به گزارش گروه استانی پایگاه خبری شهدای ایران؛ شكیل جهاد سازندگی به فرمان امام خمینی(ره) در تاریخ ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ نقطه آغاز تلاش‌های نهادی بود كه بر پایه ایمان و اعتقاد تعدادی از جوانان انقلابی كشورمان بنا شد و در طول ۲۱ سال فعالیت خود، علاوه بر گسترش فراوان، منشأ خدمات بسیاری شد. یكی از درخشان‌ترین خدمات جهاد سازندگی حضور مؤثر در میادین هشت سال جنگ تحمیلی بود كه با مهندسی و پشتیبانی جنگ، نقش ارزنده‌ای را در حفظ كیان میهن اسلامی‌مان ایفا كرد. به بهانه قرار داشتن در ایام سالروز تأسیس این نهاد انقلابی، گذری بر نقش جهاد سازندگی در طول جنگ تحمیلی داشته‌ایم كه در نوشتار زیر به برخی از حماسه‌آفرینی‌های سنگرسازان بی‌سنگر اشاره می‌شود.

جهادسازندگی و آغاز جنگ
پیش از آغاز رسمی جنگ تحمیلی در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، جهادسازندگی با مأموریت محرومیت‌زدایی در شهرهای مرزی مستقر بود. به عنوان نمونه سیلی كه چند ماه قبل از آغاز جنگ به بخش‌هایی از استان خوزستان لطمه وارد كرده بود، جهاد را برآن داشت تا قرارگاهی در این استان ایجاد كند. به این ترتیب جهادگرانی كه در قرارگاه خوزستان حضور داشتند، ‌پس از آغاز رسمی جنگ نخستین قرارگاه پشتیبانی از جبهه‌ها را به فرماندهی فردی به نام تقی امانپور تشكیل دادند و از همان ابتدا در كنار رزمندگان ایستادگی كردند. تشكیل ستاد پشتیبانی مناطق جنگی جنوب و غرب باعث شد در تمام مناطق درگیری با دشمن از جبهه اهواز، دزفول، شوش و سوسنگرد تا جبهه ماهشهر، آبادان، دارخوین و خرمشهر، بچه‌های جهادی از استان‌ها و شهرستان‌های مختلف به ایفای نقش بپردازند. ستاد مناطق غرب نیز با مدیریت مناسب توانست از جبهه ایلام تا سرپل‌ذهاب، قصرشیرین، گیلانغرب، سومار، جوانرود و... را پوشش مناسب پشتیبانی بدهد و بچه‌های جهادی در این مناطق به فعالیت پرداختند.

