نقد و بررسی کتاب «آهنگران» با حضور علی اکبری نویسنده،محمدعلی صمدی ویراستار و مسعود کوثری عضو هیئت علمی ارتباطات در سالن اجتماعات مطهری دانشگاه تهران برگزار شد.
به گزارش شهدای ایران به نقل از تسنیم، علی اکبری نویسنده کتاب درباره انگیزه اش از چاپ این کتاب گفت: در زمان جنگ علاقه شدیدی به آهنگران داشتم و به شدت به دنبال نوارهای ایشان بودم، تا اینکه وارد عرصه انتشارات کتاب شدم. همیشه در ذهنم بود که کتابی از آهنگران چاپ کنم. قرار نبود در کتاب نوحه بیاوریم و فقط در ابتدا خاطرات ایشان بود.
اکبری افزود: تناسب خاطرات و نوحه ها باعث آوردن نوحه ها در کتاب«آهنگران» شد و به همین دلیل وارد فضای نوحه ها شدیم و حدود 300 تا نوار را پیاده کرده و تک تک آنها را گوش کردیم.
این نویسنده درباره واکنش آهنگران نسبت به کار عنوان کرد:آقای آهنگران از ابتدای انقلاب با سازمان ها، موسسات فرهنگی و رسانه ها مصاحبه دارند. به خصوص بعد از جنگ به جاهای مختلفی رفتند و وعده وعیدهایی اجرا نشده به ایشان داده بودند و حتی حاتمی کیا در چند جلسه برای ساخت فیلم ایشان را ملاقات کرده بود اما اجرا نشد. به همین علت نسبت به طرح من خوشبین نبود.
وی افزود: آهنگران با من کج دار و مریز رفتار می کرد اما وقتی 300 قطعه از نوارها را پیاده کردم، ایشان را دعوت کردم تا ببینند اما ایشان به خاطرات به اندازه نوحه ها اهمیت نمی دهد. حدود 500 نوحه جمع آوری شد و خاطرات را تا جای امکان آوردیم.این کتاب یک سند تاریخی است.
محمدعلی صمدی ویراستار کتاب نیز بیان کرد: این کار حدود سه سال و تا 27 آذر 91 طول کشید و سعی می کردم کم نگذارم. برای هم سن و سالان ما دهه 60 ویژه بود و تنها 2 مداح وجود داشت که یکی کویتی پور و دیگری آهنگران بود. سخت ترین قسمت کار گردآوری اسناد بود و فقط ما گاهی نام نوحه ها را می دانستیم و نوحه نبود و گاهی هم متن کامل اما صوت یا اجرای آن ناقص بود.
صمدی با گلایه ای اظهار کرد: واقعا آقای آهنگران نمی تواند یکجا بماند و نمی شود او را در یک جا متوقف کرد. او اصلا به خودش توجهی ندارد و دائما ما را به افراد مختلف ارجاع می داد. قسمت دشوار شناسنامه کارها بود که حتی خود آهنگران هم یادش نمی آمد و واقعا کار فرساینده ای بود. اقای آهنگران به خاطر نوع شخصیتی که دارد نمی تواند جایی متمرکز شود و البته عمدی ندارد و در این زمینه هیچ کمکی به ما نکرد.
علی اکبری در میانه بحث یادآور شد: ما با دوستان ایشان در دوره جنگ صحبت کردیم و تقریبا 90 درصد نوحه ها کامل است و خاطرات در حال کامل شدن است. آخرین باری که با ایشان صحبت کردیم 5 خرداد 92 بود.
دکتر مسعود کوثری استاد ارتباطات نیز با اشاره به اهمیت تاریخ فرهنگی و فرهنگ نگاری تشریح کرد: یکی از مهمترین کتاب های تاریخ فرهنگی، کتاب های جنگ است و جای بسیاری از این موارد در فرهنگ ما خالی است. فکر نمی کنم جز اقدامات حوزه هنری کار ویژه ای برای بسته بندی فرهنگی صورت گرفته باشد. چسبیدن به یک شخصیت فرار بسیار سخت است و انسان باید واقعا برای مصاحبه از خود گذشته باشد و این بخشی از ایمان به جنگ است.
کوثری ادامه داد: این کتاب نشان می دهد که یک انسان چگونه در لابه لای زمانه رشد می کند. هم به لحاظ تاریخ جنگ و هم به لحاظ روشن کردن چهره شخص این کار بسیار اهمیت دارد. به نظرم کار بزرگی صورت گرفته و امکان استفاده دوباره و بسته بندی جدید وجود دارد. به نظرم بخشی از جنگ چهره های برجسته فرهنگی هستند. آهنگران با وجود اینکه 20 سال از جنگ می گذرد، هنوز شناخته شده نیست. در مورد شهدای بزرگ هم همین طور است و ما درباره همت و باکری چیزی نداریم و خیال می کنیم کار کردیم.
