امام خمینی(ره) می‌فرمودند: «من به این آقایان هشدار می‌دهم که تضعیف و توهین به فقهای شورای نگهبان امری خطرناک برای کشور و اسلام است. همیشه انحرافات به‌تدریج در یک رژیم وارد می‌شود و در آخر، رژیمی را ساقط می‌نماید».
به گزارش شهدای ایران، جایگاه شورای نگهبان در نظام مقدس جمهوری اسلامی، به عنوان حافظ شرع مبین اسلام و قانون اساسی و نهاد ناظر بر انتخابات، همواره کانون توجه بوده است. از یک سو دشمنان انقلاب اسلامی و منتقدان جمهوری اسلامی با رویکردی انتقادی و برخوردهای سیاسی به منظور تضعیف -به دلیل مانع اصلی نرسیدن به اهداف شوم خود- این نهاد را آماج حملات خود قرار می دهند و از سوی دیگر، اندیشمندان و نخبگان جهان کوشیده اند با مطالعه در خصوص عملکرد این نهاد، امکان الهام گیری از شورای نگهبان را در نظام های سیاسی خود به بحث و تبادل نظر بگذارند. شاهد این کوشش، به ویژه در جریان بیداری اسلامی سیر مطالعه در خصوص نظام جمهوری اسلامی و نهاد شورای نگهبان و نشست ها و گفتگوهای نخبگان حقوقی و دانشگاهی کشورهای مختلف با اعضای شورای نگهبان است .
* جایگاه شورای نگهبان در کلام امام خمینی(ره)
شورای نگهبان در نظام اسلامی دارای جایگاه نظارتی است. این شورا بر قوانین مجلس نظارت دارد. یکی دیگر از وظایف نظارتی آن نظارت بر انتخابات و صلاحیت های کاندیداهای انتخابات می باشد. از این روی بررسی نقش و جایگاه این نهاد نظارتی از زبان و کلام بنیان گذار نظام اسلامی امام خمینی(ره) دارای اهمیت به سزایی است:
1- صددرصد موافق شورای نگهبان
امام می فرمایند: «من با نهاد شورای نگهبان صددرصد موافقم و عقیده ام هست که باید قوی و همیشگی باشد.» (11/06/1363)
2- مخالفت با اسلام
حضرت امام خمینی(ره) برای نشان دادن ارزش و اهمیت قانونی که از نظر شورای نگهبان عبور کرده است، مخالفان با قانون مورد تأیید شورای نگهبان را دانسته یا ندانسته، مخالفان اسلام می دانند و می فرمایند: «درکشوری که قانون حکومت نکند، خصوصاً، قانونی که قانون اسلام است، این کشور را نمی توانیم اسلامی حساب کنیم. کسانی که با قانون مخالفت می کنند، این ها با اسلام مخالفت می کنند. کسانی که با مصوبات مجلس بعد از این که شورای نگهبان نظر خودش را داد باز مخالفت می کنند، این ها دانسته یا ندانسته با اسلام مخالفت می کنند.» (18/ 03/1360)
3- مخالفت با شورای نگهبان دیکتاتوری است
ایشان دیکتاتوری را زاییده مخالفت با قانون و نظر و تأیید شورای نگهبان می دانند و می فرمایند: «دیکتاتوری همان است که نه به مجلس سر فرود می آورد، نه به قوانین مجلس و نه به شورای نگهبان و نه به تأیید شورای نگهبان.» (18/ 03/1360)
4- تضعیف و توهین شورای نگهبان امری خطرناک
ایشان در ادامه به همه این افراد در مورد تضعیف شورای نگهبان تذکر و هشدار داده و می فرمایند: «من به این آقایان هشدار می دهم که تضعیف و توهین به فقهای شورای نگهبان امری خطرناک برای کشور و اسلام است. همیشه انحرافات به تدریج در یک رژیم وارد می شود و در آخر، رژیمی را ساقط می نماید.» (25/02/1363)
5- کار صحیح و در راه خدا باعث توهین و اهانت به شورای نگهبان
