مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی وقتی احساس می‌کنند، مهدی‌شهر درخطر گمراهی فرقه ضاله بهائیت است، درسش را تا مرحله اجتهاد ادامه نمی‌دهد و برای نجات مردم، در آن شرایط حسّاس به مهدی‌شهر برمی‌گردد و شروع به فعالیت می‌کند ...
شهدای ایران:علما و روحانیون به‌عنوان سربازان جبهه اسلام ضمن تقویت روحیه مجاهدت در خود، گام‌های اساسی و مهمی را در راستای ترویج آموزه‌های دین اسلام در جامعه برداشته‌اند.
امروزه جامعه مدیون عالمان بزرگ دینی است و علما و روحانیت به‌عنوان پیشگامان خدمت به انقلاب اسلامی و نمونه انسان‌های وارسته آزاده و کم‌توقعی بوده‌اند که درعین‌حال که پرثمر و پرفایده هستند، کمترین انتظار را داشتند و در مقابل بیشترین خدمت‌رسانی را به انقلاب و مردم کرده‌اند.
مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی عالمی انقلابی بود که در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی در حفظ امنیت مهدی‌شهر و ریشه‌کن ساختن عوامل صهیونیسم و مزدوران آمریکا تلاش‌های فراوانی از خود نشان داد.
تولد و تحصیل
حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی (ره) فرزند عالم عارف حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ علی‌اکبر (ره) در مهدی‌شهر دیده به جهان گشود؛ در کودکی گرد یتیمی بر پیشانی شیخ نشست و پدر بزرگوارش را از دست داد پس‌ازآن تحت سرپرستی مادری پاکدامن و عفیف پرورش یافت.
در جوانی بر آن شد تا راه و روش پدر را ادامه دهد و چراغ هدایت اسلامی را در مهدی‌شهر فروزان نگهدارد ازاین‌رو به تحصیل علوم اسلامی پرداخت مقدمات را در شهر مهدی‌شهر و سمنان فراگرفت و سپس رهسپار حوزه علمیه قم شد.
شیخ محمود استعلامی، چگونگی تحصیل خود را این‌گونه بیان می‌دارد: «برای تحصیل، بنده به‌اتفاق شیخ حسن عبدالحسینی صبح شنبه پیاده به سمنان می‌رفتیم و پایان هفته برمی‌گشتیم و در مدرسه صادق خان نزد ملأ غلامحسین درس می‌خواندیم. در سال 1295 در سن پانزده‌سالگی جهت تحصیل در حوزه، عازم قم شدم. چون ماشین نبود برادرم ملأ جواد با سختی زیاد طی ده روز با چهارپا بنده را به قم رساند.» (کتاب گوهر اخلاص ص 42 و 43)
اساتید بزرگ
شیخ محمود در مورد اساتید خویش نیز این‌گونه بیان داشته است: «دروس سطح را در محضر آیت‌الله حاج سید احمد زیارتی و آیت‌الله حاج سید احمد خوانساری و دروس خارج فقه و اصول را نزد آیت‌الله مرعشی نجفی و آیت‌الله سید محمدتقی خوانساری و آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی خواندم.» (کتاب گوهر اخلاص ص 44)
پس از پانزده سال تحصیل در حوزه علمیه قم، فعالیت‌های ارشادی و تبلیغی خود را در سنگر منبر آغاز کرد. در سال 1310 شمسی از مرجع تقلید تشیع، آیت‌الله‌العظمی حائری اجازه تصدی امور شرعی و قیام به وظایف نشر احکام اسلامی را کسب کرد؛ آیت‌الله سید احمد زیارتی در نامه‌ای به آیت‌الله حائری، از مرحوم شیخ محمود به‌عنوان "زبدة الفضلا" یاد کرد و از آن مرجع عالی‌قدر، درخواست کرد که ایشان را در"نشر احکام دینی و بیان شریعت محمدیه" مجاز فرماید.
بازگشت به زادگاه
در آن روزگار مهدی‌شهر، زیر بمباران تبلیغاتی جاسوسان بین‌المللی فرقه ضاله بهائیت قرار داشت، عالم ربانی شیخ محمود استعلامی در راه نشر معارف اسلامی و تبلیغ احکام الهی از اساتید خود برای ادامه تحصیل در قم یا برگشتن به زادگاه خود کسب تکلیف نمود، و به امر اساتید خود در سال 1312 شمسی به زادگاه خود مهدی‌شهر بازگشت. ایشان زمانی به مهدی‌شهر بازگشت که به تعبیر خود شیخ محمود: «وقتی بنده از قم آمدم، وارد مهدی‌شهر شدم هیچ عالِم و روحانی در مهدی‌شهر نبود.»(کتاب گوهر اخلاص ص 49)
مبارزه با افکار ضاله
مبارزات چشمگیر و خستگی‌ناپذیر مرحوم شیخ محمود استعلامی با فرقه ضاله بهائیت و نیز مقابله با توطئه اسلام زدایی رژیم رضاخانی، دشمنان را به توطئه بر ضد ایشان واداشت تا آنجا که فرقه ضاله بهائیت جایزه‌ای برای ترورایشان تعیین کردند و البته ایشان پاسخ این تهدید را بر روی منبر چنین بیان داشتند: «این تهدید توسط یکی از مسلمانان به اطلاع بنده رسید و مرا سفارش کرد که مواظب باشم. من بلافاصله به منبر رفتم و گفتم: این خبیث‌ها که مرا تهدید به ترور می‌کنند بگویید مرغابی را از دریا می‌ترسانید؟!»(کتاب گوهر اخلاص ص 55)
مبارزه در دوران پهلوی
رژیم دیکتاتوری رضاخان نیز درصدد تعقیب و دستگیری او برآمد، ولی پیش از آنکه بتواند به هدف خود برسند رژیم استبدادی رضاخانی عوض شد و بعدازآن نیز در دوره پهلوی دوم، دائماً تحت نظر بود، به‌گونه‌ای که خود مرحوم استعلامی چنین نقل می‌نمایند: «هرجایی که بنده منبر داشتم، شهربانی پای منبر حضور داشت و می‌گفت: چرا برای شاه دعا نمی‌کنید؟ من هم که اصلاً نمی‌توانستم دعا کنم به زبان من جاری نمی‌شد بعضی‌ها به شهربانی می‌گفتند او دعا می‌کند امّا چون به عربی است متوجّه نمی‌شوید!»(کتاب گوهر اخلاص ص 74)
مسجد شیخ محمود، پایگاه تبلیغ و مبارزه
یکی از اولین اقدامات این مجاهد نستوه، ساخت مسجد بود که اکنون به "مسجد شیخ محمود" معروف است. مرحوم شیخ محمود استعلامی از این مسجد به‌عنوان پایگاه معنوی و فرهنگی و مبارزه با عوامل کفر و گمراهی و ظلم و استبداد بهره گرفتند و تا سال‌های آخر عمرشان در این مسجد اقامه نماز جماعت داشتند و به منبر می‌رفتند.
ترویج نام و اندیشه امام (ره)
مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی با افکار و بینش حضرت امام و مبارزه علیه رژیم شاهنشاهی در دهه 40 آشنا و آگاه بودند و در معرفی آن تلاش مستمری داشتند.
تشکیل کمیته انقلاب در مهدی‌شهر
شیخ محمود استعلامی در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، در حفظ و امنیت مهدی‌شهر و اداره امور شهرستان، نقش بی‌شائبه‌ای ایفا نمود و با همت شبانه‌روزی و پشت‌کار خستگی‌ناپذیر و باتدبیر، درایت، صبر و بردباری؛ از هرج‌ومرج، آشوب و سوءاستفاده از شرایط حساس دوران انقلاب، پیشگیری کردند.
سفر به دیار باقی
این عالم مجاهد سرانجام در 30 دی‌ماه 1379 (25 شوال 1421) به ملکوت اعلی پیوست و در شب شهادت ششمین اختر آسمان امامت و ولایت، رئیس مذهب جعفری، امام جعفر صادق (ع) در جوار شهدای عزیز انقلاب اسلامی در دل خاک آرمید.
خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در استان سمنان در راستای معرفی هرچه بیشتر این عالم انقلابی و مجاهد، با تعدادی از شخصیت ها و کارشناسان دینی در سطح استان در خصوص ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه آن را می‌خوانید:
عالمی به خوش‌نامی شیخ محمود استعلامی در مهدی‌شهر ندیده‌ام
آیت‌الله سید محمد شاهچراغی با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: بنده مرحوم استعلامی را قریب به 23 سال بود که به‌خوبی و خوش‌نامی می‌شناختم و با ایشان در ارتباط بودم و در سال‌هایی که بنده در مهدی‌شهر بودم، ایشان در نمازهای جمعه حضور پیدا می‌کرد.
رئیس شورای حوزه علمیه استان سمنان با بیان اینکه مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی عالم شهر بود و همواره نسبت به بنده لطف داشت و مهربان بود و بنده نیز به ایشان علاقه داشتم و گاهی توفیق می‌یافتم که در منزل ایشان حضور پیدا کنم، تصریح کرد: درب خانه مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی همیشه به روی مردم باز بود و ایشان با آن حال که از جنبه مالی غنی نبود؛ اما شخصی دست‌ودل‌باز در جامعه و اهل جود، بخشش و اطعام بود، مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی عمرش را در راه خدمت به مردم مهدی‌شهر صرف کرد و تا آخر عمر در خدمت مردم بود.
