در سال‌هایی که انسان‌ها روی کره زمین زندگی کرده‌اند، همیشه عواملی بوده که باعث از بین رفتن انسان‌ها شده است، در این گزارش نگاهی داریم به برخی از بیماری های خطرناک که انسان‌ها را از بین برده است.
به گزارش شهدای ایران، در تاریخ زندگی انسان‌ها روی کره زمین بیماری های خطرناک مختلفی ظهور کرده که برخی از آن‌ها باعث نابودی کامل گروهی از آدم‌های ساکن در یک منطقه شده است، با در نظر گرفتن اینکه در قرن‌های اولیه بهداشت به شکلی که باید رعایت نمی‌شده، این بیماری های خطرناک در انواع مختلف میان انسان‌ها شیوع پیدا می‌کرده است. البته مرگ بر اثر بیماری تنها در گذشته نبوده و ما در قرن حاضر هم با ویروس‌هایی روبرو هستیم که قادر به نابودی موجوات زنده آن‌هم در سریع‌ترین زمان ممکن هستند.
در این گزارش نگاهی داریم به برخی از بیماری های خطرناک که انسان‌ها را به شکل عظیمی از پای درآورده است.
آنفولانزای اسپانیایی
آنفولانزای اسپانیایی یکی از بیماری های خطرناک که در زمان جنگ جهانی اول جان بسیاری از مردم را گرفت، این بیماری که جمعیتی بین 20 تا 40 ساله‌ها را هدف قرار می‌داده، حدود 50 میلیون نفر در سراسر جهان را از بین برده است. آنفولانزای اسپانیایی را که «مادر بیماری‌های همه‌گیر» توصیف می‌کنند، به راحتی می‌توانست یک فرد کاملا سالم را یک شبه از بین ببرد. بیمار در لحکات پایانی در حالی که به دنبال اکسیژن سعی می‌کند نفس بکشد، خون بالا می‌آورد و بعد خفه می‌شود.
آنفولانزای اسپانیایی در آن زمان همه جهان به جز قطب جنوب را در نوردیده بود، دانشمندان تلاش زیادی برای کشف ریشه‌های بیماری انجام دادند و به نظر می‌رسید که چین یا کانزاس شروع شده باشد.
مرگ سیاه
مرگ سیاه یک اپیدمی بود که با بیماری «طاعون خیارکی» ایجاد شد و در سال‌های 1340 تا 1360 بین 30 تا 60 درصد از جمعیت اروپا را از بین برد. این نوع از بیماری های خطرناک توسط نیش کک و گاز موش آلوده ایجاد می‌شود و در آن غدد لنفاوی بزرگ شده و بسیار دردناک می‌شوند. تب و لرز، سرگیجه، درد شدید عضلات و مفاصل، کوفتگی و سر درد از دیگر علائم طاعون خیارکی است که از زمان ظهور در بدن تا 36 ساعت بعد بیمار را از بین می‌برد. این طاعون به سرعت روی بافت‌های پوستی تاثیر می‌گذارد و رنگ ان‌ها را تغییر می‌دهد و از آن‌جایی که بیمار از مرگ خودش آگاه است، به نظر روش مردن دردناکی می‌آید.
مرگ سیاه در زمان خود اروپا و شرق میانه را آلوده کرده بود، موش‌ها از طریق کشتی‌ها به شهرهای دیگر می‌رفتند و به همین دلیل بیشترین نشانی‌های بیماری در بنادر پیدا می‌شد.
بیماری سل
«سل» یکی از بیماری های خطرناک عفونی شایع و اغلب مرگبار است. میکروب سل که به ریه‌ها حمله می‌کند، باعث ایجاد سرفه و عطسه زیاد می‌شود که از همین طریق هم امکان انتقال آن به افراد دیگر وجود دارد. سرفه‌های مزمن خونی به همراه تب، تعرق شبانه و از دست دادن وزن از نشانه‌های بیماری هستند. جالب است بدانید تا پیش از قرن 20 میلادی از کلمه «سل» به عنوان اصطلاحی برای کاهش وزن استفاده می‌کردند.
تا قرن 19، در حدود 25 درصد از مرگ و میرها در اروپا را به دلیل این بیماری می‌دانند که بعد از جنگ جهانی دوم این مقدار کاهش پیدا کرد که می‌توان دلیل آن را در پیشرف پزشکی و افزایش بهداشت جست‌وجو کرد. در اواخر دهه 40 میلادی کمتر از 10 درصد از مرگ‌ها به سل ارتباط داشت.
