مقایسه ظرفیت های کلان کشور و تفسیری که کشورهای غربی برای دوره پس از برجام ارائه داده اند نشان می دهد خطر عدم استفاده از توانایی های داخلی جدی است و باید منتظر تبدیل کشور به بازار کالاهای مصرفی وارداتی بود.
به گزارش شهدای ایران، پادتن "اقتصاد مقاومتی" در سال 1390 و در مقابل حصر اقتصادی دشمن، توسط رهبر معظم انقلاب به صورت رسمی رونمایی شد. با توجه به آنچه از کلام ایشان برمی آید این کلیدواژه خاص را می توان رکن اساسی "استقلال سیاسی"، "پیشرفت" و بلوغ اقتصادی کشور فرض کرد.
در همین خصوص، در آغازین روز بهار سال جاری، امام خامنه ای در بخشی از بیانات ابتدایی سال در خصوص مسائل اقتصادی و تحریم های ظالمانه علیه کشورمان با ذکر تمثیلی قابل تامل فرمودند "وقتی که اجازه نمی دهند که شما برای زمین خودت از بیرون آب بیاوری، باید چاه حفر کنی و از درون زمین خودت آب بیرون بیاوری تا محتاج آب آن همسایه‌ی بخیل نباشی؛ باید از درون خود استمداد کنیم و بتوانیم کارها را پیش ببریم."
اما در روزهای پس از به اصطلاح رفع تحریم اقتصادی، سیل وسیعی از هجوم شرکت های ورشکسته و نیمه ورشکسته خارجی به سوی بازار مستعد ایران سرازیر شده و زبان های بسته شده در بحث غنای بازار اقتصادی ایران، چرایی این توجه و حرکت به سوی ایران را با بیانی شفاف تر بروز می دهند.در همین خصوص لورد لامونت، وزیر اسبق دارایی انگلیس که به‌تازگی به‌عنوان مسئول تجارت با ایران در دولت انگلیس منصوب شده گفته است "ایران بزرگترین بازار نوظهور جهان از زمان فروپاشی شوروی سابق و ثروتمندترین کشور جهان است."
وی در بخش دیگری از سخنان شفاف خود اذعان می کند "برخلاف برخی تولیدکنندگان دیگر نفتی، اقتصاد ایران دارای جنبه‌های دیگری نیز هست، این کشور، روی، مس و آلومینیوم دارد. این کشور صنعت خودروسازی‌ای دارد که احتمالاً می‌خواهد با همکاری شرکت‌های خارجی فعالیت کند. فرصت شگرفی (در بازار ایران) وجود دارد که باید از آن استفاده شود."
البته اینگونه اظهار نظرها آنقدر زیاد و فراوان شده که دیگر بعید است صاحب نظری وجود داشته باشد که بخواهد برای آن نکته نقضی بیاورد، اما در این راستا باید از خود بپرسیم، چقدر از گنجی که بر روی آن زیست می کنیم، می دانیم. این نوشتار کوتاه، مروری بسیار مختصر بر آن چیزی است که کمتر دشمنی می خواهد ما از کشور خودمان بدانیم، چه این دشمن خارجی باشد و چه در لباس دوست، با داشتن ادعای خیر، بخواهد ما را به دشمن خارجی بفروشد.
ایران رتبه اول در سرجمع منابع نفت و گاز جهان
همه به این موضوع اذعان دارند که ایران جزو ثروتمندترین کشورهای دنیا محسوب می شود. اکتشاف و ثبت میزان قطعی 33.7 تریلیون مترمکعب گاز در ایران و بیش از 157 میلیارد بشکه نفت، کشورمان را در صدر جدول بزرگترین دارندگان سوخت های فسیلی جهان نشانده است. این در حالی است که آمار فوق شامل حوزه های غنی و برآورد نشده نفت و گاز در شرق و شمال کشور نمی شود.
از نظر ذخایر معدنی، در میان 10 کشور اول دنیاییم
مطابق آمارهای جهانی، و بر اساس اکتشاف منابع قطعی، 7درصد ذخایر معدنی کل کره زمین در ایران قرار دارد، و این آمار تنها با میزان سنجی صورت گرفته از 6 هزار معدن شناسایی شده بدست آمده است. ایران با دارا بودن حدود 68 نوع ماده معدنی (غیرنفتی)، 37 میلیارد تن ذخایر کشف شده و 57 میلیارد تن ذخایر بالقوه در میان 10 قدرت معدنی جهان جای گرفته است. این در حالی است که حدود سه برابر این میزان (15 هزار مورد) محدوده به اصطلاح امیدبخش برای شناسایی مواد معدنی در ایران وجود دارد و بازهم جالب است که بدانید مطابق گفته های رسمی مسئولان وزارت صنعت در ادوار مختلف، 93 درصد از این معادن و ذخایر هنوز کشف نشده است!