وی با اشاره به اینکه با مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی زیاد مأنوس بودم و تقریباً می‌شود گفت که صحبت از رفاقت و دوستی بود؛ من از سال 1358 تا 1380، تقریباً 22 سال امام‌جمعه مهدی‌شهر بودم و عالمی به این نیک‌نامی در آن منطقه کم بود؛ او شخصی بزرگوار و دوست‌داشتنی بود، افزود: بارها در منزل حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی از نان و نعمت ایشان استفاده کردم، به دیدنش می‌رفتم، خیلی در مجلس خوش‌مشرب، خوش مجلس و میهمان‌نواز بود و حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی خوش‌صحبت بود و از این‌طرف و آن‌طرف صحبت‌های قشنگ و اطلاعات خوبی داشت و یاد و نامش را گرامی می‌داریم و امیدواریم که مردم باوفای شهرستان مهدی‌شهر ایشان را هیچ‌گاه فراموش نکنند.
«اخلاص» رمز ماندگاری شیخ محمود استعلامی
حجت‌الاسلام احمد معصومیان نیز با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی از اولین عالمان دینی بودند که پس از کسب فیض علمی و تلمذ از محضر علمای دین از قم به مهدی‌شهر بازگشتند و به تبلیغ معارف دینی پرداختند.
این کارشناس مسائل مذهبی تصریح کرد: در مبارزه علیه ستم‌شاهی و فرقه ضاله بهائیت و حتی بعد از انقلاب در صف اوّل، حاضر می‌شدند؛ در کمک به مستمندان در مسجد از اولین‌ها بودند.
وی افزود: قبل از انقلاب حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی از اولین کسانی بودند که روحیه سیاسی و مبارزه با رژیم ستم‌شاهی داشتند و اولین تأسیس کنندهٔ کتابخانه در مسجد بودند تا جوانان بتوانند با حضور خود علاوه بر آگاهی، در پخش اعلامیه‌های حضرت امام (ره) اقدام نمایند؛ وی اولین عالِم دینی بومی بودند که با حضور در ییلاق‌های صعب‌العبور، اقدام به تبلیغ دین نمودند.
حجت‌الاسلام معصومیان خاطرنشان کرد: حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در اقامه جماعت به تکلیف شرعی اقدام می‌نمود به‌ویژه نماز صبح. به کثرت مأمومین توجه نداشت؛ حتّی از مریدانش شنیدم که در برف و یخ زمستان، به تعداد بسیار کم مأموم اقامه نماز جماعت می‌نمودند و وی با پیگیری تشکیل پایگاه مقاومت شهید چمران در مسجد توانستند نظم و امنیت شهر را تأمین نموده و در تشویق و ترغیب جوانان و رزمندگان در جبهه‌های جنگ حق علیه باطل نقش ایفاء نمایند.
وی گفت: حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی همانند اکثر عالمان دینی در کسب روزی و امرارمعاش سعی در تأمین آن از دسترنج خود بودند و به همین دلیل در مدیریت فرش‌بافی اقدام می‌نمایند.
این کارشناس مسائل مذهبی با بیان اینکه انسان‌های زیادی پا به عرصه گیتی نهادند و پس از سپری شدن عمرشان به دیار باقی شتافتند اما اثر معنوی از خود باقی نگذاشتند ولی با آثار معنوی تعدادی از انسان‌های الهی مواجه می‌شویم که پس از گذشت سالیانِ سال آثار آنان همانند یک انسان زنده قابل‌لمس است، افزود: با توجه به آیات قرآن کریم، بقای آثار و عزت و ماندگاری منبعث از یک کلیدواژه است و آن‌هم «اخلاص» است که به نظر بنده با توجه به آن مرحوم مغفور زنده‌یاد شیخ محمود استعلامی مصداق آیه «مَن کَانَ یُرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعًا» کسی که خواهان عزت است باید خدایی شود تا به عزت برسد؛ زیرا عزت یکسره از آن خداوند است.
وی تصریح کرد: در ذیل آیه رمز و راز عزت یابی و عزتمندی را که از طریق خداوند به انسان خواهد رسید بیان می‌کند و آن باورهای درست و کردار شایسته است: «إِلَیهِ یصعَدُ الکلِمُ الطَّیبُ وَ العَمَلُ الصّالِحُ یرفَعُهُ» و سخنان پاکیزه و عقاید درست به‌سوی او بالا می‌رود و کردار شایسته آن را در بالاتر رفتن کمک و یاری می‌رساند.
شیخ محمود استعلامی دنبال تبلیغ می‌رفت و منتظر نمی‌ماند که افراد بیایند
حجت‌الاسلام علی ابوالمعالی هم با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: بیشتر از هشتاد درصد مردم مهدی‌شهر در تابستان به ییلاقات می‌رفتند، شاید 15 درصد در مهدی‌شهر می‌ماندند؛ به همین علّت مرحوم شیخ محمود استعلامی با اسبی که داشت به‌تمامی ییلاقات عشایر سنگسر برای تبلیغ می‌رفت، و وظیفه تبلیغی و دینی خودش را به نحو احسن انجام می‌دادند و این کار ایشان بسیار خداپسندانه بود.
این کارشناس مسائل مذهبی تصریح کرد: می‌گویند پیامبر اسلام (ص)(طبیب الدوار بطبه بوده‌اند، حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی هم به‌عنوان طبیب دوّار خودش دنبال تبلیغ می‌رفت و منتظر نمی‌ماند که افراد بیایند تا ایشان تبلیغ دینی داشته باشند.
وی افزود: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی، بسیار مقیّد بودند به وظیفه‌شناسی، نماز جماعت را در مسجد به‌صورت مرتب و مستمر در زمستان و تابستان، در کولاک و برف و باران اقامه نمودند؛ من یادم نمی‌آید که مثلاً برف و سرمای شدیدی باشد و ایشان نماز جماعت صبح و ظهر و شام را ترک کرده باشد، اگرچه سه، چهار نفر نمازگزار هم می‌آمدند بازهم نماز جماعت برگزار می‌شد، این استقامت در انجام‌وظیفه واقعاً از ویژگی‌های مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی بود.
حجت‌الاسلام ابوالمعالی خاطرنشان کرد: در دوران کودکی، در قشر مذهبی و متدین مهدی‌شهر، فرهنگی حاکم بود که متأسفانه بچه‌های کمتر از 9-8 ساله را از مسجد طرد می‌کردند و توجّه نمی‌کردند و همین امر موجب می‌شد تا بچه‌ها از دوران کودکی با مسجد و نماز مأنوس نشوند، امّا مرحوم شیخ محمود استعلامی و برادر ایشان مرحوم ملاجواد بسیار خوش‌اخلاق بودند و به بچه‌ها محبت می‌کردند و همیشه بچه‌های زیادی در مسجد بودند، مرحوم ملاجواد صف را مرتب می‌کرد و به بچه‌ها می‌گفت: وسط نماز صحبت نکنید، امّا هیچ‌وقت برخورد تندی نداشتند.
مردمی بودن رمز محبوبیت شیخ محمود
حجت‌الاسلام علی سقائیان نیز با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی عالمی بود که هم اهل علم و هم اهل عمل بود و علم و عملش همیشه همراه و همگام بود و وی اهل‌قلم، نویسنده‌ای انقلابی معلم، شاعر، ساده‌زیست، خادم مردم و انسانی بااخلاق، اهل تقوا، مبلغ بود.
امام‌جمعه موقت مهدی‌شهر با بیان اینکه مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در میان مردم حضور داشت و در آبادانی مهدی‌شهر ازجمله ساخت مسجد دستی بر آتش داشت و تلاش می‌کرد، تصریح کرد: مردمی بودن و با مردم بودن مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی سبب شد تا وی در دل مردم جای بگیرد و از یاد و خاطر مردم مهدی‌شهر فراموش نشود.
وی افزود: در یک مقطع، در مهدی‌شهر خلاء ایجاد شد و این خلاء را شیخ محمود پر کرد؛ از مراجع و بزرگان پرسید که در قم بمانم و ادامهٔ تحصیل دهم یا به مهدی‌شهر برگردم جهت تبیین و تبلیغ دین اسلام؟ مهدی‌شهر خلاء معنوی ایجادشده و مردم احتیاج به مسائل شرعی و ارشاد و راهنمایی دارند؟ شیخ عبدالکریم حائری به ایشان اجازه دادند که به مهدی‌شهر برگردند و ایشان در مهدی‌شهر می‌مانند.
حجت‌الاسلام سقائیان خاطرنشان کرد: مردم مهدی‌شهر تابستان‌ها به ییلاقات می‌رفتند؛ تابستان‌ها هر کوچه‌ای یک خانوار بیشتر نبود، چون اکثراً عشایر بودند شهر از مردم خالی می‌شد؛ مرحوم شیخ محمود از آسایش و راحتی و استراحت خودشان صرف‌نظر می‌کردند و با زحمت و رنج زیاد با اسب به ییلاق جهت تبلیغ می‌رفتند، ییلاق قدیم بسیار پرجمعیت بود و مردم احتیاج داشتند به دانستن مسائل شرعی و الآن با ماشین می‌شود رفت. امّا آن روز خیلی مشکلات وجود داشته است.
وی با بیان اینکه کار انبیاء تبلیغ بوده که مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی هم در این زمینه خیلی موفق بودند، افزود: حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی هم مبارزه داشتند و هم تبلیغ؛ دو شکلِ اسلام، هم شمشیر وهم قرآن. تبلیغ، سختیِ خودش را داشت، امروز تبلیغ خیلی راحت است؛ چون‌که وسایل رفاهی زیاد شده، آن موقع خیلی سخت‌تر بود، حتّی مکان تبلیغ هم نداشتند و ساختن مسجد در آن زمان که مردم دستشان خالی است خیلی سخت است؛ فی المجموع باآن‌همه سختی‌ها ایشان هم مکان تبلیغ و هم تبلیغ و هم مبارزه را انجام دادند.