این استاد ارتباطات تصریح کرد: کار درباره کسی که به نوعی ژنرال فرهنگی بوده، بسیار سخت و قابل توجه است. خاطرات کمک می کند چهره ملموس و انسانی آهنگران را درک کنیم و متوجه می شویم که چه طور آهنگران رشد می کند.
کوثری با اشاره به ویژگی های نوحه خوانی آهنگران توضیح داد: این نوع نوحه خوانی می تواند برای مردم و افرادی که دور از جبهه بودند، بسیج عاطفی بیافریند و مردم هم با نوحه آشنا می شدند. تهییج رزمندگان و آماده کردن برای جنگ یکی دیگر از کارکردهای این نوع نوحه خوانی است. آمادگی برای آیین و مناسک شهادت هم یک ویژگی دیگر این نوع نوحه خوانی است.
وی افزود: آدم ها دوست دارند در لحظه شهادت برای آن آماده شوند و افرادی مثل آهنگران این کار را می توانستند انجام دهند. انسانی مثل آهنگران طبیعی است که جنبه شخصیتی خودش را نفی کند و به بخشی از تاریخ فرهنگی بپیوندد.
این استاد ارتباطات در خصوص ژانر جدید نوحه خوانی آهنگران گفت: نوحه آهنگران هم آهنگ هست و هم نیست و هم سرود هست و هم نیست. یک ژانر میانی و پیوندی از اشکال مختلف موسیقایی است. آهنگران کمک به تولد این ژانر میانی کرد. نوحه آهنگران ملموس تر،نزدیک تر و توده ای تر از جنس سنتی آن است. نوعی نوحه خوانی ممزوج از اشخاص مختلف است. گاهی متن ها پیش پا افتاده است اما حقیقت در همان شکل ملموس آن است. نوحی وی درونی تر و قابل زمزمه است.
کوثری افزود: یک نوع فخیم بودن خاص در این اجرا دیده می شود و به نظرم قابل تحقیق است و باید روی آن کار شود. مسأله فقط نوحه خوانی نیست بلکه دقت، انتخاب و نحوه تلاس برای کارها قابل توجه است. در اشعار اسم آدم ها و مکان ها را می شنویم و ملموس کردن این مکان ها بسیار قابل توجه است. بازسازی جنگ و خاطرات آن در ذهن ما با نوحه خوانی آهنگران به وجود آمد ویک بازخوانی خاطره جمعی پدید آمد.
این عضو هیئت علمی ارتباطات اذعان کرد: این سرمایه فقط متعلق به آهنگران نیست و نباید آن را از دست بدهیم و نوعی تکمیل فرهنگ تاریخ فرهنگی کشور است. در عرصه ارتباطات و جامعه شناسی گاهی حرف های غربی ها را می شنویم و می گویند چه حرف بزرگی و این یعنی تاریخ فرهنگ کشور خودمان را درنظر نگرفته ایم.
کوثری خاطرنشان کرد: قدرت تأثرگذاری، آماده سازی و روحیه دهی و بسیج این افراد بسیار بالاست و قابلیت تئوری پردازی و شناخت دارد و می توانیم تحقیق کنیم که چه طور در پایان قرن بیستم این شیوه های اثرگذار بسیج کننده به وجود می آید. دومین مسأله مربوط به ژانر موسیقایی است که چه طور از ژانر سنتی آن بیرون می آید و چیز دیگری می شود. بحث روایت از جنگ هم مهم است و اینکه آدم ها جنگ را چه طور روایت می کنند و محققان می توانند روی آن تحقیق کنند.
عضو هیئت علمی ارتباطات دانشگاه تهران افزود: تحلیل محتوای این اشعار هم مهم است که امکان استخراج ایده های مهمی از آن وجود دارد. چگونگی شکل گیری اجرا در کارهای آهنگران بر عهده محققان است.
کوثری در پاسخ به اینکه چرا نیاز به تاریخ نگاری فرهنگی داریم، گفت: نوشتن تاریخ فرهنگی مستلزم فاصله گرفتن با جنگ است یعنی به موضوع همان طور که هست، پرداخته شود و تک بعدی نگاه نکنند. دید منصفانه و انتقادی در تاریخ نگاری فرهنگی بسیار مهم است. پس اول توان انجام کار و دوم فاصله گیری از جنگ مهم است یعنی نباید سعی کنند بعضی مفاهیم حقیقی را ایدئولوژیزه کنند. جنگ و تاریخ فرهنگی مجموع ایمان ها، تردیدها و فراز و نشیب هایی است که ما داریم.
