونا را در صدر قرار داده‌اند، تبدیل کنیم به یک همایش بزرگ نوا و نمای اربعینی. آن‌وقت شما ببینید چقدر خلاقیت ایجاد می‌شود و چقدر جوان‌ها فعال می‌شوند.
شاید اربعین امسال، شهرهای ما بیش از سال‌های قبل، بوی حسین(ع) بگیرد
در سطح شهر این‌همه بنرهای تبلیغاتی برای فروش محصولات به در و دیوار زده‌اند. شما هم کالایتان «ذکر حسین» است و می‌توانید همین کار را برای اربعین امام‌حسین(ع) انجام بدهید. کسی هم نمی‌تواند بگوید که این کار ضدّ پروتکل‌های کروناست! نه، ما می‌خواهیم شهر را تزئین کنیم.
به این ترتیب، شاید اربعین امسال شهرهای ما بیشتر از همۀ سال‌های گذشته بوی اباعبدالله‌الحسین(ع) بگیرد. اصلاً شاید این از الطاف خفیۀ الهی باشد که این اتفاق به این‌صورت رقم بخورد. این هم یک سبکی است که باید به آن پرداخت. همان‌طور که در خانه نشستن و دعا و مناجات کردن هم یک سبک است که بچه‌ها را در خانه، تحت تأثیر قرار می‌دهد.
تجربۀ روضۀ داخل خانه را به همدیگر منتقل کنیم
با توجه به اینکه رهبر انقلاب فرمودند در خانۀ‌تان با امام‌حسین(ع) مناجات کنید، کسانی که اهل روضه هستند، روضه را بیاورند توی خانه و حتی تجربۀ روضۀ توی خانه‌شان را به همدیگر منتقل کنند. خود پدر و مادر روضه بخوانند و زیارتنامه بخوانند. البته این الان هم کم و بیش هست و چیز عجیبی نیست، ولی ممکن است بعضی‌ها غفلت کرده باشند و باید این غفلت زدوده بشود.
همۀ ما مقیّد باشیم در خانه صدا و نوای روضۀ اباعبدالله الحسین را به هر نحوی که هست بلند کنیم. البته در این ایام محرم و اربعین، تلویزیون را که روشن کنید الحمدلله روضه‌خانه است؛ ولی خود خانواده و پدر و مادر اگر این جلسه را بگیرند خیلی جالب است. یا این گروه‌های اجتماعی‌ای که در اینترنت تشکیل شده است اینها با هم قرار بگذارند در یک ساعتی با هم مرتبط شده و یکی‌شان روضه بخواند و بقیه گوش بدهند.
هیئتی‌ها شبکۀ ارتباط خانوادگی در فضای مجازی را با اعضای هیئت، برقرار کنند
ما در جمع فامیلی خودمان این کار را در ایام کرونا انجام دادیم؛ در ایام شهادت حضرت زینب(س). همۀ فامیل را از طریق فضای مجازی جمع کردیم و نشستیم برای خودمان روضه خواندیم و اتفاق خوبی افتاد، یعنی هر کدام از فامیل که وقت داشت می‌آمد پای دستگاه موبایل خودش و شروع می‌کردیم به روضه‌خوانی.
چقدر عالی است که ذاکران اهل‌بیت و هیئتی‌ها، این شبکۀ ارتباط خانوادگی را با اعضای هیئت حفظ کنند. یا یک امام جماعت شبکۀ ارتباط با اعضای مسجد را حفظ کنند. بعضی از دوستان ما این را اجرا کردند و گفتند که از قبل بهتر شده است؛ قبلاً که فقط در مسجد ارتباط داشتیم این‌قدر ارتباطمان دقیق نبود. برخی از امام جماعت‌ها این ارتباط را بردند در شبکه‌های اجتماعی و از نزدیک با اهل مسجد و هیئت ارتباط برقرار کردند، لذا وقتی آن فرد، یک سؤالی از او می‌پرسد، همۀ خانواده و زن و بچه‌اش صحبت حاج آقا را می‌شنوند و استفاده می‌کنند. اینها از تجربیاتی است که بر اساس سفارش حضرت آقا می‌شود انجام داد.
