اندیشکده بروکینگر گزارش داد؛
اندیشکده بروکینگر در گزارشی نوشت: کارشناسان سیاسی و سیاستگذاران پیش بینی می کنند متحدان چین و امریکا در سراسر جهان، به ویژه در منطقه خاورمیانه مجبور شوند در آینده بین این دو ابرقدرت، یکی را انتخاب کنند. اما در این بین، کار برای اسراییل کمی دشوارتر است.
شهدای ایران؛ به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری قدس (قدسنا)، اندیشکده بروکینگر در گزارشی نوشت: کارشناسان سیاسی و سیاستگذاران پیش بینی می کنند متحدان چین و امریکا در سراسر جهان، به ویژه در منطقه خاورمیانه مجبور شوند در آینده بین این دو ابرقدرت، یکی را انتخاب کنند. اما در این بین، کار برای اسراییل کمی دشوارتر است.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده در ماه مه سفری به تل آویو داشت وی اولین مقامی بود که پس از شیوع ویروس کرونا وارد سرزمین های اشغالی می شد. برای قانونگذاران امریکایی این سفر از اهمیت ویژه ای برخوردار بود: مقابله با سرمایه گذاری چین در زیرساخت های اسراییل. گفته می شود هدف پمپئو از این سفر فشار بر بنیامین نتانیاهو و کابینه اش برای کنار گذاشتن چین از پروژه راه اندازی بزرگ ترین کارخانه آب شیرین کن منطقه بوده است. در نهایت نیز فشار واشنگتن جواب داد. البته این اولین بار نیست که امریکا از ترس پیشروی چین، در مسائل اقتصادی کلان اسراییل مداخله می کند.
جنگ قدرت میان امریکا و چین اگر با همین شدت پیش برود موجب تغییر شکل مسائل در خاورمیانه خواهد شد. دولت های منطقه پس از مواجهه با فشارهایی که در راستای تامین امنیت ملی شان متحمل می شوند، قطعا با شرایط اقتصادی و ژئوپلیتیکی جدیدی روبه رو خواهند شد. اسراییل مثال واضح این شرایط است که میان منافع اقتصادی و دیپلماتیک همکاری با چین و فشار پیوسته امریکا به منظور قطع این همکاری گیر کرده است. این نوع اقدامات متعادل کننده در سال های آتی در محاسبات امنیت ملی اسراییل و دیگر بازیگران منطقه ای اهمیت پیدا خواهد کرد.
نگرانی های امریکا در قبال سرمایه گذاری چین در اسراییل فراتر از مساله کارخانه آب شیرین کنی است. شرکت های چینی شدیدا خواستار مدیریت بندر بزرگ حیفا هستند جایی که معمولا کشتی های ناوگان ششم نیروی دریایی امریکا در آن پهلو می گیرند و این موضوع موجب اعتراض شدید مسوولان امریکایی شده است. واشنگتن همچنین نگران سرمایه گذاری آینده چین برای راه اندازی شبکه ارتباطی نسل ۵ در اسراییل است، فناوری که پکن پیش تر در بسیاری از کشورهای جهان راه اندازی کرده است. تل آویو به منظور رفع نگرانی های امریکا اقدام به تشکیل هیاتی برای ارزیابی سرمایه گذاری های خارجی کرده است اما به نظر می رسد هر چه منافع اقتصادی اسراییل بیشتر با زیرساخت های امنیتی در می آمیزد، نگرانی واشنگتن نیز بیشتر می شود.