کوثری در پایان گفت: بخشی از این کتاب خواندنی است و وجوه مختلف و درگیری های آن را نشان می دهد. تردیدهای آهنگران برای ادامه راه نوحه خوانی در کتاب هم وجود دارد. من به فکر ساخت مستند از این وجه تاریخی افتادم. امکان ساخت مستند درباره بسیاری از وقایع و آدم ها وجود دارد.
اکبری افزود: تناسب خاطرات و نوحه ها باعث آوردن نوحه ها در کتاب«آهنگران» شد و به همین دلیل وارد فضای نوحه ها شدیم و حدود 300 تا نوار را پیاده کرده و تک تک آنها را گوش کردیم.
این نویسنده درباره واکنش آهنگران نسبت به کار عنوان کرد:آقای آهنگران از ابتدای انقلاب با سازمان ها، موسسات فرهنگی و رسانه ها مصاحبه دارند. به خصوص بعد از جنگ به جاهای مختلفی رفتند و وعده وعیدهایی اجرا نشده به ایشان داده بودند و حتی حاتمی کیا در چند جلسه برای ساخت فیلم ایشان را ملاقات کرده بود اما اجرا نشد. به همین علت نسبت به طرح من خوشبین نبود.
وی افزود: آهنگران با من کج دار و مریز رفتار می کرد اما وقتی 300 قطعه از نوارها را پیاده کردم، ایشان را دعوت کردم تا ببینند اما ایشان به خاطرات به اندازه نوحه ها اهمیت نمی دهد. حدود 500 نوحه جمع آوری شد و خاطرات را تا جای امکان آوردیم.این کتاب یک سند تاریخی است.
محمدعلی صمدی ویراستار کتاب نیز بیان کرد: این کار حدود سه سال و تا 27 آذر 91 طول کشید و سعی می کردم کم نگذارم. برای هم سن و سالان ما دهه 60 ویژه بود و تنها 2 مداح وجود داشت که یکی کویتی پور و دیگری آهنگران بود. سخت ترین قسمت کار گردآوری اسناد بود و فقط ما گاهی نام نوحه ها را می دانستیم و نوحه نبود و گاهی هم متن کامل اما صوت یا اجرای آن ناقص بود.
صمدی با گلایه ای اظهار کرد: واقعا آقای آهنگران نمی تواند یکجا بماند و نمی شود او را در یک جا متوقف کرد. او اصلا به خودش توجهی ندارد و دائما ما را به افراد مختلف ارجاع می داد. قسمت دشوار شناسنامه کارها بود که حتی خود آهنگران هم یادش نمی آمد و واقعا کار فرساینده ای بود. اقای آهنگران به خاطر نوع شخصیتی که دارد نمی تواند جایی متمرکز شود و البته عمدی ندارد و در این زمینه هیچ کمکی به ما نکرد.
علی اکبری در میانه بحث یادآور شد: ما با دوستان ایشان در دوره جنگ صحبت کردیم و تقریبا 90 درصد نوحه ها کامل است و خاطرات در حال کامل شدن است. آخرین باری که با ایشان صحبت کردیم 5 خرداد 92 بود.
دکتر مسعود کوثری استاد ارتباطات نیز با اشاره به اهمیت تاریخ فرهنگی و فرهنگ نگاری تشریح کرد: یکی از مهمترین کتاب های تاریخ فرهنگی، کتاب های جنگ است و جای بسیاری از این موارد در فرهنگ ما خالی است. فکر نمی کنم جز اقدامات حوزه هنری کار ویژه ای برای بسته بندی فرهنگی صورت گرفته باشد. چسبیدن به یک شخصیت فرار بسیار سخت است و انسان باید واقعا برای مصاحبه از خود گذشته باشد و این بخشی از ایمان به جنگ است.
کوثری ادامه داد: این کتاب نشان می دهد که یک انسان چگونه در لابه لای زمانه رشد می کند. هم به لحاظ تاریخ جنگ و هم به لحاظ روشن کردن چهره شخص این کار بسیار اهمیت دارد. به نظرم کار بزرگی صورت گرفته و امکان استفاده دوباره و بسته بندی جدید وجود دارد. به نظرم بخشی از جنگ چهره های برجسته فرهنگی هستند. آهنگران با وجود اینکه 20 سال از جنگ می گذرد، هنوز شناخته شده نیست. در مورد شهدای بزرگ هم همین طور است و ما درباره همت و باکری چیزی نداریم و خیال می کنیم کار کردیم.
این استاد ارتباطات تصریح کرد: کار درباره کسی که به نوعی ژنرال فرهنگی بوده، بسیار سخت و قابل توجه است. خاطرات کمک می کند چهره ملموس و انسانی آهنگران را درک کنیم و متوجه می شویم که چه طور آهنگران رشد می کند.
