با وقوع حادثه 17 شهریور و کشتار مردم تهران در مناطق فقیرنشین تهران و میدان ژاله نقطه عطفی شد تا انقلاب اسلامی به سمت پیروزی با سرعت بیشتری حرکت کند.
به گزارش شهدای ایران؛ به نقل از موج رسا; با وقوع حادثه 17 شهریور و کشتار مردم تهران در مناطق فقیرنشین تهران و میدان ژاله نقطه عطفی شد تا انقلاب اسلامی به سمت پیروزی با سرعت بیشتری حرکت کند. امام(ره) روز هجدهم شهریور ماه با ارسال پیامی به ملت ایران ضمن ابراز همدردی با ملت، کشتار وحشیانه را محکوم نمودند و در پیام روز بیست و یکم شهریور ماه مردم را به اعتصاب فراخواندند.
مبارزات مردمی و مخالفت ملت ایران با حکومت ستم شاهی و شروع نهضت امام (ره) در دهه چهل و قیام 15 خرداد، همچون قیام امام حسین (ع)، اسلام سیاسی را رودرروی یزیدیان قرار داد و فریاد بلند الرحیل امام به گوش تمامی ملت ایران رسید. تلاش های فکری و سیاسی امام (ره) و ندای ملکوتی الرحیل ایشان به عنوان پرچم دار قیام مردمی و ضد استکبار و استعماری، با همراهی خیل زیاد یاران عاشورایی اش در میام روشفکران دینی، سرانجام در میام لشکر یزیدیان شاهنشاهی، جایگاهی استوار و لایتغیر آن را ثبیت کرد و به عنوان ایدئولوژیست انقلاب توانست همه جریان های موجود را با خود همراه ساخته و یا با منطق اسلامی آنان را کنار زند. اما این قیام نیازمند یک کربلا بود تا یاران عاشورایی امام در آن خود نمایی کنند و صدای هل من ناصر امام بی جواب نماند و بدر دیگری را برای مسلمین رغم زند.
17 شهریور 57 و در پی مبارزات چند روزه مردم و ندای حق نمازگزارن بعد از نماز عید فطر جرقه ای برای شروع تاریخی تازه و تشکیل روندی بدیع برای حرکت قطار انقلاب اسلامی شد که در این حرکت حکومت پهلوی را به صورت کامل در رویا رویی مردم قرار داد؛ و همین امر باعث انبساط همین کار در کل کشور شد.
سینما رکس
در طول سال 57 علی رغم وجود یک آرامش ضاهری به واسطه فشار های نظامی وارده از طرف حکومت پهلوی نارضایتی ها از سیستم حاکمیتی بسیار بالا و آشکار بود. انتظار سرنگونی شاه نیز از طرف دولتمردان ایران و دیپلمات های خارجی نیز می رفت به گونه ای که سفیر آمریکا در ایران طی پیامی به دولتمردان آمرییکایی از شایعات موجود در جامعه از سوء قصد احتمالی به جان شاه ایران می نویسد.
حکومت پهلوی بار دیگر برای تخریب چهره انقلابیون و طرفداران امام و مخالفین حکومت پهلوی در یک اقدام ناجوانمردانه توسط عوامل فاسد دست به شهادت صدها نفر از مردم مظلوم آبادان می زند. رژیم پهلوی در 28مرداد، در سینما رکس آبادان با ایجاد یک آتش سوزی عمدی حدود 700 نفر از مردم بی گناه آبادان را برای تخریب چهره انقلابیون به شهادت می رساند. ولی نتیجه این تدبیر حکومت طاقوت نتیجه دلخواه حکومت را به دنبال ندارد و سبب ورود بیش از پیش مردم و به ویژه مردم خوزستان را به میدان مبارزه در پی دارد. در این اقدام ناشیانه، مواردی همچون قفل بودن در های خروجی سینما، تاخیر در حضور نیروهای آتش نشانی، قطع بودن آب های آتش نشانی محل و... از مواردی است که نشان از دست های پشت پرده حکومت طاقوت در این فاجعه را دارد.
نکته جالب ماجرا اینجا بود که شخص شاه طی یک سخنرانی تلویزیونی از هدایت ایران به سمت دروازههای تمدن بزرگ و همراهی مردم با آن سخن گفته بود. این فاجعه سبب شد تا موج تظاهرات مردمی در شهرهای مختلف به راه بیفتد. در روز دوم شهریور ماه و همزمان با 21 ماه مبارک رمضان تظاهرات بزرگی در تهران به راه افتاد و در روز عید سعید فطر نیز مردم با راهپیمایی بزرگی خواهان سرنگونی رژیم شاهنشاهی شدند. یک از خبرگزاری های خارجی در خصوص این رویداد نوشت: ایران وارد تحول برگشت نا پذیری شده است...اسلام قدرت خود را در شهرها، از جمله تهران، نشان داده است.
