«صدیقه ببران» تنها مدیر ایرانی نویسندگان اطلس زیست‌محیطی سازمان ملل از دستاوردهای تحقیقاتی این کتاب می‌گوید، آمار و ارقامی که نشان می‌دهد همه کشورهای آسیا و اقیانوسیه دچار سالمندی و کاهش رشد جمعیت شده‌اند.
به گزارش شهدای ایران، هفته گذشته ششمین ویراست مجموعه کتب سازمان ملل با عنوان «چشم انداز زیست محیطی جهان» رونمایی شد. کتابی که از آن به عنوان اطلس جامع سازمان ملل در مورد مسائل زیست محیطی نام برده می‌شود.
برنامه محیط زیست سازمان ملل با تقسیم کره زمین به 5 منطقه برای هر یک از آنها کتابی به چاپ رسانده که شامل بخش‌های مختلفی مانند تغییرات الگوهای جمعیتی و سبک زندگی، افزایش استفاده از منابع طبیعی، افزایش تأثیرات مواد مخرب روی محیط زیست، خطرات بهداشتی مربوط به محیط زیست، تفاوت‌ها در حوزه سیاستگذاری و اجرا در کشورهای مختلف، آب و هوا، زمین، اکوسیستم، آبهای شیرین، اقیانوس‌ها و سواحل و سیاستگذاری‌ها، اهداف و مشکلات اساسی و چشم انداز آینده می‌شود.
هر یک از بخش‌های این کتاب توسط محققان بسیاری تهیه شده و آنها اطلاعات جمع‌آوری شده خود را به مدیر نویسندگان هر بخش ارائه کردند تا او اطلاعات را تدوین کرده و در پایان با بازنویسی دستاوردهای محققان، این اطلاعات را آماده انتشار کند.
در میان اسامی بسیاری که به عنوان نویسنده و محقق برای به سرانجام رسیدن این کتاب ذکر شده، درج نام یک نفر اهمیت بیشتری دارد؛ «صدیقه ببران» به عنوان عنوان سرپرست نویسندگان بخش تغییرات الگوهای جمعیتی و سبک زندگی.
نگارش این کتاب از 2 سال پیش آغاز شده و هفته گذشته سرانجام به مناسبت هفته محیط زیست رونمایی شد. به همین منظور به سراغ تنها نویسنده ایرانی این مجموعه رفتیم تا از او در مورد این کتاب و جزئیات منتشر شده در آن بپرسیم.
صدیقه ببران استاد علوم ارتباطات در دانشگاه‌های ایران است و حالا نیز به عنوان سرپرست نویسندگان بخش تغییرات الگوهای جمعیتی و سبک زندگی مجموعه کتب «چشم انداز زیست محیطی» سازمان ملل مطرح شده است.
ببران در مورد فعالیت خود در تهیه این کتاب می‌گوید: این اولین باری است که از ایران یک نفر به عنوان نویسنده و آن هم سرپرست نویسندگان یکی از بخش‌های مربوط به آسیا و اقیانوسیه حضور دارد. در واقع می توان گفت سرپرست نویسندگان کسی است که اطلاعات خام محققان دیگران را دریافت و آنها را به عنوان مقالات مختلف آماده انتشار در کتاب می‌کند.
این کتاب حاوی اطلاعات و آمار و ارقامی است که هیچ کدام از دولت‌ها نمی‌توانند آنها را رد یا تکذیب کنند چرا که به گفته ببران، در زمان تدوین کتاب، آمار برای دولت‌ها ارسال شده و مورد تأیید قرار گرفته و حتی نام اشخاصی که از دولت‌ها آنها را بررسی کرده‌اند، در کتاب ذکر شده است.
مجموعه کتاب «چشم انداز زیست محیطی جهان»در دو نسخه الکترونیک و چاپی عرضه شده که نسخه الکترونیک آن حاوی مولتی مدیا است و با فیلم و صوت توضیحات تکمیلی به مخاطب ارائه می‌کند.
اما مهمتر از خود کتاب، آمار و اطلاعاتی است که در آن و بخصوص بخش تغییرات الگوهای جمعیت شناسی و سبک زندگی زیر نظر ببران منتشر شده است. درس جایی که آمار نشان می‌دهد نه تنها جمعیت ایران، بلکه جمعیت کل کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه به سمت سالمندی در حرکت است.
کاهش نگران کننده رشد جمعیت در کشورهای آسیا و اقیانوسیه
ببران می‌گوید: نکته نگران کننده کاهش رشد جمعیت و نرخ زاد و ولد در کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه است. این کاهش با سرعت بسیار سریعی در حال اتفاق است و محققان را نگران کرده چرا که جمعیت سالمند، جمعیتی است که ردپای پر رنگی بر محیط زیست می‌گذارد و اصولا به عنوان قشری محسوب می‌شود که تولید کننده نیست و تنها مصرف کننده است.