امام خمینی(ره) ضمن قدردانی از زحمات و نقش شورای نگهبان، کار آن ها را در راه خدا قلمداد کرده و توهین ها و اهانت ها علیه آنان را برآیند کار صحیح و در راه خدا بودن آنان دانسته است. «از تحمل زحمات و رنج های شما تشکر می کنم. شما توقع نداشته باشید که مورد اهانت واقع نشوید. همه می دانید تا کسی کاری انجام ندهد، کسی به او توهین نمی کند. هیچ کدام از ما نباید انتظار تعریف را داشته باشیم. باید به حکم خدا عمل کنیم و به این هم کاری نداشته باشیم که چه کسی از این کاری که برای خدا می کنیم، خوشش می آید و یا چه کسی بدش می آید». (صحیفه امام، ج 17، ص 442 - 441)
6- انجام وظایف با تکیه برخدا و با قاطعیت
امام خمینی(ره) به شورای نگهبان توصیه کردند، که اتکالتان به خدا باشد و با دقت و قاطعیت عمل کنید. «به شورای نگهبان تذکر می دهم که در کار خود استوار باشید و با قاطعیت و دقت عمل فرمایید و به خدای متعال اتکال کنید.» (25/02/1363) و در جایی دیگر می فرمایند: «به هیچ وجه گوش به حرف عده ای که می خواهند یک دسته کوچک مردم ما خوششان بیاید و به اصطلاح مترقی هستند، [ندهید] قاطعانه با این گونه افکار مبارزه کنید. خدا را در نظر بگیرید. اصولاً آنچه که باید در نظر گرفته شود، خداست» (30/04/1359)
امام بزرگوارمان مجددا خطاب به شورای نگهبان می فرمایند: از حضرات فقهای شورای نگهبان تقاضا می شود که در مأموریت مهم خود به هیچ وجه ملاحظه ی اشخاص و یا گروه های انحرافی را ننموده و به وظیفه ی بسیار خطیر خود قیام و اقدام نموده و نگهبانی از اسلام و احکام مترقی آن نمایند و خدمت خود را با قدرت تمام در پیشگاه خداوند و ولی مطلق او، حضرت ولی الله اعظم امام عصر(عج) انجام دهند.
* دلایل مخالفت با شورای نگهبان و نظارت استصوابی
واقعیت آن است که هیچ جناح و گروه سیاسی در کشور نیست که قائل به نظارت نباشد. سابقه عملکرد برخی مخالفان امروزین نظارت استصوابی، نشان می دهد که خود به هنگام تصدّی امور، چنین نظارتی را اعمال و شدیداً از آن دفاع می کردند اما هم اکنون به انگیزه سیاسی - و نه به جهت انگیزه دینی و ملّی - از در مخالفت با نظارت استصوابی درمی آیند تا بتوانند افرادی را که واجد صلاحیت نیستند، وارد مراکز تصمیم گیری و حسّاس نظام کرده و از این طریق اهداف حزبی و اغراض سیاسی خود را برآورده سازند.
هم چنین کسانی که با حاکمیت اسلام و احکام حیات بخش آن بر این کشور سرِ ستیز دارند و در پی آنند که تحت لوای حمایت از جمهوریت نظام، به سست کردن و منزوی ساختن ردّ صلاحیت آن بپردازند و با حذف شرایطی که در اثر داشتن ویژگی اسلامی نظام برای داوطلبان انتخاباتی در نظر گرفته شده است، انگیزه های ضدّدینی و ضدّ مردمی خود را عملی گردانند.
* آیا به جز ایران در دیگر کشورها هم مشابه شورای نگهبان وجود دارد؟
برخی از جریانات دگراندیش و گروههای سیاسی اصول مربوط به نظارت شورای نگهبان در قانون اساسی را اصولی غیردموکراتیک قلمداد کرده و همواره در صدد محدود کردن نقش نظارتی این شورا هستند، تا جایی که خواستار جایگزینی نظارت استطلاعی به جای نظارت استصوابی می باشند؛ چیزی که نه ضمانت اجرا دارد و نه فایده ای بر آن مترتب است.
وقتی به قوانین اساسی کشورهای دیگر رجوع کنیم، درمی یابیم که از آمریکا و کشورهای اروپایی تا کشور آفریقایی نیجر، از کشورهای صنعتی و پیشرفته تا فقیرترین کشورها، همگی دارای نهاد کنترل کننده قوانین عادی با استفاده از قانون اساسی و نهاد مفسر قانون اساسی و ناظر بر انتخابات هستند و به سختی می توان کشوری یافت که نهادی نظیر شورای نگهبان نداشته باشد.
