در عملیات بیت‌المقدس با کار مشترک و گروهی فرماندهی پدافند هوایی و پایگاه‌های شکاری هوایی تعداد ۹۳۱ سورتی پوشش هوایی و مراقبت مسلحانه و اسکرامبل توسط خلبانان «اف-۱۴»، «اف-۴» و «اف-۵» انجام شد.
شهدای ایران: سرهنگ قاسم اکبری به مناسبت سالگرد شروع عملیات بیت‌المقدس در مطلبی به نقش نیروی هوایی در این عملیات پرداخت. در بخش اول این گزارش به چگونگی انجام عملیات و طرح‌ریزی آن اشاره شد. حال در ادامه بخش دوم این مطلب را می‌خوانید.
اطلاعات عملیاتی و هشدار اولیه
«در این بخش کنترل آسمان منطقه عملیات و کسب اطلاعات راداری بر عهده گردان‌های راداری سربندر، اهواز، بهبهان و دزفول بود.
در بخش تهیه اطلاعات تصویری، عکس هوایی از ۱۵ روز پیش از آغاز عملیات بنا به درخواست قرارگاه کربلا باید تهیه می‌شد که این کار انجام شده بود.
هواپیمای خفاش (هواپیمایی با تجهیزات خاص جهت جمع‌آوری اطلاعات) نیز که به جمع‌آوری اطلاعات رادیویی و دریافت سیگنال‌های راداری و شناسایی الکترونیکی می‌پرداخت از یک هفته پیش از «روز- ر» در این عملیات کار خود را شروع کرده بود.
پشتیبانی رزمی
۱-در این بخش گروه‌های پدافند هوایی در پایگاه‌های سوم، چهارم، پنجم، ششم شکاری به‌صورت فعال کار می‌کردند تا مبادا دشمن به شکل غافلگیرانه باندهای پروازی و شیلترها و پناهگاه‌های هواپیماها را بمباران کند و مانع انجام عملیات هوایی شود.
۲- رادارهای آتشبارهای موشکی زمین به هوای «هاوک» در مناطق عملیاتی در غرب شوش به نام‌های سایت کوثر و تبوک، به جنوب غربی اهواز گسترش داده شد.
خدمات پشتیبانی رزمی
خلبانان هواپیماهای ترابری «بوئینگ-۷۰۷»، «بوئینگ-۷۴۷»، «هرکولس (-C۱۳۰)» و «فرندشیپ (۲۷-F)» باید نیروهای نظامی و مردمی را از اقصی نقاط کشور به فرودگاه‌های اهواز، امیدیه و دزفول می‌رساندند تا به قرارگاه‌ها و خطوط مقدم اعزام شوند. این کار شبانه‌روزی انجام می‌شد. خلبانان هواپیماهای سوخت‌رسان «بوئینگ-۷۰۷» و «بوئینگ-۷۴۷» نیز در تمام طول روز در شمال‌غرب دزفول و در شمال امیدیه پرواز می‌کردند تا هواپیماهای جنگنده رهگیر «اف-۱۴» و «اف-۴» از آن‌ها سوخت دریافت دارند تا سرعت در کار و پشتیبانی افزایش یابد.
علاوه بر این ماموریت، پشتیبانی‌های دیگری که نیروی هوایی در اختیار قرارگاه کربلا قرار داد عبارت بودند از:
۱. عکسبرداری هوایی بنا به درخواست
۲. پوشش هوایی منطقه تا پایان عملیات
۳. حمل آماد، جا به جایی نیرو، تخلیه مجروح روزانه ۱۲ سورتی با هواپیماهای (سی ۱۳۰)
۴. حمل نیرو از نقاط مختلف کشور به خوزستان با هواپیماهای ترابری سنگین جامبوجت ۷۴۷ و ۷۰۷
نیروی هوایی با تشکیل قرارگاه ویژه هوایی به فرماندهی مرحوم سرهنگ خلبان «بهرام هوشیار» در دزفول به منظور هماهنگی هر چه بهتر و سریعتر اجرای پشتیبانی‌های هوایی اقدام کرد و پایگاه‌های چهارم و پنجم (دزفول - امیدیه) نقش فعال و ارزنده‌ای را در انجام پشتیبانی‌های نزدیک هوایی از این عملیات ایفاء کزدند.
