پدیده طلاق در جامعه امروز به عنوان یکی از آسیب های اجتماعی مطرح می شود که ریشه در تغییر و تحولات گوناگون فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارد و با پیچیده تر شدن زندگی امروزی، سطح آن نیز شدت یافته است.
به گزارش شهدای ایران به نقل از ایرنا، پدیده طلاق که اکنون یکی از آسیب های جامعه از سوی مسئولان و کارشناسان این حوزه قلمداد می شود، در طول سالهای اخیر در استان خراسان جنوبی نیز شتاب گرفته، به طوریکه آمارهای ارائه شده در این زمینه نگران کننده است.
کارشناسان اجتماعی معتقدند؛ طلاق به عنوان یک مسئله اجتماعی می تواند زمینه بروز بسیاری از آسیب های اجتماعی دیگر را در سطوح فردی و اجتماعی فراهم آورد که این آثار و پیامدها می تواند عوارضی را برای مردان، زنان و فرزندان در بر داشته باشد.
طلاق در گذشته نزد مردم، به عنوان یک امر مذموم و قبیح و در عین حال وحشت آور تلقی می شده، ولی امروزه می بینیم که طلاق، ابزار رایجی شده که به مدد آن، افراد خود را از وضعیت موجود رها می کنند به طوری که نسل امروز ما نسبت به گذشته از پدیده طلاق، وحشت و استرسی به خود راه نمی دهد و این امر خیلی راحت در حال جا افتادن در جامعه است.
طبق آمار موجود در اداره کل ثبت و احوال خراسان جنوبی، طی سال 94 واقعه طلاق 9.9 درصد نسبت به 93 و در دو ماهه نخست امسال 6.8 درصد نسبت به مدت مشابه پارسال در استان رشد داشته که این زنگ خطری برای افزایش بسیاری از آسیب های اجتماعی از جمله فرار از خانه، احساس پوچی، اعتیاد، تکدی گری، کودکان خیابانی، قتل، خودکشی، قاچاق و افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار است.
** ذهنیت های منفی زوجین نسبت به یکدیگر از عوامل طلاق است
مدیر گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه بیرجند با بیان اینکه طلاق یک پدیده چند عاملی است، گفت: شناخت و ذهنیت های منفی زوجین نسبت به یکدیگر یکی از این عوامل است که در این ارتباط زوجین تصویر ذهنی منفی از یکدیگر دارند و بر مبنای آن با هم رفتار می کنند.
دکتر محمد رضا اسدی یونسی، ادامه داد: در این راستا زوجینی که با هم مشکل دارند اهل قضاوت کردن، تفسیر و ذهن خوانی و پیش داوری هستند که عمدتا تفسیر منفی از یکدیگر به عمل می آورند.
عضو هیات علمی دانشگاه بیرجند با بیان اینکه مشکلات شخصیتی زوجین عامل دیگر طلاق است، یادآور شد: در این امر اختلالات خودشیفتگی، پرخاشگری در فرد به مشکلات دامن می زند.
وی، نبود عزت نفس زوجین را یکی دیگر از عوامل دخیل در طلاق ذکر کرد و گفت: یکی از ویژگی های مهمی که داشتن آن موجب سلامت روان می شود عزت نفس بالاست که یکی از فاکتورهای مهم تضمین کننده سلامت فردی و زوجین است و از عزت نفس پایین می توانیم به عنوان احساس حقارت با عقده حقارت یاد کنیم که می تواند فرد را دچار مشکلات در روابط با همسرش کند.
وی اظهار کرد: فردی که خودش را قبول ندارد و احساس می کند جذاب نیست نمی تواند باور کند که کسی دیگر نیز او را دوست داشته باشد لذا نسبت به عشق همسرش شک و تردید خواهد داشت و با لنز بدبینی به همسرش نگاه خواهد کرد.
وی، ضعف در مهارت ارتباطی و حل مساله را از دیگر عوامل تاثیرگذار در بروز پدیده طلاق دانست و افزود: زوجین الفبای ارتباطی را بلد نیستند، ابتدا مشکلات از اختلافات جزئی شروع می شود و اگر یاد داشته باشند اختلافات را حل و فصل کنند طبیعتا مساله حاد و شدید نخواهد شد.
اسدی یونسی، ضعف باورها و اعتقادات مذهبی که می تواند موجب روابط فرا زناشویی شود را از دیگر علل وقوع طلاق ذکر کرد و گفت: ضعف شخصیتی و باورهای دینی همراه با یکدیگر منتهی به روابط فرا زناشویی می شود که در شرایط امروزی زمینه آن از طریق شبکه های ارتباطی و مجازی فراهم است.
** خیانت عامل مهمی برای طلاق و از هم پاشیدگی خانواده هاست
مدیر گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه بیرجند، ادامه داد: روابط فرا زناشویی می تواند از یک پیامک در موبایل شروع شود و به جاهای باریکتر بکشد و عمیق تر و به خیانت زناشویی منجر شود که خیانت یک عامل مهم طلاق و از هم پاشیدگی کانون خانواده هاست.
به گفته وی، بیشتر طلاق ها در سال های اول زندگی رخ می دهد زیرا زوجین الفبای ارتباطی را نمی دانند و قادر نیستند مشکلات جزئی را حل کنند و این امر موجب می شود، مشکلات کوچک به بزرگتر تبدیل شود.
وی شناسایی عوامل طلاق را یکی از راهکارهای کاهش طلاق در جامعه دانست و گفت: برای عامل ضعف های شخصیتی باید به سراغ سنین پایین برویم و به والدین سبک های تربیتی مفید را آموزش دهیم تا فرزندان سالم به لحاظ شخصیتی و و روانی تربیت کنند.
وی بر نهضت و جنبش آموزش خانواده ها بر اساس فرهنگ ایرانی اسلامی تاکید کرد و افزود: آموزش ها باید بومی و مبتنی بر آموزه های دینی ما باشد.
وی تقویت عزت نفس افراد را از دیگر راهکارها برای جلوگیری از طلاق ذکر کرد و گفت: مهمترین فاکتور و عامل درونی برای انسجام و یکپارچگی شخصیت فرد و پیشگیری از بسیاری آسیب های اجتماعی همین عزت نفس است.
