چهار کشور ایران، ترکیه، عراق و سوریه به دلایل آشکار با برگزاری همه پرسی استقلال کردستان عراق مخالف هستند، اما ایالات متحده زمان را مناسب نمی داند و اجرای آن را در موقعیتی مناسب خواستار است.
به گزارش شهدای ایران ، اگرچه تشکیل اقلیم کردستان عراق به مدت ها قبل باز می گردد اما پس از اقدامات نظامی صدام حسین در ابتدای دهه 1990 میلادی به ویژه کشتار کردها و حمله آمریکا به عراق حس خودمختاری بیشتر در این منطقه شعله ور شد. کُردها قدم های نخستین را در آن دوره برداشتند.
در مرحله بعد، در سال 2003 پس از اشغال عراق به وسیله آمریکا، کردهای عراق توانستند برخی خواسته های خود را در مسیر استقلال تحکیم کنند و با کمک ایالات متحده، خودمختاری خود را در قانون اساسی عراق به صورت رسمی لحاظ کنند. همچنین در آن دوره اقلیم کردستان توانست بخشی از درآمدهای حاصل از فروش نفت در شمال عراق را در اختیار بگیرد. البته این منابع مالی هم محرکی برای پیگیری استقلال بیشتر کردها بود و هم عاملی برای تنش میان اقلیم و دولت مرکزی عراق شد.
در سال های اخیر با حضور و اقدامات داعش در عراق و نقش آفرینی کردها در جنگ با تروریست بر قدرت چانه زنی آن ها افزود شد. به خصوص اینکه آن ها توانستند بخش هایی از عراق را از داعش پس بگیرند و در کنترل خود درآورند.
تاکنون اقلیم کردستان زیر مجموعه سیاسی و اقتصادی عراق و دولت مرکزی آن به شمار می رفت و تنها در بخش هایی از امور داخلی خود حق تصمیم گیری داشت. اما چندی است که مقام های اقلیم کردستان عراق اعلام کرده اند در تاریخ 25 سپتامبر (سوم مهر) در سه استان تحت حاکمیت خود یک همه پرسی را برای بررسی نظر کُردها در زمینه استقلال برگزار می کنند. گفته می شود در کرکوک و نینوا نیز این همه پرسی صورت می گیرد.
**مخالفت ها با همه پرسی استقلال
مسئولان سیاسی اقلیم کردستان اگرچه از ابتدا می دانستند کشورهایی همچون عراق، سوریه، ترکیه و ایران به طور کلی با این امر مخالف هستند به موافقت و حمایت کشورهای دیگر به ویژه آمریکا در این زمینه دل بسته بودند.
به تازگی دولتمردان آمریکایی هم آشکارا اعلام کرده اند که با این تصمیم اقلیم کردستان در شرایط کنونی موافق نیستند. البته باید به خاطر داشت سیاست بلندمدت آمریکا در خاورمیانه تجزیه کشورهای قدرتمند و تشکیل کشورهای کوچک بر مبنای قومیت و نژادهای گوناگون است. این راهبرد از مدت ها قبل تحت عنوان های خاورمیانه بزرگ یا جدید در دستور کار کاخ سفید بوده ولی از نظر آن ها اکنون زمان مناسبی نیست.
روزنامه «نیویورک تایمز» آمریکا از درخواست «جیمز ماتیس» وزیر امور خارجه آمریکا برای مسکوت گذاشتن همه پرسی استقلال در کردستان خبر داد و نوشت وی در دیدار با «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق این درخواست را مطرح کرد زیرا اعتقاد دارد این اقدام ممکن است بی ثباتی سیاسی در عراق را در هنگامه مقابله با داعش باعث شود. به گفته وی تمرکز اصلی اکنون بر شکست تروریست ها است و چیزی نباید این موضوع را منحرف کند.
چند مدت قبل نیز «رکس تیلرسون» وزیر امورخارجه آمریکا هم تلفنی این موضوع را از بارزانی خواسته بود. همچنین «جوزف ووتل» فرمانده ستاد مرکزی ارتش آمریکا نیز این امر را در دیدار حضوری با مقام های کرد مطرح کرده بود. با این حال در پاسخ به این درخواست ها «مسرور بارزانی» فرزند مسعود بارزانی اعلام کرد: همزیستی اجباری در عراق قابل اجرا نیست.
