در احوالات برخی اولیاء الله نوشته اند: ایشان شب قدر را با عبادت و شب زنده داری ادراک میکردند. بدین گونه که در تمام ایام سال، شبها را احیاء میگرفتند تا یقین کنند شب قدر را درک کرده اند.
شهدای ایران: چند نکته درباره عظمت شب قدر و درخواست از خدا در شب قدر با توجه به کلام خدا و اهل بیت علیهم السلام.
عظمت شب قدر:
1. برتری بر هزار ماه: «لَیلَةُ القَدْرِ خَیرٌ مِنْ ألْفِ شَهْرٍ» (1) «شب قدر از هزار ماه ارجمندتر است.»
عن رسول الله صلی الله علیه و آله أنَّهُ قالَ: «قَدْ جائَکُمْ شَهْرُ رَمَضانَ مُبارَکٌ شَهْرٌ فَرَضَ اللهُ عَلَیکُمْ صِیامَهُ تُفْتَحُ فِیه أبْوابُ الْجَنانِ وَ تُغَلُّ فِیه الشَّیاطِینُ فِیه لَیلَةُ القَدْرِ الًّتِی خَیرٌ مِنْ ألْفِ شَهْرٍ مَنْ حَرُمَهَا فَقَدْ حُرِمَ؛ (2) ماه مبارک رمضان فرا رسیده است. ماهی که خدا روزهاش را بر شما واجب گردانید. درهای بهشت در این ماه باز میشود و شیاطین در غل و زنجیر میشوند. در این ماه شب قدر است که [فضیلت آن] از هزار ماه بیشتر است. هر کس که از برکات آن شب دور بماند محروم خواهد شد.»
2. شب تعیین مقدرات کارها: «إنَّا أنْزَلْناهُ فِی لَیلَةٍ مُبارَکَةٍ إنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ * فِیها یفْرَقُ کُلُّ أمْرٍ حَکیمٍ» (3) ؛ «ما قرآن را در شبی فرخنده نازل کردیم؛ زیرا هشدار دهنده بودیم، در آن شب هر کاری محکم و استوار میشود.»
در پیش تو جز شرم وتمنا یا رب
در دست نمانده هیچ ما را یا رب
امشب که شب قدر بود امضا کن
حکم فرج مهدی زهرا یا رب
درخواست از خدا در شب قدر:
1. «قیلَ لِلنَّبِی صلی الله علیه و آله: إنْ أدْرَکْتُ لَیلَةَ القَدْرِ فَمَا أسْألُ رَبِّی؟ قَالَ صلی الله علیه و آله: اًلعَافِیةَ (4) ؛ از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله سؤال شد که اگر شب قدر را درک کردم از خدایم چه بخواهم؟ فرمود: سلامتی بخواه.»
2. قال موسی علیه السلام: «اِلَهی أُرِیدُ قُربَکَ قالَ: قُرْبِی لِمَنِ اسْتَیقَظَ لَیلَةَ القَدرِ، قالَ: اِلَهی أُریدُ رَحمَتَکَ، قالَ: رَحْمَتی لِمَنْ رَحِمَ المَسَاکِینَ لَیلَةَ الْقَدْرِ، قالَ: اِلَهی أُریدُ الْجَوازَ عَلَی الصِّراطِ، قالَ: ذلِکَ لِمَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ، قالَ: اِلَهی أُریدُ مِنْ أشْجارِ الْجَنَّةِ وَ ثَمَرِها، قالَ: ذلِکَ لِمَنْ سَبَّحَ تَسْبیحاً فِی لَیلَةِ القَدر، قالَ: اِلَهی أُریدُ النَّجاةَ مِنَ النَّارِ، قالَ: ذَلِکَ لِمَنِ اسْتَغْفَرَ فِی لَیلَةِ القَدْرِ، قال: اِلَهی أُریدُ رِضاکَ، قالَ: رِضای لِمَن صَلَّی رَکعَتینِ فِی لَیلَةِ القَدر (5) ؛ موسی علیه السلام [به خدا] عرض کرد: خدایا میخواهم به تو نزدیک شوم. فرمود: قرب من برای کسی است که شب قدر بیدار باشد. گفت: خدایا! رحمتت را میخواهم. فرمود: رحمتم از آن کسی است که در شب قدر به مسکینان رحمت کند. گفت: خدایا! جواز گذشتن از پل صراط را میخواهم. فرمود: آن از آنِ کسی است که در شب قدر صدقهای بدهد. گفت: خدایا! از درختان و میوههای بهشتی میخواهم. فرمود: آنها برای کسی است که در شب قدر مرا به پاکی یاد کند. گفت: خدایا! رهائی از آتش جهنم را میخواهم. فرمود: آن برای کسی است که [از گناهانش] در شب قدر استغفار کند. گفت: خدایا! خشنودی تو را میخواهم. فرمود: خشنودی من از آنِ کسی است که در شب قدر دو رکعت نماز بخواند.