اسدی یونسی ادامه داد: اگر در سطح مدارس و خانواده ها تاکید بر حرمت انسانها شود از بسیاری آسیب های اجتماعی نیز پیشگیری خواهد شد زیرا فردی که دارای عزت نفس بالایی است هرگز به سراغ روابط غیر اخلاقی و خیانت نمی رود چرا که برای خودش ارزش قائل است.
وی آموزش مهارت های ارتباطی و حل اختلاف بویژه برای جوانان در قبل و آستانه ازدواج را یکی از راهکارهای محافظت در برابر آسیب های اجتماعی از جمله طلاق ذکر کرد و افزود: آموزش تربیت کنندگان از جمله والدین، مربیان، مشاوران و روحانیان در ارائه آموزش به فرزندان و جوانان تاثیر بسزایی در جلوگیری از بروز این آسیب ها دارد.
** آسیب های اجتماعی متولی مشخصی ندارد
وی با اشاره به اینکه آسیب های اجتماعی متولی مشخصی ندارد، گفت: مسئولان باید عمیق تر و جدی تر به آسیب های اجتماعی از جمله طلاق توجه کنند و به جای نصحیت و توصیه که کارساز نیست به اصلاح تعلیم و تربیت در سطوح مختلف جامعه بپردازند.
وی گفت: مسئولان باید بدانند که امروزه علل آسیب های اجتماعی شناسایی شده و حال باید به جای شعار دادن باید اقدام عملی برای کاهش آنها در جامعه صورت گیرد تا در آینده جامعه ای سالم داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه بین متولیان آسیب های اجتماعی هیچ هماهنگی وجود ندارد، یادآور شد: این امر موجب شده که آسیب های اجتماعی روز به روز بیشتر شود.
وی اصلاح وضعیت اقتصادی جامعه را یکی از راهکارهای کاهش آسیب های اجتماعی ذکر کرد و افزود: طلاق، آسیب های روانی زیادی را برای زن، مرد و فرزندان بوجود می آورد که افسردگی، احساس پوچی، فرار از خانه، خودکشی، اعتیاد و از هم پاشیده شدن کانون خانواده از جمله آنهاست.
** اجرای طرح کاهش نرخ رشد طلاق
معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه انصارالرضا(ع) خراسان جنوبی هم با بیان اینکه طبق آمارهای موجود و تحقیقات میدانی، آمار طلاق در استان رو به رشد است، گفت: طلاق یکی از بحران های زندگی خانوادگی و اجتماعی محسوب می شود که ثبات خانواده را در هم شکسته و بهداشت روانی اعضای آن را خدشه دار می سازد.
حسین مقدادی با بیان اینکه طرح کاهش نرخ رشد طلاق از یکم تیر ماه سال گذشته در قالب طرح دو قسمتی در استان به مرحله اجرا درآمده است، یادآور شد: بر اساس این طرح کارگروه فرهنگی اجتماعی با موضوع طلاق با عضویت جمعی از استادان دانشگاه، نخبگان و متخصصان در این حوزه تشکیل شد.
وی گفت: با بررسی طرح در شورای مشورتی شورای فرهنگ عمومی استان، این طرح ابلاغ و در مجموعه سپاه بصورت متمرکز به اجرا درآمد که در این راستا مرکز مشاوره تشکیل و 29 مشاور تخصصی شناسایی و دعوت به همکاری شدند تا ماهانه یک پرونده از پرونده های ورودی به دادگاه خانواده که به سازش نزدیکتر باشند را مورد بررسی قرار دهند.
وی افزود: مقرر شد با کاهش پرونده های ورودی به دادگاه خانواده، این طرح به عنوان آزمایشی به همه نهادها و ادارات استان ابلاغ شود تا بتوانیم شاهد کاهش نرخ طلاق در استان باشیم.
وی ادامه داد: یکی از اشکالات طرح یاد شده، واگذار نکردن دبیرخانه طرح به سپاه بود از این رو نتوانستیم، نتیجه و اتفاق مورد نظر را رصد کنیم.
معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه انصارالرضا(ع) خراسان جنوبی گفت: امسال این طرح در مجموعه سپاه بصورت گسترده در تمام شهرستان های استان اجرا می شود.
مقدادی با اشاره به اینکه آمار بالای طلاق با توجه به فرهنگی بودن خراسان جنوبی قابل قبول نیست، گفت: یک نهاد به تنهایی نمی تواند در مقابل معضل اجتماعی ایستادگی کند از این رو باید همه دستگاه های اجرایی در این زمینه ورود پیدا کنند.
** پایین بودن آستانه صبر و تحمل و سازش در زوجین از عوامل اساسی طلاق است
معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه انصارالرضا(ع) خراسان جنوبی با بیان اینکه علل طلاق در این استان ممکن است با مابقی استان ها مشترک و یا دارای تاخر و تقدم باشند، گفت: دلایل و علت های طلاق در استان را به علل پایه ای، اساسی و پنهان و علل ملموس، آشکار و ثانوی تقسیم بندی کرده ایم.
مقدادی ادامه داد: در مورد پدیده طلاق علت های پایه ای، اساسی و پنهان تاثیرگذارتر هستند چرا که اگر این علت های اصلاح شوند کسی سراغ علت های ثانوی نمی رود.
وی، رواج ازدواج ناآگاهانه، بودن آستانه صبر و تحمل و سازش در زوجین به دلیل تغییر سبک زندگی، کاهش ضریب اعتماد زوجین نسبت به یکدیگر، کاهش غیرت دینی مردان در مورد زنان، ریخته شدن قبح و زشتی طلاق، کاهش ضریب عفاف و حیا را از عوامل پایه ای، اساسی و پنهان طلاق در طرح کاهش ضریب طلاق برشمرد.
وی گفت: نقش رسانه ها بویژه صدا و سیما در برابر رسانه ها بیگانه و فضای مجازی که هدف تغییر سبک زندگی از اسلامی به غربی را دنبال می کنند بسیار مهم است.
معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه انصارالرضا(ع) خراسان جنوبی با بیان اینکه امروزه شبکه های اجتماعی در بحث طلاق تاثیرگذارند، گفت: عمده ترین تلاش دشمن ایجاد ضعف در اعتقادات مذهبی خانواده هاست.