نیویوکر تایمز در گزارش دیگری عنوان داشت اروپا و آمریکا با این اقدام کردها مخالف هستند و انتظار دارند حداقل این اقدام را تا پس از انتخابات سال آینده در عراق به تاخیر بیندازند. البته رئیس اقلیم کردستان در واکنش به این درخواست ها پاسخ داده است که روند استقلال زمانبر خواهد بود و به سرعت اجرایی نمی شود زیرا نیازمند مذاکرات طولانی با دولت عراق است.
به تحلیل این روزنامه آمریکایی اکنون بهترین کار تاخیر در همه پرسی است زیرا جدایی کردها خطرناک است و اقلیّت سنی در عراق را به حاشیه می برد و باعث تحریک گروه های افراطی سنی در این کشور می شود.
با این حال به نوشته «رویترز» مقام های کرد می گویند ممکن است به شرط دریافت امتیازاتی از بغداد، با تاخیر در برگزاری همه پرسی موافقت کنند.
**دلایل آمریکا در مخالفت با همه پرسی
به اعتقاد کارشناسان برگزاری همه پرسی اقدامی برهم زننده ثبات در منطقه ای با این همه چالش است ضمن اینکه توجه ها از موضوع جنگ با داعش منحرف می کند و ممکن است باعث تنش های مرزی هم شود. همچنین این امر می تواند برای انتخاب دوباره «حیدر العبادی» به عنوان نخست وزیر عراق یک شکست به شمار برود و به تنش سیاسی در داخل عراق دامن بزند.
ایالات متحده تلاش کردها را نوعی تجزیه عراق می داند که باعث بی ثباتی بیشتر منطقه می شود. از زمانی که گروه های شبهه نظامی کرد یا «پیشمرگه» ها به عنوان نیروی غیرقابل جایگزین آمریکا در جنگ با داعش وارد عمل شدند بر قدرت چانه زنی کردها افزوده شد.
گرچه بسیاری در واشنگتن نتیجه احتمالی همه پرسی را استقلال کردستان می دانند اما اعتقاد دارند زمان مناسب نیست و ممکن است عراق را دوباره به پناهگاه تروریست ها تبدیل کند. البته برخی مقام های عراقی همچون «نوری مالکی» که اکنون معاون رئیس جمهوری عراق است این استقلال و جدایی را غیرقانونی می داند.
تارنمای «میدل ایست مانیتور» آورده است برگزاری همه پرسی تهدیدی برای یکپارچگی عراق به همین دلیل وزیر دفاع آمریکا به العبادی گفت که واشنگتن با هر اقدامی که این موضوع را تهدید کند یا موجب بی ثباتی عراق شود مخالف است.
نشریه «یو.اس نیوز» هم در گزارشی نوشت: کردهای عراقی تاکید دارند آمریکا نمی تواند با فشارهای خود این انتخابات را تعویق بیندازد زیرا به گفته «مصطفی باکر» وزیر امور خارجه کردستان، قطار استقلال آن ها ایستگاه را ترک کرده است.
روزنامه «ایندیپندنت» نیز با اشاره به مخالفت چهار کشور همسایه کردستان عراق با برگزاری همه پرسی استقلال نوشت مقام های کرد عراقی تصمیم دارند در مقابل فشارهای احتمالی ایالات متحده در زمینه برگزاری همه پرسی مقاومت کنند. آن ها تصمیم خود را گرفته اند و با وجود درخواست آمریکا می خواهند این مسیر را ادامه دهند.
با این حال «رکس تیلرسون» برای توجه مقام های کُرد، علت درخواست خود از بارزانی را هراس آمریکا از تحولات بعدی در منطقه دانست. به اعتقاد این مقام آمریکایی اولویت های مهمتری همچون شکست گروه داعش در منطقه وجود دارد و نخست باید این موضوع را حل کرد. همچنین ایالات متحده این نگرانی را دارد که رای گیری برای استقلال می تواند باعث شعله ور کردن درگیری ها در عراق و حتی خشم ترکیه، ایران و دولت سوریه و پیچیده تر شدن شرایط آوارگان در وضعیت کنونی سوریه شود.
علاوه براین کرکوک که استان نفت خیز عراق است از جمله مهمترین مناطق مورد مناقشه کردستان عراق و بغداد است. همین امر عامل مهمی برای چالش خواهد بود.