با حساب همان آمار قطعی، ایران با داشتن بیش از 40 میلیارد تن ذخایر معدنی، جز 10 کشور اصلی جهان و اولین کشور محدوده جنوب غرب آسیا، از لحاظ غنای خاک، محسوب می شود. کارشناسان در این خصوص گفته اند میزان ذخایر معدنی ایران به قدری است که با استخراج این مواد، ایران تا قرن ها می تواند کشورش را بدون اتکاء به نفت و گاز اداره کند. جالب است بدانید آخرین آمار رسمی از میزان معادن اورانیوم ایران (اسفند 1387) نشان میدهد که ایران تنها 400 معدن اورانیوم دارد.
از خاویار و پسته و زعفران تا فرش، در میان 7 کشور اول دنیا
باز هم مطابق آمارهای جهانی ایران بزرگترین تولید کننده و صادرکننده خاویار جهان است. براساس آمار، ایران بیش از 90 درصد خاوریار جهان را در دریای مازندران پرورش داده و صادر می کند. از سوی دیگر کشورمان در رده بندی تولید و صادرات خرما (تولید بیش از یک میلیون تن خرما در سال) پس از کشور عراق در رتبه دوم قرار گرفته و در تولید و صادرات پسته با تولید 450 هزار تن در سال، در سکوی نخست تولید و صادرات پسته جهان ایستاده است.
همچنین کشورمان در تولید و صادرات طلای سرخ، "زعفران" همچنان در رتبه نخست جهانی قرار دارد و باز هم مطابق آمارهای جهانی، علی رغم معضل خشکسالی و سطح زیر کشت نه چندان زیاد، ایران در رده بندی تولید 22 محصول کشاورزی (عمدتا مرکبات) در میان هفت کشور اول جهان قرار داریم. به اینها می توان آمار صادرات فرش ایران به 80 کشور دنیا و اختصاص یک سوم بازار صادرات فرش جهان را هم اضافه کرد و البته اینها شامل صادرات خدمات فنی-مهندسی در حوزه های مختلف و فهرست بلند دیگر داشته‌های خدا دادی و بالقوه کشور نمی‌شود.
ثروت اصلی و مغفول مانده ایران زمین چیست؟
از حدود 20 سال پیش به این سو (1996 و بر اساس شاخص های بانک جهانی)، منابع انسانی به عنوان شاخص و ظرفیت میزان بالقوه و بالفعل رشد و پیشرفت یک کشور و جامعه شناخته می شود. آنطور که شاخص های جهانی پیشرفت می گویند، در میان سه گزینه سرمایه های تولیدی، سرمایه های طبیعی و سرمایه های انسانی، این سرمایه انسانی است که عمده میزان رشد و ثروت یک کشور را تعیین می کند.
بر همین اساس، به طور اجمالی، نگاهی کوتاه به وضعیت سرمایه انسانی ایران خواهیم داشت. اگرچه سیاست اشتباه و مشکوک کاهش جمعیت توانست میزان رشد جامعه ایرانی را به کندی بکشد اما آنطور که ساعت شمار مرکز آمار ایران نشان میدهد، بحمدالله جمعیت ایران در شهریور 1394 از مرز 78 میلیون و 600 هزار نفر عبور کرده است. بر پایه همین آمار تعداد خانواده های ایرانی نیز حدود 22 میلیون نفر می باشد. بر اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن که در سال 1390 انجام شد، ایران از نظر جمعیت رتبه 18 دنیا، رتبه دهم در قاره آسیا و رتبه سوم در منطقه را داراست.
آخرین آمار که در اردیبهشت 1394 منتشر شد نشان میدهد میزان جمعیت جوان ایران (15 تا 29 سال کشور) حدود 31.5 درصد است (26 میلیون نفر) که البته این آمار نسبت به دوره سرشماری قبل (1385-1390) با کاهش حدود 4 درصدی مواجه بوده است.
