بررسی وضعیت سوریه و موفقیت روند آستانه نمایانگر نقش بی‌بدیل سردار شهید سپهبد قاسم سلیمانی است که با درایت سیاسی و هوش نظامی توانست بر بحران‌ها غلبه کند.
شهدای ایران: این روزها با تشدید درگیری میان دمشق و آنکارا، دوباره بحران سوریه وارد فاز جدیدی شده و برخی تصور می‌کنند که «روند آستانه» که محصول ابتکار ایران بوده است، دستخوش تهدید شده است.
یادمان نرود که جمهوری اسلامی ایران از ابتدای آغاز بحران در سوریه و به دعوت دولت قانونی مستقر در دمشق، به صورت مستشاری در میدان مبارزه با تروریست‌های تکفیری و پشتیبانان عربی، غربی و عبری آن به میدان رفت و محصول همین مقاومت نیز در بُعد دیپلماسی، توانست زمینه ساز ایجاد روند آستانه باشد که به گفته مسئولان جمهوری اسلامی، تنها راهکاری است که توانسته تنش‌ها در سوریه را کم کرده و جنگ در این کشور را به پایان برساند.
جمهوری اسلامی تلاش کرد تا در مقابل روندی که تحت عنوان «توافق ژنو» و به محوریت دولت‌های غربی در موضوع سوریه شکل گرفته بود، با ارائه راهکاری نه تنها به حل بحران در سوریه کمک کند، بلکه زمینه را برای حل مشکلات منطقه‌ای و بازگشت ثبات و امنیت در منطقه غرب آسیا فراهم کند.
پیام روند آستانه حل مشکل سوریه بدون آمریکا بود
هدف اساسی از تأسیس روند آستانه تثبیت آتش بس و یافتن راه حل سیاسی بین معارضان و دولت قانونی سوریه مستقر در دمشق بود و در کنار آن، سه کشور ایران، ترکیه و روسیه تلاش کردند تا این پیام را ارسال کنند که پرونده سوریه و به طور کلی مشکلات بین‌المللی را می‌توان بدون آمریکا نیز حل کرد.
هرچند روند آستانه توانسته از میزان تنش‌ها در سوریه کاسته و دولت قانونی این کشور را به رسمیت بشناسند؛ ولی گهگاه به دلیل برخی اقدامات من‌جمله عملیات‌های نظامی ترکیه، بقای این ابتکار دچار شک و تردید می‌شود.
حدود یک ماه و نیم پیش بود که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در هنگام بازگشت از سنگال به کشورش و با اشاره به اقدامات دمشق در مقابله با تروریستها به خبرنگاران گفت که روند آستانه دیگر کارگر نیست و باید گفت که مرده است.
موسوی: روند آستانه تنها راه حل بحران سوریه است
سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه درباره این اظهارات اردوغان تصریح کرد: «جمهوری اسلامی ایران همچنان روند آستانه را تنها راه برون رفت منطقه و به خصوص سوریه از بحران می‌داند و معتقد است که این ابتکار نه تنها برای پایان دادن جنگ سوریه، بلکه برای دیگر مشکلات نیز راهگشا خواهد بود.»
آنکارا همچنین از هفته گذشته و در پی تلاش‌های دمشق برای بازپس گیری آخرین اراضی سوریه که در دست معارضان قرار دارد، به رویارویی مستقیم با ارتش سوریه دست زده که این اقدامات منجر به کشته شدن تعدادی از سربازان دو طرف شده است.
همین موضوع سبب شده است تا بار دیگر بحران سوریه وارد فاز جدیدی شود و تهران به عنوان مبتکر روند آستانه، مجدداً در تلاش برای حل بحران ۹ ساله سوریه، رایزنی‌های دیپلماتیک را با دیگر شرکای خود در این مسیر، یعنی ترکیه و روسیه تشدید کند.
حسن روحانی رئیس‌جمهور در تماس‌های جداگانه تلفنی با ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان همتایان خود از روسیه و ترکیه در مورد وضعیت سوریه صحبت کرد و به گفته کاظم جلالی سفیر کشورمان در مسکو رهبران دو کشور را برای برگزاری نشست سران روند آستانه به تهران دعوت کرد.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه نیز در همین رابطه عنوان کرد: «این بار نوبت ایران است که میزبان سران روند آستانه باشد. ما همچنان معتقدیم که تنها روند کاری که در سوریه باعث کاهش تنش‌ها شده، روند آستانه بوده و اوضاع را به سمت ثبات برده است.»
روند آستانه محصول مقاومت و تدبیر سپهبد سلیمانی است
اما باید به این نکته اشاره کرد که آنچه تحت عنوان روند آستانه امروز معروف شده است، ابتکاری از سوی ایران بوده که آن نیز محصول مقاومت و تدبیر سردار شهید سپهبد قاسم سلیمانی هم در میدان مبارزه و هم در میدان سیاست و دیپلماسی است.
دیگر بر کسی پوشیده نیست که اگر اقدامات سردار سلیمانی در ورود به موقع به میدان مبارزه با تروریسم نبود و همچنین اگر رایزنی‌های وی با ولادیمیر پوتین و تشریح اوضاع پیچیده غرب آسیا و دسیسه‌های آمریکا در منطقه نبود، مطمئناً دستاوردهایی که امروز در سوریه به دست آمده است، حاصل نمی‌شد.
حسین کنعانی مقدم کارشناس مسائل سیاست خارجی در همین زمینه اظهار داشت: «نقش سردار سلیمانی در مبارزه با تروریسم و نیروهای تکفیری در سوریه امری کاملاً اثبات شده است و همه بر این موضوع اتفاق نظر دارند که دستاوردهایی که در میدان مبارزه با تروریسم به دست آمد، پیش زمینه‌ای شد تا در میدان سیاست و دیپلماسی جمهوری اسلامی بتواند روند آستانه را ارائه و به نتیجه برساند.»