نگرانی دیگر آمریکا مخالفت صریح ترکیه با این درخواست کردها است. کردهای عراق بیشترین مبادلات نفتی را با ترکیه انجام می دهند و درآمدهای خود را از آن محل تامین می کنند. همچنین ترکیه نقش مهمی را هم در جنگ آمریکا با داعش ایفا می کندو مقام های آنکارا به شدت با تسلیح و قدرتمندسازی کردها برای نابودی گروه های تروریستی مخالف هستند.
در مرحله بعد، در سال 2003 پس از اشغال عراق به وسیله آمریکا، کردهای عراق توانستند برخی خواسته های خود را در مسیر استقلال تحکیم کنند و با کمک ایالات متحده، خودمختاری خود را در قانون اساسی عراق به صورت رسمی لحاظ کنند. همچنین در آن دوره اقلیم کردستان توانست بخشی از درآمدهای حاصل از فروش نفت در شمال عراق را در اختیار بگیرد. البته این منابع مالی هم محرکی برای پیگیری استقلال بیشتر کردها بود و هم عاملی برای تنش میان اقلیم و دولت مرکزی عراق شد.
در سال های اخیر با حضور و اقدامات داعش در عراق و نقش آفرینی کردها در جنگ با تروریست بر قدرت چانه زنی آن ها افزود شد. به خصوص اینکه آن ها توانستند بخش هایی از عراق را از داعش پس بگیرند و در کنترل خود درآورند.
تاکنون اقلیم کردستان زیر مجموعه سیاسی و اقتصادی عراق و دولت مرکزی آن به شمار می رفت و تنها در بخش هایی از امور داخلی خود حق تصمیم گیری داشت. اما چندی است که مقام های اقلیم کردستان عراق اعلام کرده اند در تاریخ 25 سپتامبر (سوم مهر) در سه استان تحت حاکمیت خود یک همه پرسی را برای بررسی نظر کُردها در زمینه استقلال برگزار می کنند. گفته می شود در کرکوک و نینوا نیز این همه پرسی صورت می گیرد.
**مخالفت ها با همه پرسی استقلال
مسئولان سیاسی اقلیم کردستان اگرچه از ابتدا می دانستند کشورهایی همچون عراق، سوریه، ترکیه و ایران به طور کلی با این امر مخالف هستند به موافقت و حمایت کشورهای دیگر به ویژه آمریکا در این زمینه دل بسته بودند.
به تازگی دولتمردان آمریکایی هم آشکارا اعلام کرده اند که با این تصمیم اقلیم کردستان در شرایط کنونی موافق نیستند. البته باید به خاطر داشت سیاست بلندمدت آمریکا در خاورمیانه تجزیه کشورهای قدرتمند و تشکیل کشورهای کوچک بر مبنای قومیت و نژادهای گوناگون است. این راهبرد از مدت ها قبل تحت عنوان های خاورمیانه بزرگ یا جدید در دستور کار کاخ سفید بوده ولی از نظر آن ها اکنون زمان مناسبی نیست.
روزنامه «نیویورک تایمز» آمریکا از درخواست «جیمز ماتیس» وزیر امور خارجه آمریکا برای مسکوت گذاشتن همه پرسی استقلال در کردستان خبر داد و نوشت وی در دیدار با «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق این درخواست را مطرح کرد زیرا اعتقاد دارد این اقدام ممکن است بی ثباتی سیاسی در عراق را در هنگامه مقابله با داعش باعث شود. به گفته وی تمرکز اصلی اکنون بر شکست تروریست ها است و چیزی نباید این موضوع را منحرف کند.
چند مدت قبل نیز «رکس تیلرسون» وزیر امورخارجه آمریکا هم تلفنی این موضوع را از بارزانی خواسته بود. همچنین «جوزف ووتل» فرمانده ستاد مرکزی ارتش آمریکا نیز این امر را در دیدار حضوری با مقام های کرد مطرح کرده بود. با این حال در پاسخ به این درخواست ها «مسرور بارزانی» فرزند مسعود بارزانی اعلام کرد: همزیستی اجباری در عراق قابل اجرا نیست.
نیویوکر تایمز در گزارش دیگری عنوان داشت اروپا و آمریکا با این اقدام کردها مخالف هستند و انتظار دارند حداقل این اقدام را تا پس از انتخابات سال آینده در عراق به تاخیر بیندازند. البته رئیس اقلیم کردستان در واکنش به این درخواست ها پاسخ داده است که روند استقلال زمانبر خواهد بود و به سرعت اجرایی نمی شود زیرا نیازمند مذاکرات طولانی با دولت عراق است.