طبق آمار رسمی، حدود 4 و نیم میلیون نفر از جمعیت جوان ایران دانشجو است که این افراد در بیش از 2500 واحد دانشگاهی یا موسسه عالی آموزشی مشغول به تحصیل هستند. آنطور که مسئولان ایرانی و آمارهای جهانی می گویند (مرداد 1394)، ایران در نسبت میان تعداد دانشجو به جمعیت کل کشور، در میان 5 کشور اول دنیا ایستاده و حتی از کشورهایی چون آلمان و فرانسه پیشی گرفته است. در همین زمینه می توان به آخرین آمارهای وزارت علوم (مرداد 1394) که مستند به آمارهای موسسات میزان سنجی جهانی است اشاره کرد. بر اساس گزارش پایگاه علمی آی اس آی (ISI) ایران ظرف مدت شش سال اخیر، (از 2010 تا 2015 میلادی) توانسته رتبه علمی خود را از رده 22 جهانی به رتبه 18 ارتقا دهد. بر همین اساس، رتبه علمی ایران در منطقه جنوب غرب آسیا دوم، در جهان اسلام دوم و در بین کشورهای عضو اوپک اول است.
بر اساس آمار پایگاه علمی اسکوپو، وضعیت علمی ایران باز هم از گزارش قبلی بهتر گزارش شده است. آنگونه که این پایگاه علمی منتشر کرده، رشد عملی ایران در طی شش سال اخیر به گونه ای بوده که در منطقه رتبه اول، در جهان اسلام رتبه اول، در میان کشورهای عضو جنبش عدم تعهد رتبه دوم و در میان کشورهای عضو اوپک نیز اول بوده است. در این میان درصد تولید حاصل از مقاله های علمی نیز به رتبه ششم جهانی رسیده است. همچنین در بین دانشگاه های مطرح دنیا، 13 دانشگاه ایران جزو یک درصد دانشگاه های برتر دنیا شناخته شده اند.
این آمارها بازهم موید یک موضوع بسیار مهم است. ایران بر اساس آمارهایی که از پایگاه های میزان سنجی، نظرسنجی، آماری و ...دشمن منتشر شده، چه از لحاظ سرمایه های مادی و طبیعی و چه از لحاظ سرمایه انسانی، جزء ثروتمندترین کشورهای دنیا محسوب می شود.
حال می توان وضعیت فوق استراتژیک ایران در صحنه بین المللی، موقعیت خاص و استثنایی از نظر ژئوپولوتیک (جایگاه سرزمینی) و خواستگاه و عقبه تاریخی و از همه مهمتر ماهیت ایدوئولوژیک و الهام بخشی را نیز به فهرست این ثروت ها اضافه کرد، آنوقت خیلی بهتر و بیشتر می توان به چرایی حجوم شرکت های خارجی برای فتح بازار بزرگ و مستعد 80 میلیونی ایران پی برد.
در همین خصوص، در آغازین روز بهار سال جاری، امام خامنه ای در بخشی از بیانات ابتدایی سال در خصوص مسائل اقتصادی و تحریم های ظالمانه علیه کشورمان با ذکر تمثیلی قابل تامل فرمودند "وقتی که اجازه نمی دهند که شما برای زمین خودت از بیرون آب بیاوری، باید چاه حفر کنی و از درون زمین خودت آب بیرون بیاوری تا محتاج آب آن همسایه‌ی بخیل نباشی؛ باید از درون خود استمداد کنیم و بتوانیم کارها را پیش ببریم."
اما در روزهای پس از به اصطلاح رفع تحریم اقتصادی، سیل وسیعی از هجوم شرکت های ورشکسته و نیمه ورشکسته خارجی به سوی بازار مستعد ایران سرازیر شده و زبان های بسته شده در بحث غنای بازار اقتصادی ایران، چرایی این توجه و حرکت به سوی ایران را با بیانی شفاف تر بروز می دهند.در همین خصوص لورد لامونت، وزیر اسبق دارایی انگلیس که به‌تازگی به‌عنوان مسئول تجارت با ایران در دولت انگلیس منصوب شده گفته است "ایران بزرگترین بازار نوظهور جهان از زمان فروپاشی شوروی سابق و ثروتمندترین کشور جهان است."
وی در بخش دیگری از سخنان شفاف خود اذعان می کند "برخلاف برخی تولیدکنندگان دیگر نفتی، اقتصاد ایران دارای جنبه‌های دیگری نیز هست، این کشور، روی، مس و آلومینیوم دارد. این کشور صنعت خودروسازی‌ای دارد که احتمالاً می‌خواهد با همکاری شرکت‌های خارجی فعالیت کند. فرصت شگرفی (در بازار ایران) وجود دارد که باید از آن استفاده شود."