وی با اشاره به طلاق های توافقی، یادآور شد: باید شرایط را طوری فراهم کنیم که زوجین به تفکر بیشتری وادار شوند و آستانه صبر و تحمل و گذشت و ایثار آنان افزایش یابد.
وی به برخی از مسائل اجتماعی تاثیرگذار بر طلاق اشاره کرد و افزود: فقر، بیکاری، تجمل گرایی، بالارفتن توقعات زوجین، ازدواج های پرهزینه ، اعتیاد، بی حجابی و بد حجابی از جمله علل ملموس، آشکار و ثانوی پدیده طلاق هستند که این علت های زایده علت های اصلی است.
مقدادی، آموزش، مشاوره و روشنگری را یکی از اقدامات پیشگیری از طلاق ذکر کرد و گفت: با انجام کارهای توجیهی و ایجابی از طریق برگزاری کارگاه های آموزشی و تولید مستند می توان به کاهش نرخ رشد طلاق در استان کمک کرد.
** کمبود مهارت های سازگارانه زندگی نخستین علت طلاق
کارشناس دفتر آسیب دیدگان معاونت امور اجتماعی بهزیستی خراسان جنوبی هم با اشاره به مهمترین علل وقوع طلاق، گفت: افزایش تورم، مشکلات اقتصادی خانواده، بیکاری، اعتیاد، اختلاف نگرش بین زن و مرد، خشونت، مشکلات جسمانی، خیانت همسران، مشکلات روانی، تعدد زوجین، دخالت اطرافیان، پرداخت نکردن نفقه، بالا رفتن سطح توقع زنان، گرایش شدید به فضاهای مجازی و شبکه های اجتماعی از جمله این علل هستند.
افسانه بهالگردی افزود: در خراسان جنوبی بالاترین علت طلاق در سال 94، کمبود مهارت های سازگارانه زندگی در بین خانواده هاست که آموزش بیشتر این مهارت ها را بین زوجین و خانواده ها طلب می کند.
وی با اشاره به اینکه دومین علت طلاق در این استان مربوط به اعتیاد مواد مخدر است، گفت: همجواری خراسان جنوبی با بازار بزرگ تولید مواد مخدر یعنی افغانستان، یکی از عوامل شیوع استفاده از این مواد در استان است به گونه ای که با رشد روز افزون مصرف مواد مخدر در بین جوانان آمار طلاق نیز افزایش می یابد.
وی ادامه داد: نبود تسلط به تکنیک های مرتبط با مهارت های زندگی از جمله کنترل خشم و ضعف آگاهی زوجین از وقوف بر تکنیک های کنترل عصبی، در رتبه سوم علل طلاق در استان قرار می گیرد.
وی گفت: مشکلات مالی، بیکاری، چشم و همچشمی، خشونت های کلامی و جسمی، غفلت و مسامحه و متواری شدن مرد، خیانت و یا ازدواج مجدد زوج ، شکسته شدن روز افزون قبح اجتماعی طلاق، ناپختگی روانی ، اجتماعی و فکری زوجین و ساده انگاری پیامدها و عواقب به دنبال طلاق برای طرفین و گذشتن از حق و حقوق قانونی خویش از دیگر عوامل بروز طلاق است.
وی، حمایتهای خانوادگی و اطرافیان از زوجین متقاضی طلاق، نبود نگرانی از عواقب جدایی، شناخت نداشتن زوجین از یکدیگر ، عجله و شتاب زدگی در ازدواج، منطبق نبودن آداب و رسوم خانواده ها با یکدیگر، نداشتن تناسب رفتاری، روحی، روانی و خانوادگی زوجین و در نهایت این موضوعات نرسیدن به تفاهم برای شروع یک زندگی مشترک را از دیگر عوامل بروز طلاق ذکر کرد.
این کارشناس بهزیستی با اشاره به راهکارهای جلوگیری از وقوع طلاق، گفت: آموزش شیوه های صحیح رفتاری از طریق برگزاری دوره های آموزشی قبل از ازدواج تحت عنوان آموزش مهارتهای زندگی، راهبردهای ارتقای کارکرد خانواده، حقوق و تکالیف زوجین و بهداشت باروری از راهکارهای جلوگیری از وقوع پدیده منفور طلاق است.
وی همچنین، ترویج فرهنگ مراجعه خانواده ها به مراکز مشاوره خانواده در هنگام بروز اختلافات، تقویت بنیان های مذهبی و ارزش های دینی و اخلاقی در سطح جامعه، ترویج فرهنگ همسان گزینی و تاکید بر لزوم آشنایی و شناخت خصوصیات و ویژگی های اخلاقی و رفتاری زوجین قبل از ازدواج و فرهنگ سازی در جهت رعایت تقوا ، عدالت و پایبندی به ارزش های اخلاقی توسط همسران و اجتناب از تعدد زوج را از دیگر این راهکارها برشمرد.
بهالگردی افزود: برای پیشگیری از طلاق در جامعه می توان به آموزش شیوه ها و معیارهای صحیح همسر گزینی و اصلاح روش های سنتی ازدواج و نیز ایجاد مراکز مشاوره به ویژه در دانشگاهها جهت بهبود فرآیند همسریابی، ایجاد و گسترش مراکز مشاوره و مداخله در خانواده به منظور کاهش طلاق و توانمندسازی اقتصادی خانواده ها بیشتر توجه کرد.
وی با اشاره به برنامه بهزیستی در پیشگیری از وقوع پدیده طلاق، گفت: در این راستا اجرای طرح پیشگیری و مداخله به منظور کاهش طلاق و عوارض ناشی از آن با هدف افزایش رضایتمندی و پایداری روابط خانوادگی، افزایش دسترسی عموم مردم به خدمات آموزشی، مشاوره ای و مداخله ای پیش و پس از ازدواج و طلاق و استفاده بهینه از ظرفیت بخش غیردولتی دنبال می شود.
وی یادآور شد: این طرح با همکاری حوزه معاونت امور اجتماعی و حوزه معاونت امور پیشگیری بهزیستی تدوین و آسیب شناسی شده و در حال اجراست.
وی گفت: در این طرح در فرآیند اجرا در مرحله اول که آشنایی به منظور ازدواج است با تهیه و تدوین و ارائه خدمات تخصصی آموزش و مشاوره پیش از ازدواج ، آموزش مهارتهای زندگی، آموزش دوران بلوغ و آموزش ازدواج به نوجوانان و دانش آموزان از طریق مراکز مشاوره غیردولتی تلاش می شود که آگاهی و مهارت های فردی و اجتماعی این گروه افزایش یابد.
