موضوع نفوذ که عموما از سوی کشورهای پیشرفته به منظور تسلط بر کشورهای مستقل اعمال می شود از رویدادهایی است که در طول تاریخ روابط میان کشورها وجود داشته و در قرن بیستم و بیست و یکم شدت بیشتری گرفته است. این شیوه از طریق مداخله فرهنگی، حضور فیزیکی و مداخله سیاسی و در نهایت مداخله نظامی از سوی کشورهای استکباری شکل گرفته است.
به گزارش شهدای ایران، موضوع نفوذ که عموما از سوی کشورهای پیشرفته به منظور تسلط بر کشورهای مستقل اعمال می شود از رویدادهایی است که در طول تاریخ روابط میان کشورها وجود داشته و در قرن بیستم و بیست و یکم شدت بیشتری گرفته است. این شیوه از طریق مداخله فرهنگی، حضور فیزیکی و مداخله سیاسی و در نهایت مداخله نظامی از سوی کشورهای استکباری شکل گرفته است. از سوی دیگر زبان انگلیسی که توسط کشورهای متنفذ غرب به عنوان زبان اول دنیا به ملت ها تحمیل شده، نیز از عناصر جهانی سازی است که به عنوان پروژهای توسط غرب طراحی شده است. در این پژوهش رابطه دو موضوع «زبان انگلیسی» و «نفوذ» که هر دو از موضوعات مورد تاکید رهبر معظم انقلاب است به اختصار تبیین و مصادیق آن ارائه شده است.
محورهایی در باب نفوذ در قالب آموزش زبان انگلیسی
1) روند تفوق زبان انگلیسی بر دنیا به عنوان زبان اول و بین المللی تقریبا از 70 سال قبل و بعد جنگ جهانی اول آغاز شد. برخلاف تصور رایج برخی نخبگان و بخشی از افکار عمومی، همه کشورهای انگلیسی زبان، کشورهای پیشرفته و توسعه یافته ای نیستند بلکه بخش قابل توجهی از این کشورها جزو کشورهای ضعیف، حاشیه ای و به شدت فقیر هستند که از جمله آنها می توان به کنیا، غنا، نامیبیا، نیجریه، زیمبابوه، اوگاندا، روآندا، بوتسوانا، کامرون، گامبیا، لسوتو، لیبریا، مالاوی، سیرالئون، سودان جنوبی، سودان، سوازیلند، زامبیا،باهاماس، باربادوس، دومنیکن، گرانادا، جامائیکا، ترینیداد و توباگو و ... اشاره کرد.
واقعیت این است که این کشورها به دلیل تسلط یا استعمار انگلیس در طول تاریخ، به تدریج زبان انگلیسی به زبان اصلی شان تبدیل شده است.
در نقطه مقابل این مسئله کشورهای پیشرفت های هم وجود دارند که زبان رسمی آنها زبان مادریشان و غیر از انگلیسی است؛ سوئیس یا ژاپن نمونه ای از این کشورهاست.
2) آموزش زبان خارجی عمدتاً با ورود مسائل فرهنگی خاص آن زبان به حیطه معلومات زبان آموز همراه است. با گذشت بیش از سهدهه از انقلاب اسلامی دست اندرکاران آموزش زبان هنوز با این چالش مواجه اند که چگونه باید با تفاوت های بین فرهنگ وارداتی موجود در کتب و مواد درسی خارجی و فرهنگ اسلامی- ایرانی روبرو شد.
در این راستا نتیجه بررسی محتوای کتب آموزشی زبان در ایران نشان می دهد که ترویج ارزش های فرهنگی متعددی در این کتب به چشم می خورد که از عمده ترین آن می توان به روابط دختر و پسر، مصرف گرایی، رقص، پارتی، سرو مشروب، القای برتری تمدن و فرهنگ غرب و ... اشاره کرد. کتاب های آموزش زبان علاوه بر دانش زبانی، تلاش دارند فرهنگ خاص گویشوران آن زبان را نیز انتقال دهند و بنابراین یکی از عوامل القای برتری ارزش های فرهنگی غرب به شمار می آیند.