وی همچنین تأکید می‌کند که رشد یکباره جمعیت نیز همان تأثیرات منفی را خواهد داشت و می‌گوید: مقام معظم رهبری با هوشمندی و به درستی از چند سال قبل هشدارهای خود را در این مورد دادند و امروز نیز آمار سازمان ملل نشان می‌دهد که ایران در این زمینه تنها نیست و کاهش نرخ جمعیت گریبان همه کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه را گرفته است. البته نباید فراموش کنیم که رشد یکباره جمعیت نیز مناسب نیست و ما باید تعادل را در رشد جمعیت جوان و سالمند حفظ کنیم.
به گفته ببران تغییرات جمعیتی سریع مشکلات و چالش های زیست محیطی و تغییر الگوهای مهاجرت را در پی دارد. مهاجرت‌های متعدد بار اضافی به کشورها تحمیل می‌کند و آسیب‌های اجتماعی در پی خواهد داشت.
رد پای پر رنگ سالمند بر محیط زیست
سرپرست ایرانی نویسندگان اطلس زیست محیطی سازمان ملل می‌گوید: تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند که کاهش زاد و ولد، افزایش سالمندی را در پی دارد و در نهایت مصرف گرایی را در پی خواهد داشت چرا که جمعیت سالمند قدرت تولید ندارد و یک مصرف کننده صرف محسوب می‌شود.
افزایش مصرف گرایی با تغییر سبک زندگی
ببران به تحقیقات انجام شده در خصوص سبک زندگی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: تغییرات در سبک زندگی مثبت نیستند و سبب شده تا جمعیت کشورهای منطقه مصرف گرایی زیادی داشته باشند. این تغییرات به تغییر کاربری زمین و محیط زیست ختم شده و استفاده بیش از حد از منابع طبیعی در جهت تأمین منافع انسانی را در پی دارد. همه این اقدامات در نهایت به گرم شدن زمین منجر می‌شوند.
افزایش نابرابری‌ها و فقر با وجود توسعه کشورهای منطقه مورد دیگری است که ببران به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: فقر ارتباط مستقیمی با محیط زیست دارد و متأسفانه تحقیقات نشان داد که اگر چه کشورها توسعه یافته اند، اما در عین حال نابرابری‌ها و فقر میان مردم آنها افزایش یافته و فقرا با بهره‌برداری بیشتر از منابع طبیعی و محیط زیست به دنبال حق خود هستند.
رتبه نگران کننده در آمار بیکاری جوانان
ببران ادامه می‌دهد: اما آمار نگران کننده در مورد کشور ما نرخ بیکاری جوانان است، جایی که با 23 درصد جمعیت بیکار جوان توانسته‌ایم رتبه‌های بالای آسیا و اقیانوسیه را به خود اختصاص دهیم. مطابق تحقیقات انجام شده بیکاری مشکلات اقتصادی متعددی در پی دارد و در ادامه به مشکلات و چالش‌های زیست محیطی ختم می‌شود.
در مقابل آمار بیکاری، ببران از وضعیت آموزش، بهداشت و دسترسی به آب آشامیدنی سالم ایران می‌گوید و می افزاید: در این بخش‌ها وضعیت خوبی داریم. در زیر ساخت‌های بهداشت و درمان و آموزش رتبه‌های بالا را به خود اختصاص داده ایم در حالیکه مطابق نتایج بدست آمده نابرابری جنسیتی در موضوع آموزش همچنان در منطقه و بخصوص افغانستان وجود دارد. شاخص توسعه انسانی نیز شاخص دیگری است که مطابق آمار منتشر شده استرالیا در این زمینه با اختلاف رتبه اول را داراست و ایران نیز رتبه مناسب 11 را توانسته به خود اختصاص دهد.
به گفته سرپرست ایرانی نویسندگان اطلس زیست محیطی سازمان ملل در حوزه عملکرد زیست محیطی گرچه ایران پسرفت نداشته، اما به علت پیشرفت سایر کشورها در جدول رده بندی افت کرده و این سبب نگرانی می‌شود چرا که ما از دیگران عقب افتاده‌ایم و آنها با سرعت در حال پیشرفت هستند.