عملکرد کلی نیروی هوایی در عملیات بیت المقدس
در عملیات بیت‌المقدس با کار مشترک و گروهی فرماندهی پدافند هوایی و پایگاه‌های شکاری هوایی تعداد ۹۳۱ سورتی پوشش هوایی و مراقبت مسلحانه و اسکرامبل توسط خلبانان هواپیماهای «اف-۱۴»، «اف-۴» و «اف-۵» انجام شد.
در طول عملیات ۱۳۰ سورتی پرواز بمباران و پشتیبانی نزدیک هوایی و ۲۲ سورتی عکسبرداری هوایی انجام شد.
دو هزار و ۴۹۴ سورتی پرواز سوخت‌رسانی و ترابری هوایی، حمل مجروح و تجهیزات و رزمندگان توسط هواپیماهای C-۱۳۰، بوئینگ ۷۰۷ و ۷۴۷ و اف-۲۷ صورت گرفت. جمع مهمات مصرف شده به طور متوسط ۲۰۰ تن به استثنای موشک‌های هوا به هوا و هوا به زمین بود.
پایگاه‌های هوایی دزفول، همدان، بوشهر، مهرآباد تهران، اصفهان، شیراز و امیدیه با انواع هواپیماها و گروه‌های پدافندی کار پشتیبانی از این عملیات را به خوبی انجام دادند.
نیروی هوایی از ۱۵ روز به آغاز عملیات و تا ۱۰ روز بعد از خاتمه عملیات به انجام ماموریت‌های محوله هوایی پرداخت.
اقدامات ویژه و سرنوشت‌ساز
بر اساس ماموریتی که در عملیات بیت‌المقدس برای نیروی هوایی تعریف شده بود، کار شناسایی و عکسبرداری هم مثل همیشه از وظایف این نیرو بود. در یکی از ماموریت‌های شناسایی بر فراز خرمشهر، در هنگام عکسبرداری با هواپیمای آر اف ۴ خلبان متوجه یک پل غوطه‌ور در آب که تقریبا یک متر زیر آب بود، می‌شود و به مسئولین نیروی هوایی اطلاع داده می‌شود. این پل شناور، مسیر تدارکاتی نیروهای عراقی در خرمشهر و امید اصلی آن‌ها برای جابجایی نیروها و تجهیزات کمکی محسوب می‌شد. با توجه به اهمیت حیاتی این پل، تصمیم بر انهدام آن گرفته شد.
در تاریخ ۱۷ اردیبهشت سال ۶۱ سرهنگ دوم خلبان «محمود اسکندری» و ستوان یکم خلبان «اکبر زمانی پلی» که توسط مزدوران عراقی روی اروندرود ساخته شده بود و برای پشتیبانی لشکر ۱۱ ارتش عراق در خرمشهر استفاده می‌شد، با یک حمله بسیار دقیق منهدم کردند و در نتیجه آن ده‌ها هزار نفر از نیروهای عراقی به اسارت رزمندگان ایرانی در آمدند. به قول یک از فرماندهان عراقی، همه چیز داشت خوب پیش می‌رفت تا سر و کله آن فانتوم ایرانی پیدا شد. مرحوم سرتیپ خلبان محمود اسکندری از خلبانان سرشناس و زبده فانتوم در نیروی هوایی بود که حماسه‌های فراوانی را در کارنامه پرافتخار خدمتی خود به ثبت رسانده است.
یکی از کارهای بزرگ و ویژه نیروی هوایی در پشتیبانی هوایی از عملیات بیت‌المقدس در شب ۱۹ اردیبهشت سال ۶۱ اتفاق افتاد. نیروی هوایی با استفاده از هواپیماهای بویینگ ۷۴۷ (جامبوجت) ظرف یک شب شش هزار نفر از نیروهای رزمنده بسیجی را از مشهد به پایگاه امیدیه در استان خوزستان ترابری و جابجا کرد.
