شهدای ایران:آیت‌الله مصباح یزدی در اختتامیه نخستین دوره تربیت مدرس جامع که در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) قم برگزار شد اظهار داشت: روحانیت به عنوان قشری از جامعه که خصوصیتش سرکار داشتن با تعلقات و مبانی دین است شناخته می‌شود این معنای آخوندی است.

وی با بیان اینکه این قشر در جایی بوده که جامعه سرکارش با دین باشد و در عین‌ حال افرادی باشند، دین را ترویج کنند ابراز کرد: این نگاه که «دین برای جامعه ضروری نبود، طبعاً نیازی به آخوند نبود و آن را مزاحم هم بدانند»؛ نگاهی بود که در دوره رضاشاه وجود داشت.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم عنوان کرد: متأسفانه در درون روحانیت هم رفتارهای ایجاد می‌شد که این نگاه را تقویت می‌کرد، در گذشته از آخوند تنها به عنوان روضه‌خوان نام می‌بردند و هیچ انتظار دیگر از او نداشتند.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تصریح کرد: فعالیت روحانیت در دوران گذشته غیر از این نبود؛ حالا از دوران‌ها بگذریم، حتی زمان‌هایی بود که اصلاً اجازه عمامه گذاشتن به آخوند را نمی‌دادند، آخوند برای روضه‌خواندن عمامه‌اش را برمی‌داشت، وارد مجلس می‌شد، عمامه را می‌گذاشت دوباره موقع رفتن عمامه را برمی‌داشت.

وی اظهار داشت: این وضع دین‌داری در جامعه بود و سیاستمداران کاری کردند که نگاه به دین و آخوند در همین اندازه باشد و دین زیاد در خانه و زندگی و جامعه بروز و ظهور نداشته باشد، اما در سال 1320 اوضاع کمی برای روحانیت بهتر شد و توانست فضای بهتری برای خود ایجاد کند.

آیت‌الله مصباح یزدی گفت: آهسته‌ آهسته نگاه به دین و آخوند در جامعه بهتر شد و شاهد شکل‌گیری آزادی‌های اجتماعی و افول رژیم رضاخانی شدیم، اجماعی بر این بود که جوانانی بیایند و درس دینی بخوانند و برای مردم دین ترویج کنند.

وی افزود: سؤال شد درس دینی چه چیزی است، می‌گفتند که «از درس جامع مقدمات شروع می‌شود تا سیوطی، مکاسب و کفایه ختم می‌شود». این نگاهی بود که در جامعه بود این در حالی بود که کتاب‌های سیوطی هم در بازار پیدا نمی‌شد، تنها جامع المقدمات کهنه‌اش یافت می‌شد.

عضو جامعه مدرسین یادآور شد: اوضاع به جای رسید که سؤالات متعددی از سوی جوانان ایجاد شد که جواب آن در این کتاب‌های ذکر شده نبود، بزرگان به فکر کتاب‌های دیگر مانند شرح منظومه آن‌ هم به صورت قاچاقی افتادند، چون بعضی معتقد بودند دست زدن به کتاب‌های فلسفه چنین و چنان است.

رئیس مؤسسه آموزشی امام خمینی(ره) ابراز کرد: زمان تا جایی پیش رفت که ارتباط بین حوزه و دانشگاه برقرار شد و افرادی مانند شهید مطهری‌ها وارد دانشگاه شدند.

آیت‌الله مصباح یزدی گفت: نخستین کاری که ایجاد شد، شهید مطهری با دیگران به خدمت علامه طباطبایی رسیدند و خواستار شدند درس‌هایی ارائه شود تا بتوان پاسخگوی نیاز روز بود که درس اصول فلسفه و روش رئالیسم مطرح، نوشته، تدوین و شکل گرفت. تدوین این دو کتاب برای پاسخگوی به ایسم‌های آن زمان بود.

وی افزود: این دوران گذشت تا رسید به زمانی که کتاب‌های دیگر در مورد فقه و بعد از این دوران شاهد پیروزی انقلاب و اتفاقات آن زمان بودیم.

عضو جامعه مدرسین اظهار داشت: در اوایل انقلاب همه این بزرگان نام برده شده، برای پاسخ‌گویی به شبهات اعتقادی و الحادی به مناطق مختلف کشور می‌رفتند. امام راحل بعد از پیروزی انقلاب معتقد به تحول و برنامه‌ریزی در حوزه و در زمان‌های بعدی شکل‌گیری دفتر همکاری حوزه و دانشگاه و ارتباط وسیع‌تر و شکل‌گیری علوم انسانی برای دفاع از نظریه اسلام بودند.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه معتقد بودیم صرف دروس سنتی در حوزه نمی‌تواند پاسخ‌گویی نیازهای باشد و لازم بود حوزه به سمت علوم دیگر می‌رفت اظهار داشت: معتقد بودیم مردم، رکن اصلی در دین‌داری و دین‌خواهی هستند و این مسئله خود در آن زمان بسیار امر مهمی بود.

آیت‌الله مصباح یزدی با بیان اینکه الان بعضی از افکار مانند آیا نباید پذیرش اسلام، دین و ولایت‌فقیه را به رفراندوم بگذاریم، گفت: این زنگ خطری است که به صدا در آمده و بسیار خطرناک است.