احیاء یک سال:
در احوال مرحوم «حاج محمد ابراهیم کلباسی» رحمه الله که از معاصران میرزای قمی رحمه الله و نیز از شاگردان سید بحرالعلوم رحمه الله بوده است، نوشتهاند: «او شب قدر را با عبادت ادراک میکرد. بدین گونه که در تمام ایام سال، شبها را احیاء میگرفت تا یقین کند شب قدر را درک کرده است.» (6)
ای خداوند کریم دل نواز
ای رحیم وای حلیم و چاره ساز
گفته بودی شب تو با من راز کن
بی نیازا آمدم در باز کن
عاشق بیچاره را آواز کن
این دل بیچاره را هم ناز کن
نیستم ناخواندهای صاحب عطا
آشنایم خود مرا گفتی بیا
بس که چشمم پشت این در دوختم
راه ده آتش گرفتم سوختم
.....
[1]. قدر/3.
[2]. التهذیب، ج 4، ص 152.
[3]. دخان/3.
[4]. مستدرک الوسائل، ج 5، ص 219.
[5]. مستدرک الوسائل، ج 8، ص 20.
[6]. میرزا محمد تنکابنی، قصص العلماء، تهران، انتشارات اسلامیه، بی تا، ص 73.
عظمت شب قدر:
1. برتری بر هزار ماه: «لَیلَةُ القَدْرِ خَیرٌ مِنْ ألْفِ شَهْرٍ» (1) «شب قدر از هزار ماه ارجمندتر است.»
عن رسول الله صلی الله علیه و آله أنَّهُ قالَ: «قَدْ جائَکُمْ شَهْرُ رَمَضانَ مُبارَکٌ شَهْرٌ فَرَضَ اللهُ عَلَیکُمْ صِیامَهُ تُفْتَحُ فِیه أبْوابُ الْجَنانِ وَ تُغَلُّ فِیه الشَّیاطِینُ فِیه لَیلَةُ القَدْرِ الًّتِی خَیرٌ مِنْ ألْفِ شَهْرٍ مَنْ حَرُمَهَا فَقَدْ حُرِمَ؛ (2) ماه مبارک رمضان فرا رسیده است. ماهی که خدا روزهاش را بر شما واجب گردانید. درهای بهشت در این ماه باز میشود و شیاطین در غل و زنجیر میشوند. در این ماه شب قدر است که [فضیلت آن] از هزار ماه بیشتر است. هر کس که از برکات آن شب دور بماند محروم خواهد شد.»
2. شب تعیین مقدرات کارها: «إنَّا أنْزَلْناهُ فِی لَیلَةٍ مُبارَکَةٍ إنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ * فِیها یفْرَقُ کُلُّ أمْرٍ حَکیمٍ» (3) ؛ «ما قرآن را در شبی فرخنده نازل کردیم؛ زیرا هشدار دهنده بودیم، در آن شب هر کاری محکم و استوار میشود.»
