شهدای ایران: چهاردهمین رزمایش پیامبر اعظم (ص) که هفته گذشته توسط سپاه پاسداران در آبهای خلیج فارس و تنگه هرمز انجام شد یکی از جذاب‌ترین برنامه‌های عملیاتی این نیرو در سال‌های اخیر بود که کارشناسان و رسانه‌ها شاهد آزمایش سامانه‌های مختلف خصوصا در انواع موشکی بودند. اگرچه آمریکا تلاش کرد خود را نسبت به این دستاوردهای جدید و مهم، بی‌توجه نشان دهد اما گستردگی سطح رزمایش و تسلیحات استفاده شده در آن باعث شد تا ایالات متحده تقریبا مشهورترین پرنده های جاسوسی خود را به میدان بیاورد.

بررسی‌های صورت گرفته در خصوص وضعیت پرواز هواپیماهای آمریکایی در منطقه خلیج فارس در هفته گذشته حداقل نشان دهنده حضور ۴ مدل از هواپیماهای جاسوسی آمریکا از مدل P-۳، P-۸، RC-۱۳۵V Rivet Joint و E-۸C برای بررسی جزییات موشک‌های جدید سپاه بوده است. تقریبا می‌توان ۴ هواپیمای ذکر شده را ریشه و ستون فقرات جاسوسی و شنود الکترونیک نیروی دریایی و هوایی آمریکا معرفی کنیم؛ پرنده هایی که برخی از آنها در تعداد محدودی ساخته شده و فوق العاده نیز گران قیمت هستند و درباره برخی از آنها حتی اطلاعات زیادی نیز وجود ندارد. در ادامه با این جاسوس های پرنده معروف آشنا خواهیم شد.

بر اساس اطلاعات موجود در روز ۷ مرداد شاهد پرواز دو فروند پرنده جاسوسی نیروی دریایی آمریکا بودیم که یکی از آنها از مدل EP-۳E و دیگری نیز از مدل P-۸ بوده است. هواپیمای EP-۳E در حقیقت بر پایه مدل گشت دریایی P-۳ توسعه پیدا کرده است و برای ماموریت‌های شنود و جمع آوری سیگنال‌های الکترونیک به کار می رود.

وضعیت پرواز دو هواپیمای جاسوسی پی ۳ و پی ۸ نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس در روز ۷ مرداد

استراق سمع، جمع آوری و ضبط سیگنال‌های مخابراتی، مکان‌یابی سامانه‌های راداری، تشخیص توان خروجی و نوع باند راداری فعال در منطقه مورد نظر و رهگیری تماس‌های کد گذاری شده از جمله ماموریت‌های این هواپیما محسوب می‌شود. در مجموع در حدود ۲۴ فروند از هواپیمای های سری P-۳ به استاندارد EP-۳E ارتقاء پیدا کرده و وارد خدمت نیروی دریایی آمریکا شدند. این پرنده ها به طور معمول دارای ۲۴ نفر خدمه بوده و می تواند به مدت بیش از ۱۲ ساعت به پرواز ادامه دهند. ژاپنی‌ها نیز گونه ای از هواپیمای شنود و جاسوسی الکترونیک را برا پایه پرنده P-۳ در اختیار دارند.

هواپیمای EP-۳E نیروی دریایی آمریکا

دیگر جاسوس آمریکایی بر فراز خلیج فارس، هواپیمای P-۸ بود که نسل جدیدی از هواپیماهای گشت دریایی نیروی دریایی آمریکا محسوب می‌شود. این پرنده در حقیقت جایگزین سری P-۳ در بحث گشت دریایی به حساب می‌آید.

این هواپیما بر پایه هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ طراحی و ساخته شده و به غیر از انجام عملیات گشت دریایی و عملیات ضد زیردریایی، توان عملیات جاسوسی و جمع آوری سیگنال‌های الکترونیکی و راداری را نیز دارد. روی این هواپیمای شناسایی آمریکایی سامانه راداری AN/APY-۱۰ نیز نصب شده که علاوه بر توان شناسایی دریایی، توان نقشه برداری دقیق از سطح، شناسایی و طبقه بندی شناورها را نیز دارد.