جالب آن است که اختیارات این ارگان ها در بیش تر موارد، بسیار بیش تر از اختیارات شورای نگهبان است. تمام کشورها، به این نتیجه رسیده اند که اصل برتری قانون اساسی ایجاب می کند، همه قوانین مصوب کشور با آن منطبق شود و الّا، حقوق اساسی افراد دستخوش نوسانات می گردد و اصل ثبات و تداوم سیاسی کشور، که با قانون اساسی برقرار شده، متزلزل می گردد.
در اکثر کشورهای دنیا به منظور اعمال نظارت بر انتخابات، مراجعی قانونی وجود دارند. «شورای نگهبان» در جمهوری اسلامی ایران- دادگاه قانون اساسی در ترکیه- محکمه النقد در مصر- شورای قانون اساسی و دیوان عالی عدالت در فرانسه- دادگاه قانون اساسی در آلمان - مجلس نمایندگان و سنا در آمریکا- مجلس عوام در انگلستان - دادگاه قانون اساسی در روسیه و.. تمام این نهادها نقش نظارتی را ایفا می کنند.
* مواظب باشیم دشمن دست از اهداف و عداوت خود برنمی دارد!
پنجم مرداد 1388 تئوری پرداز نظریه «پایان تاریخ» و تحلیلگر ارشد آمریکایی در یادداشتی با هجمه به قانون اساسی ایران، وجود نهادهایی چون نهاد رهبری و هم چنین شورای نگهبان را موانع اصلی تبدلیل ایران به نظامی سکولار دانست.
در این مطلب که در اوج اغتشاشات فتنه سال 88 نگارش شده، فرانسیس فوکویا جایگاه «رهبری» و نهادهایی چون «شورای نگهبان» را به علت آن که مانع از تغییر رژیم در ایران و تبدیل آن به «دموکراسی لیبرال» و «دولت سکولار» هستند، مورد هجمه قرار داده است .
فوکویاما در پایان بار دیگر با ابراز خوشبینی می گوید: بیایید امیدوار باشیم که نیروهای داخلی این کشور به تغییر و تکامل سیستم سیاسی به سمت یک دموکراسی واقعی (خوانده شود براندازی انقلاب اسلامی) فشار بیاورند.
آیت الله احمد جنتی امام جمعه موقت تهران و دبیر شورای نگهبان نیز در یکی از خطبه های نمازجمعه با اشاره به انتخابات پیش رو در ایران، فرمودند: فوکویاما به مقامات آمریکایی توصیه کرده است که شورای نگهبان و نهاد رهبری را هدف قرار دهند.
* جایگاه شورای نگهبان در کلام امام خمینی(ره)
شورای نگهبان در نظام اسلامی دارای جایگاه نظارتی است. این شورا بر قوانین مجلس نظارت دارد. یکی دیگر از وظایف نظارتی آن نظارت بر انتخابات و صلاحیت های کاندیداهای انتخابات می باشد. از این روی بررسی نقش و جایگاه این نهاد نظارتی از زبان و کلام بنیان گذار نظام اسلامی امام خمینی(ره) دارای اهمیت به سزایی است:
1- صددرصد موافق شورای نگهبان
امام می فرمایند: «من با نهاد شورای نگهبان صددرصد موافقم و عقیده ام هست که باید قوی و همیشگی باشد.» (11/06/1363)
2- مخالفت با اسلام
حضرت امام خمینی(ره) برای نشان دادن ارزش و اهمیت قانونی که از نظر شورای نگهبان عبور کرده است، مخالفان با قانون مورد تأیید شورای نگهبان را دانسته یا ندانسته، مخالفان اسلام می دانند و می فرمایند: «درکشوری که قانون حکومت نکند، خصوصاً، قانونی که قانون اسلام است، این کشور را نمی توانیم اسلامی حساب کنیم. کسانی که با قانون مخالفت می کنند، این ها با اسلام مخالفت می کنند. کسانی که با مصوبات مجلس بعد از این که شورای نگهبان نظر خودش را داد باز مخالفت می کنند، این ها دانسته یا ندانسته با اسلام مخالفت می کنند.» (18/ 03/1360)
