دبیر ستاد توسعه زیستفناوری گفت: «پراید» عامل اصلی قتل مردم ایران است؛ موضوع خودرو بر محصولات تراریخته اولویت دارد؛ شما ببینید آن چیزی که می‌کشد، اولویت دارد یا چیزی که قرار است در آینده بکشد؛ پرداختن به عوارض مصرف تراریخته صددرصد حاشیه است.
به گزارش شهدای ایران به نقل از تسنیم, مسئله سلامت محصولات دستکاری شده ژنتیکی یا همان محصولات تراریخته، موضوعی است که طی ماه‌های اخیر به‌شدت مورد توجه رسانه‌ها و افکار عمومی مردم کشورمان قرار گرفته است.
«محصولات دستکاری شده ژنتیکی» محصولاتی هستند که از انتقال یک یا چند ژن بین دو نوع موجود زنده مختلف به وجود می‌آید؛ تا به امروز در کشورهای مختلف دنیا بررسی‌های متعدد علمی درباره اثرات، پیامدها و عوارض تولید و مصرف این محصولات روی انسان و محیط زیست صورت گرفته است به‌گونه‌ای که طی دو دهه اخیر شواهد و مطالعات در حوزه اثرات منفی محصولات تراریخته بر محیط زیست و سلامت انسان، منجر به تصمیم 21 دولت در جهان از جمله سوئیس، آلمان، اتریش، ژاپن، ایرلند شمالی، فرانسه، ایتالیا، روسیه، نیوزیلند، لاتویا، لیتونیا، هلند، اسکاتلند، لهستان، اسلوونی، کرواسی، صربستان، مجارستان، یونان، بلغارستان و لوکزامبورگ در عدم کاشت این محصولات و یا استفاده از این محصولات در بازار با برچسب شده است و در کشورهای اروپایی که نیز که محصولات غذایی تراریخته به‌صورت آزادانه به فروش میرسد، به‌مدد اجرای صحیح قانون "لیبلینگ" و اطلاع مردم از مخاطرات مصرف محصولات دستکاری شده ژنتیک، میزان خرید این محصولات توسط شهروندان این کشورها به حداقل ممکن رسیده است.
پس از طرح زمزمه‌هایی مبنی بر تلاش برخی مقامات دولتی برای کشت و تولید این محصولات در کشور، بسیاری از اساتید و صاحب‌نظران رشته‌های بیوتکنولوژی، مهندسی ژنتیک، بیوتکنولوژی پزشکی کشورمان در مقام منتقدان جدی واردات، کشت و مصرف محصولات دستکاری شده ژنتیکی، به‌دلیل تأثیرات مستقیمی که تولید و مصرف این محصولات با سلامت امروز و فردای مردم کشورمان دارد، وارد میدان نقد و اعلام هشدار نسبت به کشت و تولید این محصولات در ایران شدند اما در مقابل برخی مسئولان در وزارت جهاد کشاورزی و ستاد توسعه زیستفناوری معاونت علمی ریاست جمهوری به دفاع از تولید این محصولات پرداخته‌اند و به‌شدت در پی قانونی کردن کشت و تولید محصولات غذایی تراریخته در سطح کشور هستند به‌گونه‌ای که در حال حاضر بند مربوط به توسعه و کشت محصولات تراریخته را در قالب برنامه ششم توسعه به مجلس شورای اسلامی ارائه کرده‌اند و درصدد گرفتن رأی موافق نمایندگان مجلس در این خصوص هستند.
مصطفی قانعی؛ دبیر ستاد توسعه زیستفناوری معاونت علمی فناوری ریاست‌جمهوری و دارای مدرک تحصیلی"فوق تخصص ریه" از جمله مدافعان تجاری‌سازی، کشت و تولید محصولات دستکاری‌شده ژنتیکی در کشور است؛ برای بررسی استدلال‌های این مقام مسئول در دفاع از تراریخته، گفت‌وگوی مشروحی با وی داشتیم؛ قانعی در بخشی از این مصاحبه ضمن ابراز گلایه از رسانه‌هایی مانند خبرگزاری تسنیم به‌دلیل اطلاع‌رسانی درباره مخاطرات مصرف محصولات تراریخته و انعکاس مستندات عوارض مصرف این محصولات روی انسان می‌گوید: «تنها نتیجه دانش مردم از این مسائل، آشوب در میان مردم است و این موضوع باید در میان سازمانها حل شود.»
بخش نخست این مصاحبه با عنوان: "مردم مفهوم «تراریخته» را درک نمی‌کنند/ با اطلاع‌رسانی کاری از پیش نمی‌رود" در خبرگزاری تسنیم منتشر شد؛ در ادامه بخش دوم و پایانی گفت‌وگوی تفصیلی تسنیم با دبیر ستاد توسعه زیستفناوری تقدیم مخاطبان ارجمند می‌شود تا خود مخاطبان نسبت به میزان اعتبار و استحکام ادله مدافعان تراریخته برای دفاع از کشت و مصرف این محصولات، قضاوت داشته باشند:
تسنیم: جناب آقای قانعی! همان طور که اشاره شد خبرگزاری تسنیم در پی اطلاع‌رسانی درباره مستندات علمی محصولات تراریخته به توده مردم بوده و هدف ما آگاه‌سازی و افزایش سطح سواد و اطلاعات مردم نسبت به این دسته از محصولات غذایی است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته، تولید و مصرف آنها به‌دلیل مخاطرات و عوارض شدید آن بر انسان، ممنوع شده است اما حضرتعالی فرودید: «شما هرچقدر هم تلاش کنید که مفاهیمی مانند ژنتیک و تراریخته را برای مردم بازگو کنید، هیچ‌کس این مفاهیم را به‌درستی درک نمی‌کند»، چرا ما نباید از تجربه سایر کشورها از جمله کشورهای اروپایی برای ممنوعیت این محصولات در کشور خود استفاده کنیم؟
کشورهای اروپایی قوانین را به درستی وضع کرده‌اند؛ آمریکا به هر فناوری که مسلط شود، مانع دستیابی دیگر کشورها به آن می‌شود اما هیچوقت به طور مستقیم تحریم نمی‌کند، گروه‌هایی را در کشور مربوطه با هزینه خود مستقر می‌کند که مفاهیم مدنظر خود را در آن جامعه حاکم کند.
تسنیم: اما امروز، عکس این قضیه که شما مدعی آن هستید در حال وقوع است؛ آمریکا و شرکت‌های بزرگ آمریکایی مانند "مونسانتو" مشتاق ترویج و کشت محصولات تراریخته در کشورمان هستند؛ آیا سندی دارید که ثابت کند آمریکا قصد جلوگیری از ورود و کشت محصولات تراریخته در کشور ما را دارد؟
ببینید شما به دانشکده حقوق دانشگاه تهران بروید، در آنجا مشاهده می‌کنید که اساتید محصولات تراریخته را تدریس می‌کنند یا مثلا در بحث هسته‌ای ابتدا کشورهای اروپایی بر آن مسلط شدند و سپس قوانینی وضع کردند که کسی حق ورود به آن را پیدا نکند؛ در ایران هم گروه سبزی وجود دارد که با اروپا در ارتباط است.