کارشناس دفتر آسیب دیدگان معاونت امور اجتماعی بهزیستی خراسان جنوبی ادامه داد: در مرحله دوم اجرای طرح یعنی دوران عقد بر اساس بسته های آموزشی مدون و مورد تایید نسبت به برگزاری دوره های آموزشی ویژه دوران عقد از طریق مراکز مشاوره غیر دولتی اقدام می شود.
وی گفت: در مرحله سوم دوران زندگی مشترک هم، اقدامات تخصصی از قبیل ارائه خدمات تخصصی آموزش زندگی خانواده، مشاوره خانواده و خانواده درمانی ( به منظور تحکیم بنیان خانواده و همچنین جهت بهبود و ارتقای کیفیت زندگی آنان )، مشاوره زوج و زوج درمانی، مشاوره های مرتبط با فرزند پروری از طریق مراکز مشاوره غیردولتی انجام می شود.
وی افزود: در این مرحله اهداف پیشگیرانه برنامه آموزش زندگی خانواده سازمان بهزیستی، پیشگیری از کاهش استقبال از ازدواج، پیشگیری از طلاق و پیشگیری از خشونت خانگی مانند همسر آزاری و کودک آزاری را در بر می گیرد.
بهالگردی گفت: مرحله چهارم شامل طلاق و فرآیند پس از آن می شود که در این مرحله اقدامات تخصصی شامل ارائه خدمات تخصصی ، آموزش و مشاوره های خانواده به زوجین در معرض طلاق به منظور شناسایی، بررسی و حل مشکلات و مسائل زوجین در معرض طلاق و کاهش تنش ها و استرس هاس ناشی از اختلافات خانوادگی و ایجاد روابط مناسب میان زوجین بوده و از طریق مرکز مداخله بمنظور کاهش طلاق و مراکز مشاوره غیر دولتی انجام می شود.
وی اضافه کرد: در خراسان جنوبی نیز از سال 92، بین ادارات کل بهزیستی و دادگستری استان تفاهم نامه ای منعقد شده و تمامی زوجین متقاضی طلاق به مراکز مداخله به منظورکاهش طلاق و مراکز مشاوره خانواده تحت نظارت سازمان بهزیستی ارجاع می شوند.
وی افزود: این مراکز ضمن ارائه خدمات مشاوره‌ای و شرکت زوجین در دوره مهارت های زندگی، سعی در سازش و انصراف آنان از درخواست طلاق می‌کنند.
وی با اشاره به خدمات تخصصی مددکاری اجتماعی و مشاوره ای به زنان مطلقه توسط تیم تخصصی کاهش طلاق، افزود: تدوین بسته های آموزشی و چگونگی حل مشکلات، ارائه خدمات توانمندسازی در ابعاد اقتصادی، حرفه ای و شغلی، خانوادگی، ارائه برنامه کمکی مناسب برای سازگاری بیشتر در شرایط طلاق، حمایت یابی ( خیرین، سمن ها )، برنامه ریزی برای برون رفت از شرایط حاد و بحرانی پس از طلاق از جمله این خدمات است.
وی ادامه داد: از بین پرونده های تشکیل شده در مرکز مداخله به منظور کاهش طلاق در سال 94، حدود 20 درصد پرونده ها مربوط به زوج و 30 درصد مربوط به مراجعه زوجه به مرکز بوده که این می‌تواند بیانگر این باشد که زنان جهت حفظ ازدواج و خانواده نسبت به مردان نقش فعال تری را ایفا می کنند.
این کارشناس بهزیستی افزود: تقاضای طلاق در زوج و زوجه در بازده سنی 20 تا 30 سال رخ می دهد که بیانگر این است که این افراد به دلیل عدم بلوغ فکری و اجتماعی و عدم رشد کامل مهارت های ارتباطی مؤثر و منطقی ، توانایی حل اختلافات خانوادگی را ندارند که با همت مشاورین قبل از ازدواج و برنامه ریزی دقیق جهت برگزاری دوره های آموزشی مهارتهای زندگی و پیش از ازدواج و همچنین کارشناسان قضایی با معرفی این افراد به مراکز مشاوره قبل از صدور احکام طلاق، این مشکل تا حدودی مرتفع خواهد شد.
* افزایش 6.8 درصدی طلاق در خراسان جنوبی
مدیرکل ثبت و احوال خراسان جنوبی هم با بیان اینکه طی دو ماهه ابتدای سال جاری 192 واقعه طلاق در استان به ثبت رسیده است، گفت: این آمار نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افزایش 6.8 درصدی را نشان می دهد.
علی پورحسین ادامه داد: از مجموع 192 واقعه طلاق به ثبت رسیده، 143 واقعه شهری و 49 مورد روستایی بوده که به ترتیب 2.14 درصد و 19.51 درصد نسبت به مدت مشابه پارسال افزایش داشته است.
وی اظهار کرد: طی دو ماه نخست سال جاری نسبت طلاق به ازدواج 11.1 بوده یعنی در برابر هر 100 رویداد ثبت شده ازدواج 11.1 رویداد طلاق به ثبت رسیده که این رقم در مدت مشابه پارسال 10.5 درصد بوده است.
وی، میانگین سن طلاق مردان را طی مدت یاد شده، 32.6 سال و در زنان 28.4 سال اعلام کرد و گفت: در این مدت بیشترین درصد طلاق های به ثبت رسیده با رقم 57.8 درصد مربوط به زوجین صفر تا پنج سال اختلاف سن و 14.6 درصد مربوط به زوجین همسن بوده است.
پورحسین اضافه کرد: در سال 94 آمار طلاق در استان با یکهزار و 123 واقعه 9.9 درصد نسبت به سال 93 افزایش و ازدواج با هفت هزار و 595 واقعه، 6درصد کاهش داشته است.
مدیرکل ثبت و احوال خراسان جنوبی از ثبت یک هزار و 735 واقعه ازدواج در دو ماه نخست سال جاری خبر داد و گفت: این رقم در مدت مشابه پارسال یکهزار و 732 مورد بوده که 17 صدم درصد افزایش داشته است.