3- مخالفت با شورای نگهبان دیکتاتوری است
ایشان دیکتاتوری را زاییده مخالفت با قانون و نظر و تأیید شورای نگهبان می دانند و می فرمایند: «دیکتاتوری همان است که نه به مجلس سر فرود می آورد، نه به قوانین مجلس و نه به شورای نگهبان و نه به تأیید شورای نگهبان.» (18/ 03/1360)
4- تضعیف و توهین شورای نگهبان امری خطرناک
ایشان در ادامه به همه این افراد در مورد تضعیف شورای نگهبان تذکر و هشدار داده و می فرمایند: «من به این آقایان هشدار می دهم که تضعیف و توهین به فقهای شورای نگهبان امری خطرناک برای کشور و اسلام است. همیشه انحرافات به تدریج در یک رژیم وارد می شود و در آخر، رژیمی را ساقط می نماید.» (25/02/1363)
5- کار صحیح و در راه خدا باعث توهین و اهانت به شورای نگهبان
امام خمینی(ره) ضمن قدردانی از زحمات و نقش شورای نگهبان، کار آن ها را در راه خدا قلمداد کرده و توهین ها و اهانت ها علیه آنان را برآیند کار صحیح و در راه خدا بودن آنان دانسته است. «از تحمل زحمات و رنج های شما تشکر می کنم. شما توقع نداشته باشید که مورد اهانت واقع نشوید. همه می دانید تا کسی کاری انجام ندهد، کسی به او توهین نمی کند. هیچ کدام از ما نباید انتظار تعریف را داشته باشیم. باید به حکم خدا عمل کنیم و به این هم کاری نداشته باشیم که چه کسی از این کاری که برای خدا می کنیم، خوشش می آید و یا چه کسی بدش می آید». (صحیفه امام، ج 17، ص 442 - 441)
6- انجام وظایف با تکیه برخدا و با قاطعیت
امام خمینی(ره) به شورای نگهبان توصیه کردند، که اتکالتان به خدا باشد و با دقت و قاطعیت عمل کنید. «به شورای نگهبان تذکر می دهم که در کار خود استوار باشید و با قاطعیت و دقت عمل فرمایید و به خدای متعال اتکال کنید.» (25/02/1363) و در جایی دیگر می فرمایند: «به هیچ وجه گوش به حرف عده ای که می خواهند یک دسته کوچک مردم ما خوششان بیاید و به اصطلاح مترقی هستند، [ندهید] قاطعانه با این گونه افکار مبارزه کنید. خدا را در نظر بگیرید. اصولاً آنچه که باید در نظر گرفته شود، خداست» (30/04/1359)
امام بزرگوارمان مجددا خطاب به شورای نگهبان می فرمایند: از حضرات فقهای شورای نگهبان تقاضا می شود که در مأموریت مهم خود به هیچ وجه ملاحظه ی اشخاص و یا گروه های انحرافی را ننموده و به وظیفه ی بسیار خطیر خود قیام و اقدام نموده و نگهبانی از اسلام و احکام مترقی آن نمایند و خدمت خود را با قدرت تمام در پیشگاه خداوند و ولی مطلق او، حضرت ولی الله اعظم امام عصر(عج) انجام دهند.
* دلایل مخالفت با شورای نگهبان و نظارت استصوابی
واقعیت آن است که هیچ جناح و گروه سیاسی در کشور نیست که قائل به نظارت نباشد. سابقه عملکرد برخی مخالفان امروزین نظارت استصوابی، نشان می دهد که خود به هنگام تصدّی امور، چنین نظارتی را اعمال و شدیداً از آن دفاع می کردند اما هم اکنون به انگیزه سیاسی - و نه به جهت انگیزه دینی و ملّی - از در مخالفت با نظارت استصوابی درمی آیند تا بتوانند افرادی را که واجد صلاحیت نیستند، وارد مراکز تصمیم گیری و حسّاس نظام کرده و از این طریق اهداف حزبی و اغراض سیاسی خود را برآورده سازند.