از وی در مورد راهکارهای بهبود شرایط پرسیدیم که پاسخ داد: هنگامی که دست به نگارش برنامه‌های توسعه‌ای می‌زنیم، نباید از کنار روند‌های جهانی به سادگی عبور کنیم. ما یک جزیره تنها نیستیم و قطعا این روند‌ها بر ما اثر گذار خواهد بود. بطور مثال می‌توانیم بررسی کنیم که اکنون کجای چشم انداز 20 ساله قرار گرفته‌ایم و یا چند درصد از برنامه 5 ساله توسعه پنجم اجرایی شده است.
منبع: فارس
برنامه محیط زیست سازمان ملل با تقسیم کره زمین به 5 منطقه برای هر یک از آنها کتابی به چاپ رسانده که شامل بخش‌های مختلفی مانند تغییرات الگوهای جمعیتی و سبک زندگی، افزایش استفاده از منابع طبیعی، افزایش تأثیرات مواد مخرب روی محیط زیست، خطرات بهداشتی مربوط به محیط زیست، تفاوت‌ها در حوزه سیاستگذاری و اجرا در کشورهای مختلف، آب و هوا، زمین، اکوسیستم، آبهای شیرین، اقیانوس‌ها و سواحل و سیاستگذاری‌ها، اهداف و مشکلات اساسی و چشم انداز آینده می‌شود.
هر یک از بخش‌های این کتاب توسط محققان بسیاری تهیه شده و آنها اطلاعات جمع‌آوری شده خود را به مدیر نویسندگان هر بخش ارائه کردند تا او اطلاعات را تدوین کرده و در پایان با بازنویسی دستاوردهای محققان، این اطلاعات را آماده انتشار کند.
در میان اسامی بسیاری که به عنوان نویسنده و محقق برای به سرانجام رسیدن این کتاب ذکر شده، درج نام یک نفر اهمیت بیشتری دارد؛ «صدیقه ببران» به عنوان عنوان سرپرست نویسندگان بخش تغییرات الگوهای جمعیتی و سبک زندگی.
نگارش این کتاب از 2 سال پیش آغاز شده و هفته گذشته سرانجام به مناسبت هفته محیط زیست رونمایی شد. به همین منظور به سراغ تنها نویسنده ایرانی این مجموعه رفتیم تا از او در مورد این کتاب و جزئیات منتشر شده در آن بپرسیم.
صدیقه ببران استاد علوم ارتباطات در دانشگاه‌های ایران است و حالا نیز به عنوان سرپرست نویسندگان بخش تغییرات الگوهای جمعیتی و سبک زندگی مجموعه کتب «چشم انداز زیست محیطی» سازمان ملل مطرح شده است.
ببران در مورد فعالیت خود در تهیه این کتاب می‌گوید: این اولین باری است که از ایران یک نفر به عنوان نویسنده و آن هم سرپرست نویسندگان یکی از بخش‌های مربوط به آسیا و اقیانوسیه حضور دارد. در واقع می توان گفت سرپرست نویسندگان کسی است که اطلاعات خام محققان دیگران را دریافت و آنها را به عنوان مقالات مختلف آماده انتشار در کتاب می‌کند.
این کتاب حاوی اطلاعات و آمار و ارقامی است که هیچ کدام از دولت‌ها نمی‌توانند آنها را رد یا تکذیب کنند چرا که به گفته ببران، در زمان تدوین کتاب، آمار برای دولت‌ها ارسال شده و مورد تأیید قرار گرفته و حتی نام اشخاصی که از دولت‌ها آنها را بررسی کرده‌اند، در کتاب ذکر شده است.
مجموعه کتاب «چشم انداز زیست محیطی جهان»در دو نسخه الکترونیک و چاپی عرضه شده که نسخه الکترونیک آن حاوی مولتی مدیا است و با فیلم و صوت توضیحات تکمیلی به مخاطب ارائه می‌کند.
اما مهمتر از خود کتاب، آمار و اطلاعاتی است که در آن و بخصوص بخش تغییرات الگوهای جمعیت شناسی و سبک زندگی زیر نظر ببران منتشر شده است. درس جایی که آمار نشان می‌دهد نه تنها جمعیت ایران، بلکه جمعیت کل کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه به سمت سالمندی در حرکت است.
کاهش نگران کننده رشد جمعیت در کشورهای آسیا و اقیانوسیه
ببران می‌گوید: نکته نگران کننده کاهش رشد جمعیت و نرخ زاد و ولد در کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه است. این کاهش با سرعت بسیار سریعی در حال اتفاق است و محققان را نگران کرده چرا که جمعیت سالمند، جمعیتی است که ردپای پر رنگی بر محیط زیست می‌گذارد و اصولا به عنوان قشری محسوب می‌شود که تولید کننده نیست و تنها مصرف کننده است.