در عملیات بیت‌المقدس جمعاً چهار فروند هواپیمای اف-۴ خودی مورد اصابت دشمن قرار گرفت. حدود ۵۵ فروند هواپیماهای دشمن توسط سیستم‌های پدافند هوایی ایران ساقط شد. از آنجایی که بی‌گمان پیروزی‌های بزرگ، آفت‌های بزرگی نیز به دنبال دارد و امام خمینی (ره) به خوبی پیش‌بینی این آفت‌ها را کرده بودند، فتح خرمشهر را هدیه خداوند دانستند تا نسل حاضر و نسل‌های آینده بدانند، فقط خداوند است که رهبر این پیروزی بزرگ بود.
رهبر کبیر و معمار انقلاب اسلامی حضرت امام (ره) فرمودند: «خرمشهر را خدا آزاد کرد» و «فتح خرمشهر، فتح خاک نیست بلکه به حقیقت فتح ارزش‌های اسلامی می‌باشد».
به دنبال متلاشی شدن سازمان رزمی و کاهش توان نیروهای نظامی دشمن در عملیات بیت‌المقدس، رژیم بعثی صدام برای نجات خود مذبوحانه دست به تلاش‌های سیاسی زد و بطور عجولانه درخواست تشکیل اجلاس شورای همکاری کشورهای خلیج فارس را نمود از کشورهای عرب منطقه درخواست کمک کرد. همچنین بدنبال تجاوز رژیم غاصب صهیونیستی به جنوب لبنان، صدام ادعا کرد که نیروهایش را از مناطق اشغالی ایران خارج می‌کند و با اسرائیل مبارزه می‌کند که این فقط جنبه تبلیغاتی داشت و عملی نشد. همچنین درخواست تشکیل اجلاس سران غیر متعدها در بغداد را در سر می‌پروراند که ایران با یک عملیات هوایی با نام H-۳ با فرماندهی شهید عباس دوران آن را برهم زد.
در راه حصول به این اهداف و پیروزی‌ها در عملیات بیت‌المقدس، شهدای گرانقدری همچون شهیدان خلبان جهانگیر انقطاع – حسن طالب مهر- علی امجدیان و ... تقدیم انقلاب اسلامی شد.
در پایان یاد و خاطره این شهیدان و سایر شهدای عملیات غرور آفرین بیت‌المقدس و هشت سال دفاع مقدس را گرامی می‌داریم؛ و امیدواریم که رهروان صدیق و شایسته‌ای برای آنان باشیم. ان‌شاءالله
اطلاعات عملیاتی و هشدار اولیه
«در این بخش کنترل آسمان منطقه عملیات و کسب اطلاعات راداری بر عهده گردان‌های راداری سربندر، اهواز، بهبهان و دزفول بود.
در بخش تهیه اطلاعات تصویری، عکس هوایی از ۱۵ روز پیش از آغاز عملیات بنا به درخواست قرارگاه کربلا باید تهیه می‌شد که این کار انجام شده بود.
هواپیمای خفاش (هواپیمایی با تجهیزات خاص جهت جمع‌آوری اطلاعات) نیز که به جمع‌آوری اطلاعات رادیویی و دریافت سیگنال‌های راداری و شناسایی الکترونیکی می‌پرداخت از یک هفته پیش از «روز- ر» در این عملیات کار خود را شروع کرده بود.
پشتیبانی رزمی
۱-در این بخش گروه‌های پدافند هوایی در پایگاه‌های سوم، چهارم، پنجم، ششم شکاری به‌صورت فعال کار می‌کردند تا مبادا دشمن به شکل غافلگیرانه باندهای پروازی و شیلترها و پناهگاه‌های هواپیماها را بمباران کند و مانع انجام عملیات هوایی شود.
۲- رادارهای آتشبارهای موشکی زمین به هوای «هاوک» در مناطق عملیاتی در غرب شوش به نام‌های سایت کوثر و تبوک، به جنوب غربی اهواز گسترش داده شد.