امریکا پیش تر نیز توافق های تسلیحاتی میان اسراییل و چین را وتو کرده بود و این مساله به خوبی عمق نگرانی های واشنگتن را نشان می دهد. تل آویو و پکن در سال ۱۹۹۹ قراردادی را برای فروش سه سیستم راداری فالکن ساخت اسراییل امضا کردند. اما با وجود اینکه چین مبلغی را نیز به عنوان پیش پرداخت به اسراییل داده بود، این اتفاق با مخالفت شدید امریکا مواجه شد. حدس این موضوع ساده است که این اتفاق چه آسیب بزرگی به روابط اسراییل و چین وارد کرد. در سال ۲۰۰۴ چین هواپیماهای بدون سرنشین هارپی را به اسراییل فرستاد تا آنها را ارتقا دهد. بلافاصله امریکا خواستار مصادره این هواپیماها شد. سرانجام اسراییل این هواپیماها را مانند روز اول و بدون اعمال هیچ گونه تغییر روانه چین کرد و این موضوع باعث شد تا هم تنشی جدی میان تل آویو و واشنگتن شکل بگیرد و هم دومین بحران میان اسراییل و چین به وجود بیاید.
نفوذ منطقه ای رو به رشد چین
در طول یک دهه اخیر حضور چین در خاورمیانه گسترده تر و عمیق تر شده است. با گسترش روابط تجاری و سرمایه گذاری های پکن در منطقه در قالب پروژه جاده ابریشم جدید، اهمیت این کشور نیز روز به روز برای منطقه افزایش می یابد. نیاز پکن به واردات انرژی دلیل توجه زیاد این کشور به خاورمیانه است. اکنون چین به دلیل میزان بالای واردات انرژی بزرگ ترین شریک تجاری بسیاری از کشورهای خاورمیانه است.
این کشور علاوه بر این، سرمایه گذار بزرگی در صنعت ساخت وساز و همین طور زیرساخت هاست و این امر عمدتا از طریق پروژه احداث راه ابریشم جدید صورت می گیرد. فعالیت های اقتصادی رو به رشد این کشور با شکوفایی دیپلماسی چینی در خاورمیانه همراه بوده است. پکن در طول یک دهه اخیر قراردادهای مشارکتی مختلفی با ۱۳ کشور منطقه امضا کرده است.
اما این کشور به رغم حضور فزاینده خود در امور اقتصادی و دیپلماتیک خاورمیانه هنوز در مورد دخالت در مسائل امنیتی این منطقه دچار تردید است.
اسناد مربوط به روابط چین با کشورهای منطقه از جمله «چشم اندازها و اقدامات مربوط به ساخت جاده ابریشم اقتصادی جدید و جاده ابریشم دریایی قرن ۲۱» در سال ۲۰۱۵ و «سند چشم انداز روابط چین با کشورهای عربی» در سال ۲۰۱۶ بیشتر روی برنامه های اقتصادی و دیپلماتیک منطقه تاکید دارد تا مسائل امنیتی.
به عنوان مثال پکن بدون مداخله در روابط مخدوش ایران و عربستان سعی داشته تا رویکرد مثبتی نسبت به هر دو کشور داشته باشد. همین موضوع در مورد رویکرد چین نسبت به درگیری میان اسراییل و فلسطین نیز صدق می کند.
ظرفیت محدود نیروی دریایی چین در منطقه، تا حدی رشد کرده است. این کشور حضور خود در دریای سرخ خصوصا در جیبوتی را افزایش داده است؛ دولت چین اقدام به ایجاد یک پایگاه نظامی در یکی از بنادر این کشور کرده و سرمایه گذاری عظیمی برای ارتقای امکانات آن انجام داده است. اگرچه پکن فاصله زیادی تا تبدیل شدن به یکی از قدرت های دریایی منطقه دارد، اما منافع آن در حوزه انرژی رهبران این کشور را وادار کرده است تا ظرفیت نیروی دریایی شان در منطقه را افزایش دهند تا بعد از این کمتر نگران منافع اقتصادی خود باشند.
حتی اگر پکن اکنون خواهان چنین نقشی نباشد، خروج نیروهای امریکا از منطقه می تواند محاسبات چین را در درازمدت تغییر دهد. برای اسراییل و دیگر شرکای نزدیک واشنگتن چنین رویکردی به معنای افزایش احتمال ظهور قدرت خارجی دیگری خواهد بود که بر امور امنیتی منطقه تاثیرگذار است و نسبت به امریکا هماهنگی کمتری با منافع اسراییل دارد. با این حال، فعلا «چین خوشحال است که امریکا متحمل هزینه های منطقه می شود، در حالی که چین منافع خود را به دست می آورد.»