3) دو سند از ترویج هدفمند زبان انگلیسی در ایران
در سندی که در تاریخ 12 مهر 1358 توسط سفارت آمریکا در ایران تنظیم شده به خوبی نقشICAدر بسط سیاست های استعماری آمریکا در ایران که شکل نو به خود گرفته است، روشن می شود و از موسسات تدریس زبان به عنوان پنجره های ارتباط گیری دوباره با مردم ایران نام برده می شود:
تحت شرایط فعلی تمام سعی دیپلمات ها بایستی متمرکز در ایجاد روابط در بلند مدت باشد. در موقعیت فعلی ما بایستی منتظر فرصت های مناسب برای ایجاد رابطه مناسب با ایران باشیم.
نظریات من در این مورد در نامه مورخ 24 سپتامبر 79 بر اساس توصیهICA NEAبه شکل زیر خلاصه می شود.
آمریکا حدود 50 سال است که از طریق انجمن ایران و آمریکا با ایران مشارکت دارد و جو تشنه جهت آموزش زبان انگلیسی و همچنین شهرت این انجمن موقعیت بسیار خوبی را برای فعالیت در این زمینه ایجاد کرد.
ضمن اینکه این مؤسسات جزء معدود پنجره های باز جهت حضور ما در ایران است. نظر ما این است که این مؤسسات را هرچه بیشتر توسعه دهیم و برنامه را به شکلی هدایت کنیم که به طرف منظورهای خودمان پیش رود.این برنامه شامل توسعه کتابخانه انجمن ایران و آمریکا در تهران و اصفهان می باشد. ما فعالیتهای پشت پردهای را جهت دوباره زنده کردن انجمن ایران و آمریکا در شیراز آغاز کرده ایم. ( از ار تی کوران به هارولد ساندرز) 4 اکتبر 1979 12مهر 58
سند دیگری در خصوص آموزش هدفمند زبان انگلیسی که از مجموعه اسناد طبقه بندی شده سفارت آمریکا در تهران است، به شرح زیر می آید:
از: سفارت آمریکا در تهران طبقه بندی: اداری محدود تاریخ: 6 /8/ 58
به: واشنگتن شماره سند 1376
گزارشگر: ح. گریوز
اکنون جو در ایران به اندازه کافی پایدار شده است و اجازه می دهد که فعالیت ها از سر گرفته شود. مرکز ایران و آمریکا در تهران برای مثال یکسری فیلم و دو نمایش ایرانی در تئاترIASبه تازگی شروع کرده است. همچنین نمایشگاه یک نقاش ایرانی و کارهای هنر بچه های ایرانی، کنسرت پیانو برای ماه نوامبر برنامه ریزی شده است ودر حدود 3500 دانشجو در کلاس های انگلیسی ثبت نام کرده اند.کتابخانه در حدود 150 نفر را به خود جذب کرده و حدود 20 تا 30تقاضا برای اطلاعات پر می کنند. سرویس مشاوره دانشجویی در مقابل زیادی درخواست ها با مشکل روبروست. مراکز فرهنگی در اصفهان و شیراز نیز فعال می باشند. کمیسیون دوباره دارد ردوبدل کردن ها را شکل می دهد و دولت ایران اخیراً کاندیداهایی برای نمایندگی تعیین کرده است.
4) اهمیت و فراگیری دیگر زبان های زنده دنیا در مقایسه با زبان انگلیسی
در جهان امروز فقط 360 میلیون نفر زبان مادریشان انگلیسی است، در حالی‌که در حدود 40 کشور جهان از مجموعه نزدیک به 200 کشور، یگانه زبان رسمی آنها انگلیسی اعلام شده که در اغلب آنها، انگلیسی زبان اصلی یا مادری مردم نیست؛ اما متاثر از سیطره استعماری قرون قبل، زبان رسمی آنها انگلیسی اعلام شده است.
فراوانی سایر زبان های مادری بدین شرح است: چینی نزدیک به یک میلیارد و 500 میلیون نفر، مجموعه زبان های هندی و اردو -که مشترکات زیادی دارند اما رسمالخط متفاوت- بیش از یک میلیارد نفر، اسپانیولی 405 میلیون نفر، عربی بیش از 300 میلیون نفر، پرتقالی حدود 215 میلیون نفر، بنگالی 210 میلیون نفر، روسی 170 میلیون نفر، ژاپنی 125 میلیون نفر، آلمانی 105 میلیون نفر، فرانسوی 79 میلیون نفر و فارسی 80 میلیون نفر. اما علی‌رغم این آمار در زبان مادری، حدود 5/ 1 میلیارد نفر از جمعیت بیش از 4/ 7 میلیارد نفری جهان با زبان انگلیسی آشنا هستند. در نیمه قرن بیستم بیشتر مقالات علمی به زبان آلمانی بودند اما در طی سال های بعد از جنگ جهانی دوم، به مرور تفوق زبان انگلیسی به عنوان زبان علمی و مورد اقبال تثبیت شد، به نحوی که هم اکنون بیش از 80 درصد مجلاتی که در یکی از نمایه های مشهور بین المللی فهرست می‌شوند، به زبان انگلیسی هستند؛ لذا حتی اگر به اقتصاد و ثروت‌آفرینی هم نگاه کنیم، یادگیری بسیاری از زبان های دیگر که متکلمین پر شمارتری از انگلیسی دارند و کشورهایی که به آن زبان ها سخن می‌گویند برای خرید محصولات ایران آماده ترند، برای پیشبرد صادرات بهتر خواهد بود.