تب زرد
در قرن 18 میلادی یکی از بیماری های خطرناک به نام تب زرد در منطقه کارائیب شیوع پیدا کرد و مردم از ترس جان خود به امریکای شمالی گریختند، در حالی که آن‌ها با خودشان بیماری وحشتناکی را حمل می‌کردند! تهوع، تب بالا و یرقان که ناشی از حمله ویروس به کبد بود، به دکتر مراجعه می‌کردند، درگیر شدن کبد باعث زرد شدن پوست بیمار می‌شد و از همین رو نام بیماری را «تب زرد» گذاشتند. دولت در آن زمان جلوی رفت و آمد مردم و هر خدماتی که فیلادلفیا را گرفت تا بتواند بیماری را در یک منطقه نگه دارد، البته بر اساس باور آن زمان، فک می‌کردند سیاه‌پوستان افریقایی به دلیل سیاه بودن پوستشان از تب زرد در امان هستند، در صورتیکه این بیماری کشنده تبعیض آمیز نبود و همه را درگیر می‌کرد و افریقایی‌هایی که برای کمک به فلادلفیا آمده بودند را هم از بین برد.
در سال 1793 بیش از 50 هزار نفر در فیلادلفیا جان خود را از دست دادند و 20 هزار نفر هم توانستند از شهر فرار کنند. نکته عجیب ماجرا این بود که در ماه نوامبر (اواخر پاییز و اوایل زمستان) بیماری به ناگاه متوقف شد! در آن زمان دلیل این موضوع را نمی‌دانستند، اما تب زرد که توسط پشه‌ها منتقل می‌شد، با فرا رسیدن فصل زمستان از بین رفت.
آبله
آبله یکی از بیماری های خطرناک و وحشتناکی است که با جوشهای چرکی و قرمز خودش را نشان می‌داد. جوش‌هایی که امکان داشت در سراسر بدن گسترش پیدا کنند، چرکی و دردناک باشند و آنقدر بزرگ شوند که پاره شوند و زخم برگی را بر جای بگذارند. در سال 430 قبل از میلاد مسیح شیوع این بیماری در شهر آتن یونان جمعیت زیادی از این شهر را از بین برد. آبله به شدت واگیردار بود و با توجه به اینکه درمانی هم برای آن وجود نداشت، همه را از بین می‌برد.
مالاریا
بیماری مالاریا توسط پشه‌ها منتقل می‌شود، این انگل به صورت عفونت حاد و معمولا طولانی با تب و لرزهای متناوب، کم‌خونی و بزرگی طحال ظاهر می‌شود. مالاریا به ویژه در زنان باردار و کودکان دیده می‌شود و شیوع آن یکی از مسائل مهم کشورهای گرمسیری است. در سال 2015 بیش از 400 هزار نفر به دلیل مالاریا فوت کردند. هنوز هم برای مالاریا درمان قطعی وجود ندارد و برنامه‌های پیشگری مختلفی در ارتباط با آن وجود دارد.
ایدز
در سال 2014 یک مقاله دانشگاهی مشخص کرد که ریشه ویروس HIV به جمهوری کنگو برمی‌گردد. در حدود پنج درصد از جمعیت کنگو به ایدز مبتلا هستند، یعنی در حدود 1.2 میلیون نفر. در ابتدای دهه 20 تجارت انسان و استفاده از سوزن‌های غیربهداشتی باعث انتقال این نوع از بیماری های خطرناک به کشورهای دیگر شد.
ایدز تا سال 1980 که شناخته شود، در حدود 100 میلیون نفر را مبتلا کرده بود و این نشان از یک بحران همه‌گیر داشت. آموزش‌ها در زمینه شناخت و کنترل این بیماری مدت‌هاست سازمان بهداشت جهانی را درگیر خود کرده است.
وبا
در قرن 19 میلادی برنج آلوده هندی وبا این نوع از بیماری های خطرناک را در سراسر اروپا گسترش داد. نیروهای امریکایی که از هند برگشتند با خودشان میکروب‌های بیماری را انتقال دادند. وبا که یک عفونت روده محسوب می‌شود، اسهال، استفراغ، گرفتن ماهیچه‌های پشت ساق پا و تشنگی زیاد از نشانه‌های وبا هستند. حجم دفع آب بدن به قدری زیاد است که بیمار در مدت زمان کوتاهی از بین می‌رود.
وبا در قرن نوزدهم چندین بار در اروپا فراگیر شده و امروزه بیشتر در کشورهای جهان سومی که آب‌های ناسالم و غیربهداشتی دارند، دیده می‌شود.