نگرانی صهیونیستها از تغییر هژمونی در نظام بین الملل
منافع چین و امریکا در شرایطی تامین می شود که صادرات انرژی از منطقه به شکل پیوسته و در امنیت کامل انجام شود. در حال حاضر ظرفیت تولید نفت در امریکا - حداقل تا زمانی که با توجه به قیمت نفت، صرفه اقتصادی داشته باشد - این کشور را در زمینه انرژی تا حدی مستقل کرده، اما چین به واردات نفت متکی است و همین مساله باعث شده است انرژی خاورمیانه برای چین مهم تر از امریکا باشد. چین اصلا دلش نمی خواهد درگیر مشکلات پیچیده منطقه شود و این مساله در تضاد با رویکرد فعلی پکن در قبال خاورمیانه است. با این وجود، امریکا تمایل خود به حضور نظامی در منطقه را از دست داده است و این موضوع به تدریج چین را مجبور می کند سیاست خود را مورد بازنگری قرار دهد. منافع پکن به منابع انرژی خاورمیانه گره خورده است و همین مساله سبب می شود هر گونه تغییری در شرایط ژئوپلیتیکی خاورمیانه، چین را مجبور به تغییر موضع کنونی خود کند.
با این حال، اگر چین حضور نظامی خود در خاورمیانه را گسترش دهد، در نهایت مجبور می شود در منازعات منطقه ای، یکی از طرفین را انتخاب کند. حال اگر طرف دیگر دعوا، مورد حمایت امریکا باشد، شاهد دور جدیدی از رقابت برای نفوذ در منطقه خواهیم بود. حال چالشی که برای سیاستگذاران امریکایی به وجود می آید این است که واشنگتن چگونه می تواند ضمن کاهش حضور نظامی در خاورمیانه، جلوی افزایش نفوذ چین در این منطقه را بگیرد.
به عبارت دیگر، در شرایطی که هر دو کشور به ظاهر علاقه ای به حضور در منطقه ندارند، اما رقابت میان واشنگتن و پکن مجبورشان می کند در مسائل خاورمیانه بیشتر دخالت کنند و با افزایش سرمایه گذاری و تعهدات خود در قبال کشورهای منطقه، جلوی نفوذ رقیب را بگیرند.
اگر رقابت میان دو کشور باعث افزایش مشارکت چین و امریکا در مسائل امنیتی خاورمیانه شود، فشار اصلی آن را متحدان سنتی امریکا متحمل خواهند شد. برای مثال اسراییل مجبور می شود با توجه به علاقه ای که به استفاده از چین در حوزه زیرساخت و انتقال فناوری دارد، روابط خود با امریکا را مدیریت کند.
اما انتخاب بین امریکا و چین برای اسراییل بسیار هزینه بر خواهد بود. فرصت های اقتصادی که چین در اختیار تل آویو قرار می دهد، بسیار زیاد و رو به رشد است. اما تکلیف اسراییل از دیگر بازیگران منطقه ای روشن تر است. تل آویو می داند با توجه به نیاز چین به منابع انرژی منطقه، منافع این کشور از طریق رابطه با ایران و عربستان تامین می شود و اسراییل اولویت اول پکن نیست. این امر در آینده امنیت رژیم صهیونیستی را به چالش می کشد، چراکه اگر چین مشارکت خود در امور منطقه را افزایش دهد، این روابط به ضرر اسراییل تمام می شود.
