روحانی با بیان اینکه در صادرات غیرنفتی حرکت بسیار خوبی را شاهد هستیم، به نمودار صادرات کالاهای غیرنفتی و واردات گمرکی در چهارماهه نخست سال 1395 اشاره کرد و ادامه داد:  بر اساس این نمودار ارزش رشد صادرات ما در سال 88، به میزان 5.9 میلیارد دلار بوده و واردات ما در همان مدت 15.7 میلیارد دلار است؛ در سال 89 صادرات ما 8 میلیارد دلار بوده و واردات 19 میلیارد دلار؛ در سال 90 صادرات ما 10.3 میلیارد دلار بوده و واردات ما 18.6 میلیارد دلار؛ در سال 91 صادرات 10.1 میلیارد دلار بوده و واردات  17.5 میلیارد دلار؛ در سال  92، صادرات 10.4 میلیارد دلار بوده و واردات 13 میلیارد دلار؛ صادرات در سال 93 به میزان 11.3 میلیارد دلار بوده و میزان واردات 17.3 میلیارد دلار؛ در سال 94 بیش از 11 میلیارد دلار صادرات داشتیم و 13.9 میلیارد دلار میزان واردات بوده و امسال در چهارماهه نخست سال 95 میزان صادرات غیرنفتی 13.4 میلیارد دلار و واردات ما 12.9 میلیارد دلار است.

درباره آمار و ارقامی که روحانی ارائه کرد، چند نکته وجود دارد:

1- نکته‌ای که روحانی به آن اشاره نکرد، روند صعودی صادرات غیرنفتی در مقابل روند نزولی واردات در سه سال آخر دولت قبل بود. اما این روند در دو سال اول دولت یازدهم معکوس شد. یعنی واردات رو به افزایش گذاشت و صادرات غیرنفتی کمتر شد. این واقعیت نشان می‌دهد که به هر حال در دولت قبل، تراز تجاری کشور به سمت اصلاح پیش‌ می‌رفت.

2- - آمار رئیس دولت یازدهم با آماری که پیش از این توسط گمرک اعلام شده بود، مغایرت دارد.

بر اساس گزارشی که گمرک در  هفته گذشته منتشر کرد، صادرات غيرنفتي كشورمان در چهارماهه اول سال جاری 16.3 ميليارد دلار و واردات 12 ميليارد و 865 ميليون دلار اعلام شد.

در نموداری که روحانی نشان داد و آماری که قرائت کرد، آمار واردات مشابه گمرک بود اما رقم صادرات غیرنفتی 2.9 میلیارد دلار کمتر درج شده بود که به نظر می‌رسد به علت حذف سهم میعانات گازی بوده است که در ادامه علت حذف آن را ارائه خواهیم کرد.

3- نموداری که روحانی ارائه کرد اینطور نشان می‌داد در دولت قبل، فاصله میان واردات و صادرات غیرنفتی به شدت زیاد بوده به طوری که معمولا رقم صادرات غیرنفتی کمتر از نصف واردات بوده که در دولت یازدهم این فاصله سال به سال کمتر شده و از امسال و پس از برجام، برای اولین بار صادرات از واردات، فزونی گرفته است.

اما حقیقت این است که فاصله مذکور ناشی از دستکاری در آمار صادرات غیرنفتی و حذف بخشی از آمار است که در دولت قبل، سهم بالایی از صادرات غیرنفتی داشته و آن میعانات گازی است. 

4- در آمار ارائه‌شده از جانب رئیس جمهور، رقم واردات در 4 ماهه نخست سال قبل 13.9 میلیارد دلار و صادرات غیرنفتی 11 میلیارد دلار اعلام شد.  این در حالی است که مطابق گزارش‌های گمرک، ارزش صادرات غیرنفتی ایران در 4 ماه نخست سال 1394 بیش از 14 میلیارد دلار و واردات 13.8 میلیارد دلار اعلام شده بود.

نتیجه:

در حالی که روحانی مثبت شدن تراز تجاری کشور در 4 ماهه نخست سال جاری را نشانه یکی از گشایش‌های پسابرجام دانست که به اعتقاد وی و بر مبنای نموداری که ارائه‌ کرد، در سال‌های قبل بی‌سابقه بود؛ آمار واقعی گمرک نشان می‌دهد مثبت شدن تراز تجاری در 4 ماهه نخست سال گذشته نیز رخ داده بود.

اما به نظر می‌رسد افرادی که آمار و نمودار را برای مصاحبه تلویزیونی روحانی آماده کرده بودند، با هدف این که مثبت شدن تراز تجاری کشور در 4 ماهه اول امسال را بی‌سابقه نشان دهند تا بتوان از آن به عنوان دستاورد برجام یاد کرد، اقدام به حذف میعانات گازی از آمار صادرات غیرنفتی کشور کرده بودند.

اگر آمار میعانات گازی همچون روال همیشگی در آمار صادرات غیرنفتی ذکر می‌شد، اولا رقم صادرات غیرنفتی دولت قبل بالاتر می‌آمد و فاصله میان واردات و صادرات در آن دولت کمتر می‌شد که حتما به مذاق دولت فعلی خوش نمی‌آمد.

ثانیا تراز تجاری 4 ماهه اول سال 94 هم مثبت نشان داده می‌شد که این واقعیت نیز مطابق نیت تهیه‌کنندگان گزارش دولت برای دستاوردسازی برجام نبود.

بنابراین این ابهام پیش می‌آید که آیا  عده‌ای با هدف دستاوردسازی برای برجام اقدام به دستکاری آمار سال گذشته صادرات و واردات کشور کرده‌اند تا مثبت شدن تراز تجاری در 4 ماهه نخست سال جاری را بی‌سابقه نشان دهند؟ 

*مشرق