طاعون یوستینیانوس
این نوع از بیماری های خطرناک هم از طریق موش‌ها منتقل شده بود و به نظر می‌رسید همه‌چیز از مصر آغاز شد. این طاعون در سال 541 قبل از میلاد به امپراتوری روم شرقی ضربه بزرگی زد. اما نام آن به دلیل امپراطور آن روزگار یوستینیانوس بود که هیچ دلرحمی با بیماران نداشت و حتی در آن زمان مالیات‌ها را هم افزایش داد.
این طاعون در یک روز توانایی از بین بردن روزانه پنج هزار نفر را داشت و در نهایت در حدود 20 میلیون نفر از مرگ و میرهای آن دوره از تاریخ را بر عهده داشت.
تیفوس
دقیقا بعد از آنفولانزای اسپانیایی این نوع از بیماری های خطرناک بود که سر و کله‌اش پیدا شد! بیشتر روسیه و اروپای شرقی را در بر گرفته بود. در سال‌های 1918 تا 1922 تنها کشور صربستان بیش از 150 هزار مرگ در اثر بیماری تیفوس داشت. باکتری این بیماری توسط کنه، شپش و پشه منتقل می‌شد. اروپا که در آن سال‌ها درگیر جنگ بود، وحشت زیادی داشت و کشوری هم به نزدیکی صربستان نیم‌آمد، اگر بیماری تا اروپای غربی گسترش پیدا می‌کرد، قطعا شرایط جنگ هم متفاوت می‌شد.
فلج اطفال
در سال 1916 فلج اطفال یکی از بیماری های خطرناک از شهر نیویورک شروع شد و پس از آن در سراسر امریکا دیده شد. به طوریکه حتی فرانکلین روزولت رسیس جمهور امریکا قربانی بیماری شد و در سال 1921 در 39 سالگی از کمر به پایین معلول شده بود.
پزشکان نمی‌دانستند چرا این بیماری هم کودکان و هم بزرگسالان را درگیر می‌کند و در آن زمان بیش از 9 هزار نفر به فلج اطفال دچار شده بودند.از همین رو در سال 1955 واکسیناسیون فلج اطفال راه افتاد و امروزه هم یکی از واکسن‌های مهم دوران کودکی همه ما است.
سارس
سارس یکی از بیماری های خطرناک تنفسی بسیار حاد است که از نوامبر 2002 تا ژوئن 2003 به صورت گسترده در 37 کشور دیده شدو باعث مرگ بیش از 700 نفر شد. این بیماری از چین شروع شد و همچنان برای آن درمانی وجود ندارد. پروتکل درمانی سارس، اتاق قرنطینه برای بیمار است که فشار اتاق را منفی نگه می‌داشتند. آخرین مرودهای سارس اواخر سال 2004 دیده شده است.
*مجله مهر
در این گزارش نگاهی داریم به برخی از بیماری های خطرناک که انسان‌ها را به شکل عظیمی از پای درآورده است.
آنفولانزای اسپانیایی
آنفولانزای اسپانیایی یکی از بیماری های خطرناک که در زمان جنگ جهانی اول جان بسیاری از مردم را گرفت، این بیماری که جمعیتی بین 20 تا 40 ساله‌ها را هدف قرار می‌داده، حدود 50 میلیون نفر در سراسر جهان را از بین برده است. آنفولانزای اسپانیایی را که «مادر بیماری‌های همه‌گیر» توصیف می‌کنند، به راحتی می‌توانست یک فرد کاملا سالم را یک شبه از بین ببرد. بیمار در لحکات پایانی در حالی که به دنبال اکسیژن سعی می‌کند نفس بکشد، خون بالا می‌آورد و بعد خفه می‌شود.
آنفولانزای اسپانیایی در آن زمان همه جهان به جز قطب جنوب را در نوردیده بود، دانشمندان تلاش زیادی برای کشف ریشه‌های بیماری انجام دادند و به نظر می‌رسید که چین یا کانزاس شروع شده باشد.
مرگ سیاه
مرگ سیاه یک اپیدمی بود که با بیماری «طاعون خیارکی» ایجاد شد و در سال‌های 1340 تا 1360 بین 30 تا 60 درصد از جمعیت اروپا را از بین برد. این نوع از بیماری های خطرناک توسط نیش کک و گاز موش آلوده ایجاد می‌شود و در آن غدد لنفاوی بزرگ شده و بسیار دردناک می‌شوند. تب و لرز، سرگیجه، درد شدید عضلات و مفاصل، کوفتگی و سر درد از دیگر علائم طاعون خیارکی است که از زمان ظهور در بدن تا 36 ساعت بعد بیمار را از بین می‌برد. این طاعون به سرعت روی بافت‌های پوستی تاثیر می‌گذارد و رنگ ان‌ها را تغییر می‌دهد و از آن‌جایی که بیمار از مرگ خودش آگاه است، به نظر روش مردن دردناکی می‌آید.