سیاستگذاران امریکایی و کارشناسان طیف های مختلف سیاسی پیش بینی می کنند متحدان چین و امریکا در سراسر جهان مجبور شوند در آینده بین این دو ابرقدرت، یکی را انتخاب کنند. بنابراین کار برای اسراییل بسیار دشوار خواهد بود، چراکه باید برای گسترش همکاری های بین المللی خود با کشورهای دیگر از جمله چین، نگرانی های جدی امریکا را نیز در این زمینه برطرف کند. این نگرانی ها محدودیت های هزینه بری را به همکاری های چین و اسراییل تحمیل می کند. در نهایت اما اسراییل می داند که پکن نمی تواند جای واشنگتن را برای این رژیم بگیرد.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده در ماه مه سفری به تل آویو داشت وی اولین مقامی بود که پس از شیوع ویروس کرونا وارد سرزمین های اشغالی می شد. برای قانونگذاران امریکایی این سفر از اهمیت ویژه ای برخوردار بود: مقابله با سرمایه گذاری چین در زیرساخت های اسراییل. گفته می شود هدف پمپئو از این سفر فشار بر بنیامین نتانیاهو و کابینه اش برای کنار گذاشتن چین از پروژه راه اندازی بزرگ ترین کارخانه آب شیرین کن منطقه بوده است. در نهایت نیز فشار واشنگتن جواب داد. البته این اولین بار نیست که امریکا از ترس پیشروی چین، در مسائل اقتصادی کلان اسراییل مداخله می کند.
جنگ قدرت میان امریکا و چین اگر با همین شدت پیش برود موجب تغییر شکل مسائل در خاورمیانه خواهد شد. دولت های منطقه پس از مواجهه با فشارهایی که در راستای تامین امنیت ملی شان متحمل می شوند، قطعا با شرایط اقتصادی و ژئوپلیتیکی جدیدی روبه رو خواهند شد. اسراییل مثال واضح این شرایط است که میان منافع اقتصادی و دیپلماتیک همکاری با چین و فشار پیوسته امریکا به منظور قطع این همکاری گیر کرده است. این نوع اقدامات متعادل کننده در سال های آتی در محاسبات امنیت ملی اسراییل و دیگر بازیگران منطقه ای اهمیت پیدا خواهد کرد.
نگرانی های امریکا در قبال سرمایه گذاری چین در اسراییل فراتر از مساله کارخانه آب شیرین کنی است. شرکت های چینی شدیدا خواستار مدیریت بندر بزرگ حیفا هستند جایی که معمولا کشتی های ناوگان ششم نیروی دریایی امریکا در آن پهلو می گیرند و این موضوع موجب اعتراض شدید مسوولان امریکایی شده است. واشنگتن همچنین نگران سرمایه گذاری آینده چین برای راه اندازی شبکه ارتباطی نسل ۵ در اسراییل است، فناوری که پکن پیش تر در بسیاری از کشورهای جهان راه اندازی کرده است. تل آویو به منظور رفع نگرانی های امریکا اقدام به تشکیل هیاتی برای ارزیابی سرمایه گذاری های خارجی کرده است اما به نظر می رسد هر چه منافع اقتصادی اسراییل بیشتر با زیرساخت های امنیتی در می آمیزد، نگرانی واشنگتن نیز بیشتر می شود.
امریکا پیش تر نیز توافق های تسلیحاتی میان اسراییل و چین را وتو کرده بود و این مساله به خوبی عمق نگرانی های واشنگتن را نشان می دهد. تل آویو و پکن در سال ۱۹۹۹ قراردادی را برای فروش سه سیستم راداری فالکن ساخت اسراییل امضا کردند. اما با وجود اینکه چین مبلغی را نیز به عنوان پیش پرداخت به اسراییل داده بود، این اتفاق با مخالفت شدید امریکا مواجه شد. حدس این موضوع ساده است که این اتفاق چه آسیب بزرگی به روابط اسراییل و چین وارد کرد. در سال ۲۰۰۴ چین هواپیماهای بدون سرنشین هارپی را به اسراییل فرستاد تا آنها را ارتقا دهد. بلافاصله امریکا خواستار مصادره این هواپیماها شد. سرانجام اسراییل این هواپیماها را مانند روز اول و بدون اعمال هیچ گونه تغییر روانه چین کرد و این موضوع باعث شد تا هم تنشی جدی میان تل آویو و واشنگتن شکل بگیرد و هم دومین بحران میان اسراییل و چین به وجود بیاید.