تسنیم: این مسئله را ما صددرصد می‌پذیریم که آمریکا ابتدا خود بر یک فناوری مسلط می‌شود و دیگر کشورها را از رسیدن به آن فناوری منع می‌کند اما در بحث محصولات تراریخته، حقیقت این است که اندک مدافعان تراریخته که اتفاقا همگی از مقامات دولتی هستند، در تلاش برای ترویج، کشت و تولید محصولات تراریخته بر اساس روش‌های 30 سال پیش هستند در حالیکه این مدافعان هیچ صحبت و تلاشی برای ورود نسل سوم بیوتکنولوژی ندارند که در نسل‌های نوین فناوری بیوتکنولوژی، دیگر صرف تولید محصول تراریخته با روش‌های 1980 موضوعیت ندارد؛ از سویی چرا کشورهای اروپایی کشت این محصولات را ممنوع کرده‌اند و واردات این محصولات نیز صرفا با اجرای دقیق قانون برچسب‌گذاری انجام می‌شود و در نهایت با اجرای این تمهیدات، میزان فروش و مصرف محصولات تراریخته در کشورهای اروپایی نزدیک به صفر رسیده است؟
خیر؛ کشورهای اروپایی، محصولات تراریخته را ممنوع نکرده‌اند.
تسنیم: آقای دکتر! ما پاسخ سؤالات قبل را دریافت نکردیم؛ اما اسناد ممنوعیت کشت محصولات دستکاری شده ژنتیکی در اروپا به صورت علنی منتشر شده و در دسترس همگان است اما شما می‌فرمایید "کشورهای اروپایی، محصولات تراریخته را ممنوع نکرده‌اند" بر این اساس در کدام کشور اروپایی، محصولات تراریخته کشت می‌شود؟
شما باید تشریف بیاورید به ستاد توسعه زیستفناوری، ما مستندات را خدمت شما ارائه میکنیم چرا که ممنوعیت این محصولات، قانون لازم دارد و اکثر این بحثها، بحث علمی هستند؛ شما در رسانه با توجه به اینکه اخبار را به میل خود، کار می‌کنید، اظهار داشتید که در کل اروپا کشت محصولات تراریخت ممنوع است.
تسنیم: یعنی از نظر شما، مباحث علمی نمی‌تواند در رسانه منتشر شود؟
بله می‌تواند کار شود.
تسنیم: ما هم در حال انجام چنین کاری در مورد محصولات دستکاری شده ژنتیکی هستیم و مستندات و مباحث علمی مربوط به این محصولات را در قالب گفت‌وگو با برجسته‌ترین اساتید رشته‌های حوزه بیوتکنولوژی برای مخاطبان بازگو میکنیم و اتفاقا مصاحبه با حضرتعالی نیز برای انتشار مستندات علمی موافقان تراریخته بوده است.
ببینید! روند کار ما اینگونه است که ابتدا مطالب را جمع‌آوری میکنیم و از هر وزارتخانه هم نماینده‌ای داریم؛ موضوع را با آنها مطرح میکنیم و پس از اینکه توسط وزرا امضا شد، آن را به دولت ارجاع می‌دهیم؛ ما به میل شخصی خودمان عمل نمی‌کنیم و تا زمانی که 6 وزیر آن را امضا نکنند، به دولت ارجاع داده نمی‌شود.
تسنیم: با این توضیحات حضرتعالی، در حال حاضر حتی یک مترمربع محصولات تراریخته در سطح کشور کشت نشده است؟
فرضاً که شده باشد؛ مگر خلاف قانون عمل کردیم؟!
تسنیم: مطابق قانون، در حال حاضر کشت محصولات تراریخته در کشور ممنوع است و برای کشت محصولات تراریخته باید شورای ملی ایمنی زیستی متشکل از وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت و سازمان محیط زیست مجوزهای لازمه را صادر کند.
هنوز مجوزی برای کشت محصولات تراریخته ارائه نشده است؛ ببینید ما در سطح آزمایشگاهی، می‌توانیم هر کاری انجام دهیم اما وقتی درباره مزرعه و معیشت مردم سخن می‌گوییم، این کمیته باید مجوز ارائه کند.
تسنیم: بنابراین در حال حاضر هیچ مجوری برای کشت محصولات دستکاری شده ژنتیکی صادر نشده است و فقط کشت این محصولا ت در سطح آزمایشگاهی مجاز است؟
بله؛ همین است فقط در سطح آزمایشگاهی تولید می‌شوند.
تسنیم: اما بنابر اعلام رسمی برخی از مسئولان، 120 تن برج تراریخته در رشت تولید شده است؛ یعنی این کشتها به‌صورت غیرقانونی انجام شده است؟
بله؛ اتفاق افتادن چنین چیزی امکان‌پذیر است اما اگر هم چنین کاری شده باشد، غیرقانونی بوده است؛ آیا در این کشور تریاک کشت نمی‌شود.
تسنیم: اما آیا کشت غیرقانونی خشخاش برای تولید تریاک را می‌توان با کشت برنج تراریخته به‌عنوان یک کالای خوراکی پرمصرف مقایسه کرد؟
خیلی خب! شما کدام شخص، سازمان یا ارگانی را برای کشت تریاک متهم می‌کنید.
تسنیم: تریاک یک جنس قاچاق محسوب می‌شود اما برنجی که وارد بازار فروش می‌شود، دیگر حکم یک کالای قاچاق و مضر را ندارد و مردم بدون اطلاع از ماهیت آن، با خاطر آسوده آن را خرید و مصرف می‌کنند؛ آیا چنین مقایسه‌ای از اساس اشتباه نیست؟
ببینید ممکن است کسی مجوز کشت چنین محصولاتی را به میل خود صادر کند که این خلاف قانون وزارت بهداشت است؛ مواقعی هم وجود دارد که کسی بدون مجوز کاری را انجام می‌دهد.
تسنیم: پس طبق اظهارات جنابعالی، کشت هر محصول تراریخته‌ای در سطح کشور غیرقانونی است؟
در سطح آزمایشگاهی مجوز ما (ستاد توسعه زیستفناوری) و در سطح تولید صنعتی هم مجوز وزارت جهاد را لازم دارد.
تسنیم: آیا وزارت جهاد کشاورزی مجوزی برای کشت تراریخته در کشور صادر کرده است؟
هنوز دست کسی مجوزی برای کشت هیچ محصول تراریخته‌ای وجود ندارد.
تسنیم: پس اگر هر جایی از کشور محصولات دستکاری شده ژنتیکی کشت شود، غیرقانونی است؟
- بله؛ البته ممکن است که وزارت جهاد به تازگی قانون جدیدی تصویب کرده باشد که هنوز من از آن خبر ندارم؛ با وجود این زیرساختها در کشور، مردم برای چه باید نگران باشند.
تسنیم: سؤال افکار عمومی از شما به عنوان مدافعان کشت و تولید محصولات غذایی دستکاری شده ژنتیکی در کشور این است که چرا کشورهای اروپایی، کشت و تولید این محصولات در کشور خود را ممنوع کرده‌اند و مگر غیر از این است که این ممنوعیت‌ها به خاطر عوارض بسیار خطرناک و غیرقابل جبران این محصولات بوده است؟
کشورهای اروپایی ممکن است هر کاری بکنند، ما که نباید عقل خودمان را به دست آنها بدهیم.
تسنیم: اما سطح استانداردهای کشورهای اروپایی در حوزه امنیت غذایی در جهان بسیار بالاست و بدیهی است که علت اصلی تدوین قوانین ممنوعیت کشت محصولات دستکاری شده ژنتیکی در این کشورها، به دلیل حفظ سلامت شهروندان اروپایی بوده است؛ حال چطور ما می‌توانیم نسبت به استانداردهای این کشورها و ممنوعیتهایی که آنها برای محصولات غذایی تراریخته اعمال کرده‌اند، بی‌تفاوت باشیم و بگوییم «ما که نباید عقل خودمان را به دست آنها بدهیم»؟
اروپا در برابر FDA آمریکا تعظیم می‌کند.