مرگ سیاه در زمان خود اروپا و شرق میانه را آلوده کرده بود، موش‌ها از طریق کشتی‌ها به شهرهای دیگر می‌رفتند و به همین دلیل بیشترین نشانی‌های بیماری در بنادر پیدا می‌شد.
بیماری سل
«سل» یکی از بیماری های خطرناک عفونی شایع و اغلب مرگبار است. میکروب سل که به ریه‌ها حمله می‌کند، باعث ایجاد سرفه و عطسه زیاد می‌شود که از همین طریق هم امکان انتقال آن به افراد دیگر وجود دارد. سرفه‌های مزمن خونی به همراه تب، تعرق شبانه و از دست دادن وزن از نشانه‌های بیماری هستند. جالب است بدانید تا پیش از قرن 20 میلادی از کلمه «سل» به عنوان اصطلاحی برای کاهش وزن استفاده می‌کردند.
تا قرن 19، در حدود 25 درصد از مرگ و میرها در اروپا را به دلیل این بیماری می‌دانند که بعد از جنگ جهانی دوم این مقدار کاهش پیدا کرد که می‌توان دلیل آن را در پیشرف پزشکی و افزایش بهداشت جست‌وجو کرد. در اواخر دهه 40 میلادی کمتر از 10 درصد از مرگ‌ها به سل ارتباط داشت.
تب زرد
در قرن 18 میلادی یکی از بیماری های خطرناک به نام تب زرد در منطقه کارائیب شیوع پیدا کرد و مردم از ترس جان خود به امریکای شمالی گریختند، در حالی که آن‌ها با خودشان بیماری وحشتناکی را حمل می‌کردند! تهوع، تب بالا و یرقان که ناشی از حمله ویروس به کبد بود، به دکتر مراجعه می‌کردند، درگیر شدن کبد باعث زرد شدن پوست بیمار می‌شد و از همین رو نام بیماری را «تب زرد» گذاشتند. دولت در آن زمان جلوی رفت و آمد مردم و هر خدماتی که فیلادلفیا را گرفت تا بتواند بیماری را در یک منطقه نگه دارد، البته بر اساس باور آن زمان، فک می‌کردند سیاه‌پوستان افریقایی به دلیل سیاه بودن پوستشان از تب زرد در امان هستند، در صورتیکه این بیماری کشنده تبعیض آمیز نبود و همه را درگیر می‌کرد و افریقایی‌هایی که برای کمک به فلادلفیا آمده بودند را هم از بین برد.
در سال 1793 بیش از 50 هزار نفر در فیلادلفیا جان خود را از دست دادند و 20 هزار نفر هم توانستند از شهر فرار کنند. نکته عجیب ماجرا این بود که در ماه نوامبر (اواخر پاییز و اوایل زمستان) بیماری به ناگاه متوقف شد! در آن زمان دلیل این موضوع را نمی‌دانستند، اما تب زرد که توسط پشه‌ها منتقل می‌شد، با فرا رسیدن فصل زمستان از بین رفت.
آبله
آبله یکی از بیماری های خطرناک و وحشتناکی است که با جوشهای چرکی و قرمز خودش را نشان می‌داد. جوش‌هایی که امکان داشت در سراسر بدن گسترش پیدا کنند، چرکی و دردناک باشند و آنقدر بزرگ شوند که پاره شوند و زخم برگی را بر جای بگذارند. در سال 430 قبل از میلاد مسیح شیوع این بیماری در شهر آتن یونان جمعیت زیادی از این شهر را از بین برد. آبله به شدت واگیردار بود و با توجه به اینکه درمانی هم برای آن وجود نداشت، همه را از بین می‌برد.
مالاریا
بیماری مالاریا توسط پشه‌ها منتقل می‌شود، این انگل به صورت عفونت حاد و معمولا طولانی با تب و لرزهای متناوب، کم‌خونی و بزرگی طحال ظاهر می‌شود. مالاریا به ویژه در زنان باردار و کودکان دیده می‌شود و شیوع آن یکی از مسائل مهم کشورهای گرمسیری است. در سال 2015 بیش از 400 هزار نفر به دلیل مالاریا فوت کردند. هنوز هم برای مالاریا درمان قطعی وجود ندارد و برنامه‌های پیشگری مختلفی در ارتباط با آن وجود دارد.