جدایی بدنه دولت از مردم و ارتش
بعد از جمعه سیاه اراده و عزم رژیم طاقوت در رویارویی با ملت دچار تزلزل شد و شیوه های سرکوب و سازش در عمل که برنامه حاکمیت طاقوت برای مدیریت فضا بود با شکست مواجه شد در حالی که این طرح از نظر نیرو های امنیتی و ساواک بهترین طرح برای کنترل فضا بوده است.
حوادث 17 شهریور و الزام حضور نیروهای ارتش به همراه ژاندارمری برای برقرای حکومت نظامی در شهر و نیاز به هماهنگی ارتش با سایر ارگان ها؛ در حالی که وظیفه اصلی ارتش پاسداری از مرز های کشور در مقابل دشمانان خارجی بود و همین امر و نارضایتی کادر ارتش باعث ایجاد نارضایتی در لایه های فرماندهی ارتش شد و از کارآمدی ارتش و توان آن کاست. اما اکنون ارتش می بایست تحت فرمان فرمانداری های نظامی شورای امنیت استان عمل کند که خواه ناخواه با هیات دولت و سایر مراکز قدرت در نحوه و اجرای فرامین حکومت نظامی اختلاف نظر می یافت. این واقعیت با توجه به ساختار ارتش شاهنشاهی که شکاف عمیقی میان کادر فرماندهی با نیروهای مسلح از نقطه نظر گرایش های سیاسی و تمایلات ملی و مذهبی وجود داشت موضع ارتش را به عنوان سرکوبگر مخالفان سخت تضعیف می کرد.
موضع امام خمینی (ره)
موضع امام خمینی (ره) در مبارزه با رژیم پهلوی در جریان کشتار 17 شهریور کاملا مخالف با رفتار حکومت بود. ایشان برخلاف حکومت پهلوی که برخورد خشن را در دستور کار خود قرار داده بود امام راه مبارزه نرم را مورد توجه قرار داد و در پیامی مردم را به اعتصاب دعوت کرد.
اعتصاب بازاریان در سه دوره اتفاق افتاد و ضربه ای مهلک بر پیکره اقتصادی و حیات رژیم وارد آورد. ماهیت سیاسی اعتصابات شکل گرفته برای ناکارآمدی وفلج کردن ژیم پهلوی مورد پیگیری قرر گرفت. با استمرار اعتصابات آثار ضعف در مجموعه نظام سیاسی آشکار نمود و رژیم را در مانده ساخت.
با وضعیت ایجاد شده صاحبان سرمایه سخت به هراس افتاده بودند و از هرگونه سرمایه گذاری جدید به شدت ترس داشته و خوداری می کردند و نتیجه همین امر افزایش بحران بیکاری و فرار سرمایه ها و خروج ذخایر ارزی در کشور به دنبال داشت و رژِیم در سراشیبی سقوط قرار گرفت.
مبارزات مردمی و مخالفت ملت ایران با حکومت ستم شاهی و شروع نهضت امام (ره) در دهه چهل و قیام 15 خرداد، همچون قیام امام حسین (ع)، اسلام سیاسی را رودرروی یزیدیان قرار داد و فریاد بلند الرحیل امام به گوش تمامی ملت ایران رسید. تلاش های فکری و سیاسی امام (ره) و ندای ملکوتی الرحیل ایشان به عنوان پرچم دار قیام مردمی و ضد استکبار و استعماری، با همراهی خیل زیاد یاران عاشورایی اش در میام روشفکران دینی، سرانجام در میام لشکر یزیدیان شاهنشاهی، جایگاهی استوار و لایتغیر آن را ثبیت کرد و به عنوان ایدئولوژیست انقلاب توانست همه جریان های موجود را با خود همراه ساخته و یا با منطق اسلامی آنان را کنار زند. اما این قیام نیازمند یک کربلا بود تا یاران عاشورایی امام در آن خود نمایی کنند و صدای هل من ناصر امام بی جواب نماند و بدر دیگری را برای مسلمین رغم زند.
17 شهریور 57 و در پی مبارزات چند روزه مردم و ندای حق نمازگزارن بعد از نماز عید فطر جرقه ای برای شروع تاریخی تازه و تشکیل روندی بدیع برای حرکت قطار انقلاب اسلامی شد که در این حرکت حکومت پهلوی را به صورت کامل در رویا رویی مردم قرار داد؛ و همین امر باعث انبساط همین کار در کل کشور شد.
سینما رکس
در طول سال 57 علی رغم وجود یک آرامش ضاهری به واسطه فشار های نظامی وارده از طرف حکومت پهلوی نارضایتی ها از سیستم حاکمیتی بسیار بالا و آشکار بود. انتظار سرنگونی شاه نیز از طرف دولتمردان ایران و دیپلمات های خارجی نیز می رفت به گونه ای که سفیر آمریکا در ایران طی پیامی به دولتمردان آمرییکایی از شایعات موجود در جامعه از سوء قصد احتمالی به جان شاه ایران می نویسد.
