امام سجاد علیه‌الصلاة والسلام، «صحیفه‌ى سجادیه» را به صورت دعا تنظیم فرموده و اصلا دعا خوانده است؛ اما این كتاب، پر از معارف الهى و اسلامى است. توحید خالص در صحیفه‌ى سجادیه است.
شهدای ایران: به مناسبت میلاد با برکت امام سجاد (ع )بخشی از بیانات مقام معظم رهبری را در خصوص شخصیت و ویژگی آن حضرت گردآوری شده است .
امام سجاد علیه‌الصلاة والسلام، «صحیفه‌ى سجادیه» را به صورت دعا تنظیم فرموده و اصلا دعا خوانده است؛ اما این كتاب، پر از معارف الهى و اسلامى است. توحید خالص در صحیفه‌ى سجادیه است. نبوت و عشق به مقام تقدس نبى اسلام علیه و على آله الصلاة والسلام در صحیفه‌ى سجادیه است. مثل بقیه‌ى دعاهاى مأثور، معارف آفرینش در این كتاب است. همین «دعاى ابوحمزه‌ى ثمالى» كه مخصوص سحرهاست - سعى كنید آن را بخوانید و در معنایش توجه و تدبر داشته باشید - و همین «دعاى كمیل» كه شبهاى جمعه خوانده مى‌شود، از جمله دعاهایى است كه سرشار از معارف اسلامى است و در آنها حقایقى به زبان دعا بیان شده است. نه این‌كه آن بزرگوار - امام سجاد علیه‌الصلاة والسلام - نمى‌خواسته دعا كند و دعا را پوشش قرار داده است؛ نه. دعا مى‌كرده، مناجات مى‌كرده و با خدا حرف مى‌زده است. منتها انسانى كه قلبش با خدا و با معارف الهى آشناست، حرف زدنش هم این گونه است. حكمت از او سرریز مى‌شود و دعاى او هم عین حكمت است. ...
بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 28/11/1373
خوف و رجا در نظر امام سجاد علیه السلام
... در دعاى صحیفه‌ى سجادیه یك جا حضرت سجاد (علیه‌السّلام) از طرف خودش به خداوند متعال عرض مى‌كند كه: «تفعل ذلك یا الهى بمن خوفه اكثر من رجائه لا ان یكون خوفه قنوطاً»؛ من خوفم از رجایم بیشتر است، نه این‌كه مأیوس باشم. این، یك اعلان رسمى و دستورالعمل است. خوف را همراه رجاء حتماً به دل‌ها بدمید؛ و خوف را بیشتر. این‌كه ما آیات رحمت الهى را بخوانیم - كه بعضى از این آیات و مبشرات، مخصوص یك دسته‌ى خاصى از مؤمنین است و به ما ربطى ندارد - و یك عده‌اى را غافل كنیم و نتیجه‌اش این بشود كه خیال كنند - با یك توهّم معنویت - غرق در معنویتند و از واجبات و ضروریات دین در عمل غافل بمانند، درست نیست. در قرآن، بشارت مخصوص مؤمنین است؛ اما انذار براى همه است؛ مؤمن و كافر مورد انذارند. پیغمبر خدا گریه مى‌كند، شخصى عرض مى‌كند: یا رسول‌اللَّه! خداوند فرمود: «لیغفر لك اللَّه ما تقدّم من ذنبك و ما تأخر». این گریه براى چیست؟ عرض مى‌كند: «أولا اكون عبدا شاكرا»؛ یعنى اگر شكر آن مغفرت را نكنم، پایه‌ى آن مغفرت سُست خواهد شد.بیانات مقام معظم رهبری در دیدار روحانیان و مبلغان در آستانه‌ى ماه محرم 05/11/1384
ترسیمی از قیامت
امام سجاد (سلام‌اللَّه‌علیه) در دعاى ابوحمزه - كه دعاى خیلى با حال و خوبى است - ترس از قیامت را تشریح مى‌كنند: «ابكى لخروجى عن قبرى عریانا ذلیلا حاملا ثقلى على ظهرى»؛ امروز مى‌گریم براى وقتى كه عریان و ذلیل و بار سنگین عمل بر دوشم از قبر بیرون مى‌آیم. «انظر مرّة عن یمینى و اخرى عن شمالى اذ الخلائق فى شأن غیر شأنى لكلّ امرء منهم یومئذ شأن یغنیه وجوه یومئذ مسفرة ضاحكة مستبشرة»؛ یك عده چهره‌هاشان خندان است و خوشنود و خوشحال و سربلندند. اینها چه كسانى هستند؟ كسانى هستند كه در دنیا از پل صراطى كه حقیقت و باطن‌اش در آن‌جاست و مثال آن در این‌جاست، توانسته‌اند رد شوند. این پل صراط، پل عبودیت، پل تقوا و پل پرهیزگارى است؛ «و ان اعبدونى هذا صراط مستقیم»؛ صراط این دنیا، همان صراط روى جهنم است. «انّك على صراط مستقیم»ى كه به پیغمبر مى‌فرماید، یا «ان اعبدونى هذا صراط مستقیم»، همان صراط روى جهنم است. اگر این‌جا ما توانستیم از این صراط، درست، با دقت و بدون لغزش عبور كنیم، گذر از آن صراط آسان‌ترین كار است؛ مثل مؤمنین كه مانند برق عبور مى‌كنند. «انّ الّذین سبقت لهم منّا الحسنى اولئك عنها مبعدون لا یسمعون حسیسها»؛ اصلاً اینها همهمه‌ى جهنم را هم نمى‌شنوند؛ «و هم فى ما اشتهت انفسهم خالدون لا یحزنهم الفزع الاكبر». فزع اكبر، یعنى دشوارترین ترسى كه ممكن است براى انسان پیش بیاید. مؤمنین با همین ابعاد جسمانى و روحانى و نفسانى، فزع عظیمى كه در آن‌جاست، «لا یحزنهم الفزع الاكبر»؛ اینها را محزون و اندوهگین نمى‌كند؛ اینها از این صراط عبور كرده‌اند.بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسؤولان نظام 06/08/1383
داروئی شفابخش برای بیماریهای اخلاقی
توصیه بعدى من به شما عزیزان این است كه باید اخلاق اسلامى را، هم بشناسیم - همه‌مان؛ این دیگر پیر و جوان ندارد؛ اما جوانها بیشتر و بهترند - و هم تحلى به حلیه‌ى اخلاق پیدا كنیم. امروز خوشبختانه درسهاى اخلاق در حوزه هست؛ اما عزیزان من! درس اخلاق، همه‌ى وظیفه‌ى ما در باب تخلق به اخلاق حسنه را ایفا نمى‌كند. هر كسى خودش باید با دل خود، با رفتار خود، به طور دائم مشغول تهذیب و مشغول كشتى گرفتن با بدیها و زشتیهاى وجود خودش باشد. دعاى شریف مكارم الاخلاق را - كه دعاى بیستم صحیفه‌ى سجادیه است - زیاد بخوانید تا ببینید آن چیزهایى كه امام سجاد علیه‌السلام در این دعا از خدا خواسته است، چیست. بسیارى از این چیزها یا بسیارى از دعاهاى دیگر را ما به عنوان اخلاق نیكو نمى‌شناسیم. مفاهیم و مضامینى كه در همین دعاى پنجم صحیفه‌ى سجادیه هست: «یا من لاتنقضى عجائب عظمته» - كه شروعش این‌طورى است - براى ما درس است؛ «اللهم اغننا عن هبة الوهابین بهبتك و اكفنا وحشة القاطعین بصلتك».با كلمات ائمه، با دعاهاى صحیفه‌ى سجادیه، با این داروهاى شفابخشى كه مى‌تواند بیماریهاى اخلاقى ما را شفا بخشد و زخمهاى وجود ما را درمان كند، خودمان را آشنا كنیم. قدر بدانید این دعا و توسل و تضرع و توجه و نورانیتى كه از این راه حاصل مى‌شود. این همه چیز است.بیانات مقام معظم رهبری در اجتماع بزرگ اساتید، فضلا و طلاب حوزه‌ى علمیه‌ى قم، در مدرسه‌ى فیضیه 14/07/1379
استغاثه امام سجاد علیه السلام
شما ملاحظه فرمایید كه امام سجاد علیه الصلاة والسلام، آن مركز نورانیت، آن معدن معنویت و كمال، زین همه‌ى عابدین عالم، در دعاهاى صحیفه‌ى سجادیه، با خود چگونه مواجه مى‌شود و خود را چطور در مقابل پروردگار عالم قرار مى‌دهد و استغاثه مى‌كند! در نیمه‌ى شب و بعد از نماز شب؛ آن هم نه نماز شب آدم معمولى و عادى، بلكه نماز شب سید سجاد، آن امام همام به پروردگار عالم رو مى‌كند و مى‌گوید: «و هذا مقام من استحیا لنفسه منك و سخط علیها و رضى عنك». یعنى «پروردگارا! من به خاطر نفس خودم، به خاطر ضعفها و نقصهاى خودم از تو شرمنده‌ام. بر نفس خود خشمگینم و از تو راضى‌ام.» این جمله را امام سجاد علیه‌الصلاة والسلام، به پروردگار عالم مى‌گوید: «فتلقاك بنفس خاشعة و رقبة خاضعة.»بازنگرى در خود این است، كه انسان، آسمان كمال را مرحله پس از مرحله طى مى‌كند و كامل مى‌شود. اگر انسانهاى والا پدید مى‌آیند و اگر معنویات و زیباییها خود را ظاهر مى‌كنند و نشان مى‌دهند، همه بر اثر بازنگرى در خود و دیدن نقایص و عیبهاى خود است. برخلاف انسانى كه چشم را بر روى همه‌ى این ضعفها ببندد؛ خود را فارغ بداند؛ مغرور به خود و مغرور به خدا شود؛ مغرور به اندك شعله‌ى نورانیتى شود كه در وجود او و بالاخره در وجود هر انسانى هست و خود را نشان داده است و نهایتا به همین قانع شود. بعضى افراد هستند كه به كمترین خیرى از خیرات در وجود خودشان قانعند. فردى كه چنین است، دیگر كمال را نمى‌تواند طى كند.
