شهدای ایران: برنامه مناسبتی «باغ رمضان» عنوان جُنگی شبانه است که با حضور هنرمندان و ورزشکاران و تهییج مردم در امر خداپسندانه کمک به مستمندان و ایتام سال‌های متمادی تهیه و تولید و  هر سال از شبکه سوم سیما پخش می‌شد و شمار فراوانی از مخاطبان در محل اصلی ضبط برنامه آنرا همراهی می‌کردند.

این برنامه امسال از ساختار تلویزیون خارج شده و در فضای مجازی در روبیکا و پلت فرم تیوا به صورت زنده پخش می‌شود. ویژه‌برنامه «باغ رمضان» از نخستین شب ماه مبارک رمضان به مدت ۳۰ شب با حضور محمدرضا حسینیان (مجری) ، حجت الاسلام محمدرضا زائری و مبینا نصیری در منطقه فرهنگی و گردشگری عباس آباد، از ساعت ۲۴ تا ۱:۳۰ بامداد پخش می‌شود. این برنامه در هر قسمت خود با چهره‌هایی شناخته شده‌ به گفت‌وگو می‌نشیند. همچنین قرار بود ساعد باقری، نیز به بیان روایت های ادبی بپردازد. خوانش‌هایی از ترجمه قرآن، دعا و مناجات، آواز و موسیقی، قصه‌خوانی و ... از آیتم های این ویژه برنامه رمضانی است.

برخی قسمت‌های این  برنامه در فضای مجازی با استقبال مواجه شده و قابل بررسی است.   در یکی از قسمت‌ها دو تن از مجریان قدیمی سیما مسعود روشن پژوه و گیتی خامنه که  در حوزه کودکان و نوجوانان تلویزیون در دهه شصت و هفتاد فعالیت می‌کردند، حضور داشتند.

در بخشی از برنامه مسعود روشن‌پژوه مجری تلویزیون درباره توصیه های گیتی خامنه گفت: زمانی که شما اجرا می کردید من نوجوان بودم و بیشتر توصیه های شما را گوش می کردم، اما امروزه ما هرچی می‌گوییم به کار بچه ها نمی آید.

وی ادامه داد: شما به ما گفتیم پس انداز کنید ما انجام دادیم و نتیجه گرفتیم، اما امروزه بچه هاپس انداز کردند وقتی قلک را شکستن پول قلک آنها هم در نیامد. همچنین به بچه‌ها می‌گوییم موبایل و تبلت دست نگیرید، ولی الان موبایل نداشته باشند بی‌سواد می‌ماند!

آیا کودکان کار فضای مجازی به انجام این اقدامات راضی هستند!؟


در بخش دیگر برنامه درباره موضوع کودکان کار فضای مجازی صحبت کردند، اینکه قوانین سخت‌گیرانه در انگلیس مطرح می شود که اگر از بچه های زیر ۱۸ سال خود در فضای مجازی سوءاستفاده کنند، صلاحیت نگهداری بچه ها از آنها سلب می‌شود. اما در ایران هنوز این قوانین مطرح نشده است و خانواده ها از زیبایی، کارهای ورزشی یا گویش فرزند خود کسب درآمد می‌کنند.

مبینا هاشمی مجری برنامه‌های کودک درباره این موضوع گفت: حتی در کانادا برای انتشار تصویر کودکان در سایت مدرسه، از اولیا اجازه می‌گیرند اما در ایران به راحتی تصویر کودک به همراه نام مدرسه منتشر می شود حتی در مجلات هم نام مدرسه و اسم بچه ها را منتشر می کنیم و با انتشار عکس ها امنیت بچه ها در خطر است.

وی ادامه داد: شعری از نادر ابراهیمی روی ستون یک کتابخانه نوشته بودند که (انسان ها از کتاب ها مهم تر هستند، ما انسان بودن را از کوچه ها یاد می گیریم نه در لابه لای کتاب ها) چقدر نگاه ظریف و قشنگی دارند.