روضه‌های شیخ محمود استعلامی دل‌های زیادی را جذب می‌کرد
حجت‌الاسلام حسین ذوالفقاری هم با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی روضه بسیار با سوز و گدازی می‌خواندند که آن‌هم از عمق جان برمی‌خاست و دل‌های زیادی را جذب می‌کرد؛ هم‌صدای دل‌نشین و زیبایی داشتند و هم خیلی با سوز، روضه‌شان ادا می‌شد و از آن بهره‌مند می‌شدم.
مسئول نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه سمنان تصریح کرد: با اینکه آن‌وقت بنده نوجوان بودم و مقیم سمنان، علاقه زیادی به مرحوم داشتم، زیرا مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی هم قیافه جذاب و معنوی و روحانی داشتند، هم‌سخنانشان خیلی شیرین و دل‌نشین بود و احساسم این بود که سخن چون از دل برآید لاجرم بر دل نشیند.
وی افزود: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی با صفا صحبت می‌کردند، دل‌نشین و با صفا، ارشاد و نصیحت می‌کردند و لذا در همان دوره نوجوانی بارها و بارها از سمنان حرکت می‌کردم و می‌رفتم پای وعظ و روضه ایشان می‌نشستم؛ صبح‌های جمعه دعای ندبه در مسجد ایشان شرکت می‌کردم و استفاده و لذّت می‌بردم.
شیخ محمود در قیدوبند و عناوین و القاب نبود
حجت‌الاسلام غلامرضا مهدوی نیز با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: یک روحانی بخواهد مدّت طولانی در یکجایی بماند و مردم با او ارتباط داشته باشند و به نماز جماعتش بروند، لازمه‌اش این است که روابط مهربانانه و پدرانه‌ای با مردم داشته باشد.
این کارشناس مسائل مذهبی تصریح کرد: این سلوک در حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی به‌گونه‌ای بود که مردم عادی با حذف خیلی از عناوین و القاب، خیلی صمیمی و ساده می‌گفتند «شیخ محمود» یعنی با گفتن شیخ محمود استعلامی در واقع نشان می‌دادند که یک تافته جدا بافتهٔ از آن‌ها نیست و جزء خودشان است.
وی افزود: خود مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی هم در قیدوبند عناوین و القاب قرار نگرفته بود و همین مطلب بیانگر این است که حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در دل مردم قرار دارد و مردم ایشان را به‌عنوان یک روحانی می‌شناسند و او را قبول دارند.
حجت‌الاسلام مهدوی خاطرنشان کرد: من در خیلی موارد با مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی مشورت می‌کردم و ایشان واقعاً از روحیه جوانی برخوردار بودند و به همین جهت از هم‌نشینی با ایشان و صحبت کردن با ایشان هرگز انسان خسته نمی‌شد؛ شاید ما کار داشتیم و خیلی نمی‌توانستیم بمانیم اما ایشان خیلی آمادگی داشت تا ساعت‌ها بنشیند و صحبت کند هم در مسائل علمی و هم مسائل مربوط به جامعه.
وی افزود: آن روزها که من طلبهٔ جوانی بودم، برای من خیلی آموزنده و تجربه خیلی خوبی بود که می‌دیدم ایشان در بین مردم زندگی می‌کرد و با مردم بود؛ حتی مردم خیلی راحت و صمیمی اسم او را می‌برند و به نماز جماعتش می‌روند و مسائل شرعی را از ایشان سؤال می‌کنند، مشکلات خودشان را با او در میان می‌گذارند، حتّی راه‌حل مسائل خانوادگی را از ایشان می‌خواهند، ارتباط همیشگی با ایشان دارند و... همه این عملکرد نشان‌دهندهٔ این است که او یک روحانی موفقی در منطقه بوده است و در جای خودش یک معیار است که اگر شما به یکجایی رفتید و در آن شهر یا روستا مردمی معتقد و ارزشی و پای بند به مبانی اسلام و مؤمن و خداترس زندگی می‌کنند، نشان از وجود یک عالم دینی مخلص در بین آن‌هاست.
این کارشناس مسائل مذهبی بیان کرد: من اگر بخواهم شخصیت مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی را خلاصه کنم می‌توانم بگویم که «ایشان واقعاً از مصادیق عالِمان ربانی بودند». یعنی آن زمانی که زاهد بودند، عالِم بودند و به علمشان عمل می‌کردند و به علمشان پای بند بودند، درعین‌حال هیچ فرصتی را برای ارشاد و تبلیغ از دست نمی‌دادند.
اخلاص و کار برای خدا از ویژگی‌های شیخ محمود بود
حجت‌الاسلام محمد بارانی نیز با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: مرحوم استعلامی برای اعتقادات و دین مردم بسیار کوشا بود و مردم مهدی‌شهر هیچ‌گاه زحمات این عالم جلیل‌القدر را فراموش نمی‌کنند. س
امام‌جمعه مهدی‌شهر با بیان اینکه مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی به دنبال گره‌گشایی از کار مردم بود، تصریح کرد: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در آن سال‌ها که در قم بودند به مهدی‌شهر آمد و با ترویج قالیبافی بین مردم و خرید دستگاه و حمایت از مردم در راستای اقتصاد مقاومتی گام برداشت.
وی با بیان اینکه اخلاص و کار برای خدا از ویژگی‌های دیگر مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی بود، افزود: این اخلاص اولیای خدا است که یاد آن‌ها تا آخر ماندگار است و یاد مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی نیز در بین مردم مهدی‌شهر باقی است.
شیخ محمود استعلامی الگوی فکری و عملی مردم بود
حجت الاسلام والمسلمین مهدی احدی نژاد با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: حجت‌الاسلام‌والمسلمین جناب آقای شیخ محمود استعلامی شخصیتی بودند بسیار دلسوز، مُبلِّغ واقعی اسلام و به‌خصوص فرهنگ قوی اهل‌بیت (ع) قرآن مجید وقتی می‌خواهد معرفی کند. می‌فرماید: بعضی خودشان درجات هستند. "هُم درجاتٌ" بعضی‌ها اوصافی دارند که خدای تبارک‌وتعالی پاداش آنان را با بذل و عنایت آن اوصاف امضاء کرده است. سنجزیهم وصفهم. مرحوم شیخ محمود پاداشش وصف ایشان است و خودش درجه است و می‌تواند الگوی خوبی در راستای نشر معارف اهل‌بیت (ع) برای مبلغین باشد.
استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: با نازل‌ترین امکانات، عدم وجود پاداش اقتصادی و مالی، نبود تشویق مشوقین عالی‌مقام، مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی کارهای عظیم در منطقه انجام داد و باقدرت روحی اقدام به تبلیغ کرد و قطعاً این مصداق همان سنجزیهم وصفهم است یعنی خداوند اوصافی را به ایشان داد که این اوصاف موجب شد او را الگوی فکری و عملی و عقیدتی سایرین قرار دهد.
وی افزود: حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اندیشه‌های مردم را واقعاً متعبد کرد و تعبّد بخشید. روح تعبّد را در اندیشه‌های مردم به وجود آورد و این خیلی مهم است انسان در جایی زندگی کند و 50 سال، پاک بماند و ذره‌ای از انحرافات را نداشته باشد و ذره‌ای از انحراف از ایشان برداشت نشود و خلاف عقیدهٔ اهل‌بیت (ع) حرف نزند و تفکّری را ابداع نکند که بعد نتوانیم آن تفکّر را جمعش کنیم و رشد کاذبانه‌ای را ایجاد نکند؛ دین‌داری و فقاهت و مرجعیت و زحمات آنان را ملاک اصلی کار خودش قرار دهد و این کار هر طلبه‌ای نیست.
حجت الاسلام والمسلمین احدی نژاد خاطرنشان کرد: معمولاً هرجایی که می‌رویم به‌محضر علمای شاخص می‌رویم و از محضر مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی تقاضای دیدار کردیم کسالت داشتند امّا گفتند که مانعی ندارد و به خدمت ایشان رسیدیم کاملاً ملبس بود بااین‌حالی که ضعف بر ایشان مستولی شده بود.
وی افزود: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی ادب را رعایت کرد و عمامه بر سرش بود و عبا بر دوش گرفته بود مصافحهٔ علمایی کرد و بسیار خوشحال شد از اینکه به علمای شهر سر می‌زنیم و خیلی تمجید کرد و گفت از اینکه جویای احوال ما می‌شوید بسیار کار پسندیده‌ای است و بسیار تمجید کردند و این درس بزرگی است که همه ما باید آنرا بدانیم.
تشکیل مجالس مذاکره علمی برای شیخ محمود استعلامی در اولویت بود
حجت‌الاسلام محمد موحدی هم با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: یکی از خصوصیات بسیار خوب مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی این بود که اصلاً جمعیت نمازگزار برایش مطرح نبود و برای یک نفر هم نماز جماعت صبح را اقامه می‌کرد و برای پنج یا ده نفر هم مجلس علمی تشکیل می‌داد.
استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی عالم بودند و فهمیده بودند که مجلس علمی و مذاکره علمی ارزشش از هزاران ختم قرآن بالاتر است و به‌واسطه مجلس علم است که حلال و حرام خدا مشخص می‌شود و به همین جهت تأکیدات زیادی در برپایی مجالس علمی داشت.
وی افزود: مرحوم استعلامی، این مرد، پنجاه سال شصت سال کمتر یا بیشتر در مسجد شیخ محمود استعلامی مهدی‌شهر، برای هدایت مردم و برای بیان حلال و حرام مردم مجلس مذاکره علمی داشتند. این مسجد معنویت خاصی داشت برای ما در دوران بچگی. وقتی می‌آمدیم مسجد، یک احساس معنویت خاصی داشتیم.