خدمات پشتیبانی رزمی
خلبانان هواپیماهای ترابری «بوئینگ-۷۰۷»، «بوئینگ-۷۴۷»، «هرکولس (-C۱۳۰)» و «فرندشیپ (۲۷-F)» باید نیروهای نظامی و مردمی را از اقصی نقاط کشور به فرودگاه‌های اهواز، امیدیه و دزفول می‌رساندند تا به قرارگاه‌ها و خطوط مقدم اعزام شوند. این کار شبانه‌روزی انجام می‌شد. خلبانان هواپیماهای سوخت‌رسان «بوئینگ-۷۰۷» و «بوئینگ-۷۴۷» نیز در تمام طول روز در شمال‌غرب دزفول و در شمال امیدیه پرواز می‌کردند تا هواپیماهای جنگنده رهگیر «اف-۱۴» و «اف-۴» از آن‌ها سوخت دریافت دارند تا سرعت در کار و پشتیبانی افزایش یابد.
علاوه بر این ماموریت، پشتیبانی‌های دیگری که نیروی هوایی در اختیار قرارگاه کربلا قرار داد عبارت بودند از:
۱. عکسبرداری هوایی بنا به درخواست
۲. پوشش هوایی منطقه تا پایان عملیات
۳. حمل آماد، جا به جایی نیرو، تخلیه مجروح روزانه ۱۲ سورتی با هواپیماهای (سی ۱۳۰)
۴. حمل نیرو از نقاط مختلف کشور به خوزستان با هواپیماهای ترابری سنگین جامبوجت ۷۴۷ و ۷۰۷
نیروی هوایی با تشکیل قرارگاه ویژه هوایی به فرماندهی مرحوم سرهنگ خلبان «بهرام هوشیار» در دزفول به منظور هماهنگی هر چه بهتر و سریعتر اجرای پشتیبانی‌های هوایی اقدام کرد و پایگاه‌های چهارم و پنجم (دزفول - امیدیه) نقش فعال و ارزنده‌ای را در انجام پشتیبانی‌های نزدیک هوایی از این عملیات ایفاء کزدند.
عملکرد کلی نیروی هوایی در عملیات بیت المقدس
در عملیات بیت‌المقدس با کار مشترک و گروهی فرماندهی پدافند هوایی و پایگاه‌های شکاری هوایی تعداد ۹۳۱ سورتی پوشش هوایی و مراقبت مسلحانه و اسکرامبل توسط خلبانان هواپیماهای «اف-۱۴»، «اف-۴» و «اف-۵» انجام شد.
در طول عملیات ۱۳۰ سورتی پرواز بمباران و پشتیبانی نزدیک هوایی و ۲۲ سورتی عکسبرداری هوایی انجام شد.
دو هزار و ۴۹۴ سورتی پرواز سوخت‌رسانی و ترابری هوایی، حمل مجروح و تجهیزات و رزمندگان توسط هواپیماهای C-۱۳۰، بوئینگ ۷۰۷ و ۷۴۷ و اف-۲۷ صورت گرفت. جمع مهمات مصرف شده به طور متوسط ۲۰۰ تن به استثنای موشک‌های هوا به هوا و هوا به زمین بود.
پایگاه‌های هوایی دزفول، همدان، بوشهر، مهرآباد تهران، اصفهان، شیراز و امیدیه با انواع هواپیماها و گروه‌های پدافندی کار پشتیبانی از این عملیات را به خوبی انجام دادند.
نیروی هوایی از ۱۵ روز به آغاز عملیات و تا ۱۰ روز بعد از خاتمه عملیات به انجام ماموریت‌های محوله هوایی پرداخت.
اقدامات ویژه و سرنوشت‌ساز
بر اساس ماموریتی که در عملیات بیت‌المقدس برای نیروی هوایی تعریف شده بود، کار شناسایی و عکسبرداری هم مثل همیشه از وظایف این نیرو بود. در یکی از ماموریت‌های شناسایی بر فراز خرمشهر، در هنگام عکسبرداری با هواپیمای آر اف ۴ خلبان متوجه یک پل غوطه‌ور در آب که تقریبا یک متر زیر آب بود، می‌شود و به مسئولین نیروی هوایی اطلاع داده می‌شود. این پل شناور، مسیر تدارکاتی نیروهای عراقی در خرمشهر و امید اصلی آن‌ها برای جابجایی نیروها و تجهیزات کمکی محسوب می‌شد. با توجه به اهمیت حیاتی این پل، تصمیم بر انهدام آن گرفته شد.