در ادامه برنامه مسعود روشن پژوه و محمدرضا حسینیان بازی انجام دادند که کنایه جالبی نسبت به تصمیم تغییر واحد پول کشور از ریال به تومان داشت و گفت: تا فرصت هست از ریال استفاده کنیم. در بخشی دیگر برنامه مینا هاشمی گفت: سال هاست رابطه خودم را خدا ترمیم کردیم و حس می کنم آن رابطه دوستانه با خدا برقرار کردم اما جوانانی که ما را می بینند از ما سوال می کنند که اگر خدا مهربان است، چرا در قرآن تعداد زیادی آیه عذاب داریم!؟

حجت‌الاسلام زائری در یکی دیگر از قسمت‌های این برنامه تشریح کرد:در یک جمله می توانم جواب بدهم که از خدا نترسید، مثلا وقتی سرما خوردید مادر برای شما دارو می آورد که اگر نخوری گلو درد می گیری آیا بچه باید از مادر بترسد یا از ویروس میکروب ترس داشته باشد. وی عنوان کرد: ما این موضوع را نتوانستیم به خوبی مطرح کنیم و بگوییم که ما همیشه از کارهای خودمان می ترسیم نه خداوند چراکه زمانی که درس نمی خوانید از درس نخواندن می ترسیم نه از معلم مدرسه!

یا در بخش دیگری ناصر فیض شاعر و طنز پرداز در برنامه باغ رمضان گفت: برخی هنوز هم فکر می‌کنند مثنوی هفتاد من را مولانا سروده است! ناصر فیض شاعر و طنز پرداز در برنامه باغ رمضان با اجرای حجت الاسلام زائری گفت: «املت دسته دار» اولین کتابم بود. بعد «نزدیک ته خیار»، بعد هم «فیض بوک» و بعد «فیضاله».حافیض قرار بود نقیضه ای بر دیوان حافظ باشد و برخی کارهایش را کرده ام. اما تنبلی باعث شده هنوز چاپ نشود. خیلی‌ها هم فکر می‌کنند این کتاب چاپ شده است. قرار است بر اساس تعدادی از غزل‌های حافظ دیوان شود.

درباره مثنوی هفتاد من

او درباره شعر «مثنوی هفتاد من» خود توضیح داد: برخی در فضای مجازی با یکدیگر بحث می‌کردند و ارجاع هم می‌دادند. من این شعر را نوشته ام و دقیقاً شوخی داستان معلوم است کجاست. مولانا که نمی‌آید هفتاد شوخی کمیک بکند. برخی می‌گویند در مثنوی‌ها از شوخ طبعی استفاده کرده است.

مولانا چنین شعری را نمی توانسته در دیوان کبیر بگذارد. در ذهن من آمد که می‌شود مثنوی ای ساخت که ۷۰ تا من داشته باشد. در ۱۲ بیت هفتاد من آورده ام و ممکن است در این راه دچار زیاده گویی شوی.

سعی کردم این اتفاق نیفتد. تلاش کردم از منیت خودش بگوید. ۷۰ بار تکرار کردم. اسمش را گذاشتم. مثنوی هفتاد من. معلوم است شوخی است. یک نفر برای خودم فرستاده که این را ببین. من تا حالا وجه تسمیه این را نمی‌دانستم! می‌خواستم بگویم آقا شما شاعر هستید این را نفرستید بیشتر دامن می زنید.

این طنزپرداز در ادامه درباره داستان سازی های عامیانه مردم توضیح داد: در قم یک محلی هست به اسم شغال خون مشهور است. برایش داستان ساخته اند که قدیم شغال ها می‌آمدند و اینجا زوزه می‌کشیدند.

وقتی به آن محل می‌روی می‌بینی نوشته اند گذر شاه قلی خان یا شاد قلی خان. ما اسامی را دوست داریم کوتاه کنند. مردم هم بعدها برایش داستان ساخته اند. یا مثلاً یک تکیه خروس داریم. می‌گفتند خروسی بود از مناره بالا می رفته است و مردم را برای اذان بیدار می کرده است. بعد که به آن محل می‌رفتی می‌دیدی رویش نوشته اند تکیه خلوص. او در این برنامه یکی از اشعارش را خواند.