هم چنین کسانی که با حاکمیت اسلام و احکام حیات بخش آن بر این کشور سرِ ستیز دارند و در پی آنند که تحت لوای حمایت از جمهوریت نظام، به سست کردن و منزوی ساختن ردّ صلاحیت آن بپردازند و با حذف شرایطی که در اثر داشتن ویژگی اسلامی نظام برای داوطلبان انتخاباتی در نظر گرفته شده است، انگیزه های ضدّدینی و ضدّ مردمی خود را عملی گردانند.
* آیا به جز ایران در دیگر کشورها هم مشابه شورای نگهبان وجود دارد؟
برخی از جریانات دگراندیش و گروههای سیاسی اصول مربوط به نظارت شورای نگهبان در قانون اساسی را اصولی غیردموکراتیک قلمداد کرده و همواره در صدد محدود کردن نقش نظارتی این شورا هستند، تا جایی که خواستار جایگزینی نظارت استطلاعی به جای نظارت استصوابی می باشند؛ چیزی که نه ضمانت اجرا دارد و نه فایده ای بر آن مترتب است.
وقتی به قوانین اساسی کشورهای دیگر رجوع کنیم، درمی یابیم که از آمریکا و کشورهای اروپایی تا کشور آفریقایی نیجر، از کشورهای صنعتی و پیشرفته تا فقیرترین کشورها، همگی دارای نهاد کنترل کننده قوانین عادی با استفاده از قانون اساسی و نهاد مفسر قانون اساسی و ناظر بر انتخابات هستند و به سختی می توان کشوری یافت که نهادی نظیر شورای نگهبان نداشته باشد.
جالب آن است که اختیارات این ارگان ها در بیش تر موارد، بسیار بیش تر از اختیارات شورای نگهبان است. تمام کشورها، به این نتیجه رسیده اند که اصل برتری قانون اساسی ایجاب می کند، همه قوانین مصوب کشور با آن منطبق شود و الّا، حقوق اساسی افراد دستخوش نوسانات می گردد و اصل ثبات و تداوم سیاسی کشور، که با قانون اساسی برقرار شده، متزلزل می گردد.
در اکثر کشورهای دنیا به منظور اعمال نظارت بر انتخابات، مراجعی قانونی وجود دارند. «شورای نگهبان» در جمهوری اسلامی ایران- دادگاه قانون اساسی در ترکیه- محکمه النقد در مصر- شورای قانون اساسی و دیوان عالی عدالت در فرانسه- دادگاه قانون اساسی در آلمان - مجلس نمایندگان و سنا در آمریکا- مجلس عوام در انگلستان - دادگاه قانون اساسی در روسیه و.. تمام این نهادها نقش نظارتی را ایفا می کنند.
* مواظب باشیم دشمن دست از اهداف و عداوت خود برنمی دارد!
پنجم مرداد 1388 تئوری پرداز نظریه «پایان تاریخ» و تحلیلگر ارشد آمریکایی در یادداشتی با هجمه به قانون اساسی ایران، وجود نهادهایی چون نهاد رهبری و هم چنین شورای نگهبان را موانع اصلی تبدلیل ایران به نظامی سکولار دانست.
در این مطلب که در اوج اغتشاشات فتنه سال 88 نگارش شده، فرانسیس فوکویا جایگاه «رهبری» و نهادهایی چون «شورای نگهبان» را به علت آن که مانع از تغییر رژیم در ایران و تبدیل آن به «دموکراسی لیبرال» و «دولت سکولار» هستند، مورد هجمه قرار داده است .
فوکویاما در پایان بار دیگر با ابراز خوشبینی می گوید: بیایید امیدوار باشیم که نیروهای داخلی این کشور به تغییر و تکامل سیستم سیاسی به سمت یک دموکراسی واقعی (خوانده شود براندازی انقلاب اسلامی) فشار بیاورند.
آیت الله احمد جنتی امام جمعه موقت تهران و دبیر شورای نگهبان نیز در یکی از خطبه های نمازجمعه با اشاره به انتخابات پیش رو در ایران، فرمودند: فوکویاما به مقامات آمریکایی توصیه کرده است که شورای نگهبان و نهاد رهبری را هدف قرار دهند.