آیا نظر آقا این است که اربعین در خانه بنشینید و هیچ کار دیگری نکنید؟
البته بعضی‌ها می‌گویند که چون حضرت آقا فرمودند که در خانه بنشینید، این یعنی هیچ کار دیگری نکنید! من بعید می‌دانم که نظر آقا این بوده باشد که شما در خانه بنشینید و هیچ کار دیگری نکنید. به دلیل اینکه در محرم، ایشان از هیئتی‌ها تقدیر کردند برای اینکه هیئت گرفتند و رعایت کردند. نمی‌شود که ایشان در عرض دو هفته از نظر خودشان برگشته باشند و بفرمایند این دفعه خانه بنشینید و مثل محرم نشود که جلسه برگزار کردید و منظم بودید و ما تشکر کردیم! ظاهراً نباید این‌طوری از کلام حضرت آقا برداشت کنیم که آقا می‌فرمایند «اربعین را فقط در خانه بنشینید؛ اگر محرم آمدید و این جلسات با شکوه را منظم برگزار کردید همین کار را هم نکنید!» خب اگر می‌خواستند که همین را می‌فرمودند.
احیاناً ممکن است- بنابر برخی پیش‌بینی‌ها- اوضاع خطرناک‌تر بشود و یک‌دفعه‌ای یک همچین درخواستی را هم ستاد کرونا از مردم داشته باشد. ولی به هر حال از این کلام حضرت آقا این برداشت نمی‌شود که شما مثلاً به زیارت مزار شهدا نروید، یا نوا و نما را در شهر اجرا نکنید. ما از صحبت آقا این‌طوری برداشت نمی‌کنیم. ما برداشت‌مان این هست که در خانه‌ماندن، در مقابل رفتن به سوی مرزها و حرکت‌هایی است که ستاد کرونا آنها را منع کرده است.
اربعین خیلی امام‌زمان(ع) را یاد کنید
ان‌شاءالله ما بتوانیم این اربعین را به خوبی پشت‌سر بگذاریم و هر کسی هر کاری می‌تواند انجام بدهد برای امام حسین(ع) دریغ نکند و خود امام حسین(ع) هم به ما توفیق بدهد. امیدوارم حالا که این اربعین نشد بروید اربعین سال بعد با خود حضرت ولی‌عصر ارواحنا له الفداه برویم. این را در دعاهایتان بر سر زبان‌هایتان جاری کنید. خیلی امام‌زمان(ع) را یاد کنید. شک نکنید که امام زمان ارواحنا له الفداه جای سه میلیون ایرانی هم در اربعین، زیارت خواهد کرد. جای همۀ موکب‌های ایرانی‌ها می‌آید و جایتان را خالی می‌کند! این دین ما است؛ این دانش ما است. اینها دیگر جزء آگاهی‌های اولیۀ ما است.
شما هم برای حضرت دعا کنید. گفت «من رشتۀ محبت خود با تو می‌بُرم، شاید گره خورد به تو نزدیک‌تر شوم.» مسلّم است که اربعین امسال خیلی دل‌ها آتش خواهد گرفت. بیایید این دل‌های شکسته را صرف گرفتن فرج حضرت کنیم و اربعین سال آینده با ظهور حضرت و با حضور خود حضرت، اربعین را درک کنیم. برای این هم می‌توانید هشتگ درست کنید، شعار درست کنید، نوحه درست کنید، توی کلام اربعینی‌ها نسبت به همدیگر تکرارش کنید و... بگذارید آقا امام زمان(ع) یک لبخندی در میان این همه اندوه بر لبان‌شان بنشیند که دوستان ما چقدر امسال بهتر به یاد ما هستند...
