در وقت تنفسی که در میانه ایراد نطق‌ها به نمایندگان مجلس خبرگان داده شد بعضی نمایندگان مجلس و شخصیت‌های سیاسی سراغ خبرگان رهبری می‌آیند تا نظرات مطلوب خود را با آنها در میان بگذارند؛ در این میان یک درخواست بیش از بقیه تعجب‌برانگیز است.
شهدای ایران: کتاب «سند انتخاب» روایتی جامع از برگزیدن رهبری انقلاب اسلامی پس از امام خمینی (ره) است که به همت مرکز اسناد انقلاب اسلامی و با حضور آیت‌الله محسن مجتهدی شبستری و حجج اسلام غلامرضا مصباحی مقدم و روح‌الله حسینیان در کتابخانه عمومی پارک شهر تهران رونمایی شد.
این کتاب با تکیه بر مشروح مذاکرات مجلس خبرگان رهبری در 14 خرداد و 15 مرداد سال 68، خاطرات منتشر نشده برخی از اعضای این مجلس و نیز اسناد دیداری و شنیداری مربوط به آن رخداد تاریخی نگاشته شده است.
در بخش‌های مختلف کتاب «سند انتخاب» روایت‌های جالبی درباره نظرات و رایزنی‌های افراد و گروه‌های مختلف پیرامون رهبری آینده نظام بعد از رحلت امام خمینی به چشم می‌خورد. در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: "در روز 14 خرداد 1368، در وقت تنفسی که در میانه ایراد نطق‌ها به نمایندگان مجلس خبرگان داده شد، فرصتی فراهم آمد تا با توجه به آنچه تا آن لحظه در مجلس بیان شد، خبرگان به رایزنی و گفت‌وگو بپردازند. روایت‌های تاریخی نیز حاکی از همین رایزنی‌های پیوسته و متعدد است. با این حال آنچه در تبیین وقایع و رویدادهای این برهه از اجلاسیه چهاردهم خرداد قابل توجه است، دو نکته می‌باشد: نخست اینکه خبرگان از حضور بعضی نمایندگان مجلس و دیگر شخصیت‌های سیاسی در اتاق فرمانِ تصویربرداری اجلاسیه و اطراف صحن مجلس مطلع شدند که مذاکرات محرمانه خبرگان را به‌آسانی تماشا می‌کردند. این نمایندگان، در این وقت تنفس به سراغ خبرگان رهبری می‌آیند تا نظرات مطلوب خود را با آنها در میان بگذارند:
منهاج دشتی می‌گوید:«من آمدم مجلس قسمت پایین آنجا که جلسه خبرگان را ضبط می‌کردند، دیدم عده‌ای از نماینده‌ها آنجا هستند، ما فکر می‌کردیم که صحبت‌ها محرمانه است، دیدم اینها دارند آنجا صحبت‌ها را می‌شنوند. می‌شنیدند و جمعیت زیادی جمع شده بود که آنجا همه از طریق تلویزیون مدار بسته نگاه می‌کردند. بعد خیلی از من خواستند که من هم صحبت کنم که رهبری را به مراجع ندهند... فؤاد کریمی بود که با من تا درِ مجلس آمد بعد هم بعد از صحبت من چند تا دیگر از نماینده‌های مجلس هم از من عذرخواهی و تشکر کردند. گفتند در ذهن‌شان این‌گونه بوده که خیلی آخوندها دگم هستند ... البته آقای فؤاد کریمی رو کرد به من گفت برو که رهبری را واگذار می‌کنند به مراجع.»
دلیل دسترسی این نمایندگان مجلس به اتاق فرمان تصویربرداری اجلاسیه احتمالاًً آشنایی آنها با مسئولان بخش مربوطه و به طور کلی برگزاری اجلاسیه در محل مجلس شورای اسلامی بوده است. با این وجود نکته جالبی که از سخنان آقای دشتی دریافت می‌شود، نگرانی برخی از نمایندگان مجلس از رهبری مراجع است. فؤاد کریمی از نمایندگان چپ‌گرای مجلس بود که بعداً به عضویت تشکل مجمع نیروهای خط امام به ریاست سیدهادی خامنه‌ای درآمد.