وی با بیان اینکه از مجموع ازدواج ها طی این مدت هزار و دو واقعه شهری و 733 مورد روستایی بوده است، افزود: در این مدت 11.6 درصد ازدواج ها مربوط به زوجین همسن، 10.9 درصد زوجه بزرگتر از زوج و 78.2 درصد زوج بزرگتر از زوجه بوده است.
کارشناسان اجتماعی معتقدند؛ طلاق به عنوان یک مسئله اجتماعی می تواند زمینه بروز بسیاری از آسیب های اجتماعی دیگر را در سطوح فردی و اجتماعی فراهم آورد که این آثار و پیامدها می تواند عوارضی را برای مردان، زنان و فرزندان در بر داشته باشد.
طلاق در گذشته نزد مردم، به عنوان یک امر مذموم و قبیح و در عین حال وحشت آور تلقی می شده، ولی امروزه می بینیم که طلاق، ابزار رایجی شده که به مدد آن، افراد خود را از وضعیت موجود رها می کنند به طوری که نسل امروز ما نسبت به گذشته از پدیده طلاق، وحشت و استرسی به خود راه نمی دهد و این امر خیلی راحت در حال جا افتادن در جامعه است.
طبق آمار موجود در اداره کل ثبت و احوال خراسان جنوبی، طی سال 94 واقعه طلاق 9.9 درصد نسبت به 93 و در دو ماهه نخست امسال 6.8 درصد نسبت به مدت مشابه پارسال در استان رشد داشته که این زنگ خطری برای افزایش بسیاری از آسیب های اجتماعی از جمله فرار از خانه، احساس پوچی، اعتیاد، تکدی گری، کودکان خیابانی، قتل، خودکشی، قاچاق و افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار است.
** ذهنیت های منفی زوجین نسبت به یکدیگر از عوامل طلاق است
مدیر گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه بیرجند با بیان اینکه طلاق یک پدیده چند عاملی است، گفت: شناخت و ذهنیت های منفی زوجین نسبت به یکدیگر یکی از این عوامل است که در این ارتباط زوجین تصویر ذهنی منفی از یکدیگر دارند و بر مبنای آن با هم رفتار می کنند.
دکتر محمد رضا اسدی یونسی، ادامه داد: در این راستا زوجینی که با هم مشکل دارند اهل قضاوت کردن، تفسیر و ذهن خوانی و پیش داوری هستند که عمدتا تفسیر منفی از یکدیگر به عمل می آورند.
عضو هیات علمی دانشگاه بیرجند با بیان اینکه مشکلات شخصیتی زوجین عامل دیگر طلاق است، یادآور شد: در این امر اختلالات خودشیفتگی، پرخاشگری در فرد به مشکلات دامن می زند.
وی، نبود عزت نفس زوجین را یکی دیگر از عوامل دخیل در طلاق ذکر کرد و گفت: یکی از ویژگی های مهمی که داشتن آن موجب سلامت روان می شود عزت نفس بالاست که یکی از فاکتورهای مهم تضمین کننده سلامت فردی و زوجین است و از عزت نفس پایین می توانیم به عنوان احساس حقارت با عقده حقارت یاد کنیم که می تواند فرد را دچار مشکلات در روابط با همسرش کند.
وی اظهار کرد: فردی که خودش را قبول ندارد و احساس می کند جذاب نیست نمی تواند باور کند که کسی دیگر نیز او را دوست داشته باشد لذا نسبت به عشق همسرش شک و تردید خواهد داشت و با لنز بدبینی به همسرش نگاه خواهد کرد.
وی، ضعف در مهارت ارتباطی و حل مساله را از دیگر عوامل تاثیرگذار در بروز پدیده طلاق دانست و افزود: زوجین الفبای ارتباطی را بلد نیستند، ابتدا مشکلات از اختلافات جزئی شروع می شود و اگر یاد داشته باشند اختلافات را حل و فصل کنند طبیعتا مساله حاد و شدید نخواهد شد.
اسدی یونسی، ضعف باورها و اعتقادات مذهبی که می تواند موجب روابط فرا زناشویی شود را از دیگر علل وقوع طلاق ذکر کرد و گفت: ضعف شخصیتی و باورهای دینی همراه با یکدیگر منتهی به روابط فرا زناشویی می شود که در شرایط امروزی زمینه آن از طریق شبکه های ارتباطی و مجازی فراهم است.
** خیانت عامل مهمی برای طلاق و از هم پاشیدگی خانواده هاست
مدیر گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه بیرجند، ادامه داد: روابط فرا زناشویی می تواند از یک پیامک در موبایل شروع شود و به جاهای باریکتر بکشد و عمیق تر و به خیانت زناشویی منجر شود که خیانت یک عامل مهم طلاق و از هم پاشیدگی کانون خانواده هاست.
به گفته وی، بیشتر طلاق ها در سال های اول زندگی رخ می دهد زیرا زوجین الفبای ارتباطی را نمی دانند و قادر نیستند مشکلات جزئی را حل کنند و این امر موجب می شود، مشکلات کوچک به بزرگتر تبدیل شود.
وی شناسایی عوامل طلاق را یکی از راهکارهای کاهش طلاق در جامعه دانست و گفت: برای عامل ضعف های شخصیتی باید به سراغ سنین پایین برویم و به والدین سبک های تربیتی مفید را آموزش دهیم تا فرزندان سالم به لحاظ شخصیتی و و روانی تربیت کنند.
وی بر نهضت و جنبش آموزش خانواده ها بر اساس فرهنگ ایرانی اسلامی تاکید کرد و افزود: آموزش ها باید بومی و مبتنی بر آموزه های دینی ما باشد.
وی تقویت عزت نفس افراد را از دیگر راهکارها برای جلوگیری از طلاق ذکر کرد و گفت: مهمترین فاکتور و عامل درونی برای انسجام و یکپارچگی شخصیت فرد و پیشگیری از بسیاری آسیب های اجتماعی همین عزت نفس است.
اسدی یونسی ادامه داد: اگر در سطح مدارس و خانواده ها تاکید بر حرمت انسانها شود از بسیاری آسیب های اجتماعی نیز پیشگیری خواهد شد زیرا فردی که دارای عزت نفس بالایی است هرگز به سراغ روابط غیر اخلاقی و خیانت نمی رود چرا که برای خودش ارزش قائل است.