هواپیمای P-۸ نیروی دریایی آمریکا

در عین حال، انواع تسلیحات مثل موشک‌های ضد کشتی سری هارپون با توان حمله به اهداف زمینی و اژدرهای مارک ۵۴ از جمله تسلیحات نصب شده روی این هواپیما به شمار می آید و جایگاه مدل MX-۲۰HD مخصوص نصب سامانه های الکترواپتیک، مسافت‌سنج لیزری و دوربین‌های حرارتی از جمله دیگر سامانه‌های نصب شده روی این هواپیما است. به غیر از نیروی دریایی آمریکا در حال حاضر هند، انگلستان و استرالیا از دیگر کاربران این پرنده محسوب می‌شوند. در سال‌های بعد نیز کشورهای نیوزیلند، کره جنوبی و نروژ نیز به جمع دارندگان این هواپیما اضافه خواهند شد.

پرنده های خاص نیروی هوایی به دنبال رد موشک ها و رادارهای سپاه

به این مسئله اما باید توجه کرد آنچه نیروی هوایی آمریکا برای رصد رزمایش سپاه به منطقه خلیج فارس اعزام کرده بود بسیار پیچیده تر و پیشرفته تر از آن چیزی است که نیروی دریایی آمریکا در این منطقه در اختیار دارد. در ابتدا نگاهی به هواپیمای ۴ موتوره RC-۱۳۵V Rivet Joint داشته باشیم. پرنده های سری RC-۱۳۵ طیف گسترده ای از هواپیماهای شناسایی و جاسوسی نیروی هوایی آمریکا در نقش های مختلف از رصد موشک بالستیک تا جاسوسی الکترونیکی و حتی رد گیری آزمایش‌های اتمی را انجام می‌دهند. بسیاری از کارشناسان این پرنده ها را از جمله مهمترین سامانه‌ها، نه فقط در نیروی هوایی بلکه کل نیروهای مسلح آمریکا در بحث جمع آوری اطلاعات تلقی می‌کنند.

گونه‌ای از این هواپیماها به اسم RC-۱۳۵S Cobra Ball  که به صورت تخصصی برای بحث رصد موشک‌های بالستیک به کار می رود سال‌هاست که اسمی آشنا برای پرسنل پدافندی کشور ما بوده چراکه هر از چند گاهی خصوصا در ایام رزمایش‌ها سر و کله این پرنده آمریکا در اطراف مرزهای ایران پیدا می‌شود.

حرکت هواپیمای آمریکایی RC-۱۳۵V Rivet Joint  بر فراز خلیج فارس در روز ۷ مرداد

اما در این مورد ظاهرا یانکی‌ها عضو دیگری از خانواده مذکور را نیز به میدان فرستاده اند. پرنده ای به اسم RC-۱۳۵V Rivet Joint که به صورت خاص برای ماموریت شناسایی، آنالیز و مکان‌یابی امواج راداری و سیگنال‌های مختلف الکترومغناطیسی طراحی و ساخته شده است. وضعیت این هواپیما و سیستم های مورد استفاده در آن از جمله سری‌ترین موارد و سامانه‌ها در نیروهای مسلح آمریکا به شمار می‌آید. نکته جالب ماجرا این که تعداد محدودی از این مدل پرنده به نیروی هوایی انگلیس نیز صادر شده و این کشور به عنوان تنها کاربر غیر آمریکایی یکی از اعضای سری RC-۱۳۵ در جهان شناخته می شود.

