شهواتِ انحرافی و چشم چرانی، ذهن آدم را مشغول می سازد، تمرکز فکر را از بین می برد، توانایی ادراک حقایق را کاهش می دهد، از شناخت واقعیّات هستی، فلسفه زندگی، قدر و منزلت آدمی، جنبه های گوناگون شخصیت انسانی و ارزش های معنوی جلوگیری می کند.
به گزارش شهدای ایران، آسیب های چشم چرانی در سیرۀ معصومین (ع) به قلم علی مختاری را منتشر می کند.
* آسیب های چشم چرانی
از جمله راه های ترک هوسرانی و هرزه نگری توجه به آسیب های چشم چرانی است.
چشم چرانی دروازۀ ورود به منجلاب سایر انحرافات جنسی است و هیچ رفتار انحرافی نیست، مگر آن که موجب آفت ها و آسیب هایی برای شخص و اجتماع می شود. امیرمؤمنان(علیه السلام) می فرماید: «مَنْ تَسَرَّعَ إِلَی الشَّهَوَاتِ تَسَرَّعَ إِلَیْهِ الْآفَاتِ»؛[1] کسی که به سوی شهوات می شتابد، آفت ها به سوی او می شتابند.
آسیب های گناهان جنسی، زیاد است که به برخی از آنها اشاره می شود. امید است، عاملی برای ترک چشم چرانی ها و ... باشد.
نابودی شخصیت معنوی
شخص چشم چران، شخصیت معنوی و انسانی خود را از دست می دهد و احساس پستی و رذالت جایگزین آن می شود؛ از این رو آینده درخشانی برای خود نمی بیند. در این باره سخنان اما علی(علیه السلام) بسیار گویاست:
* «مَنْ اتَّبَعَ هَوَاهُ أرْدَی نَفْسَهُ»؛[2] کسی که از هوای نفسش پیروی کند، نفس خود را به پستی و [بی شخصیتی] کشانده است.
«أزْرَی بِنَفْسِهِ مَنْ مَلَکْتُهُ الشَّهْوَةُ وَ اسْتَعْبَدَتَهُ الْمَطَامِعُ»؛[3] کسی که شهوت بر او مسلط شود، خودش را به پستی انداخته و حرص [و ولع شهوانی]، او را به بند کشیده است.
«مَنْ مَلَکَتْهُ نَفْسُهُ ذَلَّ قَدْرُه»؛[4] هر که هوای نفس، مالکش شود منزلتش را به ذلّت تبدیل کرده است.
کاستن کارآیی عقل
بخش دیگری از آسیب ها، آسیب های شناختی و نگرشی است. شهواتِ انحرافی و چشم چرانی، ذهن آدم را مشغول می سازد، تمرکز فکر را از بین می برد، توانایی ادراک حقایق را کاهش می دهد، از شناخت واقعیّات هستی، فلسفه زندگی، قدر و منزلت آدمی، جنبه های گوناگون شخصیت انسانی و ارزش های معنوی جلوگیری می کند؛ از این رو شخص چشم چران به مواردی چون: نظام آفرینش و اهداف آن، خدا، انسان، زندگی و ارزش ها، نگرشی ناصواب پیدا می کند.[5]
امام کاظم(علیه السلام) در این باره می فرماید: «مَنْ سَلَّطَ ثَلَاثاً عَلَی ثَلَاثٍ فَکَأَنَّمَا أَعَانَ عَلَی هَدْمِ عَقْلِهِ مَنْ أَظْلَمَ نُورَ تَفَکُّرِهِ به طول أَمَلِهِ وَ مَحَا طَرَائِفَ حِکْمَتِهِ بِفُضُولِ کَلَامِهِ وَ أَطْفَأَ نُورَ عِبْرَتِهِ بِشَهَوَاتِ نَفْسِهِ فَکَأَنَّمَا أَعَانَ هَوَاهُ عَلَی هَدْمِ عَقْلِهِ وَ مَنْ هَدَمَ عَقْلَهُ أَفْسَدَ عَلَیْهِ دِینَهُ وَ دُنْیَاهُ»؛[6] کسی که سه چیز را بر سه چیز مسلّط کند، گویا به نابودی عقلش کمک کرده است: کسی که با آرزوهای طولانی، نور اندیشه اش را به تاریکی کشاند؛ کسی که با پرحرفی، حکمت های ظریفش را محو می کند و کسی که با شهوات و هواهای نفسانی، چراغ عبرت پذیر خود را خاموش سازد. گویا چنین کسی به ویرانی عقلش کمک کرده و هر که خِرد خود را خراب کند دین و دنیای خویش را به زیان خود تباه کرده است.
همچنین امام علی(علیه السلام) می فرماید:
* «الْهَوَی ضِدُّ الْعَقْل»؛ [7] هوای نفسانی، ضدّ عقل است.