ایدز
در سال 2014 یک مقاله دانشگاهی مشخص کرد که ریشه ویروس HIV به جمهوری کنگو برمی‌گردد. در حدود پنج درصد از جمعیت کنگو به ایدز مبتلا هستند، یعنی در حدود 1.2 میلیون نفر. در ابتدای دهه 20 تجارت انسان و استفاده از سوزن‌های غیربهداشتی باعث انتقال این نوع از بیماری های خطرناک به کشورهای دیگر شد.
ایدز تا سال 1980 که شناخته شود، در حدود 100 میلیون نفر را مبتلا کرده بود و این نشان از یک بحران همه‌گیر داشت. آموزش‌ها در زمینه شناخت و کنترل این بیماری مدت‌هاست سازمان بهداشت جهانی را درگیر خود کرده است.
وبا
در قرن 19 میلادی برنج آلوده هندی وبا این نوع از بیماری های خطرناک را در سراسر اروپا گسترش داد. نیروهای امریکایی که از هند برگشتند با خودشان میکروب‌های بیماری را انتقال دادند. وبا که یک عفونت روده محسوب می‌شود، اسهال، استفراغ، گرفتن ماهیچه‌های پشت ساق پا و تشنگی زیاد از نشانه‌های وبا هستند. حجم دفع آب بدن به قدری زیاد است که بیمار در مدت زمان کوتاهی از بین می‌رود.
وبا در قرن نوزدهم چندین بار در اروپا فراگیر شده و امروزه بیشتر در کشورهای جهان سومی که آب‌های ناسالم و غیربهداشتی دارند، دیده می‌شود.
طاعون یوستینیانوس
این نوع از بیماری های خطرناک هم از طریق موش‌ها منتقل شده بود و به نظر می‌رسید همه‌چیز از مصر آغاز شد. این طاعون در سال 541 قبل از میلاد به امپراتوری روم شرقی ضربه بزرگی زد. اما نام آن به دلیل امپراطور آن روزگار یوستینیانوس بود که هیچ دلرحمی با بیماران نداشت و حتی در آن زمان مالیات‌ها را هم افزایش داد.
این طاعون در یک روز توانایی از بین بردن روزانه پنج هزار نفر را داشت و در نهایت در حدود 20 میلیون نفر از مرگ و میرهای آن دوره از تاریخ را بر عهده داشت.
تیفوس
دقیقا بعد از آنفولانزای اسپانیایی این نوع از بیماری های خطرناک بود که سر و کله‌اش پیدا شد! بیشتر روسیه و اروپای شرقی را در بر گرفته بود. در سال‌های 1918 تا 1922 تنها کشور صربستان بیش از 150 هزار مرگ در اثر بیماری تیفوس داشت. باکتری این بیماری توسط کنه، شپش و پشه منتقل می‌شد. اروپا که در آن سال‌ها درگیر جنگ بود، وحشت زیادی داشت و کشوری هم به نزدیکی صربستان نیم‌آمد، اگر بیماری تا اروپای غربی گسترش پیدا می‌کرد، قطعا شرایط جنگ هم متفاوت می‌شد.
فلج اطفال
در سال 1916 فلج اطفال یکی از بیماری های خطرناک از شهر نیویورک شروع شد و پس از آن در سراسر امریکا دیده شد. به طوریکه حتی فرانکلین روزولت رسیس جمهور امریکا قربانی بیماری شد و در سال 1921 در 39 سالگی از کمر به پایین معلول شده بود.
پزشکان نمی‌دانستند چرا این بیماری هم کودکان و هم بزرگسالان را درگیر می‌کند و در آن زمان بیش از 9 هزار نفر به فلج اطفال دچار شده بودند.از همین رو در سال 1955 واکسیناسیون فلج اطفال راه افتاد و امروزه هم یکی از واکسن‌های مهم دوران کودکی همه ما است.
سارس
سارس یکی از بیماری های خطرناک تنفسی بسیار حاد است که از نوامبر 2002 تا ژوئن 2003 به صورت گسترده در 37 کشور دیده شدو باعث مرگ بیش از 700 نفر شد. این بیماری از چین شروع شد و همچنان برای آن درمانی وجود ندارد. پروتکل درمانی سارس، اتاق قرنطینه برای بیمار است که فشار اتاق را منفی نگه می‌داشتند. آخرین مرودهای سارس اواخر سال 2004 دیده شده است.
*مجله مهر