حکومت پهلوی بار دیگر برای تخریب چهره انقلابیون و طرفداران امام و مخالفین حکومت پهلوی در یک اقدام ناجوانمردانه توسط عوامل فاسد دست به شهادت صدها نفر از مردم مظلوم آبادان می زند. رژیم پهلوی در 28مرداد، در سینما رکس آبادان با ایجاد یک آتش سوزی عمدی حدود 700 نفر از مردم بی گناه آبادان را برای تخریب چهره انقلابیون به شهادت می رساند. ولی نتیجه این تدبیر حکومت طاقوت نتیجه دلخواه حکومت را به دنبال ندارد و سبب ورود بیش از پیش مردم و به ویژه مردم خوزستان را به میدان مبارزه در پی دارد. در این اقدام ناشیانه، مواردی همچون قفل بودن در های خروجی سینما، تاخیر در حضور نیروهای آتش نشانی، قطع بودن آب های آتش نشانی محل و... از مواردی است که نشان از دست های پشت پرده حکومت طاقوت در این فاجعه را دارد.
نکته جالب ماجرا اینجا بود که شخص شاه طی یک سخنرانی تلویزیونی از هدایت ایران به سمت دروازههای تمدن بزرگ و همراهی مردم با آن سخن گفته بود. این فاجعه سبب شد تا موج تظاهرات مردمی در شهرهای مختلف به راه بیفتد. در روز دوم شهریور ماه و همزمان با 21 ماه مبارک رمضان تظاهرات بزرگی در تهران به راه افتاد و در روز عید سعید فطر نیز مردم با راهپیمایی بزرگی خواهان سرنگونی رژیم شاهنشاهی شدند. یک از خبرگزاری های خارجی در خصوص این رویداد نوشت: ایران وارد تحول برگشت نا پذیری شده است...اسلام قدرت خود را در شهرها، از جمله تهران، نشان داده است.
جدایی بدنه دولت از مردم و ارتش
بعد از جمعه سیاه اراده و عزم رژیم طاقوت در رویارویی با ملت دچار تزلزل شد و شیوه های سرکوب و سازش در عمل که برنامه حاکمیت طاقوت برای مدیریت فضا بود با شکست مواجه شد در حالی که این طرح از نظر نیرو های امنیتی و ساواک بهترین طرح برای کنترل فضا بوده است.
حوادث 17 شهریور و الزام حضور نیروهای ارتش به همراه ژاندارمری برای برقرای حکومت نظامی در شهر و نیاز به هماهنگی ارتش با سایر ارگان ها؛ در حالی که وظیفه اصلی ارتش پاسداری از مرز های کشور در مقابل دشمانان خارجی بود و همین امر و نارضایتی کادر ارتش باعث ایجاد نارضایتی در لایه های فرماندهی ارتش شد و از کارآمدی ارتش و توان آن کاست. اما اکنون ارتش می بایست تحت فرمان فرمانداری های نظامی شورای امنیت استان عمل کند که خواه ناخواه با هیات دولت و سایر مراکز قدرت در نحوه و اجرای فرامین حکومت نظامی اختلاف نظر می یافت. این واقعیت با توجه به ساختار ارتش شاهنشاهی که شکاف عمیقی میان کادر فرماندهی با نیروهای مسلح از نقطه نظر گرایش های سیاسی و تمایلات ملی و مذهبی وجود داشت موضع ارتش را به عنوان سرکوبگر مخالفان سخت تضعیف می کرد.
موضع امام خمینی (ره)
موضع امام خمینی (ره) در مبارزه با رژیم پهلوی در جریان کشتار 17 شهریور کاملا مخالف با رفتار حکومت بود. ایشان برخلاف حکومت پهلوی که برخورد خشن را در دستور کار خود قرار داده بود امام راه مبارزه نرم را مورد توجه قرار داد و در پیامی مردم را به اعتصاب دعوت کرد.
اعتصاب بازاریان در سه دوره اتفاق افتاد و ضربه ای مهلک بر پیکره اقتصادی و حیات رژیم وارد آورد. ماهیت سیاسی اعتصابات شکل گرفته برای ناکارآمدی وفلج کردن ژیم پهلوی مورد پیگیری قرر گرفت. با استمرار اعتصابات آثار ضعف در مجموعه نظام سیاسی آشکار نمود و رژیم را در مانده ساخت.
با وضعیت ایجاد شده صاحبان سرمایه سخت به هراس افتاده بودند و از هرگونه سرمایه گذاری جدید به شدت ترس داشته و خوداری می کردند و نتیجه همین امر افزایش بحران بیکاری و فرار سرمایه ها و خروج ذخایر ارزی در کشور به دنبال داشت و رژِیم در سراشیبی سقوط قرار گرفت.