در تاریخ ۱۷ اردیبهشت سال ۶۱ سرهنگ دوم خلبان «محمود اسکندری» و ستوان یکم خلبان «اکبر زمانی پلی» که توسط مزدوران عراقی روی اروندرود ساخته شده بود و برای پشتیبانی لشکر ۱۱ ارتش عراق در خرمشهر استفاده می‌شد، با یک حمله بسیار دقیق منهدم کردند و در نتیجه آن ده‌ها هزار نفر از نیروهای عراقی به اسارت رزمندگان ایرانی در آمدند. به قول یک از فرماندهان عراقی، همه چیز داشت خوب پیش می‌رفت تا سر و کله آن فانتوم ایرانی پیدا شد. مرحوم سرتیپ خلبان محمود اسکندری از خلبانان سرشناس و زبده فانتوم در نیروی هوایی بود که حماسه‌های فراوانی را در کارنامه پرافتخار خدمتی خود به ثبت رسانده است.
یکی از کارهای بزرگ و ویژه نیروی هوایی در پشتیبانی هوایی از عملیات بیت‌المقدس در شب ۱۹ اردیبهشت سال ۶۱ اتفاق افتاد. نیروی هوایی با استفاده از هواپیماهای بویینگ ۷۴۷ (جامبوجت) ظرف یک شب شش هزار نفر از نیروهای رزمنده بسیجی را از مشهد به پایگاه امیدیه در استان خوزستان ترابری و جابجا کرد.
در عملیات بیت‌المقدس جمعاً چهار فروند هواپیمای اف-۴ خودی مورد اصابت دشمن قرار گرفت. حدود ۵۵ فروند هواپیماهای دشمن توسط سیستم‌های پدافند هوایی ایران ساقط شد. از آنجایی که بی‌گمان پیروزی‌های بزرگ، آفت‌های بزرگی نیز به دنبال دارد و امام خمینی (ره) به خوبی پیش‌بینی این آفت‌ها را کرده بودند، فتح خرمشهر را هدیه خداوند دانستند تا نسل حاضر و نسل‌های آینده بدانند، فقط خداوند است که رهبر این پیروزی بزرگ بود.
رهبر کبیر و معمار انقلاب اسلامی حضرت امام (ره) فرمودند: «خرمشهر را خدا آزاد کرد» و «فتح خرمشهر، فتح خاک نیست بلکه به حقیقت فتح ارزش‌های اسلامی می‌باشد».
به دنبال متلاشی شدن سازمان رزمی و کاهش توان نیروهای نظامی دشمن در عملیات بیت‌المقدس، رژیم بعثی صدام برای نجات خود مذبوحانه دست به تلاش‌های سیاسی زد و بطور عجولانه درخواست تشکیل اجلاس شورای همکاری کشورهای خلیج فارس را نمود از کشورهای عرب منطقه درخواست کمک کرد. همچنین بدنبال تجاوز رژیم غاصب صهیونیستی به جنوب لبنان، صدام ادعا کرد که نیروهایش را از مناطق اشغالی ایران خارج می‌کند و با اسرائیل مبارزه می‌کند که این فقط جنبه تبلیغاتی داشت و عملی نشد. همچنین درخواست تشکیل اجلاس سران غیر متعدها در بغداد را در سر می‌پروراند که ایران با یک عملیات هوایی با نام H-۳ با فرماندهی شهید عباس دوران آن را برهم زد.
در راه حصول به این اهداف و پیروزی‌ها در عملیات بیت‌المقدس، شهدای گرانقدری همچون شهیدان خلبان جهانگیر انقطاع – حسن طالب مهر- علی امجدیان و ... تقدیم انقلاب اسلامی شد.
در پایان یاد و خاطره این شهیدان و سایر شهدای عملیات غرور آفرین بیت‌المقدس و هشت سال دفاع مقدس را گرامی می‌داریم؛ و امیدواریم که رهروان صدیق و شایسته‌ای برای آنان باشیم. ان‌شاءالله