در پیش تو جز شرم وتمنا یا رب
در دست نمانده هیچ ما را یا رب
امشب که شب قدر بود امضا کن
حکم فرج مهدی زهرا یا رب
درخواست از خدا در شب قدر:
1. «قیلَ لِلنَّبِی صلی الله علیه و آله: إنْ أدْرَکْتُ لَیلَةَ القَدْرِ فَمَا أسْألُ رَبِّی؟ قَالَ صلی الله علیه و آله: اًلعَافِیةَ (4) ؛ از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله سؤال شد که اگر شب قدر را درک کردم از خدایم چه بخواهم؟ فرمود: سلامتی بخواه.»
2. قال موسی علیه السلام: «اِلَهی أُرِیدُ قُربَکَ قالَ: قُرْبِی لِمَنِ اسْتَیقَظَ لَیلَةَ القَدرِ، قالَ: اِلَهی أُریدُ رَحمَتَکَ، قالَ: رَحْمَتی لِمَنْ رَحِمَ المَسَاکِینَ لَیلَةَ الْقَدْرِ، قالَ: اِلَهی أُریدُ الْجَوازَ عَلَی الصِّراطِ، قالَ: ذلِکَ لِمَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ، قالَ: اِلَهی أُریدُ مِنْ أشْجارِ الْجَنَّةِ وَ ثَمَرِها، قالَ: ذلِکَ لِمَنْ سَبَّحَ تَسْبیحاً فِی لَیلَةِ القَدر، قالَ: اِلَهی أُریدُ النَّجاةَ مِنَ النَّارِ، قالَ: ذَلِکَ لِمَنِ اسْتَغْفَرَ فِی لَیلَةِ القَدْرِ، قال: اِلَهی أُریدُ رِضاکَ، قالَ: رِضای لِمَن صَلَّی رَکعَتینِ فِی لَیلَةِ القَدر (5) ؛ موسی علیه السلام [به خدا] عرض کرد: خدایا میخواهم به تو نزدیک شوم. فرمود: قرب من برای کسی است که شب قدر بیدار باشد. گفت: خدایا! رحمتت را میخواهم. فرمود: رحمتم از آن کسی است که در شب قدر به مسکینان رحمت کند. گفت: خدایا! جواز گذشتن از پل صراط را میخواهم. فرمود: آن از آنِ کسی است که در شب قدر صدقهای بدهد. گفت: خدایا! از درختان و میوههای بهشتی میخواهم. فرمود: آنها برای کسی است که در شب قدر مرا به پاکی یاد کند. گفت: خدایا! رهائی از آتش جهنم را میخواهم. فرمود: آن برای کسی است که [از گناهانش] در شب قدر استغفار کند. گفت: خدایا! خشنودی تو را میخواهم. فرمود: خشنودی من از آنِ کسی است که در شب قدر دو رکعت نماز بخواند.
احیاء یک سال:
در احوال مرحوم «حاج محمد ابراهیم کلباسی» رحمه الله که از معاصران میرزای قمی رحمه الله و نیز از شاگردان سید بحرالعلوم رحمه الله بوده است، نوشتهاند: «او شب قدر را با عبادت ادراک میکرد. بدین گونه که در تمام ایام سال، شبها را احیاء میگرفت تا یقین کند شب قدر را درک کرده است.» (6)
ای خداوند کریم دل نواز
ای رحیم وای حلیم و چاره ساز
گفته بودی شب تو با من راز کن
بی نیازا آمدم در باز کن
عاشق بیچاره را آواز کن
این دل بیچاره را هم ناز کن
نیستم ناخواندهای صاحب عطا
آشنایم خود مرا گفتی بیا
بس که چشمم پشت این در دوختم
راه ده آتش گرفتم سوختم
.....
[1]. قدر/3.
[2]. التهذیب، ج 4، ص 152.
[3]. دخان/3.
[4]. مستدرک الوسائل، ج 5، ص 219.
[5]. مستدرک الوسائل، ج 8، ص 20.
[6]. میرزا محمد تنکابنی، قصص العلماء، تهران، انتشارات اسلامیه، بی تا، ص 73.