شهدای ایران؛ حمایت از بازار سرمایه توسط دولت تقریبا تمامی اقتصاددانان را به این نتیجه رساند که دولت به منظور جبران بخشی از کسری بودجه ۱۸۰هزار میلیارد تومانی خود از این بازار حمایت می‌کند در حالی که دژپسند وزیر اقتصاد این موضوع را رد می‌کند و می‌گوید که واگذاری‌های اخیر برای تأمین کسری بودجه دولت نیست.

او در یک سخنرانی دیگر اعلام کرده قصد داریم که امسال هزار هزار میلیارد تومان تامین مالی برای اقتصاد داشته باشیم که ۵۰ درصد آن از بازار سرمایه باید تامین شود. دژپسند اسمی در مورد تامین کسری بودجه نیاورده اما بحث اقتصادی و مالی کشور زیر مجموعه بودجه تعریف می‌شود، موضوعی که کارشناسان هم با اشاره به آن به مسئله تامین کسری بودجه دولت از بازار سرمایه چه در قالب عرضه سهام‌های دولتی و چه در قالب دریافت مالیات اشاره می‌کنند.

نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه گفته اگر نیاز به منابع جدیدی برای تامین بودجه مورد نیاز داشته باشیم، می‌توانیم از فروش اوراق و اسناد خزانه استفاده کنیم. اما در لایحه بودجه سال ۹۹ یکی از راه‌های تامین بودجه را واگذاری شرکت‌های دولتی عنوان کرده است که مجموعا ۱۱.۹ هزار میلیارد تومان تخمین زده شده بود که نسبت به رقم ۳.۶ هزار میلیارد تومانی سال ۹۸ رشد قابل‌ توجهی داشته است.

 اما نظر کارشناسان اقتصادی در ایران است که تنها راه دولت برای جبران کسری بودجه بازار سرمایه است و تمام واگذاری‌های اخیر تنها برای جبران کسری بودجه است. همچنین برخی عنوان می‌کنند اگر دولت به دنبال مردمی کردن اقتصاد از طریق بورس است چرا شرکت‌های خود را در قالب صندوق‌های ETF واگذار می‌کند؟ در این روش مدیریت صندوق بر عهده دولت است یعنی سهامداران و سرمایه‌گذاران دخالت در این صندوق ندارند.

منابع تامین درآمدی دولت از بازار سرمایه از دو طریق دریافت مالیات و همچنین عرضه شرکت‌های خود در بورس است که به تازگی هم قرار بود که فروش نفت در بازار سرمایه را به عنوان یک منبع درآمدی دیگر لحاظ کند که بعد از یک روز این طرح لغو شد. تامین کسری بودجه از بازار سرمایه از محل مالیات بر نقل و انتقال سهام در بودجه وجود دارد در نتیجه نمی‌توان گفت که دولت برای تامین کسری بودجه به این بازار نگاه ندارد.

بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات نقل ‌و انتقال سهام شامل نیم درصد (۵درصد) مالیات از هر نقل ‌و انتقال سهام و حق تقدم سهام شرکت‌های حاضر در بورس اوراق بهادار و سایر اوراق بهاداری که در بورس معامله می‌شوند و همچنین چهار درصد مالیات از نقل‌ و انتقال سهام و سهم‌الشرکه و حق تقدم سهام و سهم‌الشرکه شرکا در سایر شرکت‌های خارج از بورس است.

بررسی جزئیات درآمدهای مالیاتی دولت در سال ۹۸ و مقایسه آن با سال ۱۳۹۷ نشان می‌دهد مالیات نقل ‌و انتقال سهام در سال گذشته با رشد ۵۰۵ درصدی از ۶۵۴ میلیارد تومان به حدود ۴هزار میلیارد تومان رسیده است که برای سال ۹۹ حدود ۲.۲ هزار میلیارد تومان برآورد شده است که این برآورد نسبت به برآورد سال قبل سه برابر شده است. بر اساس برآوردها، دولت در پنج‌ ماهه ابتدایی سال ‌جاری، حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی از نقل ‌و انتقال سهام در بازار سهام داشته که این میزان نزدیک به سه ‌برابر کل درآمد مالیاتی دولت از نقل‌ و انتقال سهام در سال ۹۸ است. این درآمد در مرداد ماه ۹۹ به اوج خود رسیده و با حجم معاملات سنگین به بیشتر از ۴هزار میلیارد تومان یعنی بیش از یک ماه یارانه نقدی مردم ایران درآمد داشته است.دولت با بازی کردن در بازار سهام این گمانه زنی را فعال کرده که دوست دارد با افزایش دلار و افزایش قیمت مسکن و طلا نیز منفعت های بسیاری ببرد.
 