وی آموزش مهارت های ارتباطی و حل اختلاف بویژه برای جوانان در قبل و آستانه ازدواج را یکی از راهکارهای محافظت در برابر آسیب های اجتماعی از جمله طلاق ذکر کرد و افزود: آموزش تربیت کنندگان از جمله والدین، مربیان، مشاوران و روحانیان در ارائه آموزش به فرزندان و جوانان تاثیر بسزایی در جلوگیری از بروز این آسیب ها دارد.
** آسیب های اجتماعی متولی مشخصی ندارد
وی با اشاره به اینکه آسیب های اجتماعی متولی مشخصی ندارد، گفت: مسئولان باید عمیق تر و جدی تر به آسیب های اجتماعی از جمله طلاق توجه کنند و به جای نصحیت و توصیه که کارساز نیست به اصلاح تعلیم و تربیت در سطوح مختلف جامعه بپردازند.
وی گفت: مسئولان باید بدانند که امروزه علل آسیب های اجتماعی شناسایی شده و حال باید به جای شعار دادن باید اقدام عملی برای کاهش آنها در جامعه صورت گیرد تا در آینده جامعه ای سالم داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه بین متولیان آسیب های اجتماعی هیچ هماهنگی وجود ندارد، یادآور شد: این امر موجب شده که آسیب های اجتماعی روز به روز بیشتر شود.
وی اصلاح وضعیت اقتصادی جامعه را یکی از راهکارهای کاهش آسیب های اجتماعی ذکر کرد و افزود: طلاق، آسیب های روانی زیادی را برای زن، مرد و فرزندان بوجود می آورد که افسردگی، احساس پوچی، فرار از خانه، خودکشی، اعتیاد و از هم پاشیده شدن کانون خانواده از جمله آنهاست.
** اجرای طرح کاهش نرخ رشد طلاق
معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه انصارالرضا(ع) خراسان جنوبی هم با بیان اینکه طبق آمارهای موجود و تحقیقات میدانی، آمار طلاق در استان رو به رشد است، گفت: طلاق یکی از بحران های زندگی خانوادگی و اجتماعی محسوب می شود که ثبات خانواده را در هم شکسته و بهداشت روانی اعضای آن را خدشه دار می سازد.
حسین مقدادی با بیان اینکه طرح کاهش نرخ رشد طلاق از یکم تیر ماه سال گذشته در قالب طرح دو قسمتی در استان به مرحله اجرا درآمده است، یادآور شد: بر اساس این طرح کارگروه فرهنگی اجتماعی با موضوع طلاق با عضویت جمعی از استادان دانشگاه، نخبگان و متخصصان در این حوزه تشکیل شد.
وی گفت: با بررسی طرح در شورای مشورتی شورای فرهنگ عمومی استان، این طرح ابلاغ و در مجموعه سپاه بصورت متمرکز به اجرا درآمد که در این راستا مرکز مشاوره تشکیل و 29 مشاور تخصصی شناسایی و دعوت به همکاری شدند تا ماهانه یک پرونده از پرونده های ورودی به دادگاه خانواده که به سازش نزدیکتر باشند را مورد بررسی قرار دهند.
وی افزود: مقرر شد با کاهش پرونده های ورودی به دادگاه خانواده، این طرح به عنوان آزمایشی به همه نهادها و ادارات استان ابلاغ شود تا بتوانیم شاهد کاهش نرخ طلاق در استان باشیم.
وی ادامه داد: یکی از اشکالات طرح یاد شده، واگذار نکردن دبیرخانه طرح به سپاه بود از این رو نتوانستیم، نتیجه و اتفاق مورد نظر را رصد کنیم.
معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه انصارالرضا(ع) خراسان جنوبی گفت: امسال این طرح در مجموعه سپاه بصورت گسترده در تمام شهرستان های استان اجرا می شود.
مقدادی با اشاره به اینکه آمار بالای طلاق با توجه به فرهنگی بودن خراسان جنوبی قابل قبول نیست، گفت: یک نهاد به تنهایی نمی تواند در مقابل معضل اجتماعی ایستادگی کند از این رو باید همه دستگاه های اجرایی در این زمینه ورود پیدا کنند.
** پایین بودن آستانه صبر و تحمل و سازش در زوجین از عوامل اساسی طلاق است
معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه انصارالرضا(ع) خراسان جنوبی با بیان اینکه علل طلاق در این استان ممکن است با مابقی استان ها مشترک و یا دارای تاخر و تقدم باشند، گفت: دلایل و علت های طلاق در استان را به علل پایه ای، اساسی و پنهان و علل ملموس، آشکار و ثانوی تقسیم بندی کرده ایم.
مقدادی ادامه داد: در مورد پدیده طلاق علت های پایه ای، اساسی و پنهان تاثیرگذارتر هستند چرا که اگر این علت های اصلاح شوند کسی سراغ علت های ثانوی نمی رود.
وی، رواج ازدواج ناآگاهانه، بودن آستانه صبر و تحمل و سازش در زوجین به دلیل تغییر سبک زندگی، کاهش ضریب اعتماد زوجین نسبت به یکدیگر، کاهش غیرت دینی مردان در مورد زنان، ریخته شدن قبح و زشتی طلاق، کاهش ضریب عفاف و حیا را از عوامل پایه ای، اساسی و پنهان طلاق در طرح کاهش ضریب طلاق برشمرد.
وی گفت: نقش رسانه ها بویژه صدا و سیما در برابر رسانه ها بیگانه و فضای مجازی که هدف تغییر سبک زندگی از اسلامی به غربی را دنبال می کنند بسیار مهم است.
معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه انصارالرضا(ع) خراسان جنوبی با بیان اینکه امروزه شبکه های اجتماعی در بحث طلاق تاثیرگذارند، گفت: عمده ترین تلاش دشمن ایجاد ضعف در اعتقادات مذهبی خانواده هاست.
وی با اشاره به طلاق های توافقی، یادآور شد: باید شرایط را طوری فراهم کنیم که زوجین به تفکر بیشتری وادار شوند و آستانه صبر و تحمل و گذشت و ایثار آنان افزایش یابد.