تسنیم: اتفاقا بنابر اعلام رسمی سازمان نظارتی غذا و دارو آمریکا FDA، این سازمان هیچ فرایند اجباری برای ارزیابی ایمنی غذاهای دستکاری شده ژنتیک را برای این صنایع اعمال نمی‌کند و هیچ محصول غذایی دستکاری شده ژنتیکی که در بازار جهانی و آمریکا وجود دارد، هرگز مورد ارزیابی ایمنی مستقل سازمان غذا و دارو آمریکا قرار نگرفته است و در حال حاضر این سازمان تمام اطلاعات مربوط به محصولات دستکاری شده ژنتیک را صرفا از صنایع تولید‌کننده این محصولات دریافت می‌کند و مورد پذیرش قرار می‌دهد.
ببینید در برخی از موارد دارو و استاندارد تعریف شده است و گاهی اوقات روش FDA برای استانداردها متفاوت است؛ دلیلی ندارد که FDA هر محصولی را خود تأیید کند و هر چیزی اول باید از نظر علمی مورد بررسی قرار بگیرد.
رسانه جایگاه مشخصی دارد؛ اینکه در جامعه فریاد ناسالم بودن محصولات تراریخته را بزنید که جز نگرانی بی‌دلیل چیزی برای مردم به وجود نمی‌آید؛ شما باید زمانی که مثلاً وزارت بهداشت برچسب تأییدیه بر محصولات خود زد، آن را در جامعه بازگو کنید، نه اینکه دل مردم را آشوب کنید به عنوان مثال وقتی در جامعه جا می‌افتد که برنج هندی ناسالم است، برنجهای دیگر به فروش میرسد؛ شما نمی‌دانید که پشت هر مصاحبه چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است.
تسنیم: آقای قانعی! به اذعان مسئولان امر در حوزه واردات، بخش زیادی از محصولات غذایی وارداتی، تراریخته است مثلا حدود 90 درصد "سویای" وارداتی تراریخته است که در داخل برای تولید روغن‌های مایع استفاده می‌شود، حال اگر قرار باشد که در داخل کشور ما این حقایق را به مردم نگوییم و از طرفی هم قانونی مانند برچسب‌گذاری بر روی محصولات غذایی در مورد محصولات دستکاری شده ژنتیکی اجرا نمی‌شود، پس در این میان مسئله مهم سلامتی مردم چه می‌شود؟ آیا مردم حق ندارند که از ماهیت و عوارض محصولات غذایی دستکاری شده ژنتیکی که به خورد آنها می‌دهند، آگاه شوند؟!
شما ببینید از همین امروز اعلام کنید که ملت ایران، تمام روغنهایی که مصرف می‌کنید، تراریخته است؛ میدانید چه فاجعه‌ای به وجود می‌آید.
تسنیم: اخیرا در بازار مصرف تهران با یک برند روغن مایع خوراکی مواجه شدیم که اتفاقاً بر روی آن برچسب "GMO Free"(عاری از دستکاری ژنتیکی) درج شده بود اما از آنجایی که مردم ما هنوز چندان از مخاطرات و عوارض مصرف محصولات تراریخته و محاسن محصولات غیر تراریخته آگاهی ندارند، از چنین روغنی استقبال نکردند؛ چرا که بخش عمده‌ای از مردم بر اثر تبلیغات دروغ، تصور می‌کنند که الزاما روغن مایعی که شفاف باشد، خوب است و روغنی که تراریخته نیست و مقداری مات است، روغن باکیفیتی نیست! در حالی که اطلاعاتی که برخی از شرکت‌های بزرگ تولید‌کننده روغن در تبلیغات به مردم داده‌اند، غلط است، آیا غیر از این است؟
ببینید! از کجا معلوم است که یک شرکت بزرگ روغن با چند خبرنگار صحبت نکند و نگوید که از محصولات تراریخته بد بگویید تا محصول ارگانیک من به فروش برسد!
تسنیم: آقای دکتر! این چه نوع استدلالی است؛ چرا تلاش دارید مسئله‌ای به گستردگی عوارض محصولات تراریخته را در حد یک محصولی مانند روغن، تقلیل دهید؛ بر اساس مستنداتی که از عوارض مصرف محصولات تراریخته در سطح جهان منتشر شده، اکثر کشورها در حال حرکت به سمت حذف محصولات غذایی دستکاری شده ژنتیکی(تراریخته) از سبد مصرفی شهروندان خود هستند؛ آیا شما این حقیقت آشکار را نفی می‌کنید؟
من بعد از چندین سال سابقه کار، به شما می‌گویم که این برچسب ضدتراریختگی نتیجه معامله کردن یک کارخانه تولیدی روغن با تعدادی از خبرنگارای خبرگزاریهای مختلف است که در نهایت به فروش محصولات آن منجر شود.
تسنیم: این صحبت حضرتعالی، مصداق کامل وارد کردن اتهام به رسانه‌ها است که در جای خود باید مورد پیگیری قرار گیرد اما به هر حال از سوی حضرتعالی پاسخ سوالات اساسی و مهمی که درباره عوارض مصرف محصولات تراریخته بر انسان وجود دارد را دریافت نکردیم.
ما به این نتیجه رسیدیم که مردم را وزارت بهداشت باید در امان نگه دارد و اگر نشد وزیر بهداشت باید این مسئولیت را بر عهده بگیرد.
تسنیم: خبرگزاری تسنیم چندین ماه است که آمادگی خود برای برگزاری "مناظره" بین مدافعان و منتقدین محصولات دستکاری شده ژنتیکی را اعلام کرده است اما با وجود موافقت منتقدین تراریخته برای حضور در این مناظره، تا به امروز هیچ یک از مدافعان تراریخته برای شرکت در این مناظره، اعلام آمادگی نکرده‌اند.
باید ببینیم رسانه چه موضع منطقی با این قضیه می‌گیرد و مردم از چه چیزی باید مطلع شوند؛ ببینید کشتار اول مردم ایران به دلیل خودرو است و "پراید" عامل اصلی قتل مردم ایران است؛ به جای اینکه بروید ببینید تا 20 سال آینده چه کسانی از محصولات تراریخته سرطان می‌گیرند، ببینید مسئله روز شامل چه چیزهایی می‌شود.
شما یک رسانه را به من نشان بدهید که مثلا 6 ماه به مسئله خودرو بپردازد و آن را بازخواست کند؛ اگر رسانه شما طرفدار سلامت مردم است، ببینید این کسانی که در حال مرگ هستند، علت مرگشان چیست؟ اینکه در چندین سال آینده چه اتفاقاتی قرار است روی دهد، اولویت ندارد!
تسنیم: قطعاً کسی منکر مشکل ایمنی خودروهای داخلی نیست و تسنیم هم تا به امروز به‌صورت مستمر در قالب اخبار و گزارش‌های متعدد به این مسئله مهم پرداخته است اما به نظر حضرتعالی چونکه مثلا پراید باعث مرگ برخی از مردم کشور شده، پس دیگر نباید از طریق رسانه‌ها به مردم نسبت به خطر دیگری به نام مصرف محصولات تراریخته هشدار داد که باعث به خطر افتادن سلامتی آنها و ایجاد عوارض متعدد می‌شود و آیا مسئله‌ای که با سلامتی مردم گره خورده، فاقد اولویت است؟!
در حال حاضر موضوع خودرو بر محصولات تراریخته اولویت دارد؛ شما ببینید آن چیزی که می‌کشد، اولویت دارد یا چیزی که قرار است در آینده بکشد، اولویت دارد.
تسنیم: جناب آقای قانعی! امروز همه مردم کشورمان نسبت به خطرات و ایمن نبودن خودرویی مانند پراید آگاهی لازم را دارند اما امروز چند درصد از مردم کشورمان از ماهیت محصولات غذایی تراریخته و عوارض متعدد مصرف این محصولات بر سلامتی خود مطلع هستند؟ در صورتی که مدافعان تراریخته در بدنه دولت، موفق به قانونی کردن کشت و تولید این محصولات در کشور شوند، آیا به دلیل غفلت و ناگاهی مردم، محصولات تراریخته به صورت خاموش و پنهان، سلامتی و جان مردم را نشانه نمی‌گیرد، پس چطور می‌توانیم بگوییم که پرداختن به مسئله تراریخته توسط رسانه‌هایی مانند تسنیم و آگاه کردن مردم از ماهیت این محصولات، دارای اولویت نیست؟!