نفوذ منطقه ای رو به رشد چین
در طول یک دهه اخیر حضور چین در خاورمیانه گسترده تر و عمیق تر شده است. با گسترش روابط تجاری و سرمایه گذاری های پکن در منطقه در قالب پروژه جاده ابریشم جدید، اهمیت این کشور نیز روز به روز برای منطقه افزایش می یابد. نیاز پکن به واردات انرژی دلیل توجه زیاد این کشور به خاورمیانه است. اکنون چین به دلیل میزان بالای واردات انرژی بزرگ ترین شریک تجاری بسیاری از کشورهای خاورمیانه است.
این کشور علاوه بر این، سرمایه گذار بزرگی در صنعت ساخت وساز و همین طور زیرساخت هاست و این امر عمدتا از طریق پروژه احداث راه ابریشم جدید صورت می گیرد. فعالیت های اقتصادی رو به رشد این کشور با شکوفایی دیپلماسی چینی در خاورمیانه همراه بوده است. پکن در طول یک دهه اخیر قراردادهای مشارکتی مختلفی با ۱۳ کشور منطقه امضا کرده است.
اما این کشور به رغم حضور فزاینده خود در امور اقتصادی و دیپلماتیک خاورمیانه هنوز در مورد دخالت در مسائل امنیتی این منطقه دچار تردید است.
اسناد مربوط به روابط چین با کشورهای منطقه از جمله «چشم اندازها و اقدامات مربوط به ساخت جاده ابریشم اقتصادی جدید و جاده ابریشم دریایی قرن ۲۱» در سال ۲۰۱۵ و «سند چشم انداز روابط چین با کشورهای عربی» در سال ۲۰۱۶ بیشتر روی برنامه های اقتصادی و دیپلماتیک منطقه تاکید دارد تا مسائل امنیتی.
به عنوان مثال پکن بدون مداخله در روابط مخدوش ایران و عربستان سعی داشته تا رویکرد مثبتی نسبت به هر دو کشور داشته باشد. همین موضوع در مورد رویکرد چین نسبت به درگیری میان اسراییل و فلسطین نیز صدق می کند.
ظرفیت محدود نیروی دریایی چین در منطقه، تا حدی رشد کرده است. این کشور حضور خود در دریای سرخ خصوصا در جیبوتی را افزایش داده است؛ دولت چین اقدام به ایجاد یک پایگاه نظامی در یکی از بنادر این کشور کرده و سرمایه گذاری عظیمی برای ارتقای امکانات آن انجام داده است. اگرچه پکن فاصله زیادی تا تبدیل شدن به یکی از قدرت های دریایی منطقه دارد، اما منافع آن در حوزه انرژی رهبران این کشور را وادار کرده است تا ظرفیت نیروی دریایی شان در منطقه را افزایش دهند تا بعد از این کمتر نگران منافع اقتصادی خود باشند.
حتی اگر پکن اکنون خواهان چنین نقشی نباشد، خروج نیروهای امریکا از منطقه می تواند محاسبات چین را در درازمدت تغییر دهد. برای اسراییل و دیگر شرکای نزدیک واشنگتن چنین رویکردی به معنای افزایش احتمال ظهور قدرت خارجی دیگری خواهد بود که بر امور امنیتی منطقه تاثیرگذار است و نسبت به امریکا هماهنگی کمتری با منافع اسراییل دارد. با این حال، فعلا «چین خوشحال است که امریکا متحمل هزینه های منطقه می شود، در حالی که چین منافع خود را به دست می آورد.»