* «آفَةُ الْعَقْلُ الْهَوَی»؛ [8] آفت عقل، هوای نفس است.
* «حَرَامٌ عَلَی کُلِّ عَقْلٍ مَغْلُولٍ بِالشَّهْوَةِ أنْ یَنْتَفِعَ بِالْحِکْمَةِ»؛ [9] بر هر عقلی که در بند شهوت اسیر باشد، ممنوع است از حکمت و کشف حقیقت سودمند شود.
* «مَا أصْعَبَ عَلَی مَنِ اسْتَعْبَدَتْهُ الشَّهَوَاتُ أنْ یَکُونَ فَاضِلاً»؛[10] چه بسیار سخت است بر کسی که برده شهوت ها شده، بتواند به فضل علمی و اخلاقی برسد.
آسیب های معنوی
چشم چرانی که از مصادیق گناه است، هم مانع رشد معنوی است، و هم پایه های ایمان را خراب می کند و خرمن دین، تقوا و... را به آتش می کشد. در روایت است که خداوند، ضمن موعظه به حضرت عیسی(علیه السلام) فرمود: «یَا عِیسَی ... وَ کُفَّ بَصَرَکَ عَمَّا لَا خَیْرَ فِیهِ فَکَمْ مِنْ نَاظِرٍ نَظْرَةً قَدْ زَرَعَتْ فِی قَلْبِهِ شَهْوَةً وَ وَرَدَتْ بِهِ مَوَارِدَ حِیَاضِ الْهَلَکَة»؛[11] چشمت را از نگاه به چیزهایی که خیری در آن نیست باز دار؛ چه بسا بیننده ای که با یک بار نگاه آلوده، شهوتی در دل او بکارد و او را به گرداب هلاکت اندازد.
امام علی(علیه السلام) می فرماید: «لاَ تَوَازِی لَذَّةُ الْمَعْصِیَةِ فُضُوحَ الآخِرَةِ وَألِیمَ الْعُقُوبَات»؛[12] هرگز لذّت معصیت، با رسوایی آخرت و شکنجه های دردناک آخرت، برابری نمی کند.
همچنین فرموده است: «لاَ یُفْسِدُ التَّقْوَی إلاَّ غَلَبَةُ الشَّهْوَة»؛[13] هیچ چیزی جز پیروزی شهوت، تقوا را تباه و خراب نمی کند.
* شأن نزول آیه حیا و عفاف
جوانی از انصار مدینه در مسیر خود با زنی روبه رو شد و در آن دوران، زنان، مقنعه خود را پشت گوش های خود قرار می دادند و به طور طبیعی، قدری از گردن و سینه هایشان نمایان بود. سیمای زن، دل جوان را برد و چشم به او دوخت. هنگامی که زن رد شد، جوان همچنان به او نگاه می کرد و راه خود را ادامه می داد تا در کوچه ای وارد شد و همچنان به پشت سر خود نگاه می کرد. ناگهان صورتش به دیوار خورد و تیزی استخوان یا شیشه ای که در دیوار بود، صورتش را شکافت.
هنگامی که زن گذشت، جوان به خود آمد و دید خون از صورتش جاری شده و به لباس و سینه اش ریخته است. (سخت ناراحت شد) با خود گفت: به خدا سوگند خدمت پیامبر(صلی الله علیه و آله) می روم و این ماجرا را بازگو می کنم. وی با همان وضع، نزد حضرت رفت. وقتی پیامبر(صلی الله علیه و آله) او را دید، فرمود: چه شده است؟ جوان، ماجرا را نقل کرد.
اینجا بود که جبرئیل(علیه السلام) نازل شد و این آیه را آورد: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکی لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِما یَصْنَعُونَ»؛[14] به مؤمنان بگو چشم های خود را (از نامحرمان) فرو بندند، و پاکدامن باشند که این برایشان پاکیزه تر است. خداوند از آنچه انجام می دهند آگاه است. «قُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ...»؛ به زنان با ایمان بگو: چشم های خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گیرند [و دامان خویش را حفظ کنند].
پاورقی:
[1]. غرر الحکم، ج 5، ص 327، ح 8589.
[2]. همان، ص 208، ح 8006.
[3]. همان، ج 2، ص 434، ح 3176.
[4]. مستدرک الوسائل، ج 11، ص 212.
[5]. تربیت جنسی، علی نقی فقیهی، دار الحدیث، قم، 1387 ش، ص 425، با تلخیص.
[6]. الکافی، ج 1، ص 17؛ بحار الانوار، ج 1، ص 137.
[7]. غرر الحکم، ج 1، ص 258، ح 1029.
[8]. بحار الانوار، ج 3، ص 101، ح 3925.
[9]. همان، ص 404، ح 4902.
[10]. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 20، ص 258.
[11]. الکافی، ج 8، ص 134.