کوثری با اشاره به ویژگی های نوحه خوانی آهنگران توضیح داد: این نوع نوحه خوانی می تواند برای مردم و افرادی که دور از جبهه بودند، بسیج عاطفی بیافریند و مردم هم با نوحه آشنا می شدند. تهییج رزمندگان و آماده کردن برای جنگ یکی دیگر از کارکردهای این نوع نوحه خوانی است. آمادگی برای آیین و مناسک شهادت هم یک ویژگی دیگر این نوع نوحه خوانی است.
وی افزود: آدم ها دوست دارند در لحظه شهادت برای آن آماده شوند و افرادی مثل آهنگران این کار را می توانستند انجام دهند. انسانی مثل آهنگران طبیعی است که جنبه شخصیتی خودش را نفی کند و به بخشی از تاریخ فرهنگی بپیوندد.
این استاد ارتباطات در خصوص ژانر جدید نوحه خوانی آهنگران گفت: نوحه آهنگران هم آهنگ هست و هم نیست و هم سرود هست و هم نیست. یک ژانر میانی و پیوندی از اشکال مختلف موسیقایی است. آهنگران کمک به تولد این ژانر میانی کرد. نوحه آهنگران ملموس تر،نزدیک تر و توده ای تر از جنس سنتی آن است. نوعی نوحه خوانی ممزوج از اشخاص مختلف است. گاهی متن ها پیش پا افتاده است اما حقیقت در همان شکل ملموس آن است. نوحی وی درونی تر و قابل زمزمه است.
کوثری افزود: یک نوع فخیم بودن خاص در این اجرا دیده می شود و به نظرم قابل تحقیق است و باید روی آن کار شود. مسأله فقط نوحه خوانی نیست بلکه دقت، انتخاب و نحوه تلاس برای کارها قابل توجه است. در اشعار اسم آدم ها و مکان ها را می شنویم و ملموس کردن این مکان ها بسیار قابل توجه است. بازسازی جنگ و خاطرات آن در ذهن ما با نوحه خوانی آهنگران به وجود آمد ویک بازخوانی خاطره جمعی پدید آمد.
این عضو هیئت علمی ارتباطات اذعان کرد: این سرمایه فقط متعلق به آهنگران نیست و نباید آن را از دست بدهیم و نوعی تکمیل فرهنگ تاریخ فرهنگی کشور است. در عرصه ارتباطات و جامعه شناسی گاهی حرف های غربی ها را می شنویم و می گویند چه حرف بزرگی و این یعنی تاریخ فرهنگ کشور خودمان را درنظر نگرفته ایم.
کوثری خاطرنشان کرد: قدرت تأثرگذاری، آماده سازی و روحیه دهی و بسیج این افراد بسیار بالاست و قابلیت تئوری پردازی و شناخت دارد و می توانیم تحقیق کنیم که چه طور در پایان قرن بیستم این شیوه های اثرگذار بسیج کننده به وجود می آید. دومین مسأله مربوط به ژانر موسیقایی است که چه طور از ژانر سنتی آن بیرون می آید و چیز دیگری می شود. بحث روایت از جنگ هم مهم است و اینکه آدم ها جنگ را چه طور روایت می کنند و محققان می توانند روی آن تحقیق کنند.
عضو هیئت علمی ارتباطات دانشگاه تهران افزود: تحلیل محتوای این اشعار هم مهم است که امکان استخراج ایده های مهمی از آن وجود دارد. چگونگی شکل گیری اجرا در کارهای آهنگران بر عهده محققان است.
کوثری در پاسخ به اینکه چرا نیاز به تاریخ نگاری فرهنگی داریم، گفت: نوشتن تاریخ فرهنگی مستلزم فاصله گرفتن با جنگ است یعنی به موضوع همان طور که هست، پرداخته شود و تک بعدی نگاه نکنند. دید منصفانه و انتقادی در تاریخ نگاری فرهنگی بسیار مهم است. پس اول توان انجام کار و دوم فاصله گیری از جنگ مهم است یعنی نباید سعی کنند بعضی مفاهیم حقیقی را ایدئولوژیزه کنند. جنگ و تاریخ فرهنگی مجموع ایمان ها، تردیدها و فراز و نشیب هایی است که ما داریم.
کوثری در پایان گفت: بخشی از این کتاب خواندنی است و وجوه مختلف و درگیری های آن را نشان می دهد. تردیدهای آهنگران برای ادامه راه نوحه خوانی در کتاب هم وجود دارد. من به فکر ساخت مستند از این وجه تاریخی افتادم. امکان ساخت مستند درباره بسیاری از وقایع و آدم ها وجود دارد.