سلبریتی‌ها سکان باغ رمضان را گرفتند

این بخش‌های برنامه باغ رمضان از این حیث قابل نقد است که همین نحوه ارائه در تلویزیون امکان پذیر است و باغ رمضان باید مزیت‌های ویژه‌ای نسبت به برنامه‌های تلویزیونی داشته باشد که مخاطبان در فضای مجازی  آنرا دنبال کنند.   محمدرضا حسینیان مجری این برنامه که صاحب امتیاز مجلات سلبریتی محوری مثل زندگی ایده‌آل است و بعد تاسیس کننده سایت اینترنتی تی وی پلاس شد، رویکرد و مبنای ادامه کار برنامه را بر اساس همان سلبریتی‌محوری طراحی می‌کند.

سلبریتی‌ محوری که ایده‌آل ترین شکل آن در برنامه «دورهمی» و خندوانه ارائه و عرضه شده است. نکته مهم این است که این برنامه در شگردی تعاملی از مخاطبانش می‌خواهد که سئوالات خود را در مورد حضور چهره‌های سرشناس و عمدتا سلبریتی‌ها مطرح کند. اما سئوالات با نام مخاطبان مطرح نمی‌شود و این مجری‌ها هستند که مسیر خاص برنامه را هدایت می‌کنند.

در این مجال یک بحث آسیب شناسی را می‌توان مطرح کرد که سلبریتی‌ محوری بخش لاینفک برنامه‌هایی از این دست است و هویت‌سازی برای برنامه‌هایی با این ساختار، بدون حضور سلبریتی‌ها امکان ناپذیر است. حتی حضور چهره‌های سیاسی نظیر محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران بر اساس همان اجراهای زرد سلبریتی‌ محوری پیش می‌رود  که در ادامه به مصادیق بارز آن خواهیم پرداخت.

یکی از داغ‌ترین بخش‌های این برنامه حضور رامبد جوان و گفت و گوی وی با حجت الاسلام زائری است.


رامبد جوان در برنامه باغ رمضان در گفت و گو با حجت الاسلام زائری گفت: علیه یک سری از عملکردها جوهایی ساخته می شود. مثلا برنامه هایی ساخته می شود و جذابیت و محبوبیت ایجاد می کند. هر قدمی که قرار باشد با خودش موفقیت و جلب توجه و حمایتی از جانب مخاطب داشته باشد اشکالاتی را به وجود می آورد از حسادت بگیرید تا موارد کاری. مجموعه اینها جریان هایی می شود که آدم ها را به حاشیه و گوشه هل بدهد. همیشه بوده. از قبل تر هم بوده. حتی قبل تر از اینکه این سفر کانادا را برویم. این جوسازی ها کاملا هدایت شده بود. مدیران تلویزیون اتفاقا بی‌خبر نبودند و ماجرای سفر ما را می دانستند. شرایطی که حکم می کرد ما برویم و فرزندمان را در کانادا به دنیا بیاوریم و یک چیز خودخواسته و خانوادگی بود.

اگر تمام مطالبات رسانه‌ای را در مورد تولد فرزند رامبد در کانادا نادیده بگیریم، آیا می‌توان حجم وسیعی از کامنت‌های اعتراضی مردمی را به جوسازی‌ها نسبت داد!؟

باغ رمضان این فرصت را فراهم می‌کرد که جناب زائری منطبق با نقشه راه تعاملی برنامه، سئوالات مردمی را مطرح کند تا رامبد جوان در موضع گیری شبیه محسن تنابنده در مورد سریال پایتخت عمل نکند.

تنابنده هم در گفت و گو با برنامه تصویری ماهنامه فیلم هجمه علیه پایتخت را سازمان دهی شده توصیف کرد. در صورتیکه پیامگیر 162 (روابط عمومی سازمان) حجم وسیعی از اعتراضات مردمی را نسبت به تغییر رویکردهای دراماتیک این سریال بازتاب داد.   به هر حال یکی از آسیب‌های غیرتعاملی برنامه‌های سلبریتی‌ محور «باغ رمضان» این است که بر نگرش مردمی تاکید ندارند، بلکه رویکردها را با پذیرش سیاست‌گذاری های مرسوم تنظیم می‌کنند. ضمن اینکه حجت الاسلام زائری در مقام گفت و گو کننده نباید در تایید نحوه عملکرد رامبد جوان برآید.