شجاعانه و دلاورانهعمل می کرد
محمدرضا خباز، استاندار سمنان نیز با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی به‌راستی فرزند صالحی از تبار نیک‌مرد آن دیار، مرحوم شیخ علی‌اکبر (ره) است که چراغ هدایت اسلامی را که آن بزرگوار در مهدی‌شهر فروزان ساخته بود، پرفروغ‌تر ساخت و به گمان زیاد، همین ویژگی و سخت‌کوشی ایشان بود که موجب شد تا مرجع تقلید بزرگ شیعیان آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی را در تصدی امور شرعیِ و قیام به وظایف در شهرستان مهدی‌شهر مأذون و امور بدارد.
استاندار سمنان تصریح کرد: همت و جهاد این روحانی بزرگوار در مبارزه با طایفه ضاله که در آن دوران، مهدی‌شهر را به‌عنوان پایگاهی مستحکم برای خودساخته بودند، اقدامی شجاعانه و دلاورانه بود که بی‌شک در صورت فقدان این عالم نیک‌اندیش، می‌توانست به اسلام زدایی رژیم منحوس رضاخانی بینجامد.
وی با اشاره به تلاش‌ها و خدمات و کوشش‌های مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در مهدی‌شهر افزود: تلاش روحانی جلیل‌القدر مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در تأسیس مسجد که باهدف انتشار معارف اسلامی و تبلیغ احکام دین در دوران سیاه رضاخانی و در دوران بمباران تبلیغاتی جاسوسان بین‌المللی و طایفهٔ ضاله بهائیت به انجام رسید؛ یک‌بار دیگر حضور روحیه قوی و ذهن روشن و درک عمیق ایشان از قضایای پیرامون را، به نمایش گذاشت و علمِ عدالت‌خواهی و مبارزه با استبداد پهلوی را، در منطقه مهدی‌شهر برافراشته کرده بود.
خباز خاطرنشان کرد: بی‌شک مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی یکی از فقهای بزرگ و کم‌نظیری ست که چون خورشیدی درخشان در عرصهٔ علم و دین، و صحنهٔ جهاد و سیاست نورافشانی کرد و با مشعل فروزان خود شهرستان مهدی‌شهر را منور ساخت.
بهائیت برای سر مرحوم شیخ محمود جایزه تعیین کرده بود
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید حمید روحانی با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: یکی از کارهای بسیار مهم مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی که واقعاً از مجاهدت ایشان محسوب می‌شود این است که وقتی احساس می‌کنند، مهدی‌شهر درخطر گمراهی فرقه ضاله بهائیت است، درسش را تا مرحله اجتهاد ادامه نمی‌دهند و برای نجات مردم، در آن شرایط حسّاس به مهدی‌شهر برمی‌گردند و شروع به فعالیت می‌کنند حقایق اسلامی را بیان می‌کنند، منبر می‌روند و تبلیغ می‌کنند، انحراف بهائیت را برای مردم تشریح می‌کنند؛ این بسیار مؤثر بوده است تا آنجایی که بهایی‌ها برای سر مرحوم شیخ محمود جایزه تعیین می‌کنند و عجیب اینکه ایشان خوابی را در دوران جوانی می‌بینند که بر مبنای آن رؤیای صادقه بسیار موفق بوده‌اند و پشتیبانی و حمایت حضرت رسول اکرم (ص) در راستای مبارزه با فرقه ضاله را داشتند.
رئیس بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی تصریح کرد: یکی از هنرهایش این بود که به مهدی‌شهر بسنده نمی‌کرد و چون مردم مهدی‌شهر عشایر بودند و تابستان‌ها به ییلاق می‌رفتند و در مراتع و مناطق مختلف ییلاق داشتند؛ مرحوم شیخ محمود با برنامه‌ریزی مستمر و دقیق تمام تابستان‌ها را جهت تبلیغ به ییلاقات می‌رفتند و رسالت آگاهی بخشی و روشنگری را در ییلاقات نیز دنبال می‌کردند و زمستان‌ها در مسجد شیخ محمود به اقامه نماز جماعت و تبلیغ دین می‌پرداختند.
وی افزود: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی، نخستین قدمی که برداشتند، تشکیل کمیته بود و در آن مقطع تشکیل کمیته برای حفظ و آرامش و امنیت مهدی‌شهر واقعاً حیاتی بود؛ چون نیروهای انتظامی ازهم‌پاشیده بود و شهربانی و کلانتری می‌شود گفت تقریباً تعطیل‌شده بود، خطر هرج‌ومرج و دزدی و تجاوز مهدی‌شهر را تهدید می‌کرد و مرحوم شیخ محمود بلافاصله کمیته را تشکیل دادند و بعد به تهران آمدند و از کمیته مرکزی از جانب مرحوم آیت‌الله مهدوی کنی حکم ریاست کمیته را دریافت کردند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین روحانی خاطرنشان کرد: انصافاً تا روزی که کمیته انقلاب اسلامی برقرار بود نگذاشتند در مهدی‌شهر از بینی کسی خون بیاید و در حفظ و امنیت مهدی‌شهر کاملاً کوشا بودند و نه‌تنها از هرج‌ومرج و دزدی و تجاوز جلوگیری کردند بلکه از اتفاقات سوء نیز جلوگیری شد و سعی کردند از راه نصیحت و محبت افراد مختلف را قانع کنند که از انتقام و اختلاف و شکایت و پیگیری مشکلات دست بکشند و با صلح و صفا مسائل را تمام کنند و صحبت‌ها و نصیحت‌های ایشان طرفین اختلاف را راضی می‌کرد و گذشت می‌کردند و این در حفظ امنیت و اتّحاد و همدلی نقش بسیار مهمی داشت.
وی با بیان اینکه مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی به‌محض بازگشت از قم و ورود به مهدی‌شهر، هم‌زمان با تبلیغ و تبیین آئین مقدس اسلام و مبارزه با فرقه ضاله بهائیت، اقدام به بنای مسجد می‌کنند، افزود: در آن مقطع وضعیت مهدی‌شهر بسیار اسفناک بوده است؛ عدم وجود روحانی عالم راه را برای انحرافات و تبلیغات سوء و سم‌پاشی‌های فرقه گمراه بهائیت و ... هموارساخته بود و در این شرایط تاریک مسجد از ضروری‌ترین پایگاه اسلامی بوده است که از آن مسجد به‌عنوان پایگاهی برای مبارزه با گروه ضاله بهائیت بهره‌برداری می‌شود و مهدی‌شهر را از ضلالت و تاریکی و گمراهی نجات می‌دهد و می‌توان گفت این گام نخست ایشان در مبارزه با بهائیت و رژیم رضاشاهی موفقیت بسیاری داشته است.
رئیس بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی تصریح کرد: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در کنار مرحوم آیت‌الله زیارتی (پدر گرامی اینجانب) از تبلیغ بازنماند و تبلیغات فراوان و زحمات زیادی برای نجات مردم مهدی‌شهر از گمراهی و ضلالت کشیدند تا توانستند در زمینه‌های مختلف راه راست را نشان دهند و مردم را هدایت کنند.
وی افزود: من خودم از کسانی بودم که در گام نخست در خدمت ایشان استفاده علمی کردم و مقدمات را تا حدی نزد ایشان فراگرفتم و خط خوبی داشتند، برای من سرمشق می‌نوشتند و در تمرین خوشنویسی مرا راهنمایی می‌کردند و قسمتی از تحصیلات من در نزد مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی بود.
کارهای علمی زیادی انجام دادند
حجت‌الاسلام‌والمسلمین روحانی گفت: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی کارهای علمی زیادی انجام دادند و کتاب‌هایی بود که تألیف و تدوین کردند ازجمله کتاب «گنجینه گوهر» که بسیار کتاب ارزشمندی است، برای اهل منبر و اهل یقین بسیار مفید بود و هست و کتاب‌های دیگر ایشان ازجمله «هشت در بهشت»، «هفت‌در دوزخ» و «سیره چهارده معصوم» و دیوان اشعار را بعداً تدوین کردند و از خودشان به یادگار گذاشتند.
وی خاطرنشان کرد: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی با حضرت آیت‌الله مصباح یزدی حفظه الله ارتباط خیلی نزدیکی داشتند هر وقت که به قم می‌آمدند آیت‌الله مصباح از ایشان دعوت می‌کردند و ناهار و شام را بر ایشان وارد می‌شدند؛ حتی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بر آیت‌الله مصباح وارد می‌شدند و آیت‌الله مصباح به ایشان تفقّد ویژه‌ای داشتند، آیت‌الله مصباح نیز که به سمنان و مهدی‌شهر می‌آمدند بر مرحوم استعلامی وارد می‌شدند.
رئیس بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی گفت: بعد از رحلت مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در مهدی‌شهر، آیت‌الله مصباح به منزل مرحوم شیخ محمود رفتند و از فرزندان ایشان دلجویی کردند و این ارتباط از روحیه عرفانی طرفین سرچشمه می‌گرفت.
وی افزود: مرحوم شیخ محمود استعلامی واقعاً از عارفانی بودند که با اهل معرفت و اهل عرفان ازجمله حضرت آیت‌الله مصباح یزدی ارتباط نزدیک داشتند.