خاطره دیگری که از این مقطع از اجلاسیه قابل توجه است را سیدعلی‌اصغر دستغیب، درباره خود آقای هادی خامنه‌ای بیان کرده است. این روایت تاریخی افزون بر اینکه بخشی از فضای حاکم بر اجلاسیه در این وقت تنفس را توصیف می‌کند، اطلاعات تکمیلی روشن‌تری را درباره انگاره‌ها و کمال‌مطلوب‌های جناح چپ برای رهبری آینده نظام در اختیار قرار می‌دهد:
سیدعلی‌اصغر دستغیب به یاد می‌آورد: «یک جا که خوب در ذهنم است چند نفر آمدند با چند نفر از ما وارد بحث شدند. [من این صحنه را خیلی خوب یادم است. ما یک عده بودیم یک گوشه مجلس بودیم که اینها آمدند توی سینه ما.] یکی از آنها آقای حاج سیدهادی خامنه‌ای بود. معلوم بود دقیقاً موضع آقایان این است که رهبری شورایی باشد ولی شورایی به نحوی نباشد که آقا یعنی مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فائق باشند. یعنی ایشان شخصیت شاخص آن شورا نباشد. این مطلب را خیلی خوب یادم است فکر هم نمی‌کنم کسی این خاطره را گفته باشد. اگر هم گفته‌اند جزء همین مجموعه بودند. من این صحنه را در زمان تنفس دیدم. چند نفر بودند که شاخص آنها آقای حاج سید هادی بود. ما هم چند نفر بودیم که ایستاده بودیم و اینها آمدند. چند نفر همراه او بودند که یادم نیست. ولی ایشان را خوب یادم است. من اصلاً در تعجب بودم. تا آن زمان هم زیاد نمی‌دانستم تفاوت رأی به این شکل بین ایشان و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای باشد. می‌دانستم زیاد همراه نیستند، ولی اینکه تصریح کنند اگر فلانی و فلانی و فلانی باشند، آقای خامنه‌ای فائق نباشند، برایم عجیب بود... همین آقای سید هادی استدلال می‌کرد یادم است با انگشت‌هایش اشاره می‌کرد، بعد از این همه مدت این صحنه در ذهنم مانده، استدلالش را یادم نیست ولی شاکله‌اش را یادم است که چه بود. ایشان می‌گفت اگر فلانی و فلانی و فلانی و آقا باشند، در حقیقت تصمیم‌گیرنده ایشان است. شما طوری باید بچینید که تصمیم‌گیری با ایشان نباشد. یعنی تصمیم‌گیری در شورا به سمت ایشان نرود. این نکته برای من خیلی عجیب بود. البته مسئله این است که ما زیاد اهمیت به حرف‌هایشان نمی‌دادیم و این حرف ایشان روی ما تأثیری نداشت. برای دیگران هم همین‌طور بود.»
چنانچه مشخص است، توصیه سیدهادی خامنه‌ای به خبرگان رهبری، دقیقاً مطابق مدل رهبری پیشنهادی است که همان موقع در تحلیل مقالات روزنامه اطلاعات به چشم می‌خورد. این روزنامه، در حدفاصل عزل آیت‌الله منتظری از قائم مقامی رهبری و بعد هم رحلت امام، مدل مطلوبِ ممکنِ رهبری را ایجاد یک شورای رهبری با ریاست حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی می‌دانست. بنابراین، این روایت تاریخی، مؤید دیگری است بر این انگاره که رهبری شوراییِ فقهای سیاستمدار، به ریاست فردی غیر از آیت‌الله خامنه‌ای، گزینه مطلوب جناح چپ برای رهبری پس از امام بوده است.
این کتاب با تکیه بر مشروح مذاکرات مجلس خبرگان رهبری در 14 خرداد و 15 مرداد سال 68، خاطرات منتشر نشده برخی از اعضای این مجلس و نیز اسناد دیداری و شنیداری مربوط به آن رخداد تاریخی نگاشته شده است.
در بخش‌های مختلف کتاب «سند انتخاب» روایت‌های جالبی درباره نظرات و رایزنی‌های افراد و گروه‌های مختلف پیرامون رهبری آینده نظام بعد از رحلت امام خمینی به چشم می‌خورد. در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: "در روز 14 خرداد 1368، در وقت تنفسی که در میانه ایراد نطق‌ها به نمایندگان مجلس خبرگان داده شد، فرصتی فراهم آمد تا با توجه به آنچه تا آن لحظه در مجلس بیان شد، خبرگان به رایزنی و گفت‌وگو بپردازند. روایت‌های تاریخی نیز حاکی از همین رایزنی‌های پیوسته و متعدد است. با این حال آنچه در تبیین وقایع و رویدادهای این برهه از اجلاسیه چهاردهم خرداد قابل توجه است، دو نکته می‌باشد: نخست اینکه خبرگان از حضور بعضی نمایندگان مجلس و دیگر شخصیت‌های سیاسی در اتاق فرمانِ تصویربرداری اجلاسیه و اطراف صحن مجلس مطلع شدند که مذاکرات محرمانه خبرگان را به‌آسانی تماشا می‌کردند. این نمایندگان، در این وقت تنفس به سراغ خبرگان رهبری می‌آیند تا نظرات مطلوب خود را با آنها در میان بگذارند:
منهاج دشتی می‌گوید:«من آمدم مجلس قسمت پایین آنجا که جلسه خبرگان را ضبط می‌کردند، دیدم عده‌ای از نماینده‌ها آنجا هستند، ما فکر می‌کردیم که صحبت‌ها محرمانه است، دیدم اینها دارند آنجا صحبت‌ها را می‌شنوند. می‌شنیدند و جمعیت زیادی جمع شده بود که آنجا همه از طریق تلویزیون مدار بسته نگاه می‌کردند. بعد خیلی از من خواستند که من هم صحبت کنم که رهبری را به مراجع ندهند... فؤاد کریمی بود که با من تا درِ مجلس آمد بعد هم بعد از صحبت من چند تا دیگر از نماینده‌های مجلس هم از من عذرخواهی و تشکر کردند. گفتند در ذهن‌شان این‌گونه بوده که خیلی آخوندها دگم هستند ... البته آقای فؤاد کریمی رو کرد به من گفت برو که رهبری را واگذار می‌کنند به مراجع.»