نگرانی صهیونیستها از تغییر هژمونی در نظام بین الملل
منافع چین و امریکا در شرایطی تامین می شود که صادرات انرژی از منطقه به شکل پیوسته و در امنیت کامل انجام شود. در حال حاضر ظرفیت تولید نفت در امریکا - حداقل تا زمانی که با توجه به قیمت نفت، صرفه اقتصادی داشته باشد - این کشور را در زمینه انرژی تا حدی مستقل کرده، اما چین به واردات نفت متکی است و همین مساله باعث شده است انرژی خاورمیانه برای چین مهم تر از امریکا باشد. چین اصلا دلش نمی خواهد درگیر مشکلات پیچیده منطقه شود و این مساله در تضاد با رویکرد فعلی پکن در قبال خاورمیانه است. با این وجود، امریکا تمایل خود به حضور نظامی در منطقه را از دست داده است و این موضوع به تدریج چین را مجبور می کند سیاست خود را مورد بازنگری قرار دهد. منافع پکن به منابع انرژی خاورمیانه گره خورده است و همین مساله سبب می شود هر گونه تغییری در شرایط ژئوپلیتیکی خاورمیانه، چین را مجبور به تغییر موضع کنونی خود کند.
با این حال، اگر چین حضور نظامی خود در خاورمیانه را گسترش دهد، در نهایت مجبور می شود در منازعات منطقه ای، یکی از طرفین را انتخاب کند. حال اگر طرف دیگر دعوا، مورد حمایت امریکا باشد، شاهد دور جدیدی از رقابت برای نفوذ در منطقه خواهیم بود. حال چالشی که برای سیاستگذاران امریکایی به وجود می آید این است که واشنگتن چگونه می تواند ضمن کاهش حضور نظامی در خاورمیانه، جلوی افزایش نفوذ چین در این منطقه را بگیرد.
به عبارت دیگر، در شرایطی که هر دو کشور به ظاهر علاقه ای به حضور در منطقه ندارند، اما رقابت میان واشنگتن و پکن مجبورشان می کند در مسائل خاورمیانه بیشتر دخالت کنند و با افزایش سرمایه گذاری و تعهدات خود در قبال کشورهای منطقه، جلوی نفوذ رقیب را بگیرند.
اگر رقابت میان دو کشور باعث افزایش مشارکت چین و امریکا در مسائل امنیتی خاورمیانه شود، فشار اصلی آن را متحدان سنتی امریکا متحمل خواهند شد. برای مثال اسراییل مجبور می شود با توجه به علاقه ای که به استفاده از چین در حوزه زیرساخت و انتقال فناوری دارد، روابط خود با امریکا را مدیریت کند.
اما انتخاب بین امریکا و چین برای اسراییل بسیار هزینه بر خواهد بود. فرصت های اقتصادی که چین در اختیار تل آویو قرار می دهد، بسیار زیاد و رو به رشد است. اما تکلیف اسراییل از دیگر بازیگران منطقه ای روشن تر است. تل آویو می داند با توجه به نیاز چین به منابع انرژی منطقه، منافع این کشور از طریق رابطه با ایران و عربستان تامین می شود و اسراییل اولویت اول پکن نیست. این امر در آینده امنیت رژیم صهیونیستی را به چالش می کشد، چراکه اگر چین مشارکت خود در امور منطقه را افزایش دهد، این روابط به ضرر اسراییل تمام می شود.
سیاستگذاران امریکایی و کارشناسان طیف های مختلف سیاسی پیش بینی می کنند متحدان چین و امریکا در سراسر جهان مجبور شوند در آینده بین این دو ابرقدرت، یکی را انتخاب کنند. بنابراین کار برای اسراییل بسیار دشوار خواهد بود، چراکه باید برای گسترش همکاری های بین المللی خود با کشورهای دیگر از جمله چین، نگرانی های جدی امریکا را نیز در این زمینه برطرف کند. این نگرانی ها محدودیت های هزینه بری را به همکاری های چین و اسراییل تحمیل می کند. در نهایت اما اسراییل می داند که پکن نمی تواند جای واشنگتن را برای این رژیم بگیرد.