عالم فرزانه مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی افزون بر تبلیغ احکام، ترویج آئین اسلام و نشر معارف قران، آثار قلمی گران‌مایه‌ای در زمینه احادیث اهل‌بیت، مسائل اخلاقی و عرفانی داشت. «گنجینه گوهر»، «هشت در بهشت»، «هفت‌در دوزخ»، «سیره چهارده معصوم» و «دیوان اشعار» ازجمله کتاب‌های وی است که به زیور طبع آراسته‌شده است.
*حوزه
امروزه جامعه مدیون عالمان بزرگ دینی است و علما و روحانیت به‌عنوان پیشگامان خدمت به انقلاب اسلامی و نمونه انسان‌های وارسته آزاده و کم‌توقعی بوده‌اند که درعین‌حال که پرثمر و پرفایده هستند، کمترین انتظار را داشتند و در مقابل بیشترین خدمت‌رسانی را به انقلاب و مردم کرده‌اند.
مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی عالمی انقلابی بود که در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی در حفظ امنیت مهدی‌شهر و ریشه‌کن ساختن عوامل صهیونیسم و مزدوران آمریکا تلاش‌های فراوانی از خود نشان داد.
تولد و تحصیل
حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی (ره) فرزند عالم عارف حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ علی‌اکبر (ره) در مهدی‌شهر دیده به جهان گشود؛ در کودکی گرد یتیمی بر پیشانی شیخ نشست و پدر بزرگوارش را از دست داد پس‌ازآن تحت سرپرستی مادری پاکدامن و عفیف پرورش یافت.
در جوانی بر آن شد تا راه و روش پدر را ادامه دهد و چراغ هدایت اسلامی را در مهدی‌شهر فروزان نگهدارد ازاین‌رو به تحصیل علوم اسلامی پرداخت مقدمات را در شهر مهدی‌شهر و سمنان فراگرفت و سپس رهسپار حوزه علمیه قم شد.
شیخ محمود استعلامی، چگونگی تحصیل خود را این‌گونه بیان می‌دارد: «برای تحصیل، بنده به‌اتفاق شیخ حسن عبدالحسینی صبح شنبه پیاده به سمنان می‌رفتیم و پایان هفته برمی‌گشتیم و در مدرسه صادق خان نزد ملأ غلامحسین درس می‌خواندیم. در سال 1295 در سن پانزده‌سالگی جهت تحصیل در حوزه، عازم قم شدم. چون ماشین نبود برادرم ملأ جواد با سختی زیاد طی ده روز با چهارپا بنده را به قم رساند.» (کتاب گوهر اخلاص ص 42 و 43)
اساتید بزرگ
شیخ محمود در مورد اساتید خویش نیز این‌گونه بیان داشته است: «دروس سطح را در محضر آیت‌الله حاج سید احمد زیارتی و آیت‌الله حاج سید احمد خوانساری و دروس خارج فقه و اصول را نزد آیت‌الله مرعشی نجفی و آیت‌الله سید محمدتقی خوانساری و آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی خواندم.» (کتاب گوهر اخلاص ص 44)
پس از پانزده سال تحصیل در حوزه علمیه قم، فعالیت‌های ارشادی و تبلیغی خود را در سنگر منبر آغاز کرد. در سال 1310 شمسی از مرجع تقلید تشیع، آیت‌الله‌العظمی حائری اجازه تصدی امور شرعی و قیام به وظایف نشر احکام اسلامی را کسب کرد؛ آیت‌الله سید احمد زیارتی در نامه‌ای به آیت‌الله حائری، از مرحوم شیخ محمود به‌عنوان "زبدة الفضلا" یاد کرد و از آن مرجع عالی‌قدر، درخواست کرد که ایشان را در"نشر احکام دینی و بیان شریعت محمدیه" مجاز فرماید.
بازگشت به زادگاه
در آن روزگار مهدی‌شهر، زیر بمباران تبلیغاتی جاسوسان بین‌المللی فرقه ضاله بهائیت قرار داشت، عالم ربانی شیخ محمود استعلامی در راه نشر معارف اسلامی و تبلیغ احکام الهی از اساتید خود برای ادامه تحصیل در قم یا برگشتن به زادگاه خود کسب تکلیف نمود، و به امر اساتید خود در سال 1312 شمسی به زادگاه خود مهدی‌شهر بازگشت. ایشان زمانی به مهدی‌شهر بازگشت که به تعبیر خود شیخ محمود: «وقتی بنده از قم آمدم، وارد مهدی‌شهر شدم هیچ عالِم و روحانی در مهدی‌شهر نبود.»(کتاب گوهر اخلاص ص 49)
مبارزه با افکار ضاله
مبارزات چشمگیر و خستگی‌ناپذیر مرحوم شیخ محمود استعلامی با فرقه ضاله بهائیت و نیز مقابله با توطئه اسلام زدایی رژیم رضاخانی، دشمنان را به توطئه بر ضد ایشان واداشت تا آنجا که فرقه ضاله بهائیت جایزه‌ای برای ترورایشان تعیین کردند و البته ایشان پاسخ این تهدید را بر روی منبر چنین بیان داشتند: «این تهدید توسط یکی از مسلمانان به اطلاع بنده رسید و مرا سفارش کرد که مواظب باشم. من بلافاصله به منبر رفتم و گفتم: این خبیث‌ها که مرا تهدید به ترور می‌کنند بگویید مرغابی را از دریا می‌ترسانید؟!»(کتاب گوهر اخلاص ص 55)
مبارزه در دوران پهلوی
رژیم دیکتاتوری رضاخان نیز درصدد تعقیب و دستگیری او برآمد، ولی پیش از آنکه بتواند به هدف خود برسند رژیم استبدادی رضاخانی عوض شد و بعدازآن نیز در دوره پهلوی دوم، دائماً تحت نظر بود، به‌گونه‌ای که خود مرحوم استعلامی چنین نقل می‌نمایند: «هرجایی که بنده منبر داشتم، شهربانی پای منبر حضور داشت و می‌گفت: چرا برای شاه دعا نمی‌کنید؟ من هم که اصلاً نمی‌توانستم دعا کنم به زبان من جاری نمی‌شد بعضی‌ها به شهربانی می‌گفتند او دعا می‌کند امّا چون به عربی است متوجّه نمی‌شوید!»(کتاب گوهر اخلاص ص 74)
مسجد شیخ محمود، پایگاه تبلیغ و مبارزه
یکی از اولین اقدامات این مجاهد نستوه، ساخت مسجد بود که اکنون به "مسجد شیخ محمود" معروف است. مرحوم شیخ محمود استعلامی از این مسجد به‌عنوان پایگاه معنوی و فرهنگی و مبارزه با عوامل کفر و گمراهی و ظلم و استبداد بهره گرفتند و تا سال‌های آخر عمرشان در این مسجد اقامه نماز جماعت داشتند و به منبر می‌رفتند.
ترویج نام و اندیشه امام (ره)
مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی با افکار و بینش حضرت امام و مبارزه علیه رژیم شاهنشاهی در دهه 40 آشنا و آگاه بودند و در معرفی آن تلاش مستمری داشتند.
تشکیل کمیته انقلاب در مهدی‌شهر
شیخ محمود استعلامی در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، در حفظ و امنیت مهدی‌شهر و اداره امور شهرستان، نقش بی‌شائبه‌ای ایفا نمود و با همت شبانه‌روزی و پشت‌کار خستگی‌ناپذیر و باتدبیر، درایت، صبر و بردباری؛ از هرج‌ومرج، آشوب و سوءاستفاده از شرایط حساس دوران انقلاب، پیشگیری کردند.
سفر به دیار باقی
این عالم مجاهد سرانجام در 30 دی‌ماه 1379 (25 شوال 1421) به ملکوت اعلی پیوست و در شب شهادت ششمین اختر آسمان امامت و ولایت، رئیس مذهب جعفری، امام جعفر صادق (ع) در جوار شهدای عزیز انقلاب اسلامی در دل خاک آرمید.
خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در استان سمنان در راستای معرفی هرچه بیشتر این عالم انقلابی و مجاهد، با تعدادی از شخصیت ها و کارشناسان دینی در سطح استان در خصوص ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه آن را می‌خوانید:
عالمی به خوش‌نامی شیخ محمود استعلامی در مهدی‌شهر ندیده‌ام
آیت‌الله سید محمد شاهچراغی با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: بنده مرحوم استعلامی را قریب به 23 سال بود که به‌خوبی و خوش‌نامی می‌شناختم و با ایشان در ارتباط بودم و در سال‌هایی که بنده در مهدی‌شهر بودم، ایشان در نمازهای جمعه حضور پیدا می‌کرد.
رئیس شورای حوزه علمیه استان سمنان با بیان اینکه مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی عالم شهر بود و همواره نسبت به بنده لطف داشت و مهربان بود و بنده نیز به ایشان علاقه داشتم و گاهی توفیق می‌یافتم که در منزل ایشان حضور پیدا کنم، تصریح کرد: درب خانه مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی همیشه به روی مردم باز بود و ایشان با آن حال که از جنبه مالی غنی نبود؛ اما شخصی دست‌ودل‌باز در جامعه و اهل جود، بخشش و اطعام بود، مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی عمرش را در راه خدمت به مردم مهدی‌شهر صرف کرد و تا آخر عمر در خدمت مردم بود.
وی با اشاره به اینکه با مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی زیاد مأنوس بودم و تقریباً می‌شود گفت که صحبت از رفاقت و دوستی بود؛ من از سال 1358 تا 1380، تقریباً 22 سال امام‌جمعه مهدی‌شهر بودم و عالمی به این نیک‌نامی در آن منطقه کم بود؛ او شخصی بزرگوار و دوست‌داشتنی بود، افزود: بارها در منزل حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی از نان و نعمت ایشان استفاده کردم، به دیدنش می‌رفتم، خیلی در مجلس خوش‌مشرب، خوش مجلس و میهمان‌نواز بود و حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی خوش‌صحبت بود و از این‌طرف و آن‌طرف صحبت‌های قشنگ و اطلاعات خوبی داشت و یاد و نامش را گرامی می‌داریم و امیدواریم که مردم باوفای شهرستان مهدی‌شهر ایشان را هیچ‌گاه فراموش نکنند.