دلیل دسترسی این نمایندگان مجلس به اتاق فرمان تصویربرداری اجلاسیه احتمالاًً آشنایی آنها با مسئولان بخش مربوطه و به طور کلی برگزاری اجلاسیه در محل مجلس شورای اسلامی بوده است. با این وجود نکته جالبی که از سخنان آقای دشتی دریافت می‌شود، نگرانی برخی از نمایندگان مجلس از رهبری مراجع است. فؤاد کریمی از نمایندگان چپ‌گرای مجلس بود که بعداً به عضویت تشکل مجمع نیروهای خط امام به ریاست سیدهادی خامنه‌ای درآمد.
خاطره دیگری که از این مقطع از اجلاسیه قابل توجه است را سیدعلی‌اصغر دستغیب، درباره خود آقای هادی خامنه‌ای بیان کرده است. این روایت تاریخی افزون بر اینکه بخشی از فضای حاکم بر اجلاسیه در این وقت تنفس را توصیف می‌کند، اطلاعات تکمیلی روشن‌تری را درباره انگاره‌ها و کمال‌مطلوب‌های جناح چپ برای رهبری آینده نظام در اختیار قرار می‌دهد:
سیدعلی‌اصغر دستغیب به یاد می‌آورد: «یک جا که خوب در ذهنم است چند نفر آمدند با چند نفر از ما وارد بحث شدند. [من این صحنه را خیلی خوب یادم است. ما یک عده بودیم یک گوشه مجلس بودیم که اینها آمدند توی سینه ما.] یکی از آنها آقای حاج سیدهادی خامنه‌ای بود. معلوم بود دقیقاً موضع آقایان این است که رهبری شورایی باشد ولی شورایی به نحوی نباشد که آقا یعنی مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فائق باشند. یعنی ایشان شخصیت شاخص آن شورا نباشد. این مطلب را خیلی خوب یادم است فکر هم نمی‌کنم کسی این خاطره را گفته باشد. اگر هم گفته‌اند جزء همین مجموعه بودند. من این صحنه را در زمان تنفس دیدم. چند نفر بودند که شاخص آنها آقای حاج سید هادی بود. ما هم چند نفر بودیم که ایستاده بودیم و اینها آمدند. چند نفر همراه او بودند که یادم نیست. ولی ایشان را خوب یادم است. من اصلاً در تعجب بودم. تا آن زمان هم زیاد نمی‌دانستم تفاوت رأی به این شکل بین ایشان و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای باشد. می‌دانستم زیاد همراه نیستند، ولی اینکه تصریح کنند اگر فلانی و فلانی و فلانی باشند، آقای خامنه‌ای فائق نباشند، برایم عجیب بود... همین آقای سید هادی استدلال می‌کرد یادم است با انگشت‌هایش اشاره می‌کرد، بعد از این همه مدت این صحنه در ذهنم مانده، استدلالش را یادم نیست ولی شاکله‌اش را یادم است که چه بود. ایشان می‌گفت اگر فلانی و فلانی و فلانی و آقا باشند، در حقیقت تصمیم‌گیرنده ایشان است. شما طوری باید بچینید که تصمیم‌گیری با ایشان نباشد. یعنی تصمیم‌گیری در شورا به سمت ایشان نرود. این نکته برای من خیلی عجیب بود. البته مسئله این است که ما زیاد اهمیت به حرف‌هایشان نمی‌دادیم و این حرف ایشان روی ما تأثیری نداشت. برای دیگران هم همین‌طور بود.»
چنانچه مشخص است، توصیه سیدهادی خامنه‌ای به خبرگان رهبری، دقیقاً مطابق مدل رهبری پیشنهادی است که همان موقع در تحلیل مقالات روزنامه اطلاعات به چشم می‌خورد. این روزنامه، در حدفاصل عزل آیت‌الله منتظری از قائم مقامی رهبری و بعد هم رحلت امام، مدل مطلوبِ ممکنِ رهبری را ایجاد یک شورای رهبری با ریاست حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی می‌دانست. بنابراین، این روایت تاریخی، مؤید دیگری است بر این انگاره که رهبری شوراییِ فقهای سیاستمدار، به ریاست فردی غیر از آیت‌الله خامنه‌ای، گزینه مطلوب جناح چپ برای رهبری پس از امام بوده است.
