شهدای ایران: امام سجاد علیه‌السلام در طول عمر شریفشان رویکردی را در زمینه مهدویت اتخاذ کردند؛ چه اینکه بحران سیاسی و اعتقادی در زمان امام سجاد علیه السلام تحولاتی را به وجود آورد که انحرافاتی در امامت و مدعیانی دروغین در زمینه مهدویت ایجاد کرد که از جمله آنها کیسانیه بودند؛ این فرقه معتقدند که محمد حنفیه فرزند امیرالمؤمنین (ع) امام و مهدی موعود است. او نمرده بلکه غایب شده و روزی ظهور خواهد کرد. در چنین شرایطی و به این بهانه، امام علیه‌السلام به تبیین باورهای مهدویت در قالب احادیث و ادعیه پرداخت تا از یک جامعه شیعه را از انحراف نجات دهد و هم آموزه‌هایی را برای آیندگان از خود برجای گذارند.

به عنوان نمونه در بخش‌هایی از مناجات عرفه امام زین‌العابدین با توصیفات امام عصر و وظایف منتظران بر می‌خوریم.

در بخش ابتدایی این دعا در معرفی امام عصر (عج) و رفتار در قبال آن حضرت می‌خوانیم.

«اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیَّدْتَ دِینَکَ فِی کُلِّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ عَلَماً لِعِبَادِکَ وَ مَنَاراً فِی بِلَادِکَ بَعْدَ أَنْ وَصَلْتَ حَبْلَهُ بِحَبْلِکَ وَ جَعَلْتَهُ الذَّرِیعَةَ إِلَى رِضْوَانِکَ وَ افْتَرَضْتَ طَاعَتَهُ وَ حَذَّرْتَ مَعْصِیَتَهُ وَ أَمَرْتَ بِامْتِثَالِ أَمْرِهِ [أَوَامِرِهِ‏] وَ الِانْتِهَاءِ عِنْدَ نَهْیِهِ وَ أَنْ لَا یَتَقَدَّمَهُ مُتَقَدِّمٌ وَ لَا یَتَأَخَّرَ عَنْهُ مُتَأَخِّرٌ فَهُوَ عِصْمَةُ اللَّائذِیِن وَ کَهْفُ الْمُؤْمِنِینَ وَ عُرْوَةُ الْمُسْتَمْسِکِینَ [الْمُتَمَسِّکِینَ‏] وَ بَهَاءُ [وَ زَیْنُ‏] الْعَالَمِین‏

بار الها، تو در هر زمان دین خود را به وسیله امامی تأیید فرموده­‌ای که او را برای بندگانت به عنوان عَلَم و نشانه و در سرزمین‌هایت به جای منار  [هدایت] برپا داشته‌­ای؛ پس از آنکه پیمان او را به پیمان خود پیوسته و او را وسیله خشنودی خود کرده‌ای و طاعتش را واجب کرده و از نافرمانی‌اش بیم داده­‌ای و به اطاعت فرمانش و باز ایستادن در برابر نهی او و سبقت نگرفتن بر او و عقب نماندن از او فرمان داده‌­ای؛ پس او نگهدارنده پناهندگان و ملجأ مؤمنان و دستاویز متمسکان و جمال و عظمت جهانیان است».

 در بخش دوم در دعا درباره یاری خداوند نسبت به امام عصر (عج) می‌­خوانیم:

اللَّهُمَّ فَأَوْزِعْ لِوَلِیِّکَ شُکْرَ مَا أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ [بِهِ عَلَیْنَا] وَ أَوْزِعْنَا مِثْلَهُ قِبَلَهُ [فِیهِ‏] وَ آتِهِ‏ مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً وَ افْتَحْ لَهُ فَتْحاً یَسِیراً وَ أَعِنْهُ بِرُکْنِکَ الْأَعَزِّ وَ اشْدُدْ أَزْرَهُ وَ قَوِّ عَضُدَهُ وَ رَاعِهِ بِعَیْنِکَ وَ احْمِهِ بِحِفْظِکَ وَ انْصُرْهُ بِمَلَائِکَتِک‏

 بار الها، پس ولی خود را به شکر آنچه بر او نعمت داده‌­ای مُلهَم ساز، و ما را نیز به سپاسگزاری نعمت وجود او توفیق ده، و او را از جانب خود سلطنتی یاری‌دهنده عطا فرمای و درهای پیروزی را به آسانی بر وی بگشا و او را به نیرومندترین تکیه‌گاه خود مدد بده و پشت گرم‌ساز، و بازویش را نیرو بخش و به چشم عنایت منظورش دار، و به نگهداری خود حمایتش کن و با فرشتگانت یاریش کن»

وَ أَحْیِ بِهِ مَا أَمَاتَهُ الظَّالِمُونَ مِنْ مَعَالِمِ دِینِکَ وَ اجْلُ بِهِ صَدَاءَ الْجَوْرِ عَنْ طَرِیقِکَ وَ أَبِنْ بِهِ الضَّرَّاءَ عَنْ سَبِیلِکَ وَ أَزِلْ [أَذِلَ‏] بِهِ النَّاکِبِینَ عَنْ صِرَاطِکَ وَ امْحَقْ [وَ أَلْحِقْ‏] بِهِ بُغَاةَ قَصْدِکَ‏ عِوَجا

 به وسیله او آنچه از نشانه­‌های دینت توسط ستمگران از بین رفته را زنده کن و زنگ جور [ظالمان] را از طریق خویش بزدای و سختی و ناهمواری را به وسیله او از راه خویش برطرف کن و منحرفین از صراط [مستقیم] خود را توسط او از میان بردار، و آنانی را که قصد کج کردن راه تو را دارند هلاک کن».

و در بخش سوم درباره اوصاف یاران مهدی (عج) چنین آمده است:

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَى أَوْلِیَائِهِمُ الْمُعْتَرِفِینَ بِمَقَامِهِمُ‏ الْمُتَّبِعِینِ مَنْهَجَهُمْ الْمُقْتَفِینَ آثَارَهُمْ الْمُتَمَسِّکِینَ بِعُرْوَتِهِمُ الْمُؤْتَمِّینَ بِإِمَامَتِهِمْ الْمُسَلِّمِینَ لِأَمْرِهِمُ الْمُجْتَهِدِینَ فِی طَاعَتِهِمْ الْمُنْتَظِرِینَ أَیَّامَهُم‏ المَادّینَ اِلَیْهِم أَعْیُنَهُم...؛ بارالها، رحمت فرست بر دوستان ایشان که معترف به مقام آنها، و تابع راه آنان و پیرو آثار آنهایند، منتظر روزگار [دولت] آنها و چشم‌دوخته به راهشان هستند.»