*شفاف
محورهایی در باب نفوذ در قالب آموزش زبان انگلیسی
1) روند تفوق زبان انگلیسی بر دنیا به عنوان زبان اول و بین المللی تقریبا از 70 سال قبل و بعد جنگ جهانی اول آغاز شد. برخلاف تصور رایج برخی نخبگان و بخشی از افکار عمومی، همه کشورهای انگلیسی زبان، کشورهای پیشرفته و توسعه یافته ای نیستند بلکه بخش قابل توجهی از این کشورها جزو کشورهای ضعیف، حاشیه ای و به شدت فقیر هستند که از جمله آنها می توان به کنیا، غنا، نامیبیا، نیجریه، زیمبابوه، اوگاندا، روآندا، بوتسوانا، کامرون، گامبیا، لسوتو، لیبریا، مالاوی، سیرالئون، سودان جنوبی، سودان، سوازیلند، زامبیا،باهاماس، باربادوس، دومنیکن، گرانادا، جامائیکا، ترینیداد و توباگو و ... اشاره کرد.
واقعیت این است که این کشورها به دلیل تسلط یا استعمار انگلیس در طول تاریخ، به تدریج زبان انگلیسی به زبان اصلی شان تبدیل شده است.
در نقطه مقابل این مسئله کشورهای پیشرفت های هم وجود دارند که زبان رسمی آنها زبان مادریشان و غیر از انگلیسی است؛ سوئیس یا ژاپن نمونه ای از این کشورهاست.
2) آموزش زبان خارجی عمدتاً با ورود مسائل فرهنگی خاص آن زبان به حیطه معلومات زبان آموز همراه است. با گذشت بیش از سهدهه از انقلاب اسلامی دست اندرکاران آموزش زبان هنوز با این چالش مواجه اند که چگونه باید با تفاوت های بین فرهنگ وارداتی موجود در کتب و مواد درسی خارجی و فرهنگ اسلامی- ایرانی روبرو شد.
در این راستا نتیجه بررسی محتوای کتب آموزشی زبان در ایران نشان می دهد که ترویج ارزش های فرهنگی متعددی در این کتب به چشم می خورد که از عمده ترین آن می توان به روابط دختر و پسر، مصرف گرایی، رقص، پارتی، سرو مشروب، القای برتری تمدن و فرهنگ غرب و ... اشاره کرد. کتاب های آموزش زبان علاوه بر دانش زبانی، تلاش دارند فرهنگ خاص گویشوران آن زبان را نیز انتقال دهند و بنابراین یکی از عوامل القای برتری ارزش های فرهنگی غرب به شمار می آیند.
3) دو سند از ترویج هدفمند زبان انگلیسی در ایران
در سندی که در تاریخ 12 مهر 1358 توسط سفارت آمریکا در ایران تنظیم شده به خوبی نقشICAدر بسط سیاست های استعماری آمریکا در ایران که شکل نو به خود گرفته است، روشن می شود و از موسسات تدریس زبان به عنوان پنجره های ارتباط گیری دوباره با مردم ایران نام برده می شود:
تحت شرایط فعلی تمام سعی دیپلمات ها بایستی متمرکز در ایجاد روابط در بلند مدت باشد. در موقعیت فعلی ما بایستی منتظر فرصت های مناسب برای ایجاد رابطه مناسب با ایران باشیم.
نظریات من در این مورد در نامه مورخ 24 سپتامبر 79 بر اساس توصیهICA NEAبه شکل زیر خلاصه می شود.
آمریکا حدود 50 سال است که از طریق انجمن ایران و آمریکا با ایران مشارکت دارد و جو تشنه جهت آموزش زبان انگلیسی و همچنین شهرت این انجمن موقعیت بسیار خوبی را برای فعالیت در این زمینه ایجاد کرد.