ببینید بعد از توافق برجام در حال تأسیس کارخانه سیگار هستند، اینها مسئله روز است؛ رسانه‌ها باید به مسائل روز دنیا بپردازند نه اتفاقاتی که ممکن است رخ دهد یا ندهد؛ مسئله خودروها، کارخانه سیگار و خیلی چیزهای دیگر متن امروز جامعه ما هستند، شما باید به اینها بپردازید نه حواشی مثل محصولات تراریخته!
تسنیم: یعنی از نظر شما مسئله مهم "سلامت محصولات تراریخته و عوارض مصرف این محصولات" یک مسئله حاشیه‌ای است؟!
صددرصد حاشیه است.
تسنیم: اما تصور ما، اصلا چنین نیست.
من رشته‌ام و کارم مربوط به این مسئله است؛ آمار نشان می‌دهد که ما رتبه اول مرگ‌و‌میر در جهان هستیم؛ علت این مرگ و میرها هم به ترتیب شامل تروما، سرطان و قلب و عروق می‌شود که دلایل هر کدام جداگانه مشخص است.
تسنیم: آیا حضرتعالی می‌توانید با قاطعیت بگویید که طی 20 ساله آینده و در صورت قانونی شدن کشت محصولات تراریخته در کشور، درصد بسیار زیادی از بیماری و مرگ‌و‌میر مردم کشورمان به خاطر مصرف این محصولات که در دنیا در حال ممنوع شدن است، نخواهد بود؟
بله! من با اطمینان کامل به شما می‌گویم که علت مرگ و میر در 20 سال آینده چیست.
تسنیم: علت اصلی مرگ و میر مردم کشورمان در 20 سال آینده چه خواهد بود؟
به شما خواهم گفت؛ ببینید رسانه قدرت این را دارد که مسائل اصلی را نادیده بگیرد و به مسائل فرعی بپردازد؛ خبرگزاریهایی مانند BBC و CNN همین کار را انجام می‌دهند.
تسنیم: قطعاً یکی از وظایف اصلی رسانه‌ها، آگاه کردن مردم از خطراتی است که در کمین آنها نشسته و مخصوصاً خطراتی که سلامتی آنها را نشانه گرفته است؛ حال در موضوع محصولات تراریخته، با توجه به جدید بودن این مسئله در کشور ما، بخش زیادی از مردم کشورمان اطلاعی از عوارض و خطرات مصرف محصولات تراریخته ندارند و وظیفه این اطلاع‌رسانی به دوش رسانه‌هاست؛ آیا شما موافق این مسئله نیستید؟
من اگر جای شما بودم و از رسانه حمایت مالی به عمل می‌آوردم، مسئله روز دنیا که در حال کشتار مردم دنیاست را آنقدر پیگیری می‌کردم که مردم در امان باشند اما اینکه به یک موضوعی که مثلاً در اولویت پانزدهم قرار دارد، بپردازم، کار درستی نیست؛ اگر هدفتان خدمت به مردم است، این راهش نیست.
تسنیم: یک سؤال کلی‌تر از حضرتعالی دارم؛ آیا طی سالهای اخیر، تولید محصولات تراریخته در سطح جهان افزایش داشته یا کاهش؟
افزایش داشته است.
تسنیم: اما بنابر آمار، بسیاری از کشورهایی که در گذشته به کشت محصولات تراریحته می‌پرداختند، امروزه به دلیل آشکار شدن عوارض کشت و مصرف این محصولات بر انسان و محیط زیست، کشت این محصولات در کشور خود را متوقف یا نزدیک به صفر رسانده‌اند به طور مثال کشور روسیه طی 10 سال اخیر، سهم محصولات دستکاری شده ژنتیکی در صنایع غذایی خود را از 12 درصد به 0.01 درصد (نزدیک به صفر) کاهش داده است و این امر در مورد بسیاری از کشورهای پیشرفته دیگر نیز صادق است، پس چگونه می توان مدعی افزایش سطح زیر کشت محصولات تراریخته در جهان شد؟
ببینید باید مرجع منشأ خبر مشخص باشد.
تسنیم: کشوری مانند روسیه به صراحت آمار کشت محصولات تراریخته خود را رسانه‌ای کرده و این آمار در تمام رسانه‌های روسی موجود است اما آمار و مستندات افزایش سطح زیر کشت محصولات تراریخته که حضرتعالی به آن اشاره کردید، کجاست؟
مطابق علم رجال در حوزه، اگر بخواهیم حدیثی را نقل کنیم باید ببینیم مرجع آن حدیث دارای ویژگیهای لازم است یا خیر سپس باید با قرآن و عقل بررسی شود و بعد آن را نقل میکنیم؛ اینگونه نیست که هر کسی از هر گوشه دنبا مقاله‌ای ارائه کرد به آن بپردازیم؛ سازمان بهداشت جهانی متولی مردم است و مستندات این سازمان اولویت اول را دارد البته تنها منبع معتبر این سازمان نیست ولی معتبر به حساب می‌آید.
تسنیم: با این اوصاف، موضع سازمان بهداشت جهانی درباره محصولات تراریخته چیست؟
ببینید! پس منابع معتبر اولویت دارند نه اینکه فلان آقا چنین حرفی زده، فلانی اینطور گفته و موارد دیگر؛ در وحله اول منابع معتبر تعریف می‌شوند و سپس به بررسی قوانین و مصوبه‌های این منابع می‌پردازند.
تسنیم: طی ماه‌های اخیر بسیاری از اساتید برجسته دانشگاهی در حوزه بیوتکنولوژی در قالب مصاحبه و گزارش‌های مختلفی که در تسنیم منتشر شد، مستندات علمی مربوط به محصولات تراریخته و عوارض آن را ارائه کردند اما در مقابل، مدافعان تراریخته که عمدتاً در بدنه دولت حضور دارند، پاسخی برای بسیاری از سوالات مطرح شده ارائه نکرده‌اند و به جای آن با صدور جوابیه‌های تند، منتقدین تراریخته را فناوری‌هراس، بی‌سواد، حامی واردات، خزعبل‌گو و ... معرفی کرده‌اند! چرا اندک مدافعان تراریخته به جای پاسخگویی علمی به این سوالات، چنین رویه‌ای را در پیش گرفته‌اند؟
شما یک روز تشریف بیاورید ستاد من (ستاد توسعه زیستفناوری معاونت علمی فناوری ریاست‌جمهوری) همه مستندات را خدمت شما ارائه می‌کنم.
تسنیم: ما در تسنیم در صورت ارائه چنین مستنداتی، از آن استقبال میکنیم و البته ما منتظر حضور شما در مناظره با منتقدین تراریخته هستیم.
- مناظره با چه کسی؟
تسنیم: اساتید و چهره‌های علمی این حوزه که منتقد واردات، کشت و تولید محصولات تراریخته هستند.
ببینید باید کسی باشد که سطح علمی لازم برای انجام چنین بحثی را داشته باشد.
تسنیم: آقای دکتر ... فوق‌تخصص مهندسی ژنتیک و استاد تمام دانشگاه بقیه‌الله
آقای ... را که «ولش»کن؛ در دنیا که اصلاً فوق تخصص ژنتیک نداریم، PHD داریم.
تسنیم: آقای دکتر ... داری مدرک دکترای ژنتیک و زیست فناوری فارغ‌التحیل آمریکا چطور؟
نه! آقای دکتر ... که دچار رکود علمی شده است.
تسنیم: بسیار خب، شما خودتان فرد موردنظر برای مناظره را به ما معرفی کنید.