وی همچنین تأکید می‌کند که رشد یکباره جمعیت نیز همان تأثیرات منفی را خواهد داشت و می‌گوید: مقام معظم رهبری با هوشمندی و به درستی از چند سال قبل هشدارهای خود را در این مورد دادند و امروز نیز آمار سازمان ملل نشان می‌دهد که ایران در این زمینه تنها نیست و کاهش نرخ جمعیت گریبان همه کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه را گرفته است. البته نباید فراموش کنیم که رشد یکباره جمعیت نیز مناسب نیست و ما باید تعادل را در رشد جمعیت جوان و سالمند حفظ کنیم.
به گفته ببران تغییرات جمعیتی سریع مشکلات و چالش های زیست محیطی و تغییر الگوهای مهاجرت را در پی دارد. مهاجرت‌های متعدد بار اضافی به کشورها تحمیل می‌کند و آسیب‌های اجتماعی در پی خواهد داشت.
رد پای پر رنگ سالمند بر محیط زیست
سرپرست ایرانی نویسندگان اطلس زیست محیطی سازمان ملل می‌گوید: تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند که کاهش زاد و ولد، افزایش سالمندی را در پی دارد و در نهایت مصرف گرایی را در پی خواهد داشت چرا که جمعیت سالمند قدرت تولید ندارد و یک مصرف کننده صرف محسوب می‌شود.
افزایش مصرف گرایی با تغییر سبک زندگی
ببران به تحقیقات انجام شده در خصوص سبک زندگی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: تغییرات در سبک زندگی مثبت نیستند و سبب شده تا جمعیت کشورهای منطقه مصرف گرایی زیادی داشته باشند. این تغییرات به تغییر کاربری زمین و محیط زیست ختم شده و استفاده بیش از حد از منابع طبیعی در جهت تأمین منافع انسانی را در پی دارد. همه این اقدامات در نهایت به گرم شدن زمین منجر می‌شوند.
افزایش نابرابری‌ها و فقر با وجود توسعه کشورهای منطقه مورد دیگری است که ببران به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: فقر ارتباط مستقیمی با محیط زیست دارد و متأسفانه تحقیقات نشان داد که اگر چه کشورها توسعه یافته اند، اما در عین حال نابرابری‌ها و فقر میان مردم آنها افزایش یافته و فقرا با بهره‌برداری بیشتر از منابع طبیعی و محیط زیست به دنبال حق خود هستند.
رتبه نگران کننده در آمار بیکاری جوانان
ببران ادامه می‌دهد: اما آمار نگران کننده در مورد کشور ما نرخ بیکاری جوانان است، جایی که با 23 درصد جمعیت بیکار جوان توانسته‌ایم رتبه‌های بالای آسیا و اقیانوسیه را به خود اختصاص دهیم. مطابق تحقیقات انجام شده بیکاری مشکلات اقتصادی متعددی در پی دارد و در ادامه به مشکلات و چالش‌های زیست محیطی ختم می‌شود.
در مقابل آمار بیکاری، ببران از وضعیت آموزش، بهداشت و دسترسی به آب آشامیدنی سالم ایران می‌گوید و می افزاید: در این بخش‌ها وضعیت خوبی داریم. در زیر ساخت‌های بهداشت و درمان و آموزش رتبه‌های بالا را به خود اختصاص داده ایم در حالیکه مطابق نتایج بدست آمده نابرابری جنسیتی در موضوع آموزش همچنان در منطقه و بخصوص افغانستان وجود دارد. شاخص توسعه انسانی نیز شاخص دیگری است که مطابق آمار منتشر شده استرالیا در این زمینه با اختلاف رتبه اول را داراست و ایران نیز رتبه مناسب 11 را توانسته به خود اختصاص دهد.
به گفته سرپرست ایرانی نویسندگان اطلس زیست محیطی سازمان ملل در حوزه عملکرد زیست محیطی گرچه ایران پسرفت نداشته، اما به علت پیشرفت سایر کشورها در جدول رده بندی افت کرده و این سبب نگرانی می‌شود چرا که ما از دیگران عقب افتاده‌ایم و آنها با سرعت در حال پیشرفت هستند.
از وی در مورد راهکارهای بهبود شرایط پرسیدیم که پاسخ داد: هنگامی که دست به نگارش برنامه‌های توسعه‌ای می‌زنیم، نباید از کنار روند‌های جهانی به سادگی عبور کنیم. ما یک جزیره تنها نیستیم و قطعا این روند‌ها بر ما اثر گذار خواهد بود. بطور مثال می‌توانیم بررسی کنیم که اکنون کجای چشم انداز 20 ساله قرار گرفته‌ایم و یا چند درصد از برنامه 5 ساله توسعه پنجم اجرایی شده است.
منبع: فارس