البته اینگونه اظهار نظرها آنقدر زیاد و فراوان شده که دیگر بعید است صاحب نظری وجود داشته باشد که بخواهد برای آن نکته نقضی بیاورد، اما در این راستا باید از خود بپرسیم، چقدر از گنجی که بر روی آن زیست می کنیم، می دانیم. این نوشتار کوتاه، مروری بسیار مختصر بر آن چیزی است که کمتر دشمنی می خواهد ما از کشور خودمان بدانیم، چه این دشمن خارجی باشد و چه در لباس دوست، با داشتن ادعای خیر، بخواهد ما را به دشمن خارجی بفروشد.
ایران رتبه اول در سرجمع منابع نفت و گاز جهان
همه به این موضوع اذعان دارند که ایران جزو ثروتمندترین کشورهای دنیا محسوب می شود. اکتشاف و ثبت میزان قطعی 33.7 تریلیون مترمکعب گاز در ایران و بیش از 157 میلیارد بشکه نفت، کشورمان را در صدر جدول بزرگترین دارندگان سوخت های فسیلی جهان نشانده است. این در حالی است که آمار فوق شامل حوزه های غنی و برآورد نشده نفت و گاز در شرق و شمال کشور نمی شود.
از نظر ذخایر معدنی، در میان 10 کشور اول دنیاییم
مطابق آمارهای جهانی، و بر اساس اکتشاف منابع قطعی، 7درصد ذخایر معدنی کل کره زمین در ایران قرار دارد، و این آمار تنها با میزان سنجی صورت گرفته از 6 هزار معدن شناسایی شده بدست آمده است. ایران با دارا بودن حدود 68 نوع ماده معدنی (غیرنفتی)، 37 میلیارد تن ذخایر کشف شده و 57 میلیارد تن ذخایر بالقوه در میان 10 قدرت معدنی جهان جای گرفته است. این در حالی است که حدود سه برابر این میزان (15 هزار مورد) محدوده به اصطلاح امیدبخش برای شناسایی مواد معدنی در ایران وجود دارد و بازهم جالب است که بدانید مطابق گفته های رسمی مسئولان وزارت صنعت در ادوار مختلف، 93 درصد از این معادن و ذخایر هنوز کشف نشده است!
با حساب همان آمار قطعی، ایران با داشتن بیش از 40 میلیارد تن ذخایر معدنی، جز 10 کشور اصلی جهان و اولین کشور محدوده جنوب غرب آسیا، از لحاظ غنای خاک، محسوب می شود. کارشناسان در این خصوص گفته اند میزان ذخایر معدنی ایران به قدری است که با استخراج این مواد، ایران تا قرن ها می تواند کشورش را بدون اتکاء به نفت و گاز اداره کند. جالب است بدانید آخرین آمار رسمی از میزان معادن اورانیوم ایران (اسفند 1387) نشان میدهد که ایران تنها 400 معدن اورانیوم دارد.
از خاویار و پسته و زعفران تا فرش، در میان 7 کشور اول دنیا
باز هم مطابق آمارهای جهانی ایران بزرگترین تولید کننده و صادرکننده خاویار جهان است. براساس آمار، ایران بیش از 90 درصد خاوریار جهان را در دریای مازندران پرورش داده و صادر می کند. از سوی دیگر کشورمان در رده بندی تولید و صادرات خرما (تولید بیش از یک میلیون تن خرما در سال) پس از کشور عراق در رتبه دوم قرار گرفته و در تولید و صادرات پسته با تولید 450 هزار تن در سال، در سکوی نخست تولید و صادرات پسته جهان ایستاده است.
همچنین کشورمان در تولید و صادرات طلای سرخ، "زعفران" همچنان در رتبه نخست جهانی قرار دارد و باز هم مطابق آمارهای جهانی، علی رغم معضل خشکسالی و سطح زیر کشت نه چندان زیاد، ایران در رده بندی تولید 22 محصول کشاورزی (عمدتا مرکبات) در میان هفت کشور اول جهان قرار داریم. به اینها می توان آمار صادرات فرش ایران به 80 کشور دنیا و اختصاص یک سوم بازار صادرات فرش جهان را هم اضافه کرد و البته اینها شامل صادرات خدمات فنی-مهندسی در حوزه های مختلف و فهرست بلند دیگر داشته‌های خدا دادی و بالقوه کشور نمی‌شود.