ضمن اینکه این مؤسسات جزء معدود پنجره های باز جهت حضور ما در ایران است. نظر ما این است که این مؤسسات را هرچه بیشتر توسعه دهیم و برنامه را به شکلی هدایت کنیم که به طرف منظورهای خودمان پیش رود.این برنامه شامل توسعه کتابخانه انجمن ایران و آمریکا در تهران و اصفهان می باشد. ما فعالیتهای پشت پردهای را جهت دوباره زنده کردن انجمن ایران و آمریکا در شیراز آغاز کرده ایم. ( از ار تی کوران به هارولد ساندرز) 4 اکتبر 1979 12مهر 58
سند دیگری در خصوص آموزش هدفمند زبان انگلیسی که از مجموعه اسناد طبقه بندی شده سفارت آمریکا در تهران است، به شرح زیر می آید:
از: سفارت آمریکا در تهران طبقه بندی: اداری محدود تاریخ: 6 /8/ 58
به: واشنگتن شماره سند 1376
گزارشگر: ح. گریوز
اکنون جو در ایران به اندازه کافی پایدار شده است و اجازه می دهد که فعالیت ها از سر گرفته شود. مرکز ایران و آمریکا در تهران برای مثال یکسری فیلم و دو نمایش ایرانی در تئاترIASبه تازگی شروع کرده است. همچنین نمایشگاه یک نقاش ایرانی و کارهای هنر بچه های ایرانی، کنسرت پیانو برای ماه نوامبر برنامه ریزی شده است ودر حدود 3500 دانشجو در کلاس های انگلیسی ثبت نام کرده اند.کتابخانه در حدود 150 نفر را به خود جذب کرده و حدود 20 تا 30تقاضا برای اطلاعات پر می کنند. سرویس مشاوره دانشجویی در مقابل زیادی درخواست ها با مشکل روبروست. مراکز فرهنگی در اصفهان و شیراز نیز فعال می باشند. کمیسیون دوباره دارد ردوبدل کردن ها را شکل می دهد و دولت ایران اخیراً کاندیداهایی برای نمایندگی تعیین کرده است.
4) اهمیت و فراگیری دیگر زبان های زنده دنیا در مقایسه با زبان انگلیسی
در جهان امروز فقط 360 میلیون نفر زبان مادریشان انگلیسی است، در حالی‌که در حدود 40 کشور جهان از مجموعه نزدیک به 200 کشور، یگانه زبان رسمی آنها انگلیسی اعلام شده که در اغلب آنها، انگلیسی زبان اصلی یا مادری مردم نیست؛ اما متاثر از سیطره استعماری قرون قبل، زبان رسمی آنها انگلیسی اعلام شده است.
فراوانی سایر زبان های مادری بدین شرح است: چینی نزدیک به یک میلیارد و 500 میلیون نفر، مجموعه زبان های هندی و اردو -که مشترکات زیادی دارند اما رسمالخط متفاوت- بیش از یک میلیارد نفر، اسپانیولی 405 میلیون نفر، عربی بیش از 300 میلیون نفر، پرتقالی حدود 215 میلیون نفر، بنگالی 210 میلیون نفر، روسی 170 میلیون نفر، ژاپنی 125 میلیون نفر، آلمانی 105 میلیون نفر، فرانسوی 79 میلیون نفر و فارسی 80 میلیون نفر. اما علی‌رغم این آمار در زبان مادری، حدود 5/ 1 میلیارد نفر از جمعیت بیش از 4/ 7 میلیارد نفری جهان با زبان انگلیسی آشنا هستند. در نیمه قرن بیستم بیشتر مقالات علمی به زبان آلمانی بودند اما در طی سال های بعد از جنگ جهانی دوم، به مرور تفوق زبان انگلیسی به عنوان زبان علمی و مورد اقبال تثبیت شد، به نحوی که هم اکنون بیش از 80 درصد مجلاتی که در یکی از نمایه های مشهور بین المللی فهرست می‌شوند، به زبان انگلیسی هستند؛ لذا حتی اگر به اقتصاد و ثروت‌آفرینی هم نگاه کنیم، یادگیری بسیاری از زبان های دیگر که متکلمین پر شمارتری از انگلیسی دارند و کشورهایی که به آن زبان ها سخن می‌گویند برای خرید محصولات ایران آماده ترند، برای پیشبرد صادرات بهتر خواهد بود.
*شفاف