عضو جامعه مدرسین تصریح کرد: اگر در گذشته تنها روحانیت مکاسب می‌خواند، الان اوضاع بسیار فرق کرده است، نیاز جامعه بسیار متفاوت شده است، الان باید بدانیم چرا طلبه و آخوند شدیم.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ابراز کرد: معتقدیم که جامعه نیازهایی دارد که یکی دین است، اما چگونه می‌توان دین را شناساند، تا به مراحل بالاتر برسد که شخص حاضر شود برای ترویج دین به آفریقا برود.

آیت‌الله مصباح یزدی گفت: اجمالاً لازم بدانیم در مورد فلسفه وجودی خودمان تجدیدنظر کنیم، آیا جامعه نیاز به آخوند دارد، اگر دارد به چه آخوندی نیاز دارد. مسئله دوم روش کار آخوندی است. اگر خواستیم دین‌شناس باشیم، باید از کجا شروع کنیم، چه درس‌های را باید شروع کنیم. چه رشته‌های تخصصی را بخوانیم.

عضو جامعه مدرسین با بیان اینکه طرح ولایت از کجا شروع‌ شده و الان به طرح تربیت مدرس رسیده، گفت: در زمان انقلاب، بعضی از سپاهیان که علاقه‌مند به مباحث دینی بودند، متوجه شدند که در دانشگاه مرتبط با این نهاد بعضی اساتید افکار انحرافی ترویج می‌کنند، جلساتی با حضور بعضی از افراد سپاهی و حوزه شکل گرفت که برای مقابله با این نوع تفکرات در دانشگاه چه باید کرد؟ در نهایت به اینجا رسید که طرح موقتی برای ارائه مبانی با حضور بعضی شخصیت‌ها شکل گرفت.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ابراز کرد: به مرور زمان با جذب اساتید، بخش‌هایی از مباحث معرفت به اسلام و سیاست و غیره تنظیم شد. این دوره‌ها مربوط به سپاه و در دانشگاه امام حسین(ع) بود که الان از آن زمان 23 سال می‌گذرد.

آیت‌الله مصباح یزدی با بیان اینکه معتقدیم برنامه سنتی حوزه نمی‌تواند پاسخ‌گویی نیاز روز باشد، بلکه باید مباحثی را اضافه کرد، گفت: برای چرایی نیاز جامعه به دین، نیاز به مباحث مانند معرفت‌شناسی به اسلام، فلسفه، سیاست و غیره هستیم و گرنه به‌صرف درس‌های سنتی نمی‌توان سؤالات روز را پاسخ داد.

وی افزود: امروز پاسخ به نیاز روز از نیازهای جدی است؛ شاهد شبهاتی در مورد ولایت‌فقیه هستیم؛ یکی از رئیس‌جمهورهای وقت در این موسسه گفته «اگر ولایت‌فقیه را قبول داریم چون در قانون اساسی آمده»و چون مردم به آن رأی داده‌اند، وقتی در بین سران این مسائل مطرح است، در میان مردم اوضاع چگونه خواهد بود.

عضو جامعه مدرسین یادآور شد: اگر مطرح شود شک داریم، اسلام حکومتی دارد یا ندارد و نهایتاً بخواهیم توقعی درست کنیم، آیا درست می‌شود یا نه؟این هم به‌جایی می‌رسد که بعضی‌ها برسند به امر به‌ معروف و نهی از منکر که بگویند؛ اصلاً چه کسی گفته امر به‌ معروف واجب است و آخرش یعنی نیاز به دین وجود ندارد.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ابراز کرد: الان بعضی به این فکر هستند که دین را رفراندوم کنند، اگر مردم رأی دادند که نیازی به ولایت‌فقیه نیست، الان اوضاع و شبهات این است. برای رفع این مشکلات باید در مبانی حقوقی کار کرد که چه نیاز است همه‌ چیز را به رفراندوم بگذاریم. این اوضاع فعلی است و برای این مسائل باید آماده شد. اگر آماده نشویم باید فاتحه دین را خواند.

آیت‌الله مصباح یزدی گفت: شکل‌گیری دوره‌های تربیت مدرس، پاسخی برای نیاز روز مانند چرایی نیاز جامعه به دین و اسلام است تا به مباحث مهم‌تر برسیم.

وی عنوان کرد: در کنار همه کمبودهایی که در بخش‌های سیاسی، اجتماعی و روانشناسی و غیره داریم، کمبودی که از همه بیشتر احساس می‌شود، این است افرادی که باید متصدی پاسخگویی نیازها باشند و در عمل پای بند به مبانی دینی باشند، نیستند. یعنی بین رفتار، مبانی فکری و عمل به مبانی دینی ضعف‌هایی است.

عضو جامعه مدرسین اظهار داشت: در قدم اول دین را بشناسیم بعد به دیگران بشناسانیم تا به‌خوبی دین ترویج شود. این معرفت به اسلام و در مرحله بعد عمل به آن در شرایط کنونی بسیار ضروری است.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه در شرایطی قرار داریم که احساس مسئولیت نسبت به دین و اسلام ضعیف است، گفت: این طرز تفکری است که شکل‌گرفته و بالاتر برای اثرگذاری باید نوع نگاه به روحانیت عوض شد و فکر نکنیم طلبگی شغلی مانند دیگر شغل‌ها مثل بقالی است و با شهریه بخور و نمیر کاری نمی‌توان کرد.