«اخلاص» رمز ماندگاری شیخ محمود استعلامی
حجت‌الاسلام احمد معصومیان نیز با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی از اولین عالمان دینی بودند که پس از کسب فیض علمی و تلمذ از محضر علمای دین از قم به مهدی‌شهر بازگشتند و به تبلیغ معارف دینی پرداختند.
این کارشناس مسائل مذهبی تصریح کرد: در مبارزه علیه ستم‌شاهی و فرقه ضاله بهائیت و حتی بعد از انقلاب در صف اوّل، حاضر می‌شدند؛ در کمک به مستمندان در مسجد از اولین‌ها بودند.
وی افزود: قبل از انقلاب حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی از اولین کسانی بودند که روحیه سیاسی و مبارزه با رژیم ستم‌شاهی داشتند و اولین تأسیس کنندهٔ کتابخانه در مسجد بودند تا جوانان بتوانند با حضور خود علاوه بر آگاهی، در پخش اعلامیه‌های حضرت امام (ره) اقدام نمایند؛ وی اولین عالِم دینی بومی بودند که با حضور در ییلاق‌های صعب‌العبور، اقدام به تبلیغ دین نمودند.
حجت‌الاسلام معصومیان خاطرنشان کرد: حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در اقامه جماعت به تکلیف شرعی اقدام می‌نمود به‌ویژه نماز صبح. به کثرت مأمومین توجه نداشت؛ حتّی از مریدانش شنیدم که در برف و یخ زمستان، به تعداد بسیار کم مأموم اقامه نماز جماعت می‌نمودند و وی با پیگیری تشکیل پایگاه مقاومت شهید چمران در مسجد توانستند نظم و امنیت شهر را تأمین نموده و در تشویق و ترغیب جوانان و رزمندگان در جبهه‌های جنگ حق علیه باطل نقش ایفاء نمایند.
وی گفت: حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی همانند اکثر عالمان دینی در کسب روزی و امرارمعاش سعی در تأمین آن از دسترنج خود بودند و به همین دلیل در مدیریت فرش‌بافی اقدام می‌نمایند.
این کارشناس مسائل مذهبی با بیان اینکه انسان‌های زیادی پا به عرصه گیتی نهادند و پس از سپری شدن عمرشان به دیار باقی شتافتند اما اثر معنوی از خود باقی نگذاشتند ولی با آثار معنوی تعدادی از انسان‌های الهی مواجه می‌شویم که پس از گذشت سالیانِ سال آثار آنان همانند یک انسان زنده قابل‌لمس است، افزود: با توجه به آیات قرآن کریم، بقای آثار و عزت و ماندگاری منبعث از یک کلیدواژه است و آن‌هم «اخلاص» است که به نظر بنده با توجه به آن مرحوم مغفور زنده‌یاد شیخ محمود استعلامی مصداق آیه «مَن کَانَ یُرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعًا» کسی که خواهان عزت است باید خدایی شود تا به عزت برسد؛ زیرا عزت یکسره از آن خداوند است.
وی تصریح کرد: در ذیل آیه رمز و راز عزت یابی و عزتمندی را که از طریق خداوند به انسان خواهد رسید بیان می‌کند و آن باورهای درست و کردار شایسته است: «إِلَیهِ یصعَدُ الکلِمُ الطَّیبُ وَ العَمَلُ الصّالِحُ یرفَعُهُ» و سخنان پاکیزه و عقاید درست به‌سوی او بالا می‌رود و کردار شایسته آن را در بالاتر رفتن کمک و یاری می‌رساند.
شیخ محمود استعلامی دنبال تبلیغ می‌رفت و منتظر نمی‌ماند که افراد بیایند
حجت‌الاسلام علی ابوالمعالی هم با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: بیشتر از هشتاد درصد مردم مهدی‌شهر در تابستان به ییلاقات می‌رفتند، شاید 15 درصد در مهدی‌شهر می‌ماندند؛ به همین علّت مرحوم شیخ محمود استعلامی با اسبی که داشت به‌تمامی ییلاقات عشایر سنگسر برای تبلیغ می‌رفت، و وظیفه تبلیغی و دینی خودش را به نحو احسن انجام می‌دادند و این کار ایشان بسیار خداپسندانه بود.
این کارشناس مسائل مذهبی تصریح کرد: می‌گویند پیامبر اسلام (ص)(طبیب الدوار بطبه بوده‌اند، حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی هم به‌عنوان طبیب دوّار خودش دنبال تبلیغ می‌رفت و منتظر نمی‌ماند که افراد بیایند تا ایشان تبلیغ دینی داشته باشند.
وی افزود: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی، بسیار مقیّد بودند به وظیفه‌شناسی، نماز جماعت را در مسجد به‌صورت مرتب و مستمر در زمستان و تابستان، در کولاک و برف و باران اقامه نمودند؛ من یادم نمی‌آید که مثلاً برف و سرمای شدیدی باشد و ایشان نماز جماعت صبح و ظهر و شام را ترک کرده باشد، اگرچه سه، چهار نفر نمازگزار هم می‌آمدند بازهم نماز جماعت برگزار می‌شد، این استقامت در انجام‌وظیفه واقعاً از ویژگی‌های مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی بود.
حجت‌الاسلام ابوالمعالی خاطرنشان کرد: در دوران کودکی، در قشر مذهبی و متدین مهدی‌شهر، فرهنگی حاکم بود که متأسفانه بچه‌های کمتر از 9-8 ساله را از مسجد طرد می‌کردند و توجّه نمی‌کردند و همین امر موجب می‌شد تا بچه‌ها از دوران کودکی با مسجد و نماز مأنوس نشوند، امّا مرحوم شیخ محمود استعلامی و برادر ایشان مرحوم ملاجواد بسیار خوش‌اخلاق بودند و به بچه‌ها محبت می‌کردند و همیشه بچه‌های زیادی در مسجد بودند، مرحوم ملاجواد صف را مرتب می‌کرد و به بچه‌ها می‌گفت: وسط نماز صحبت نکنید، امّا هیچ‌وقت برخورد تندی نداشتند.
مردمی بودن رمز محبوبیت شیخ محمود
حجت‌الاسلام علی سقائیان نیز با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی عالمی بود که هم اهل علم و هم اهل عمل بود و علم و عملش همیشه همراه و همگام بود و وی اهل‌قلم، نویسنده‌ای انقلابی معلم، شاعر، ساده‌زیست، خادم مردم و انسانی بااخلاق، اهل تقوا، مبلغ بود.
امام‌جمعه موقت مهدی‌شهر با بیان اینکه مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در میان مردم حضور داشت و در آبادانی مهدی‌شهر ازجمله ساخت مسجد دستی بر آتش داشت و تلاش می‌کرد، تصریح کرد: مردمی بودن و با مردم بودن مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی سبب شد تا وی در دل مردم جای بگیرد و از یاد و خاطر مردم مهدی‌شهر فراموش نشود.
وی افزود: در یک مقطع، در مهدی‌شهر خلاء ایجاد شد و این خلاء را شیخ محمود پر کرد؛ از مراجع و بزرگان پرسید که در قم بمانم و ادامهٔ تحصیل دهم یا به مهدی‌شهر برگردم جهت تبیین و تبلیغ دین اسلام؟ مهدی‌شهر خلاء معنوی ایجادشده و مردم احتیاج به مسائل شرعی و ارشاد و راهنمایی دارند؟ شیخ عبدالکریم حائری به ایشان اجازه دادند که به مهدی‌شهر برگردند و ایشان در مهدی‌شهر می‌مانند.
حجت‌الاسلام سقائیان خاطرنشان کرد: مردم مهدی‌شهر تابستان‌ها به ییلاقات می‌رفتند؛ تابستان‌ها هر کوچه‌ای یک خانوار بیشتر نبود، چون اکثراً عشایر بودند شهر از مردم خالی می‌شد؛ مرحوم شیخ محمود از آسایش و راحتی و استراحت خودشان صرف‌نظر می‌کردند و با زحمت و رنج زیاد با اسب به ییلاق جهت تبلیغ می‌رفتند، ییلاق قدیم بسیار پرجمعیت بود و مردم احتیاج داشتند به دانستن مسائل شرعی و الآن با ماشین می‌شود رفت. امّا آن روز خیلی مشکلات وجود داشته است.
وی با بیان اینکه کار انبیاء تبلیغ بوده که مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی هم در این زمینه خیلی موفق بودند، افزود: حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی هم مبارزه داشتند و هم تبلیغ؛ دو شکلِ اسلام، هم شمشیر وهم قرآن. تبلیغ، سختیِ خودش را داشت، امروز تبلیغ خیلی راحت است؛ چون‌که وسایل رفاهی زیاد شده، آن موقع خیلی سخت‌تر بود، حتّی مکان تبلیغ هم نداشتند و ساختن مسجد در آن زمان که مردم دستشان خالی است خیلی سخت است؛ فی المجموع باآن‌همه سختی‌ها ایشان هم مکان تبلیغ و هم تبلیغ و هم مبارزه را انجام دادند.