سردار سلیمانی پیروزی‌های نظامی را تبدیل به پیروزی سیاسی می‌کرد
حسین امیرعبداللهیان دستیار رئیس مجلس شورای اسلامی در امور بین‌الملل در نشست بررسی ابعاد استراتژیک ترور شهید سلیمانی عنوان کرد: «شهید سپهبد سلیمانی مبارزی در میدان جنگ دیپلماتی برجسته در عرصه سیاست بود. به عنوان کسی که در مقطع بحران سوریه در وزارت امور خارجه معاون عربی -آفریقایی بودم و با ایشان ارتباط داشتم، می‌گویم که ایشان در دیپلماسی به جزئی‌ترین مسائل اهمیت می‌داد و تلاش می‌کرد پیروزی‌های نظامی را به دستاورد سیاسی تبدیل کند.»
همچنین محمدجواد ظریف نیز در توصیف ویژگی‌های شهید سلیمانی خاطرنشان کرد که «سردار سلیمانی علاوه بر یک شخصیت نظامی بسیار قوی، یک شخصیت سیاسی و دیپلمات هم بود. دیپلماسی سردار شهید سلیمانی یک دیپلماسی بسیار موفقی با روسیه بود و همکاری تنگاتنگی در این زمینه داشتیم و سفری نبود که بخواهم مسکو بروم و قبل از آن با سردار سلیمانی هماهنگی نکنم. حتی در مذاکرات گروه حامیان سوریه وقتی به ژنو و بروکسل یا آستانه می‌رفتم همیشه با سردار مشورت تنگاتنگ داشتیم و چگونگی استفاده از عوامل بین المللی را بررسی می‌کردیم.»
نبوغ سردار سلیمانی در میدان مبارزه بر کسی پوشیده نبود، به طوری که «هالی ویلیامز» کارشناس شبکه CBS آمریکا در تحلیل شخصیت ایشان گفت: «بسیاری از دشمنان سردار سلیمانی اعتراف کردند که او یک نابغه نظامی بوده است.»
اما در کنار این نبوغ نظامی، سردار سلیمانی فهم دقیقی از روابط بین الملل داشت و تسلط بر دیپلماسی امری بود که سبب شد تا امروز و بعد از قریب به ۹ سال تلاش غرب، دسیسه‌های رژیم صهیونیستی و پترودلارهای عربی، سوریه نه‌تنها از بحران خارج شود، بلکه به آرامی به سمت آرامش، رشد و بالندگی حرکت کند و این موضوع در سایه روند آستانه‌ای حاصل شده است که درایت و هوش سیاسی و نظامی سردار شهید سلیمانی عامل آن بود.
هرچند دو ماه از اقدام شرورانه آمریکا در ترور سردار سلیمانی می‌گذرد و واشنگتن و برخی از متحدان منطقه‌ای آن فکر می‌کردند که در خلأ شهید سلیمانی، خواهند توانست برنامه‌های خود را که با حضور وی همیشه به بن‌بست رسیده بود را عملیاتی کنند؛ ولی باید گفت که راهی که سردار شهید قاسم سلیمانی آغاز کرد، حالا به فرمایش رهبر انقلاب تبدیل به مکتبی شده است که ادامه دار خواهد بود.
میراث سلیمانی حفظ خواهد شد
نوذر شفیعی سخنگوی سابق کمیسیون امنیت ملی در مجلس نهم با اشاره به خدمات سردار شهید سپهبد قاسم سلیمانی برای محور مقاومت گفت: «تا زمانی که حاج قاسم زنده بود، با حیاتش گام‌های مثبتی در جهت تثبیت آرمان‌های انقلاب و منافع دنیای اسلام برمی‌داشت و حالا شهادت ایشان به طور خودکار این پیامدها را دارد.»
جعفر قنادباشی کارشناس مسائل غرب آسیا نیز اظهار داشت: «کاری که سردار سلیمانی کرد این بود که یک پیوند ارگانیک میان گروه‌های مقاومت در منطقه شکل داد و یک بازدارندگی اطمینان بخشی در منطقه ایجاد شده است که بعد از ترور شهید سلیمانی، مسیری که آغاز شده، ادامه خواهد یافت.»
مقاومتی که امروز در فلسطین، لبنان، یمن، سوریه و عراق شکل گرفته مرهون اتحادی است که سرار سلیمانی ایجاد کرده است. این بخشی از گفتگوی مرحوم حسین شیخ الاسلام سفیر اسبق ایران در سوریه است. وی می‌گفت: «راه سردار سلیمانی با شهادتش همچنان ادامه خواهد یافت.»
از همین رو است که می‌توان آنچه مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز جمعه در مورد مکتب سلیمانی و نامیدن نیروی قدس به نیروی بدون مرز فرمودند را در همین راستا تحلیل کرد که آنچه از میراث سردار سلیمانی در میدان مبارزه و دیپلماسی در حوزه محور مقاومت به دست آمده، مسیری است که به دست یاران وی همچنان دنبال خواهد شد و ادامه خواهد یافت.
امروز نیز گرچه برخی به خیال خام نبود سردار شهید سلیمانی تصور می‌کنند، در غیاب وی می‌توانند معادله قدرت در غرب آسیا و به خصوص در سوریه را تغییر داده و اقدامی خلاف توافق‌ها در روند آستانه انجام دهند؛ ولی باید این نکته را مورد توجه قرار داد که افرادی که در مکتب سلیمانی رشد پیدا کرده‌اند راه شهید سلیمانی را ادامه داده و میراث وی را حفظ خواهند کرد.