وی به برخی از مسائل اجتماعی تاثیرگذار بر طلاق اشاره کرد و افزود: فقر، بیکاری، تجمل گرایی، بالارفتن توقعات زوجین، ازدواج های پرهزینه ، اعتیاد، بی حجابی و بد حجابی از جمله علل ملموس، آشکار و ثانوی پدیده طلاق هستند که این علت های زایده علت های اصلی است.
مقدادی، آموزش، مشاوره و روشنگری را یکی از اقدامات پیشگیری از طلاق ذکر کرد و گفت: با انجام کارهای توجیهی و ایجابی از طریق برگزاری کارگاه های آموزشی و تولید مستند می توان به کاهش نرخ رشد طلاق در استان کمک کرد.
** کمبود مهارت های سازگارانه زندگی نخستین علت طلاق
کارشناس دفتر آسیب دیدگان معاونت امور اجتماعی بهزیستی خراسان جنوبی هم با اشاره به مهمترین علل وقوع طلاق، گفت: افزایش تورم، مشکلات اقتصادی خانواده، بیکاری، اعتیاد، اختلاف نگرش بین زن و مرد، خشونت، مشکلات جسمانی، خیانت همسران، مشکلات روانی، تعدد زوجین، دخالت اطرافیان، پرداخت نکردن نفقه، بالا رفتن سطح توقع زنان، گرایش شدید به فضاهای مجازی و شبکه های اجتماعی از جمله این علل هستند.
افسانه بهالگردی افزود: در خراسان جنوبی بالاترین علت طلاق در سال 94، کمبود مهارت های سازگارانه زندگی در بین خانواده هاست که آموزش بیشتر این مهارت ها را بین زوجین و خانواده ها طلب می کند.
وی با اشاره به اینکه دومین علت طلاق در این استان مربوط به اعتیاد مواد مخدر است، گفت: همجواری خراسان جنوبی با بازار بزرگ تولید مواد مخدر یعنی افغانستان، یکی از عوامل شیوع استفاده از این مواد در استان است به گونه ای که با رشد روز افزون مصرف مواد مخدر در بین جوانان آمار طلاق نیز افزایش می یابد.
وی ادامه داد: نبود تسلط به تکنیک های مرتبط با مهارت های زندگی از جمله کنترل خشم و ضعف آگاهی زوجین از وقوف بر تکنیک های کنترل عصبی، در رتبه سوم علل طلاق در استان قرار می گیرد.
وی گفت: مشکلات مالی، بیکاری، چشم و همچشمی، خشونت های کلامی و جسمی، غفلت و مسامحه و متواری شدن مرد، خیانت و یا ازدواج مجدد زوج ، شکسته شدن روز افزون قبح اجتماعی طلاق، ناپختگی روانی ، اجتماعی و فکری زوجین و ساده انگاری پیامدها و عواقب به دنبال طلاق برای طرفین و گذشتن از حق و حقوق قانونی خویش از دیگر عوامل بروز طلاق است.
وی، حمایتهای خانوادگی و اطرافیان از زوجین متقاضی طلاق، نبود نگرانی از عواقب جدایی، شناخت نداشتن زوجین از یکدیگر ، عجله و شتاب زدگی در ازدواج، منطبق نبودن آداب و رسوم خانواده ها با یکدیگر، نداشتن تناسب رفتاری، روحی، روانی و خانوادگی زوجین و در نهایت این موضوعات نرسیدن به تفاهم برای شروع یک زندگی مشترک را از دیگر عوامل بروز طلاق ذکر کرد.
این کارشناس بهزیستی با اشاره به راهکارهای جلوگیری از وقوع طلاق، گفت: آموزش شیوه های صحیح رفتاری از طریق برگزاری دوره های آموزشی قبل از ازدواج تحت عنوان آموزش مهارتهای زندگی، راهبردهای ارتقای کارکرد خانواده، حقوق و تکالیف زوجین و بهداشت باروری از راهکارهای جلوگیری از وقوع پدیده منفور طلاق است.
وی همچنین، ترویج فرهنگ مراجعه خانواده ها به مراکز مشاوره خانواده در هنگام بروز اختلافات، تقویت بنیان های مذهبی و ارزش های دینی و اخلاقی در سطح جامعه، ترویج فرهنگ همسان گزینی و تاکید بر لزوم آشنایی و شناخت خصوصیات و ویژگی های اخلاقی و رفتاری زوجین قبل از ازدواج و فرهنگ سازی در جهت رعایت تقوا ، عدالت و پایبندی به ارزش های اخلاقی توسط همسران و اجتناب از تعدد زوج را از دیگر این راهکارها برشمرد.
بهالگردی افزود: برای پیشگیری از طلاق در جامعه می توان به آموزش شیوه ها و معیارهای صحیح همسر گزینی و اصلاح روش های سنتی ازدواج و نیز ایجاد مراکز مشاوره به ویژه در دانشگاهها جهت بهبود فرآیند همسریابی، ایجاد و گسترش مراکز مشاوره و مداخله در خانواده به منظور کاهش طلاق و توانمندسازی اقتصادی خانواده ها بیشتر توجه کرد.
وی با اشاره به برنامه بهزیستی در پیشگیری از وقوع پدیده طلاق، گفت: در این راستا اجرای طرح پیشگیری و مداخله به منظور کاهش طلاق و عوارض ناشی از آن با هدف افزایش رضایتمندی و پایداری روابط خانوادگی، افزایش دسترسی عموم مردم به خدمات آموزشی، مشاوره ای و مداخله ای پیش و پس از ازدواج و طلاق و استفاده بهینه از ظرفیت بخش غیردولتی دنبال می شود.
وی یادآور شد: این طرح با همکاری حوزه معاونت امور اجتماعی و حوزه معاونت امور پیشگیری بهزیستی تدوین و آسیب شناسی شده و در حال اجراست.
وی گفت: در این طرح در فرآیند اجرا در مرحله اول که آشنایی به منظور ازدواج است با تهیه و تدوین و ارائه خدمات تخصصی آموزش و مشاوره پیش از ازدواج ، آموزش مهارتهای زندگی، آموزش دوران بلوغ و آموزش ازدواج به نوجوانان و دانش آموزان از طریق مراکز مشاوره غیردولتی تلاش می شود که آگاهی و مهارت های فردی و اجتماعی این گروه افزایش یابد.