روضه‌های شیخ محمود استعلامی دل‌های زیادی را جذب می‌کرد
حجت‌الاسلام حسین ذوالفقاری هم با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی روضه بسیار با سوز و گدازی می‌خواندند که آن‌هم از عمق جان برمی‌خاست و دل‌های زیادی را جذب می‌کرد؛ هم‌صدای دل‌نشین و زیبایی داشتند و هم خیلی با سوز، روضه‌شان ادا می‌شد و از آن بهره‌مند می‌شدم.
مسئول نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه سمنان تصریح کرد: با اینکه آن‌وقت بنده نوجوان بودم و مقیم سمنان، علاقه زیادی به مرحوم داشتم، زیرا مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی هم قیافه جذاب و معنوی و روحانی داشتند، هم‌سخنانشان خیلی شیرین و دل‌نشین بود و احساسم این بود که سخن چون از دل برآید لاجرم بر دل نشیند.
وی افزود: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی با صفا صحبت می‌کردند، دل‌نشین و با صفا، ارشاد و نصیحت می‌کردند و لذا در همان دوره نوجوانی بارها و بارها از سمنان حرکت می‌کردم و می‌رفتم پای وعظ و روضه ایشان می‌نشستم؛ صبح‌های جمعه دعای ندبه در مسجد ایشان شرکت می‌کردم و استفاده و لذّت می‌بردم.
شیخ محمود در قیدوبند و عناوین و القاب نبود
حجت‌الاسلام غلامرضا مهدوی نیز با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: یک روحانی بخواهد مدّت طولانی در یکجایی بماند و مردم با او ارتباط داشته باشند و به نماز جماعتش بروند، لازمه‌اش این است که روابط مهربانانه و پدرانه‌ای با مردم داشته باشد.
این کارشناس مسائل مذهبی تصریح کرد: این سلوک در حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی به‌گونه‌ای بود که مردم عادی با حذف خیلی از عناوین و القاب، خیلی صمیمی و ساده می‌گفتند «شیخ محمود» یعنی با گفتن شیخ محمود استعلامی در واقع نشان می‌دادند که یک تافته جدا بافتهٔ از آن‌ها نیست و جزء خودشان است.
وی افزود: خود مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی هم در قیدوبند عناوین و القاب قرار نگرفته بود و همین مطلب بیانگر این است که حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در دل مردم قرار دارد و مردم ایشان را به‌عنوان یک روحانی می‌شناسند و او را قبول دارند.
حجت‌الاسلام مهدوی خاطرنشان کرد: من در خیلی موارد با مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی مشورت می‌کردم و ایشان واقعاً از روحیه جوانی برخوردار بودند و به همین جهت از هم‌نشینی با ایشان و صحبت کردن با ایشان هرگز انسان خسته نمی‌شد؛ شاید ما کار داشتیم و خیلی نمی‌توانستیم بمانیم اما ایشان خیلی آمادگی داشت تا ساعت‌ها بنشیند و صحبت کند هم در مسائل علمی و هم مسائل مربوط به جامعه.
وی افزود: آن روزها که من طلبهٔ جوانی بودم، برای من خیلی آموزنده و تجربه خیلی خوبی بود که می‌دیدم ایشان در بین مردم زندگی می‌کرد و با مردم بود؛ حتی مردم خیلی راحت و صمیمی اسم او را می‌برند و به نماز جماعتش می‌روند و مسائل شرعی را از ایشان سؤال می‌کنند، مشکلات خودشان را با او در میان می‌گذارند، حتّی راه‌حل مسائل خانوادگی را از ایشان می‌خواهند، ارتباط همیشگی با ایشان دارند و... همه این عملکرد نشان‌دهندهٔ این است که او یک روحانی موفقی در منطقه بوده است و در جای خودش یک معیار است که اگر شما به یکجایی رفتید و در آن شهر یا روستا مردمی معتقد و ارزشی و پای بند به مبانی اسلام و مؤمن و خداترس زندگی می‌کنند، نشان از وجود یک عالم دینی مخلص در بین آن‌هاست.
این کارشناس مسائل مذهبی بیان کرد: من اگر بخواهم شخصیت مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی را خلاصه کنم می‌توانم بگویم که «ایشان واقعاً از مصادیق عالِمان ربانی بودند». یعنی آن زمانی که زاهد بودند، عالِم بودند و به علمشان عمل می‌کردند و به علمشان پای بند بودند، درعین‌حال هیچ فرصتی را برای ارشاد و تبلیغ از دست نمی‌دادند.
اخلاص و کار برای خدا از ویژگی‌های شیخ محمود بود
حجت‌الاسلام محمد بارانی نیز با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: مرحوم استعلامی برای اعتقادات و دین مردم بسیار کوشا بود و مردم مهدی‌شهر هیچ‌گاه زحمات این عالم جلیل‌القدر را فراموش نمی‌کنند. س
امام‌جمعه مهدی‌شهر با بیان اینکه مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی به دنبال گره‌گشایی از کار مردم بود، تصریح کرد: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در آن سال‌ها که در قم بودند به مهدی‌شهر آمد و با ترویج قالیبافی بین مردم و خرید دستگاه و حمایت از مردم در راستای اقتصاد مقاومتی گام برداشت.
وی با بیان اینکه اخلاص و کار برای خدا از ویژگی‌های دیگر مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی بود، افزود: این اخلاص اولیای خدا است که یاد آن‌ها تا آخر ماندگار است و یاد مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی نیز در بین مردم مهدی‌شهر باقی است.
شیخ محمود استعلامی الگوی فکری و عملی مردم بود
حجت الاسلام والمسلمین مهدی احدی نژاد با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: حجت‌الاسلام‌والمسلمین جناب آقای شیخ محمود استعلامی شخصیتی بودند بسیار دلسوز، مُبلِّغ واقعی اسلام و به‌خصوص فرهنگ قوی اهل‌بیت (ع) قرآن مجید وقتی می‌خواهد معرفی کند. می‌فرماید: بعضی خودشان درجات هستند. "هُم درجاتٌ" بعضی‌ها اوصافی دارند که خدای تبارک‌وتعالی پاداش آنان را با بذل و عنایت آن اوصاف امضاء کرده است. سنجزیهم وصفهم. مرحوم شیخ محمود پاداشش وصف ایشان است و خودش درجه است و می‌تواند الگوی خوبی در راستای نشر معارف اهل‌بیت (ع) برای مبلغین باشد.
استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: با نازل‌ترین امکانات، عدم وجود پاداش اقتصادی و مالی، نبود تشویق مشوقین عالی‌مقام، مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی کارهای عظیم در منطقه انجام داد و باقدرت روحی اقدام به تبلیغ کرد و قطعاً این مصداق همان سنجزیهم وصفهم است یعنی خداوند اوصافی را به ایشان داد که این اوصاف موجب شد او را الگوی فکری و عملی و عقیدتی سایرین قرار دهد.
وی افزود: حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اندیشه‌های مردم را واقعاً متعبد کرد و تعبّد بخشید. روح تعبّد را در اندیشه‌های مردم به وجود آورد و این خیلی مهم است انسان در جایی زندگی کند و 50 سال، پاک بماند و ذره‌ای از انحرافات را نداشته باشد و ذره‌ای از انحراف از ایشان برداشت نشود و خلاف عقیدهٔ اهل‌بیت (ع) حرف نزند و تفکّری را ابداع نکند که بعد نتوانیم آن تفکّر را جمعش کنیم و رشد کاذبانه‌ای را ایجاد نکند؛ دین‌داری و فقاهت و مرجعیت و زحمات آنان را ملاک اصلی کار خودش قرار دهد و این کار هر طلبه‌ای نیست.
حجت الاسلام والمسلمین احدی نژاد خاطرنشان کرد: معمولاً هرجایی که می‌رویم به‌محضر علمای شاخص می‌رویم و از محضر مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی تقاضای دیدار کردیم کسالت داشتند امّا گفتند که مانعی ندارد و به خدمت ایشان رسیدیم کاملاً ملبس بود بااین‌حالی که ضعف بر ایشان مستولی شده بود.
وی افزود: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی ادب را رعایت کرد و عمامه بر سرش بود و عبا بر دوش گرفته بود مصافحهٔ علمایی کرد و بسیار خوشحال شد از اینکه به علمای شهر سر می‌زنیم و خیلی تمجید کرد و گفت از اینکه جویای احوال ما می‌شوید بسیار کار پسندیده‌ای است و بسیار تمجید کردند و این درس بزرگی است که همه ما باید آنرا بدانیم.
تشکیل مجالس مذاکره علمی برای شیخ محمود استعلامی در اولویت بود
حجت‌الاسلام محمد موحدی هم با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: یکی از خصوصیات بسیار خوب مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی این بود که اصلاً جمعیت نمازگزار برایش مطرح نبود و برای یک نفر هم نماز جماعت صبح را اقامه می‌کرد و برای پنج یا ده نفر هم مجلس علمی تشکیل می‌داد.
استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی عالم بودند و فهمیده بودند که مجلس علمی و مذاکره علمی ارزشش از هزاران ختم قرآن بالاتر است و به‌واسطه مجلس علم است که حلال و حرام خدا مشخص می‌شود و به همین جهت تأکیدات زیادی در برپایی مجالس علمی داشت.
وی افزود: مرحوم استعلامی، این مرد، پنجاه سال شصت سال کمتر یا بیشتر در مسجد شیخ محمود استعلامی مهدی‌شهر، برای هدایت مردم و برای بیان حلال و حرام مردم مجلس مذاکره علمی داشتند. این مسجد معنویت خاصی داشت برای ما در دوران بچگی. وقتی می‌آمدیم مسجد، یک احساس معنویت خاصی داشتیم.