ان‌شاءالله تعیین میکنیم.
تسنیم: پس با کلیت مناظره مخالفتی ندارید؟
نه مشکلی نیست.
تسنیم: پس ما منتظر تعیین فرد موردنظرتان برای حضور در مناظره هستیم و با تشکر از حضرتعالی برای زمانی که در اختیار ما گذاشتید.
«محصولات دستکاری شده ژنتیکی» محصولاتی هستند که از انتقال یک یا چند ژن بین دو نوع موجود زنده مختلف به وجود می‌آید؛ تا به امروز در کشورهای مختلف دنیا بررسی‌های متعدد علمی درباره اثرات، پیامدها و عوارض تولید و مصرف این محصولات روی انسان و محیط زیست صورت گرفته است به‌گونه‌ای که طی دو دهه اخیر شواهد و مطالعات در حوزه اثرات منفی محصولات تراریخته بر محیط زیست و سلامت انسان، منجر به تصمیم 21 دولت در جهان از جمله سوئیس، آلمان، اتریش، ژاپن، ایرلند شمالی، فرانسه، ایتالیا، روسیه، نیوزیلند، لاتویا، لیتونیا، هلند، اسکاتلند، لهستان، اسلوونی، کرواسی، صربستان، مجارستان، یونان، بلغارستان و لوکزامبورگ در عدم کاشت این محصولات و یا استفاده از این محصولات در بازار با برچسب شده است و در کشورهای اروپایی که نیز که محصولات غذایی تراریخته به‌صورت آزادانه به فروش میرسد، به‌مدد اجرای صحیح قانون "لیبلینگ" و اطلاع مردم از مخاطرات مصرف محصولات دستکاری شده ژنتیک، میزان خرید این محصولات توسط شهروندان این کشورها به حداقل ممکن رسیده است.
پس از طرح زمزمه‌هایی مبنی بر تلاش برخی مقامات دولتی برای کشت و تولید این محصولات در کشور، بسیاری از اساتید و صاحب‌نظران رشته‌های بیوتکنولوژی، مهندسی ژنتیک، بیوتکنولوژی پزشکی کشورمان در مقام منتقدان جدی واردات، کشت و مصرف محصولات دستکاری شده ژنتیکی، به‌دلیل تأثیرات مستقیمی که تولید و مصرف این محصولات با سلامت امروز و فردای مردم کشورمان دارد، وارد میدان نقد و اعلام هشدار نسبت به کشت و تولید این محصولات در ایران شدند اما در مقابل برخی مسئولان در وزارت جهاد کشاورزی و ستاد توسعه زیستفناوری معاونت علمی ریاست جمهوری به دفاع از تولید این محصولات پرداخته‌اند و به‌شدت در پی قانونی کردن کشت و تولید محصولات غذایی تراریخته در سطح کشور هستند به‌گونه‌ای که در حال حاضر بند مربوط به توسعه و کشت محصولات تراریخته را در قالب برنامه ششم توسعه به مجلس شورای اسلامی ارائه کرده‌اند و درصدد گرفتن رأی موافق نمایندگان مجلس در این خصوص هستند.
مصطفی قانعی؛ دبیر ستاد توسعه زیستفناوری معاونت علمی فناوری ریاست‌جمهوری و دارای مدرک تحصیلی"فوق تخصص ریه" از جمله مدافعان تجاری‌سازی، کشت و تولید محصولات دستکاری‌شده ژنتیکی در کشور است؛ برای بررسی استدلال‌های این مقام مسئول در دفاع از تراریخته، گفت‌وگوی مشروحی با وی داشتیم؛ قانعی در بخشی از این مصاحبه ضمن ابراز گلایه از رسانه‌هایی مانند خبرگزاری تسنیم به‌دلیل اطلاع‌رسانی درباره مخاطرات مصرف محصولات تراریخته و انعکاس مستندات عوارض مصرف این محصولات روی انسان می‌گوید: «تنها نتیجه دانش مردم از این مسائل، آشوب در میان مردم است و این موضوع باید در میان سازمانها حل شود.»
بخش نخست این مصاحبه با عنوان: "مردم مفهوم «تراریخته» را درک نمی‌کنند/ با اطلاع‌رسانی کاری از پیش نمی‌رود" در خبرگزاری تسنیم منتشر شد؛ در ادامه بخش دوم و پایانی گفت‌وگوی تفصیلی تسنیم با دبیر ستاد توسعه زیستفناوری تقدیم مخاطبان ارجمند می‌شود تا خود مخاطبان نسبت به میزان اعتبار و استحکام ادله مدافعان تراریخته برای دفاع از کشت و مصرف این محصولات، قضاوت داشته باشند:
تسنیم: جناب آقای قانعی! همان طور که اشاره شد خبرگزاری تسنیم در پی اطلاع‌رسانی درباره مستندات علمی محصولات تراریخته به توده مردم بوده و هدف ما آگاه‌سازی و افزایش سطح سواد و اطلاعات مردم نسبت به این دسته از محصولات غذایی است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته، تولید و مصرف آنها به‌دلیل مخاطرات و عوارض شدید آن بر انسان، ممنوع شده است اما حضرتعالی فرودید: «شما هرچقدر هم تلاش کنید که مفاهیمی مانند ژنتیک و تراریخته را برای مردم بازگو کنید، هیچ‌کس این مفاهیم را به‌درستی درک نمی‌کند»، چرا ما نباید از تجربه سایر کشورها از جمله کشورهای اروپایی برای ممنوعیت این محصولات در کشور خود استفاده کنیم؟
کشورهای اروپایی قوانین را به درستی وضع کرده‌اند؛ آمریکا به هر فناوری که مسلط شود، مانع دستیابی دیگر کشورها به آن می‌شود اما هیچوقت به طور مستقیم تحریم نمی‌کند، گروه‌هایی را در کشور مربوطه با هزینه خود مستقر می‌کند که مفاهیم مدنظر خود را در آن جامعه حاکم کند.
تسنیم: اما امروز، عکس این قضیه که شما مدعی آن هستید در حال وقوع است؛ آمریکا و شرکت‌های بزرگ آمریکایی مانند "مونسانتو" مشتاق ترویج و کشت محصولات تراریخته در کشورمان هستند؛ آیا سندی دارید که ثابت کند آمریکا قصد جلوگیری از ورود و کشت محصولات تراریخته در کشور ما را دارد؟
ببینید شما به دانشکده حقوق دانشگاه تهران بروید، در آنجا مشاهده می‌کنید که اساتید محصولات تراریخته را تدریس می‌کنند یا مثلا در بحث هسته‌ای ابتدا کشورهای اروپایی بر آن مسلط شدند و سپس قوانینی وضع کردند که کسی حق ورود به آن را پیدا نکند؛ در ایران هم گروه سبزی وجود دارد که با اروپا در ارتباط است.
تسنیم: این مسئله را ما صددرصد می‌پذیریم که آمریکا ابتدا خود بر یک فناوری مسلط می‌شود و دیگر کشورها را از رسیدن به آن فناوری منع می‌کند اما در بحث محصولات تراریخته، حقیقت این است که اندک مدافعان تراریخته که اتفاقا همگی از مقامات دولتی هستند، در تلاش برای ترویج، کشت و تولید محصولات تراریخته بر اساس روش‌های 30 سال پیش هستند در حالیکه این مدافعان هیچ صحبت و تلاشی برای ورود نسل سوم بیوتکنولوژی ندارند که در نسل‌های نوین فناوری بیوتکنولوژی، دیگر صرف تولید محصول تراریخته با روش‌های 1980 موضوعیت ندارد؛ از سویی چرا کشورهای اروپایی کشت این محصولات را ممنوع کرده‌اند و واردات این محصولات نیز صرفا با اجرای دقیق قانون برچسب‌گذاری انجام می‌شود و در نهایت با اجرای این تمهیدات، میزان فروش و مصرف محصولات تراریخته در کشورهای اروپایی نزدیک به صفر رسیده است؟
خیر؛ کشورهای اروپایی، محصولات تراریخته را ممنوع نکرده‌اند.