هواپیمای RC-۱۳۵V Rivet Joint نیروی هوایی آمریکا

این هواپیماها از ۵ خدمه پروازی و ۲۱ الی ۲۷ نفر خدمه مربوط به سیستم‌های شنود و جاسوسی نصب شده روی آنها بهره می‌برد. در این پرنده ها از ۴ موتور جت مدل CFM-۵۶ نصب شده و کابین خلبان و سیستم های ارتباطی و کنترلی آن نیز به صورت کامل ارتقاء پیدا کرده است. اگر بخواهیم به ریشه پرنده اصلی که پروژه RC-۱۳۵ بر روی آن اجرا شده اشاره کنیم باید به سراغ بوئینگ ۷۰۷ برویم که از جمله قدیمی ترین جت های مسافری ساخته شده در جهان است که امروزه به لطف ارتقاء های سنگین همچنان در خدمت نظامی در نقش های مختلف ادامه می دهد.

اما پرنده آخر در لیست ما به نوعی از جمله هواپیماهای آمریکایی است که شاید خیلی برای مخاطبان ایرانی آشنا نبوده و به نسبت پلتفرم‌های آشناتر، بسیار کمتر در اطراف ایران رصد شده است. هواپیمای E-۸ Joint STARS در حقیقت پست هوابرد نیروی هوایی آمریکا برای رصد عملیات زمینی، فرماندهی و کنترل و مدیریت میدان نبرد است که توسط شرکت نورثروپ گرومن بر پایه هواپیمای مسافری بوئینگ ۷۰۷ ساخته شده و ۱۷ فروند از آن وارد خدمت شده است.

پرواز هواپیمای E-۸ Joint STARS بر فراز خلیج فارس در روز ۷ مرداد

این پرنده بیشتر روی نیروهای زمینی و خودروهایی که در سطح زمین حرکت می کنند تمرکز داشته است. احتمالا حضور این پرنده در منطقه خلیج فارس در جریان رزمایش اخیر رصد تحرکات لانچرهای موشکی ایران بوده است. در نهایت اطلاعات بدست آمده از این پرنده به فرماندهان نظامی برای ترسیم یک نقشه کلی از توان دفاعی طرف مقابل کمک خواهد کرد.

هواپیمای E-۸ Joint STARS نیروی هوایی آمریکا

قلب اصلی سیستم های شناسایی در این پرنده یک رادار SAR از مدل AN/APY-۷ است که می‌تواند ۶۰۰ هدف را در فاصله بیش از ۲۵۰ کیلومتری رصد کند. معمولا آنتهای این رادار در گوشه های هواپیما با زاویه ۱۲۰ درجه نصب شده و در نهایت می تواند منطقه ای به وسعت ۵۰ هزار کیلومتر مربع را پوشش دهد. از زمانی که RQ-۱۷۰ بر فراز ایران مجبور به فرود و تسلیم شده تا همین رزمایش اخیر، رویکرد اطلاعاتی آمریکا در خصوصا جاسوسی هوایی از ایران بیشتر به سمت بحث حضور پلتفرم‌های شناسایی در اطراف مرزهای ایران و در اصلاح انجام ماموریت های دورایستا بوده است. مسئله ای که البته در مواردی مثل ساقط شدن پهپاد گلوبال هاوک مشخص کرد هر گونه تجاوز به آسمان ایران چه عواقبی را می تواند برای طرف مقابل داشته باشد.

۴ پرنده ای که در بالا به آنها اشاره شد و حضور آنها در این روزها در جنوب ایران، نشان از اهمیت فوق العاده رزمایش پیامبر اعظم برای ارتش و دولتمردان آمریکایی دارد. حضور این حجم از هواپیماهای رده اول جاسوسی و شناسایی صرفا در اطراف کشورهایی با قدرت نظامی بالا قابل مشاهده است. شاید بتوان اینگونه نیز تفسیر کرد که یکی از دلایل دور شدن سایه جنگ از سر کشورمان در کنار قدرت بازدارندگی نیروهای مسلح، همین پرنده های جاسوسی آمریکایی هستند که تصویری از قدرت سخت جمهوری اسلامی ایران برای ساکنان کاخ سفید ارسال می کنند.