بیانات مقام معظم رهبری در دیدار پرسنل و فرماندهان ارتش 28/01/1375
عبادت امام سجاد(علیه السلام) شبیه‌ترین عبادات به عبادت امیرالمؤمنین(علیه السلام)
امام صادق مى‌گوید: در تمام اهل بیتمان - اهل بیت و اولاد پیامبر - از لحاظ این رفتارها و این زهد و عبادت، هیچ كس به اندازه‌ى على بن الحسین به امیرالمؤمنین شبیه‌تر نبود؛ امام سجاد، از همه شبیه‌تر بود. امام صادق فصلى در باب عبادت امام سجاد ذكر مى‌كند؛ از جمله مى‌فرماید: «و لقد دخل ابوجعفر ابنه علیهما السلام علیه»؛ پدرم حضرت ابى جعفر باقر یك روز پیش پدرش رفت و وارد اتاق آن بزرگوار شد. «فاذا هو قد بلغ من العبادة ما لم یبلغه احد»؛ نگاه كرد، دید پدرش از عبادت حالى پیدا كرده كه هیچ كس به این حال نرسیده است. شرح مى‌دهد: رنگش از بى‌خوابى زرد شده، چشمهایش از گریه درهم شده، پاهایش ورم كرده و... امام باقر اینها را در پدر بزرگوارش مشاهده كرد و دلش سوخت: «فلم املك حین رأیته بتلك الحال البكاء»؛ مى‌گوید وقتى وارد اتاق پدرم شدم و او را به این حال دیدم، نتوانستم خوددارى كنم؛ بنا كردم زار زار گریه كردن: «فبكیت رحمة له». امام سجاد در حال فكر بود - تفكر هم عبادتى است - به فراست دانست كه پسرش امام باقر چرا گریه مى‌كند؛ خواست یك درس عملى به او بدهد؛ سرش را بلند كرد: «قال یا بنى اعطنى بعض تلك الصحف التى فیها عبادة على‌بن‌ابى‌طالب علیه‌السلام»؛ در میان كاغذهاى ما بگرد و آن دفترى كه عبادت على‌بن‌ابى‌طالب را شرح داده، بیاور. ظاهرا از دوران امام على‌بن‌ابى‌طالب علیه‌السلام نوشته‌ها و كتابهایى در باب قضاوتهاى آن حضرت، در باب زندگى آن حضرت، در باب احادیث آن حضرت، در اختیار ائمه بود. از مجموع روایات دیگر، آدم این‌طور مى‌فهمد كه در موارد گوناگونى از آن استفاده مى‌كردند. این‌جا هم حضرت به پسرش امام باقر فرمود آن نوشته‌اى را كه مربوط به عبادت على‌بن‌ابى‌طالب است، بردار بیاور. امام باقر مى‌فرماید: «فاعطیته»؛ رفتم آوردم و به پدرم دادم. «فقرأ فیها شیئا یسیرا ثم تركها من یده تضجرا»؛ مقدارى به این نوشته نگاه كرد - امام سجاد، هم به امام باقر درس مى‌دهد، هم به امام صادق درس مى‌دهد، هم به من و شما درس مى‌دهد - با حال ملامت آن را بر زمین گذاشت؛ «و قال من یقوى على عبادة على على‌بن‌ابى‌طالب علیه‌السلام»؛ فرمود چه كسى مى‌تواند مثل على‌بن‌ابى‌طالب عبادت كند؟ امام سجادى كه آن قدر عبادت مى‌كند كه امام باقر دلش به حال او مى‌سوزد - نه مثل من و شما؛ ما كه كمتر از اینها هم به چشممان بزرگ مى‌آید - امام باقرى كه خودش هم امام است و داراى آن مقامات عالى است، از عبادت على‌بن‌الحسین دلتنگ مى‌شود و دلش مى‌سوزد و نمى‌تواند خودش را نگه دارد و بى‌اختیار زار زار گریه مى‌كند، آن وقت على‌بن‌الحسین با این‌طور عبادات مى‌گوید: «من یقوى على عبادت على‌بن‌ابى‌طالب»؛ چه كسى مى‌تواند مثل على عبادت كند؟ یعنى بین خودش و على فاصله‌اى طولانى مى‌بیند.
بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 10/10/1378