تسنیم: آقای دکتر! ما پاسخ سؤالات قبل را دریافت نکردیم؛ اما اسناد ممنوعیت کشت محصولات دستکاری شده ژنتیکی در اروپا به صورت علنی منتشر شده و در دسترس همگان است اما شما می‌فرمایید "کشورهای اروپایی، محصولات تراریخته را ممنوع نکرده‌اند" بر این اساس در کدام کشور اروپایی، محصولات تراریخته کشت می‌شود؟
شما باید تشریف بیاورید به ستاد توسعه زیستفناوری، ما مستندات را خدمت شما ارائه میکنیم چرا که ممنوعیت این محصولات، قانون لازم دارد و اکثر این بحثها، بحث علمی هستند؛ شما در رسانه با توجه به اینکه اخبار را به میل خود، کار می‌کنید، اظهار داشتید که در کل اروپا کشت محصولات تراریخت ممنوع است.
تسنیم: یعنی از نظر شما، مباحث علمی نمی‌تواند در رسانه منتشر شود؟
بله می‌تواند کار شود.
تسنیم: ما هم در حال انجام چنین کاری در مورد محصولات دستکاری شده ژنتیکی هستیم و مستندات و مباحث علمی مربوط به این محصولات را در قالب گفت‌وگو با برجسته‌ترین اساتید رشته‌های حوزه بیوتکنولوژی برای مخاطبان بازگو میکنیم و اتفاقا مصاحبه با حضرتعالی نیز برای انتشار مستندات علمی موافقان تراریخته بوده است.
ببینید! روند کار ما اینگونه است که ابتدا مطالب را جمع‌آوری میکنیم و از هر وزارتخانه هم نماینده‌ای داریم؛ موضوع را با آنها مطرح میکنیم و پس از اینکه توسط وزرا امضا شد، آن را به دولت ارجاع می‌دهیم؛ ما به میل شخصی خودمان عمل نمی‌کنیم و تا زمانی که 6 وزیر آن را امضا نکنند، به دولت ارجاع داده نمی‌شود.
تسنیم: با این توضیحات حضرتعالی، در حال حاضر حتی یک مترمربع محصولات تراریخته در سطح کشور کشت نشده است؟
فرضاً که شده باشد؛ مگر خلاف قانون عمل کردیم؟!
تسنیم: مطابق قانون، در حال حاضر کشت محصولات تراریخته در کشور ممنوع است و برای کشت محصولات تراریخته باید شورای ملی ایمنی زیستی متشکل از وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت و سازمان محیط زیست مجوزهای لازمه را صادر کند.
هنوز مجوزی برای کشت محصولات تراریخته ارائه نشده است؛ ببینید ما در سطح آزمایشگاهی، می‌توانیم هر کاری انجام دهیم اما وقتی درباره مزرعه و معیشت مردم سخن می‌گوییم، این کمیته باید مجوز ارائه کند.
تسنیم: بنابراین در حال حاضر هیچ مجوری برای کشت محصولات دستکاری شده ژنتیکی صادر نشده است و فقط کشت این محصولا ت در سطح آزمایشگاهی مجاز است؟
بله؛ همین است فقط در سطح آزمایشگاهی تولید می‌شوند.
تسنیم: اما بنابر اعلام رسمی برخی از مسئولان، 120 تن برج تراریخته در رشت تولید شده است؛ یعنی این کشتها به‌صورت غیرقانونی انجام شده است؟
بله؛ اتفاق افتادن چنین چیزی امکان‌پذیر است اما اگر هم چنین کاری شده باشد، غیرقانونی بوده است؛ آیا در این کشور تریاک کشت نمی‌شود.
تسنیم: اما آیا کشت غیرقانونی خشخاش برای تولید تریاک را می‌توان با کشت برنج تراریخته به‌عنوان یک کالای خوراکی پرمصرف مقایسه کرد؟
خیلی خب! شما کدام شخص، سازمان یا ارگانی را برای کشت تریاک متهم می‌کنید.
تسنیم: تریاک یک جنس قاچاق محسوب می‌شود اما برنجی که وارد بازار فروش می‌شود، دیگر حکم یک کالای قاچاق و مضر را ندارد و مردم بدون اطلاع از ماهیت آن، با خاطر آسوده آن را خرید و مصرف می‌کنند؛ آیا چنین مقایسه‌ای از اساس اشتباه نیست؟
ببینید ممکن است کسی مجوز کشت چنین محصولاتی را به میل خود صادر کند که این خلاف قانون وزارت بهداشت است؛ مواقعی هم وجود دارد که کسی بدون مجوز کاری را انجام می‌دهد.
تسنیم: پس طبق اظهارات جنابعالی، کشت هر محصول تراریخته‌ای در سطح کشور غیرقانونی است؟
در سطح آزمایشگاهی مجوز ما (ستاد توسعه زیستفناوری) و در سطح تولید صنعتی هم مجوز وزارت جهاد را لازم دارد.
تسنیم: آیا وزارت جهاد کشاورزی مجوزی برای کشت تراریخته در کشور صادر کرده است؟
هنوز دست کسی مجوزی برای کشت هیچ محصول تراریخته‌ای وجود ندارد.
تسنیم: پس اگر هر جایی از کشور محصولات دستکاری شده ژنتیکی کشت شود، غیرقانونی است؟
- بله؛ البته ممکن است که وزارت جهاد به تازگی قانون جدیدی تصویب کرده باشد که هنوز من از آن خبر ندارم؛ با وجود این زیرساختها در کشور، مردم برای چه باید نگران باشند.
تسنیم: سؤال افکار عمومی از شما به عنوان مدافعان کشت و تولید محصولات غذایی دستکاری شده ژنتیکی در کشور این است که چرا کشورهای اروپایی، کشت و تولید این محصولات در کشور خود را ممنوع کرده‌اند و مگر غیر از این است که این ممنوعیت‌ها به خاطر عوارض بسیار خطرناک و غیرقابل جبران این محصولات بوده است؟
کشورهای اروپایی ممکن است هر کاری بکنند، ما که نباید عقل خودمان را به دست آنها بدهیم.
تسنیم: اما سطح استانداردهای کشورهای اروپایی در حوزه امنیت غذایی در جهان بسیار بالاست و بدیهی است که علت اصلی تدوین قوانین ممنوعیت کشت محصولات دستکاری شده ژنتیکی در این کشورها، به دلیل حفظ سلامت شهروندان اروپایی بوده است؛ حال چطور ما می‌توانیم نسبت به استانداردهای این کشورها و ممنوعیتهایی که آنها برای محصولات غذایی تراریخته اعمال کرده‌اند، بی‌تفاوت باشیم و بگوییم «ما که نباید عقل خودمان را به دست آنها بدهیم»؟
اروپا در برابر FDA آمریکا تعظیم می‌کند.
تسنیم: اتفاقا بنابر اعلام رسمی سازمان نظارتی غذا و دارو آمریکا FDA، این سازمان هیچ فرایند اجباری برای ارزیابی ایمنی غذاهای دستکاری شده ژنتیک را برای این صنایع اعمال نمی‌کند و هیچ محصول غذایی دستکاری شده ژنتیکی که در بازار جهانی و آمریکا وجود دارد، هرگز مورد ارزیابی ایمنی مستقل سازمان غذا و دارو آمریکا قرار نگرفته است و در حال حاضر این سازمان تمام اطلاعات مربوط به محصولات دستکاری شده ژنتیک را صرفا از صنایع تولید‌کننده این محصولات دریافت می‌کند و مورد پذیرش قرار می‌دهد.