کارشناس دفتر آسیب دیدگان معاونت امور اجتماعی بهزیستی خراسان جنوبی ادامه داد: در مرحله دوم اجرای طرح یعنی دوران عقد بر اساس بسته های آموزشی مدون و مورد تایید نسبت به برگزاری دوره های آموزشی ویژه دوران عقد از طریق مراکز مشاوره غیر دولتی اقدام می شود.
وی گفت: در مرحله سوم دوران زندگی مشترک هم، اقدامات تخصصی از قبیل ارائه خدمات تخصصی آموزش زندگی خانواده، مشاوره خانواده و خانواده درمانی ( به منظور تحکیم بنیان خانواده و همچنین جهت بهبود و ارتقای کیفیت زندگی آنان )، مشاوره زوج و زوج درمانی، مشاوره های مرتبط با فرزند پروری از طریق مراکز مشاوره غیردولتی انجام می شود.
وی افزود: در این مرحله اهداف پیشگیرانه برنامه آموزش زندگی خانواده سازمان بهزیستی، پیشگیری از کاهش استقبال از ازدواج، پیشگیری از طلاق و پیشگیری از خشونت خانگی مانند همسر آزاری و کودک آزاری را در بر می گیرد.
بهالگردی گفت: مرحله چهارم شامل طلاق و فرآیند پس از آن می شود که در این مرحله اقدامات تخصصی شامل ارائه خدمات تخصصی ، آموزش و مشاوره های خانواده به زوجین در معرض طلاق به منظور شناسایی، بررسی و حل مشکلات و مسائل زوجین در معرض طلاق و کاهش تنش ها و استرس هاس ناشی از اختلافات خانوادگی و ایجاد روابط مناسب میان زوجین بوده و از طریق مرکز مداخله بمنظور کاهش طلاق و مراکز مشاوره غیر دولتی انجام می شود.
وی اضافه کرد: در خراسان جنوبی نیز از سال 92، بین ادارات کل بهزیستی و دادگستری استان تفاهم نامه ای منعقد شده و تمامی زوجین متقاضی طلاق به مراکز مداخله به منظورکاهش طلاق و مراکز مشاوره خانواده تحت نظارت سازمان بهزیستی ارجاع می شوند.
وی افزود: این مراکز ضمن ارائه خدمات مشاوره‌ای و شرکت زوجین در دوره مهارت های زندگی، سعی در سازش و انصراف آنان از درخواست طلاق می‌کنند.
وی با اشاره به خدمات تخصصی مددکاری اجتماعی و مشاوره ای به زنان مطلقه توسط تیم تخصصی کاهش طلاق، افزود: تدوین بسته های آموزشی و چگونگی حل مشکلات، ارائه خدمات توانمندسازی در ابعاد اقتصادی، حرفه ای و شغلی، خانوادگی، ارائه برنامه کمکی مناسب برای سازگاری بیشتر در شرایط طلاق، حمایت یابی ( خیرین، سمن ها )، برنامه ریزی برای برون رفت از شرایط حاد و بحرانی پس از طلاق از جمله این خدمات است.
وی ادامه داد: از بین پرونده های تشکیل شده در مرکز مداخله به منظور کاهش طلاق در سال 94، حدود 20 درصد پرونده ها مربوط به زوج و 30 درصد مربوط به مراجعه زوجه به مرکز بوده که این می‌تواند بیانگر این باشد که زنان جهت حفظ ازدواج و خانواده نسبت به مردان نقش فعال تری را ایفا می کنند.
این کارشناس بهزیستی افزود: تقاضای طلاق در زوج و زوجه در بازده سنی 20 تا 30 سال رخ می دهد که بیانگر این است که این افراد به دلیل عدم بلوغ فکری و اجتماعی و عدم رشد کامل مهارت های ارتباطی مؤثر و منطقی ، توانایی حل اختلافات خانوادگی را ندارند که با همت مشاورین قبل از ازدواج و برنامه ریزی دقیق جهت برگزاری دوره های آموزشی مهارتهای زندگی و پیش از ازدواج و همچنین کارشناسان قضایی با معرفی این افراد به مراکز مشاوره قبل از صدور احکام طلاق، این مشکل تا حدودی مرتفع خواهد شد.
* افزایش 6.8 درصدی طلاق در خراسان جنوبی
مدیرکل ثبت و احوال خراسان جنوبی هم با بیان اینکه طی دو ماهه ابتدای سال جاری 192 واقعه طلاق در استان به ثبت رسیده است، گفت: این آمار نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افزایش 6.8 درصدی را نشان می دهد.
علی پورحسین ادامه داد: از مجموع 192 واقعه طلاق به ثبت رسیده، 143 واقعه شهری و 49 مورد روستایی بوده که به ترتیب 2.14 درصد و 19.51 درصد نسبت به مدت مشابه پارسال افزایش داشته است.
وی اظهار کرد: طی دو ماه نخست سال جاری نسبت طلاق به ازدواج 11.1 بوده یعنی در برابر هر 100 رویداد ثبت شده ازدواج 11.1 رویداد طلاق به ثبت رسیده که این رقم در مدت مشابه پارسال 10.5 درصد بوده است.
وی، میانگین سن طلاق مردان را طی مدت یاد شده، 32.6 سال و در زنان 28.4 سال اعلام کرد و گفت: در این مدت بیشترین درصد طلاق های به ثبت رسیده با رقم 57.8 درصد مربوط به زوجین صفر تا پنج سال اختلاف سن و 14.6 درصد مربوط به زوجین همسن بوده است.
پورحسین اضافه کرد: در سال 94 آمار طلاق در استان با یکهزار و 123 واقعه 9.9 درصد نسبت به سال 93 افزایش و ازدواج با هفت هزار و 595 واقعه، 6درصد کاهش داشته است.
مدیرکل ثبت و احوال خراسان جنوبی از ثبت یک هزار و 735 واقعه ازدواج در دو ماه نخست سال جاری خبر داد و گفت: این رقم در مدت مشابه پارسال یکهزار و 732 مورد بوده که 17 صدم درصد افزایش داشته است.
وی با بیان اینکه از مجموع ازدواج ها طی این مدت هزار و دو واقعه شهری و 733 مورد روستایی بوده است، افزود: در این مدت 11.6 درصد ازدواج ها مربوط به زوجین همسن، 10.9 درصد زوجه بزرگتر از زوج و 78.2 درصد زوج بزرگتر از زوجه بوده است.