[12]. غرر الحکم، ج 6، ص 423، ح 10866.
[13]. همان، ج 6، ص 376، ح 10606.
[14]. نور/ 30 و 31؛ الکافی، ج 5، ص 521، ح 5.
معاونت تبلیغ.
* آسیب های چشم چرانی
از جمله راه های ترک هوسرانی و هرزه نگری توجه به آسیب های چشم چرانی است.
چشم چرانی دروازۀ ورود به منجلاب سایر انحرافات جنسی است و هیچ رفتار انحرافی نیست، مگر آن که موجب آفت ها و آسیب هایی برای شخص و اجتماع می شود. امیرمؤمنان(علیه السلام) می فرماید: «مَنْ تَسَرَّعَ إِلَی الشَّهَوَاتِ تَسَرَّعَ إِلَیْهِ الْآفَاتِ»؛[1] کسی که به سوی شهوات می شتابد، آفت ها به سوی او می شتابند.
آسیب های گناهان جنسی، زیاد است که به برخی از آنها اشاره می شود. امید است، عاملی برای ترک چشم چرانی ها و ... باشد.
نابودی شخصیت معنوی
شخص چشم چران، شخصیت معنوی و انسانی خود را از دست می دهد و احساس پستی و رذالت جایگزین آن می شود؛ از این رو آینده درخشانی برای خود نمی بیند. در این باره سخنان اما علی(علیه السلام) بسیار گویاست:
* «مَنْ اتَّبَعَ هَوَاهُ أرْدَی نَفْسَهُ»؛[2] کسی که از هوای نفسش پیروی کند، نفس خود را به پستی و [بی شخصیتی] کشانده است.
«أزْرَی بِنَفْسِهِ مَنْ مَلَکْتُهُ الشَّهْوَةُ وَ اسْتَعْبَدَتَهُ الْمَطَامِعُ»؛[3] کسی که شهوت بر او مسلط شود، خودش را به پستی انداخته و حرص [و ولع شهوانی]، او را به بند کشیده است.
«مَنْ مَلَکَتْهُ نَفْسُهُ ذَلَّ قَدْرُه»؛[4] هر که هوای نفس، مالکش شود منزلتش را به ذلّت تبدیل کرده است.
کاستن کارآیی عقل
بخش دیگری از آسیب ها، آسیب های شناختی و نگرشی است. شهواتِ انحرافی و چشم چرانی، ذهن آدم را مشغول می سازد، تمرکز فکر را از بین می برد، توانایی ادراک حقایق را کاهش می دهد، از شناخت واقعیّات هستی، فلسفه زندگی، قدر و منزلت آدمی، جنبه های گوناگون شخصیت انسانی و ارزش های معنوی جلوگیری می کند؛ از این رو شخص چشم چران به مواردی چون: نظام آفرینش و اهداف آن، خدا، انسان، زندگی و ارزش ها، نگرشی ناصواب پیدا می کند.[5]
امام کاظم(علیه السلام) در این باره می فرماید: «مَنْ سَلَّطَ ثَلَاثاً عَلَی ثَلَاثٍ فَکَأَنَّمَا أَعَانَ عَلَی هَدْمِ عَقْلِهِ مَنْ أَظْلَمَ نُورَ تَفَکُّرِهِ به طول أَمَلِهِ وَ مَحَا طَرَائِفَ حِکْمَتِهِ بِفُضُولِ کَلَامِهِ وَ أَطْفَأَ نُورَ عِبْرَتِهِ بِشَهَوَاتِ نَفْسِهِ فَکَأَنَّمَا أَعَانَ هَوَاهُ عَلَی هَدْمِ عَقْلِهِ وَ مَنْ هَدَمَ عَقْلَهُ أَفْسَدَ عَلَیْهِ دِینَهُ وَ دُنْیَاهُ»؛[6] کسی که سه چیز را بر سه چیز مسلّط کند، گویا به نابودی عقلش کمک کرده است: کسی که با آرزوهای طولانی، نور اندیشه اش را به تاریکی کشاند؛ کسی که با پرحرفی، حکمت های ظریفش را محو می کند و کسی که با شهوات و هواهای نفسانی، چراغ عبرت پذیر خود را خاموش سازد. گویا چنین کسی به ویرانی عقلش کمک کرده و هر که خِرد خود را خراب کند دین و دنیای خویش را به زیان خود تباه کرده است.
همچنین امام علی(علیه السلام) می فرماید:
* «الْهَوَی ضِدُّ الْعَقْل»؛ [7] هوای نفسانی، ضدّ عقل است.
* «آفَةُ الْعَقْلُ الْهَوَی»؛ [8] آفت عقل، هوای نفس است.