ببینید در برخی از موارد دارو و استاندارد تعریف شده است و گاهی اوقات روش FDA برای استانداردها متفاوت است؛ دلیلی ندارد که FDA هر محصولی را خود تأیید کند و هر چیزی اول باید از نظر علمی مورد بررسی قرار بگیرد.
رسانه جایگاه مشخصی دارد؛ اینکه در جامعه فریاد ناسالم بودن محصولات تراریخته را بزنید که جز نگرانی بی‌دلیل چیزی برای مردم به وجود نمی‌آید؛ شما باید زمانی که مثلاً وزارت بهداشت برچسب تأییدیه بر محصولات خود زد، آن را در جامعه بازگو کنید، نه اینکه دل مردم را آشوب کنید به عنوان مثال وقتی در جامعه جا می‌افتد که برنج هندی ناسالم است، برنجهای دیگر به فروش میرسد؛ شما نمی‌دانید که پشت هر مصاحبه چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است.
تسنیم: آقای قانعی! به اذعان مسئولان امر در حوزه واردات، بخش زیادی از محصولات غذایی وارداتی، تراریخته است مثلا حدود 90 درصد "سویای" وارداتی تراریخته است که در داخل برای تولید روغن‌های مایع استفاده می‌شود، حال اگر قرار باشد که در داخل کشور ما این حقایق را به مردم نگوییم و از طرفی هم قانونی مانند برچسب‌گذاری بر روی محصولات غذایی در مورد محصولات دستکاری شده ژنتیکی اجرا نمی‌شود، پس در این میان مسئله مهم سلامتی مردم چه می‌شود؟ آیا مردم حق ندارند که از ماهیت و عوارض محصولات غذایی دستکاری شده ژنتیکی که به خورد آنها می‌دهند، آگاه شوند؟!
شما ببینید از همین امروز اعلام کنید که ملت ایران، تمام روغنهایی که مصرف می‌کنید، تراریخته است؛ میدانید چه فاجعه‌ای به وجود می‌آید.
تسنیم: اخیرا در بازار مصرف تهران با یک برند روغن مایع خوراکی مواجه شدیم که اتفاقاً بر روی آن برچسب "GMO Free"(عاری از دستکاری ژنتیکی) درج شده بود اما از آنجایی که مردم ما هنوز چندان از مخاطرات و عوارض مصرف محصولات تراریخته و محاسن محصولات غیر تراریخته آگاهی ندارند، از چنین روغنی استقبال نکردند؛ چرا که بخش عمده‌ای از مردم بر اثر تبلیغات دروغ، تصور می‌کنند که الزاما روغن مایعی که شفاف باشد، خوب است و روغنی که تراریخته نیست و مقداری مات است، روغن باکیفیتی نیست! در حالی که اطلاعاتی که برخی از شرکت‌های بزرگ تولید‌کننده روغن در تبلیغات به مردم داده‌اند، غلط است، آیا غیر از این است؟
ببینید! از کجا معلوم است که یک شرکت بزرگ روغن با چند خبرنگار صحبت نکند و نگوید که از محصولات تراریخته بد بگویید تا محصول ارگانیک من به فروش برسد!
تسنیم: آقای دکتر! این چه نوع استدلالی است؛ چرا تلاش دارید مسئله‌ای به گستردگی عوارض محصولات تراریخته را در حد یک محصولی مانند روغن، تقلیل دهید؛ بر اساس مستنداتی که از عوارض مصرف محصولات تراریخته در سطح جهان منتشر شده، اکثر کشورها در حال حرکت به سمت حذف محصولات غذایی دستکاری شده ژنتیکی(تراریخته) از سبد مصرفی شهروندان خود هستند؛ آیا شما این حقیقت آشکار را نفی می‌کنید؟
من بعد از چندین سال سابقه کار، به شما می‌گویم که این برچسب ضدتراریختگی نتیجه معامله کردن یک کارخانه تولیدی روغن با تعدادی از خبرنگارای خبرگزاریهای مختلف است که در نهایت به فروش محصولات آن منجر شود.
تسنیم: این صحبت حضرتعالی، مصداق کامل وارد کردن اتهام به رسانه‌ها است که در جای خود باید مورد پیگیری قرار گیرد اما به هر حال از سوی حضرتعالی پاسخ سوالات اساسی و مهمی که درباره عوارض مصرف محصولات تراریخته بر انسان وجود دارد را دریافت نکردیم.
ما به این نتیجه رسیدیم که مردم را وزارت بهداشت باید در امان نگه دارد و اگر نشد وزیر بهداشت باید این مسئولیت را بر عهده بگیرد.
تسنیم: خبرگزاری تسنیم چندین ماه است که آمادگی خود برای برگزاری "مناظره" بین مدافعان و منتقدین محصولات دستکاری شده ژنتیکی را اعلام کرده است اما با وجود موافقت منتقدین تراریخته برای حضور در این مناظره، تا به امروز هیچ یک از مدافعان تراریخته برای شرکت در این مناظره، اعلام آمادگی نکرده‌اند.
باید ببینیم رسانه چه موضع منطقی با این قضیه می‌گیرد و مردم از چه چیزی باید مطلع شوند؛ ببینید کشتار اول مردم ایران به دلیل خودرو است و "پراید" عامل اصلی قتل مردم ایران است؛ به جای اینکه بروید ببینید تا 20 سال آینده چه کسانی از محصولات تراریخته سرطان می‌گیرند، ببینید مسئله روز شامل چه چیزهایی می‌شود.
شما یک رسانه را به من نشان بدهید که مثلا 6 ماه به مسئله خودرو بپردازد و آن را بازخواست کند؛ اگر رسانه شما طرفدار سلامت مردم است، ببینید این کسانی که در حال مرگ هستند، علت مرگشان چیست؟ اینکه در چندین سال آینده چه اتفاقاتی قرار است روی دهد، اولویت ندارد!
تسنیم: قطعاً کسی منکر مشکل ایمنی خودروهای داخلی نیست و تسنیم هم تا به امروز به‌صورت مستمر در قالب اخبار و گزارش‌های متعدد به این مسئله مهم پرداخته است اما به نظر حضرتعالی چونکه مثلا پراید باعث مرگ برخی از مردم کشور شده، پس دیگر نباید از طریق رسانه‌ها به مردم نسبت به خطر دیگری به نام مصرف محصولات تراریخته هشدار داد که باعث به خطر افتادن سلامتی آنها و ایجاد عوارض متعدد می‌شود و آیا مسئله‌ای که با سلامتی مردم گره خورده، فاقد اولویت است؟!
در حال حاضر موضوع خودرو بر محصولات تراریخته اولویت دارد؛ شما ببینید آن چیزی که می‌کشد، اولویت دارد یا چیزی که قرار است در آینده بکشد، اولویت دارد.
تسنیم: جناب آقای قانعی! امروز همه مردم کشورمان نسبت به خطرات و ایمن نبودن خودرویی مانند پراید آگاهی لازم را دارند اما امروز چند درصد از مردم کشورمان از ماهیت محصولات غذایی تراریخته و عوارض متعدد مصرف این محصولات بر سلامتی خود مطلع هستند؟ در صورتی که مدافعان تراریخته در بدنه دولت، موفق به قانونی کردن کشت و تولید این محصولات در کشور شوند، آیا به دلیل غفلت و ناگاهی مردم، محصولات تراریخته به صورت خاموش و پنهان، سلامتی و جان مردم را نشانه نمی‌گیرد، پس چطور می‌توانیم بگوییم که پرداختن به مسئله تراریخته توسط رسانه‌هایی مانند تسنیم و آگاه کردن مردم از ماهیت این محصولات، دارای اولویت نیست؟!