درآمد دولت از عرضه سهام

 طبق بررسی‌های صورت گرفته تخمین زده می‌شود که درآمد اولیه دولت از عرضه ۸میلیارد سهام شستا با قیمت ۸۶۰ تومان چیزی حدود ۶هزار و ۸۸۰ میلیارد تومان  باشد.(بدون احتساب رشد سهام) همچنین عباس معمارنژاد معاون امور بیمه و بانک وزارت امور اقتصادی و دارایی گفته که ارزش کل سهام این صندوق دارا یکم ۳۲ هزار میلیارد تومان است. اگر سهام شرکت‌های خودروسازی، تولیدکننده فلزات و پالایشگاهی که جزو سهام‌های باقی مانده دولت هستند مورد استقبال ۵۰درصد افراد جامعه قرار بگیرد دولت می‌تواند تنها از این سهام‌ها چیزی بالغ بر ۱۶۰ هزار میلیارد تومان درامد کسب کند.

اگر درآمد حاصل از مالیات نقل و انتقالات سهام را به درآمد حاصل از عرضه سهام‌های دولتی تا کنون اضافه کنیم در پایین‌ترین حالت ۴۰ هزار میلیارد تومان درآمد دولت از بازار سرمایه طی ۵ ماه اخیر بوده است.

دوران اصلاح و طولانی شدن مدت آن، این گمانه‌زنی را در برخی از صاحب نظران اقتصادی زیاد کرد که دولت میزان پیش‌بینی شده کسری بودجه خود را از بورس تامین کرده و قرار است حمایت خود را از بازار بردارد. آنچه که سبب شده صاحب‌نظران دولت را متهم به تامین کسری بودجه از بازار سرمایه کنند دعوت دولت از مردم به بورس و اتخاذ تمهیداتی همچون عرضه سهام باقیمانده دولت در شرکت‌ها در قالب صندوق‌های قابل معامله یا آزادسازی سهام عدالت و عرضه اولیه برخی شرکت‌های بخش عمومی و دولتی به بورس است. این کارشناسان گمان‌زنی می‌کنند دولت به هدف خود در بازار سرمایه رسیده است.

دوران اصلاح و طولانی شدن مدت آن، این گمانه‌زنی را در برخی از صاحب نظران اقتصادی زیاد کرد که دولت میزان پیش‌بینی شده کسری بودجه خود را از بورس تامین کرده و قرار است حمایت خود را از بازار بردارد.

اگر کسری بودجه را ۱۸۰ هزار میلیارد تومان در نظر بگیرم دولت در بدبینانه‌ترین حالت تاکنون حدود ۳۰ درصد از کسری بودجه خود را تامین کرده است که این رقم به احتمال زیاد بالاتر از این تخمین است. بر اساس گفته کارشناسان، دولت تا پایان سال نیاز به بازار سرمایه دارد که بدون دغدغه و به راحت‌ترین شکل کسری بودجه خود را تامین کند.

اصلاحات بازار در روزهای اخیر و نگرانی ایجاد شده در سهامداران خرد این تصور را پررنگتر می‌کند که دولت قرار نیست دیگر از بازار سرمایه حمایت کند، این در حالی است که قالیباف رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گفته به طور جدی پیگیری نهایی شدن انتقال یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار هستیم که  قطعا اجرای این مصوبه در شرایط فعلی بازار برای بازارگردانی مداوم همه نمادها و افزایش نقدشوندگی بازار اتفاق بسیار خوبی است.

گفته شده که این طرح چندین ماه است که جهت حمایت از بازار سرمایه در حال پیگیری است اما هنوز ابلاغیه رسمی به سازمان بورس اعلام نشده است.

به نظر می‌رسد که دستوری بودن اصلاح و طولانی‌تر شدن آن خیز دوباره دولت برای تامین مابقی کسری بودجه است که این گفته مورد تایید کارشناسان بازار است به این طریق که دولت می‌تواند با استفاده از حقوقی‌ها، سهام‌های بازار را با قیمت‌های پایین از بازار جمع آوری کند و بعد از حمایت ان را با قیمت بالاتر به فروش برساند.
اصلاح شاید به خاطر تامین سریع بودجه باشد

در کنار این نظرات که دولت برای تامین کسری بودجه خود هم که شده از بازار سرمایه حمایت می‌کند برخی از صاحب نظران می‌گویند که دولت به منظور سرعت بخشیدن به تامین بودجه اصلاح را به صورت دستوری و عمدی طولانی مدت کرده تا بخشی از نقدینگی به سمت بازارهای موازی حرکت کند تا دولت بتواند بخش قابل توجهی از کسری بودجه را تامین کند. میثم رادپور کارشناس بازار در گفتگویی که تیرماه عنوان کرده بود گفته در حال حاضر ارزش دلاری شرکتی به مانند سایپا از میتسوبیشی ژاپن بیشتر است، همین‌طور ارزش دلاری فولاد مبارکه از شرکت توسکو که بسیار قدر است در تولید فولاد در جهان. بنابراین مشخص است که یک جای کار می‌لنگد، یا باید دلار گران شود، یا اینکه قیمت‌ها در بورس با اصلاح جدی روبرو شود.

به طور کلی فعالان بازار سرمایه و همچنین دولت تاکید دارد که بازار سرمایه به زودی به حالت تعادل می‌رسد اما برخی از اقتصاددانان با در نظر گرفتن برخی از آمارها اعلام می‌کنند که اصلاح بازار به صورت دستوری و جهت تامین سرمایه از بازارهای موازی است.

منبع: سایت خبری بازار