* «حَرَامٌ عَلَی کُلِّ عَقْلٍ مَغْلُولٍ بِالشَّهْوَةِ أنْ یَنْتَفِعَ بِالْحِکْمَةِ»؛ [9] بر هر عقلی که در بند شهوت اسیر باشد، ممنوع است از حکمت و کشف حقیقت سودمند شود.
* «مَا أصْعَبَ عَلَی مَنِ اسْتَعْبَدَتْهُ الشَّهَوَاتُ أنْ یَکُونَ فَاضِلاً»؛[10] چه بسیار سخت است بر کسی که برده شهوت ها شده، بتواند به فضل علمی و اخلاقی برسد.
آسیب های معنوی
چشم چرانی که از مصادیق گناه است، هم مانع رشد معنوی است، و هم پایه های ایمان را خراب می کند و خرمن دین، تقوا و... را به آتش می کشد. در روایت است که خداوند، ضمن موعظه به حضرت عیسی(علیه السلام) فرمود: «یَا عِیسَی ... وَ کُفَّ بَصَرَکَ عَمَّا لَا خَیْرَ فِیهِ فَکَمْ مِنْ نَاظِرٍ نَظْرَةً قَدْ زَرَعَتْ فِی قَلْبِهِ شَهْوَةً وَ وَرَدَتْ بِهِ مَوَارِدَ حِیَاضِ الْهَلَکَة»؛[11] چشمت را از نگاه به چیزهایی که خیری در آن نیست باز دار؛ چه بسا بیننده ای که با یک بار نگاه آلوده، شهوتی در دل او بکارد و او را به گرداب هلاکت اندازد.
امام علی(علیه السلام) می فرماید: «لاَ تَوَازِی لَذَّةُ الْمَعْصِیَةِ فُضُوحَ الآخِرَةِ وَألِیمَ الْعُقُوبَات»؛[12] هرگز لذّت معصیت، با رسوایی آخرت و شکنجه های دردناک آخرت، برابری نمی کند.
همچنین فرموده است: «لاَ یُفْسِدُ التَّقْوَی إلاَّ غَلَبَةُ الشَّهْوَة»؛[13] هیچ چیزی جز پیروزی شهوت، تقوا را تباه و خراب نمی کند.
* شأن نزول آیه حیا و عفاف
جوانی از انصار مدینه در مسیر خود با زنی روبه رو شد و در آن دوران، زنان، مقنعه خود را پشت گوش های خود قرار می دادند و به طور طبیعی، قدری از گردن و سینه هایشان نمایان بود. سیمای زن، دل جوان را برد و چشم به او دوخت. هنگامی که زن رد شد، جوان همچنان به او نگاه می کرد و راه خود را ادامه می داد تا در کوچه ای وارد شد و همچنان به پشت سر خود نگاه می کرد. ناگهان صورتش به دیوار خورد و تیزی استخوان یا شیشه ای که در دیوار بود، صورتش را شکافت.
هنگامی که زن گذشت، جوان به خود آمد و دید خون از صورتش جاری شده و به لباس و سینه اش ریخته است. (سخت ناراحت شد) با خود گفت: به خدا سوگند خدمت پیامبر(صلی الله علیه و آله) می روم و این ماجرا را بازگو می کنم. وی با همان وضع، نزد حضرت رفت. وقتی پیامبر(صلی الله علیه و آله) او را دید، فرمود: چه شده است؟ جوان، ماجرا را نقل کرد.
اینجا بود که جبرئیل(علیه السلام) نازل شد و این آیه را آورد: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکی لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِما یَصْنَعُونَ»؛[14] به مؤمنان بگو چشم های خود را (از نامحرمان) فرو بندند، و پاکدامن باشند که این برایشان پاکیزه تر است. خداوند از آنچه انجام می دهند آگاه است. «قُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ...»؛ به زنان با ایمان بگو: چشم های خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گیرند [و دامان خویش را حفظ کنند].
پاورقی:
[1]. غرر الحکم، ج 5، ص 327، ح 8589.
[2]. همان، ص 208، ح 8006.
[3]. همان، ج 2، ص 434، ح 3176.
[4]. مستدرک الوسائل، ج 11، ص 212.
[5]. تربیت جنسی، علی نقی فقیهی، دار الحدیث، قم، 1387 ش، ص 425، با تلخیص.
[6]. الکافی، ج 1، ص 17؛ بحار الانوار، ج 1، ص 137.
[7]. غرر الحکم، ج 1، ص 258، ح 1029.
[8]. بحار الانوار، ج 3، ص 101، ح 3925.
[9]. همان، ص 404، ح 4902.
[10]. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 20، ص 258.
[11]. الکافی، ج 8، ص 134.
[12]. غرر الحکم، ج 6، ص 423، ح 10866.
[13]. همان، ج 6، ص 376، ح 10606.
[14]. نور/ 30 و 31؛ الکافی، ج 5، ص 521، ح 5.
معاونت تبلیغ.