ببینید بعد از توافق برجام در حال تأسیس کارخانه سیگار هستند، اینها مسئله روز است؛ رسانه‌ها باید به مسائل روز دنیا بپردازند نه اتفاقاتی که ممکن است رخ دهد یا ندهد؛ مسئله خودروها، کارخانه سیگار و خیلی چیزهای دیگر متن امروز جامعه ما هستند، شما باید به اینها بپردازید نه حواشی مثل محصولات تراریخته!
تسنیم: یعنی از نظر شما مسئله مهم "سلامت محصولات تراریخته و عوارض مصرف این محصولات" یک مسئله حاشیه‌ای است؟!
صددرصد حاشیه است.
تسنیم: اما تصور ما، اصلا چنین نیست.
من رشته‌ام و کارم مربوط به این مسئله است؛ آمار نشان می‌دهد که ما رتبه اول مرگ‌و‌میر در جهان هستیم؛ علت این مرگ و میرها هم به ترتیب شامل تروما، سرطان و قلب و عروق می‌شود که دلایل هر کدام جداگانه مشخص است.
تسنیم: آیا حضرتعالی می‌توانید با قاطعیت بگویید که طی 20 ساله آینده و در صورت قانونی شدن کشت محصولات تراریخته در کشور، درصد بسیار زیادی از بیماری و مرگ‌و‌میر مردم کشورمان به خاطر مصرف این محصولات که در دنیا در حال ممنوع شدن است، نخواهد بود؟
بله! من با اطمینان کامل به شما می‌گویم که علت مرگ و میر در 20 سال آینده چیست.
تسنیم: علت اصلی مرگ و میر مردم کشورمان در 20 سال آینده چه خواهد بود؟
به شما خواهم گفت؛ ببینید رسانه قدرت این را دارد که مسائل اصلی را نادیده بگیرد و به مسائل فرعی بپردازد؛ خبرگزاریهایی مانند BBC و CNN همین کار را انجام می‌دهند.
تسنیم: قطعاً یکی از وظایف اصلی رسانه‌ها، آگاه کردن مردم از خطراتی است که در کمین آنها نشسته و مخصوصاً خطراتی که سلامتی آنها را نشانه گرفته است؛ حال در موضوع محصولات تراریخته، با توجه به جدید بودن این مسئله در کشور ما، بخش زیادی از مردم کشورمان اطلاعی از عوارض و خطرات مصرف محصولات تراریخته ندارند و وظیفه این اطلاع‌رسانی به دوش رسانه‌هاست؛ آیا شما موافق این مسئله نیستید؟
من اگر جای شما بودم و از رسانه حمایت مالی به عمل می‌آوردم، مسئله روز دنیا که در حال کشتار مردم دنیاست را آنقدر پیگیری می‌کردم که مردم در امان باشند اما اینکه به یک موضوعی که مثلاً در اولویت پانزدهم قرار دارد، بپردازم، کار درستی نیست؛ اگر هدفتان خدمت به مردم است، این راهش نیست.
تسنیم: یک سؤال کلی‌تر از حضرتعالی دارم؛ آیا طی سالهای اخیر، تولید محصولات تراریخته در سطح جهان افزایش داشته یا کاهش؟
افزایش داشته است.
تسنیم: اما بنابر آمار، بسیاری از کشورهایی که در گذشته به کشت محصولات تراریحته می‌پرداختند، امروزه به دلیل آشکار شدن عوارض کشت و مصرف این محصولات بر انسان و محیط زیست، کشت این محصولات در کشور خود را متوقف یا نزدیک به صفر رسانده‌اند به طور مثال کشور روسیه طی 10 سال اخیر، سهم محصولات دستکاری شده ژنتیکی در صنایع غذایی خود را از 12 درصد به 0.01 درصد (نزدیک به صفر) کاهش داده است و این امر در مورد بسیاری از کشورهای پیشرفته دیگر نیز صادق است، پس چگونه می توان مدعی افزایش سطح زیر کشت محصولات تراریخته در جهان شد؟
ببینید باید مرجع منشأ خبر مشخص باشد.
تسنیم: کشوری مانند روسیه به صراحت آمار کشت محصولات تراریخته خود را رسانه‌ای کرده و این آمار در تمام رسانه‌های روسی موجود است اما آمار و مستندات افزایش سطح زیر کشت محصولات تراریخته که حضرتعالی به آن اشاره کردید، کجاست؟
مطابق علم رجال در حوزه، اگر بخواهیم حدیثی را نقل کنیم باید ببینیم مرجع آن حدیث دارای ویژگیهای لازم است یا خیر سپس باید با قرآن و عقل بررسی شود و بعد آن را نقل میکنیم؛ اینگونه نیست که هر کسی از هر گوشه دنبا مقاله‌ای ارائه کرد به آن بپردازیم؛ سازمان بهداشت جهانی متولی مردم است و مستندات این سازمان اولویت اول را دارد البته تنها منبع معتبر این سازمان نیست ولی معتبر به حساب می‌آید.
تسنیم: با این اوصاف، موضع سازمان بهداشت جهانی درباره محصولات تراریخته چیست؟
ببینید! پس منابع معتبر اولویت دارند نه اینکه فلان آقا چنین حرفی زده، فلانی اینطور گفته و موارد دیگر؛ در وحله اول منابع معتبر تعریف می‌شوند و سپس به بررسی قوانین و مصوبه‌های این منابع می‌پردازند.
تسنیم: طی ماه‌های اخیر بسیاری از اساتید برجسته دانشگاهی در حوزه بیوتکنولوژی در قالب مصاحبه و گزارش‌های مختلفی که در تسنیم منتشر شد، مستندات علمی مربوط به محصولات تراریخته و عوارض آن را ارائه کردند اما در مقابل، مدافعان تراریخته که عمدتاً در بدنه دولت حضور دارند، پاسخی برای بسیاری از سوالات مطرح شده ارائه نکرده‌اند و به جای آن با صدور جوابیه‌های تند، منتقدین تراریخته را فناوری‌هراس، بی‌سواد، حامی واردات، خزعبل‌گو و ... معرفی کرده‌اند! چرا اندک مدافعان تراریخته به جای پاسخگویی علمی به این سوالات، چنین رویه‌ای را در پیش گرفته‌اند؟
شما یک روز تشریف بیاورید ستاد من (ستاد توسعه زیستفناوری معاونت علمی فناوری ریاست‌جمهوری) همه مستندات را خدمت شما ارائه می‌کنم.
تسنیم: ما در تسنیم در صورت ارائه چنین مستنداتی، از آن استقبال میکنیم و البته ما منتظر حضور شما در مناظره با منتقدین تراریخته هستیم.
- مناظره با چه کسی؟
تسنیم: اساتید و چهره‌های علمی این حوزه که منتقد واردات، کشت و تولید محصولات تراریخته هستند.
ببینید باید کسی باشد که سطح علمی لازم برای انجام چنین بحثی را داشته باشد.
تسنیم: آقای دکتر ... فوق‌تخصص مهندسی ژنتیک و استاد تمام دانشگاه بقیه‌الله
آقای ... را که «ولش»کن؛ در دنیا که اصلاً فوق تخصص ژنتیک نداریم، PHD داریم.
تسنیم: آقای دکتر ... داری مدرک دکترای ژنتیک و زیست فناوری فارغ‌التحیل آمریکا چطور؟
نه! آقای دکتر ... که دچار رکود علمی شده است.
تسنیم: بسیار خب، شما خودتان فرد موردنظر برای مناظره را به ما معرفی کنید.
ان‌شاءالله تعیین میکنیم.
تسنیم: پس با کلیت مناظره مخالفتی ندارید؟
نه مشکلی نیست.
تسنیم: پس ما منتظر تعیین فرد موردنظرتان برای حضور در مناظره هستیم و با تشکر از حضرتعالی برای زمانی که در اختیار ما گذاشتید.