به تحلیل این روزنامه آمریکایی اکنون بهترین کار تاخیر در همه پرسی است زیرا جدایی کردها خطرناک است و اقلیّت سنی در عراق را به حاشیه می برد و باعث تحریک گروه های افراطی سنی در این کشور می شود.
با این حال به نوشته «رویترز» مقام های کرد می گویند ممکن است به شرط دریافت امتیازاتی از بغداد، با تاخیر در برگزاری همه پرسی موافقت کنند.
**دلایل آمریکا در مخالفت با همه پرسی
به اعتقاد کارشناسان برگزاری همه پرسی اقدامی برهم زننده ثبات در منطقه ای با این همه چالش است ضمن اینکه توجه ها از موضوع جنگ با داعش منحرف می کند و ممکن است باعث تنش های مرزی هم شود. همچنین این امر می تواند برای انتخاب دوباره «حیدر العبادی» به عنوان نخست وزیر عراق یک شکست به شمار برود و به تنش سیاسی در داخل عراق دامن بزند.
ایالات متحده تلاش کردها را نوعی تجزیه عراق می داند که باعث بی ثباتی بیشتر منطقه می شود. از زمانی که گروه های شبهه نظامی کرد یا «پیشمرگه» ها به عنوان نیروی غیرقابل جایگزین آمریکا در جنگ با داعش وارد عمل شدند بر قدرت چانه زنی کردها افزوده شد.
گرچه بسیاری در واشنگتن نتیجه احتمالی همه پرسی را استقلال کردستان می دانند اما اعتقاد دارند زمان مناسب نیست و ممکن است عراق را دوباره به پناهگاه تروریست ها تبدیل کند. البته برخی مقام های عراقی همچون «نوری مالکی» که اکنون معاون رئیس جمهوری عراق است این استقلال و جدایی را غیرقانونی می داند.
تارنمای «میدل ایست مانیتور» آورده است برگزاری همه پرسی تهدیدی برای یکپارچگی عراق به همین دلیل وزیر دفاع آمریکا به العبادی گفت که واشنگتن با هر اقدامی که این موضوع را تهدید کند یا موجب بی ثباتی عراق شود مخالف است.
نشریه «یو.اس نیوز» هم در گزارشی نوشت: کردهای عراقی تاکید دارند آمریکا نمی تواند با فشارهای خود این انتخابات را تعویق بیندازد زیرا به گفته «مصطفی باکر» وزیر امور خارجه کردستان، قطار استقلال آن ها ایستگاه را ترک کرده است.
روزنامه «ایندیپندنت» نیز با اشاره به مخالفت چهار کشور همسایه کردستان عراق با برگزاری همه پرسی استقلال نوشت مقام های کرد عراقی تصمیم دارند در مقابل فشارهای احتمالی ایالات متحده در زمینه برگزاری همه پرسی مقاومت کنند. آن ها تصمیم خود را گرفته اند و با وجود درخواست آمریکا می خواهند این مسیر را ادامه دهند.
با این حال «رکس تیلرسون» برای توجه مقام های کُرد، علت درخواست خود از بارزانی را هراس آمریکا از تحولات بعدی در منطقه دانست. به اعتقاد این مقام آمریکایی اولویت های مهمتری همچون شکست گروه داعش در منطقه وجود دارد و نخست باید این موضوع را حل کرد. همچنین ایالات متحده این نگرانی را دارد که رای گیری برای استقلال می تواند باعث شعله ور کردن درگیری ها در عراق و حتی خشم ترکیه، ایران و دولت سوریه و پیچیده تر شدن شرایط آوارگان در وضعیت کنونی سوریه شود.
علاوه براین کرکوک که استان نفت خیز عراق است از جمله مهمترین مناطق مورد مناقشه کردستان عراق و بغداد است. همین امر عامل مهمی برای چالش خواهد بود.
نگرانی دیگر آمریکا مخالفت صریح ترکیه با این درخواست کردها است. کردهای عراق بیشترین مبادلات نفتی را با ترکیه انجام می دهند و درآمدهای خود را از آن محل تامین می کنند. همچنین ترکیه نقش مهمی را هم در جنگ آمریکا با داعش ایفا می کندو مقام های آنکارا به شدت با تسلیح و قدرتمندسازی کردها برای نابودی گروه های تروریستی مخالف هستند.