شجاعانه و دلاورانهعمل می کرد
محمدرضا خباز، استاندار سمنان نیز با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی به‌راستی فرزند صالحی از تبار نیک‌مرد آن دیار، مرحوم شیخ علی‌اکبر (ره) است که چراغ هدایت اسلامی را که آن بزرگوار در مهدی‌شهر فروزان ساخته بود، پرفروغ‌تر ساخت و به گمان زیاد، همین ویژگی و سخت‌کوشی ایشان بود که موجب شد تا مرجع تقلید بزرگ شیعیان آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی را در تصدی امور شرعیِ و قیام به وظایف در شهرستان مهدی‌شهر مأذون و امور بدارد.
استاندار سمنان تصریح کرد: همت و جهاد این روحانی بزرگوار در مبارزه با طایفه ضاله که در آن دوران، مهدی‌شهر را به‌عنوان پایگاهی مستحکم برای خودساخته بودند، اقدامی شجاعانه و دلاورانه بود که بی‌شک در صورت فقدان این عالم نیک‌اندیش، می‌توانست به اسلام زدایی رژیم منحوس رضاخانی بینجامد.
وی با اشاره به تلاش‌ها و خدمات و کوشش‌های مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در مهدی‌شهر افزود: تلاش روحانی جلیل‌القدر مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در تأسیس مسجد که باهدف انتشار معارف اسلامی و تبلیغ احکام دین در دوران سیاه رضاخانی و در دوران بمباران تبلیغاتی جاسوسان بین‌المللی و طایفهٔ ضاله بهائیت به انجام رسید؛ یک‌بار دیگر حضور روحیه قوی و ذهن روشن و درک عمیق ایشان از قضایای پیرامون را، به نمایش گذاشت و علمِ عدالت‌خواهی و مبارزه با استبداد پهلوی را، در منطقه مهدی‌شهر برافراشته کرده بود.
خباز خاطرنشان کرد: بی‌شک مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی یکی از فقهای بزرگ و کم‌نظیری ست که چون خورشیدی درخشان در عرصهٔ علم و دین، و صحنهٔ جهاد و سیاست نورافشانی کرد و با مشعل فروزان خود شهرستان مهدی‌شهر را منور ساخت.
بهائیت برای سر مرحوم شیخ محمود جایزه تعیین کرده بود
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید حمید روحانی با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی، فردی و اجتماعی عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی اظهار داشت: یکی از کارهای بسیار مهم مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی که واقعاً از مجاهدت ایشان محسوب می‌شود این است که وقتی احساس می‌کنند، مهدی‌شهر درخطر گمراهی فرقه ضاله بهائیت است، درسش را تا مرحله اجتهاد ادامه نمی‌دهند و برای نجات مردم، در آن شرایط حسّاس به مهدی‌شهر برمی‌گردند و شروع به فعالیت می‌کنند حقایق اسلامی را بیان می‌کنند، منبر می‌روند و تبلیغ می‌کنند، انحراف بهائیت را برای مردم تشریح می‌کنند؛ این بسیار مؤثر بوده است تا آنجایی که بهایی‌ها برای سر مرحوم شیخ محمود جایزه تعیین می‌کنند و عجیب اینکه ایشان خوابی را در دوران جوانی می‌بینند که بر مبنای آن رؤیای صادقه بسیار موفق بوده‌اند و پشتیبانی و حمایت حضرت رسول اکرم (ص) در راستای مبارزه با فرقه ضاله را داشتند.
رئیس بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی تصریح کرد: یکی از هنرهایش این بود که به مهدی‌شهر بسنده نمی‌کرد و چون مردم مهدی‌شهر عشایر بودند و تابستان‌ها به ییلاق می‌رفتند و در مراتع و مناطق مختلف ییلاق داشتند؛ مرحوم شیخ محمود با برنامه‌ریزی مستمر و دقیق تمام تابستان‌ها را جهت تبلیغ به ییلاقات می‌رفتند و رسالت آگاهی بخشی و روشنگری را در ییلاقات نیز دنبال می‌کردند و زمستان‌ها در مسجد شیخ محمود به اقامه نماز جماعت و تبلیغ دین می‌پرداختند.
وی افزود: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی، نخستین قدمی که برداشتند، تشکیل کمیته بود و در آن مقطع تشکیل کمیته برای حفظ و آرامش و امنیت مهدی‌شهر واقعاً حیاتی بود؛ چون نیروهای انتظامی ازهم‌پاشیده بود و شهربانی و کلانتری می‌شود گفت تقریباً تعطیل‌شده بود، خطر هرج‌ومرج و دزدی و تجاوز مهدی‌شهر را تهدید می‌کرد و مرحوم شیخ محمود بلافاصله کمیته را تشکیل دادند و بعد به تهران آمدند و از کمیته مرکزی از جانب مرحوم آیت‌الله مهدوی کنی حکم ریاست کمیته را دریافت کردند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین روحانی خاطرنشان کرد: انصافاً تا روزی که کمیته انقلاب اسلامی برقرار بود نگذاشتند در مهدی‌شهر از بینی کسی خون بیاید و در حفظ و امنیت مهدی‌شهر کاملاً کوشا بودند و نه‌تنها از هرج‌ومرج و دزدی و تجاوز جلوگیری کردند بلکه از اتفاقات سوء نیز جلوگیری شد و سعی کردند از راه نصیحت و محبت افراد مختلف را قانع کنند که از انتقام و اختلاف و شکایت و پیگیری مشکلات دست بکشند و با صلح و صفا مسائل را تمام کنند و صحبت‌ها و نصیحت‌های ایشان طرفین اختلاف را راضی می‌کرد و گذشت می‌کردند و این در حفظ امنیت و اتّحاد و همدلی نقش بسیار مهمی داشت.
وی با بیان اینکه مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی به‌محض بازگشت از قم و ورود به مهدی‌شهر، هم‌زمان با تبلیغ و تبیین آئین مقدس اسلام و مبارزه با فرقه ضاله بهائیت، اقدام به بنای مسجد می‌کنند، افزود: در آن مقطع وضعیت مهدی‌شهر بسیار اسفناک بوده است؛ عدم وجود روحانی عالم راه را برای انحرافات و تبلیغات سوء و سم‌پاشی‌های فرقه گمراه بهائیت و ... هموارساخته بود و در این شرایط تاریک مسجد از ضروری‌ترین پایگاه اسلامی بوده است که از آن مسجد به‌عنوان پایگاهی برای مبارزه با گروه ضاله بهائیت بهره‌برداری می‌شود و مهدی‌شهر را از ضلالت و تاریکی و گمراهی نجات می‌دهد و می‌توان گفت این گام نخست ایشان در مبارزه با بهائیت و رژیم رضاشاهی موفقیت بسیاری داشته است.
رئیس بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی تصریح کرد: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در کنار مرحوم آیت‌الله زیارتی (پدر گرامی اینجانب) از تبلیغ بازنماند و تبلیغات فراوان و زحمات زیادی برای نجات مردم مهدی‌شهر از گمراهی و ضلالت کشیدند تا توانستند در زمینه‌های مختلف راه راست را نشان دهند و مردم را هدایت کنند.
وی افزود: من خودم از کسانی بودم که در گام نخست در خدمت ایشان استفاده علمی کردم و مقدمات را تا حدی نزد ایشان فراگرفتم و خط خوبی داشتند، برای من سرمشق می‌نوشتند و در تمرین خوشنویسی مرا راهنمایی می‌کردند و قسمتی از تحصیلات من در نزد مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی بود.
کارهای علمی زیادی انجام دادند
حجت‌الاسلام‌والمسلمین روحانی گفت: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی کارهای علمی زیادی انجام دادند و کتاب‌هایی بود که تألیف و تدوین کردند ازجمله کتاب «گنجینه گوهر» که بسیار کتاب ارزشمندی است، برای اهل منبر و اهل یقین بسیار مفید بود و هست و کتاب‌های دیگر ایشان ازجمله «هشت در بهشت»، «هفت‌در دوزخ» و «سیره چهارده معصوم» و دیوان اشعار را بعداً تدوین کردند و از خودشان به یادگار گذاشتند.
وی خاطرنشان کرد: مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی با حضرت آیت‌الله مصباح یزدی حفظه الله ارتباط خیلی نزدیکی داشتند هر وقت که به قم می‌آمدند آیت‌الله مصباح از ایشان دعوت می‌کردند و ناهار و شام را بر ایشان وارد می‌شدند؛ حتی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بر آیت‌الله مصباح وارد می‌شدند و آیت‌الله مصباح به ایشان تفقّد ویژه‌ای داشتند، آیت‌الله مصباح نیز که به سمنان و مهدی‌شهر می‌آمدند بر مرحوم استعلامی وارد می‌شدند.
رئیس بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی گفت: بعد از رحلت مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی در مهدی‌شهر، آیت‌الله مصباح به منزل مرحوم شیخ محمود رفتند و از فرزندان ایشان دلجویی کردند و این ارتباط از روحیه عرفانی طرفین سرچشمه می‌گرفت.
وی افزود: مرحوم شیخ محمود استعلامی واقعاً از عارفانی بودند که با اهل معرفت و اهل عرفان ازجمله حضرت آیت‌الله مصباح یزدی ارتباط نزدیک داشتند.
عالم فرزانه مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمود استعلامی افزون بر تبلیغ احکام، ترویج آئین اسلام و نشر معارف قران، آثار قلمی گران‌مایه‌ای در زمینه احادیث اهل‌بیت، مسائل اخلاقی و عرفانی داشت. «گنجینه گوهر»، «هشت در بهشت»، «هفت‌در دوزخ»، «سیره چهارده معصوم» و «دیوان اشعار» ازجمله کتاب‌های وی است که به زیور طبع آراسته‌شده است.
*حوزه