ثروت اصلی و مغفول مانده ایران زمین چیست؟
از حدود 20 سال پیش به این سو (1996 و بر اساس شاخص های بانک جهانی)، منابع انسانی به عنوان شاخص و ظرفیت میزان بالقوه و بالفعل رشد و پیشرفت یک کشور و جامعه شناخته می شود. آنطور که شاخص های جهانی پیشرفت می گویند، در میان سه گزینه سرمایه های تولیدی، سرمایه های طبیعی و سرمایه های انسانی، این سرمایه انسانی است که عمده میزان رشد و ثروت یک کشور را تعیین می کند.
بر همین اساس، به طور اجمالی، نگاهی کوتاه به وضعیت سرمایه انسانی ایران خواهیم داشت. اگرچه سیاست اشتباه و مشکوک کاهش جمعیت توانست میزان رشد جامعه ایرانی را به کندی بکشد اما آنطور که ساعت شمار مرکز آمار ایران نشان میدهد، بحمدالله جمعیت ایران در شهریور 1394 از مرز 78 میلیون و 600 هزار نفر عبور کرده است. بر پایه همین آمار تعداد خانواده های ایرانی نیز حدود 22 میلیون نفر می باشد. بر اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن که در سال 1390 انجام شد، ایران از نظر جمعیت رتبه 18 دنیا، رتبه دهم در قاره آسیا و رتبه سوم در منطقه را داراست.
آخرین آمار که در اردیبهشت 1394 منتشر شد نشان میدهد میزان جمعیت جوان ایران (15 تا 29 سال کشور) حدود 31.5 درصد است (26 میلیون نفر) که البته این آمار نسبت به دوره سرشماری قبل (1385-1390) با کاهش حدود 4 درصدی مواجه بوده است.
طبق آمار رسمی، حدود 4 و نیم میلیون نفر از جمعیت جوان ایران دانشجو است که این افراد در بیش از 2500 واحد دانشگاهی یا موسسه عالی آموزشی مشغول به تحصیل هستند. آنطور که مسئولان ایرانی و آمارهای جهانی می گویند (مرداد 1394)، ایران در نسبت میان تعداد دانشجو به جمعیت کل کشور، در میان 5 کشور اول دنیا ایستاده و حتی از کشورهایی چون آلمان و فرانسه پیشی گرفته است. در همین زمینه می توان به آخرین آمارهای وزارت علوم (مرداد 1394) که مستند به آمارهای موسسات میزان سنجی جهانی است اشاره کرد. بر اساس گزارش پایگاه علمی آی اس آی (ISI) ایران ظرف مدت شش سال اخیر، (از 2010 تا 2015 میلادی) توانسته رتبه علمی خود را از رده 22 جهانی به رتبه 18 ارتقا دهد. بر همین اساس، رتبه علمی ایران در منطقه جنوب غرب آسیا دوم، در جهان اسلام دوم و در بین کشورهای عضو اوپک اول است.
بر اساس آمار پایگاه علمی اسکوپو، وضعیت علمی ایران باز هم از گزارش قبلی بهتر گزارش شده است. آنگونه که این پایگاه علمی منتشر کرده، رشد عملی ایران در طی شش سال اخیر به گونه ای بوده که در منطقه رتبه اول، در جهان اسلام رتبه اول، در میان کشورهای عضو جنبش عدم تعهد رتبه دوم و در میان کشورهای عضو اوپک نیز اول بوده است. در این میان درصد تولید حاصل از مقاله های علمی نیز به رتبه ششم جهانی رسیده است. همچنین در بین دانشگاه های مطرح دنیا، 13 دانشگاه ایران جزو یک درصد دانشگاه های برتر دنیا شناخته شده اند.
این آمارها بازهم موید یک موضوع بسیار مهم است. ایران بر اساس آمارهایی که از پایگاه های میزان سنجی، نظرسنجی، آماری و ...دشمن منتشر شده، چه از لحاظ سرمایه های مادی و طبیعی و چه از لحاظ سرمایه انسانی، جزء ثروتمندترین کشورهای دنیا محسوب می شود.
حال می توان وضعیت فوق استراتژیک ایران در صحنه بین المللی، موقعیت خاص و استثنایی از نظر ژئوپولوتیک (جایگاه سرزمینی) و خواستگاه و عقبه تاریخی و از همه مهمتر ماهیت ایدوئولوژیک و الهام بخشی را نیز به فهرست این ثروت ها اضافه کرد، آنوقت خیلی بهتر و بیشتر می توان به چرایی حجوم شرکت های خارجی برای فتح بازار بزرگ و مستعد 80 میلیونی ایران پی برد.
*جام‌نیوز