شاید برخی اظهارنظرهای حجت الاسلامی زائری در برخی حوزه‌ها قابل تحلیل بیشتری باشد، ایشان باید در موازنه‌ای مشخص در نسبت با کارکرد و عملکرد مبینا نصیری و محمدرضا حسینیان که با سلبریتی‌ها گفت و گو می‌کنند نباید در موقعیتی قرار بگیرد که عملکرد رامبد جوان و حواشی مربوط به سفر کانادا را تطهیر کند.

حداقل ایشان می‌توانستند صرفا در موقعیت یک سئوال کننده قرار گیرند و از همراهی با رامبد در توجیه این سفر  وحواشی مرتبط با آن و اعتراضات مردمی قرار نگیرند. چنین عملکرد ضریب محبوبیت مجری را در تعامل با رامبد جوان کاهش می‌دهد.

برنامه «باغ رمضان» در ساختارش چنین ادعایی دارد که سئوالات مردمی را با سلبریتی‌ها در میان می‌گذارد اما به جای طرح موضوعات مردمی با سلبریتی‌ها به دنبال کشف و ارزیابی موضوعات شخصی آنان است که طرح چنین موضوعاتی نسبت هسته برنامه‌ای مناسبتی با ماه مبارک رمضان را مخدوش می‌کند و خروجی‌ برنامه و آنچه در رسانه درج می‌شود با ماهیت و کارکرد برنامه در تعارض جدی قرار می‌گیرد.

به عنوان نمونه معلولیت و بیماری الیکا عبدالرزاقی، نظر او درباره همسرش، اظهار نظر درباره ظاهر خانم‌ها و وضعیت خانوادگی، از محورهای اصلی حضور این سلبریتی در برنامه باغ رمضان است.

هادی کاظمی به دوستی‌هایش در فضای هنری و استفاده نشدن از پیشوند «سید» در کنار نامش در برنامه‌های کمدی، نظرش درباره پراید، اظهار نظر درباره کرونا را  مطرح کرد.

شجاع نوری که حواشی فراوانی حول سریال سلمان فارسی برایش پیش آمد خود را اولین بازیگر سریال مختار معرفی کرد. کمند امیرسلیمانی تقریبا هیچ خاطره ای از دوران کودکی‌اش را در این برنامه ناگفته باقی نگذاشت و لیندا کیانی به مقایسه میزان خوشتیپی رضا گلزار و بهرام رادان پرداخت.

این توضیحات از مجموعه رخدادهای باغ رمضان نشان می‌دهد اگر عنوان برنامه را تغییر می‌دادند و «باغ سلبریتی‌ها» تغییر نام می‌داد، برنامه از ساختار هویت‌مندتری برخودار بود. این ویژه برنامه مذهبی سعی کرد سلبریتی‌ها را به عنوان «انسان تراز» معاصر معرفی کند.


جالب است جناب زائری در میزانسنی غیرمتعارف گفت کمتر طلبه‌ای را می‌شناسد که با بهرام بیضایی آشنا باشد. یعنی طلبه‌ای اگر مسعود ده نمکی، ابراهیم حاتمی‌کیا، ابوالقاسم طالبی و از سوی دیگر  الیور استون یا فرانسیس فورد کاپولا را بشناسد، صاحب  مزیت شناخت از هنر نیست و همچنان باید با مکتب بهرام بیضایی آشنا باشد که تا صاحب شناخت باشد.

طبیعی است که محسن هاشمی سلبریتی سیاسی این مجموعه می‌شود و به جای طرح موضوعات جدی و مردمی همچنان خاطره گویی خانوادگی و دورهمی مشابه از جنس زرد تی وی پلاس مبنای این برنامه قرار می‌گیرد. امید می‌رود سازندگان این برنامه کمی رویکرد این برنامه را اصلاح کنند و مسائل مرتبط روز مردم و حداقل موضوعات مرتبط با این ماه در ساختار برنامه جایی را به خودش اختصاص دهد.