ثامن‌الائمه؛ نقطه عطف
مرحله دوم سازماندهی جهاد از عملیات ثامن‌الائمه(ع) آغاز می‌شود. بررسی شرایط جبهه‌های جنگ در این زمان ما را به دوره‌ای رهنمون می‌سازد كه وضعیت جبهه‌ها از حالت ركود خارج شده و با به دست‌گیری ابتكار عمل توسط رزمندگان ایرانی، سلسله حملات بزرگ كشورمان به مواضع دشمن آغاز می‌شود. عملیات‌ ثامن‌الائمه(ع) یا همان شكست حصر آبادان، سپس عملیات طریق‌القدس و آزادسازی بستان، بعد عملیات فتح المبین و كمتر از یك ماه بعد الی‌بیت‌المقدس كه طی آن خرمشهر آغاز شد، در همین دوره طلایی پیشرفت‌های نظامی كشورمان انجام گرفتند. هرچند كه حالت تهاجمی نیروهای ایرانی تقریباً تا اواخر جنگ تداوم یافت.
در همین دوران موفقیت‌های نظامی، جهادسازندگی نیز مرحله دوم ساماندهی خود را شكل داد كه تا عملیات خیبر تداوم یافت. تعدد و تنوع عملیات‌ها در این مقطع زمانی، تنوع جغرافیای مناطق، موانع طبیعی و ایذایی، عمق محورهای عملیاتی، تغییر تاكتیك‌های دشمن در آفند و پدافند، باعث شد كه سازماندهی مهندسی جنگ متناسب با مناطق و نیازهای هر عملیات صورت پذیرد؛ ولی متأسفانه این سیر سازماندهی و نتایج آن در پیروزی‌های غرورآفرین، از موضوعاتی است كه در جریان ترویج فرهنگ مقاومت و بیان واقعیات، به آن كمتر توجه می‌شود. مهندس علی آبادیان به عنوان یكی از پیشكسوتان جهاد سازندگی در خصوص نقش ارزنده پشتیبانی جنگ در همین دوره می‌گوید: طی عملیات فتح‌المبین یكی از دستاوردهای مهم، احداث جاده ذلیجان به طول ۲۰ كیلومتر با هدف ایجاد دسترسی آسان نیروها از پشت كرخه تا ارتفاعات میش داغ بود به نحوی كه با احداث این راه ارتباطی توپخانه ارتش بعث عراق مستقر در ارتفاعات میش داغ، بدون هرگونه واكنشی به تصرف كامل رزمندگان اسلام درآمد و مهندسی جنگ نیز به نوعی شكوفا شد. وی می‌افزاید: بروز و ظهور خلاقیت در جهادگران سازندگی باعث شد تا بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ابتكارات تاریخ جنگ‌های جهان توسط این عزیزان رقم زده شود كه نمونه آن را می‌توان در احداث جاده در مناطق رملی به طول سه كیلومتر از پشت تپه‌های الله‌اكبر تا تنگه چزابه مشاهده كرد.
از مرحله سوم تا والفجر۸
مرحله سوم سازماندهی جهادسازندگی درعملیات‌های خیبر و بدر خود را نشان می‌دهد. تشكیل ستاد مركزی پشتیبانی و مهندسی جنگ جهاد و فعالیت قرارگاه‌های حمزه، نجف و نوح تحت امر قرارگاه كربلا، مدیریت و سازماندهی بر مبنای نیاز عملیاتی را آشكار می‌سازد. در این مرحله كه با انجام عملیات خیبر عجین است، ساخت و نصب پل خیبر به طول ۱۴ كیلومتر بدون پایه و به‌ صورت شناور در هورالعظیم و احداث جاده استراتژیك سیدالشهدا(ع) از جمله كارهای مهندسی عظیمی است كه توسط جهادگران انجام پذیرفت. با توجه به آزادسازی جزایر مجنون طی عملیات خیبر كه باید بخشی از نیروها از آبگرفتگی هور عبور كنند، ایجاد پل خیبر قدم بزرگی برای تثبیت موقعیت رزمندگان در جزایر به شمار می‌رفت. اقدامی كم نظیر كه عظمت مهندسی جنگ جهاد را در عملیات آبی‌خاكی و عبور از هور به رخ جهانیان كشید. اما اگر مهندسی جنگ در عملیات‌های خیبر و بدر نمادی روشن از تلاش خستگی‌ناپذیر سنگرسازان بی‌سنگر بود، اوج این تلاش‌ها در عملیات والفجر هشت و عبور از رودخانه وحشی اروندرود به وقوع پیوست. عملیات گسترده و پیروزمند والفجر ۸ یك عملیات آبی- خاكی بی‌مانند بود. می‌توان به جرئت آن را یك جنگ مهندسی تمام عیار به شمار آورد كه پیروزی‌های به دست آمده در این عملیات بی‌نظیر با برنامه‌ریزی دقیق و حساب شده و به كارگیری نیروهای متعهد و متخصص جهادگر و مردمی و تلاش پیگیر و شبانه‌روزی به وقوع پیوست. عبور از اروندرود ویژگی بارز والفجر هشت به شمار می‌رود كه با توجه به عرض یك كیلومتری اروند در برخی از نقاط، عبور دادن تعداد قابل توجهی از رزمندگان و ادوات از روی این رودخانه وحشی را به مسئله‌ای خاص در علم نظامی تبدیل می‌كند كه هم‌اكنون نیز بسیاری از كارشناسان نظامی را به تعجب وامی‌دارد. اما مهندسی جنگ كشورمان با مجاهدت‌‌های جهادگران و سایر رزمندگان، پلی به نام بعث برای عبور از این روخانه را ابداع كرد. این پل متشكل از لوله‌های بزرگی بود كه به هم جوش داده می‌شدند طوری كه با انهدام احتمالی چند تا از این لوله‌ها، رزمندگان می‌توانستند آنها را جایگزین كنند اما نكته جالب توجه اینكه مهندسان طراح این پل چنان اعتمادی به كار خود داشتند كه پس از اتمام ساخت بدنه اصلی پل، ‌روی آن را نیز همانند جاده‌های عادی خاكریزی و آسفالت كردند.

كربلای۵ و مهندسی جنگ
پس از انجام عملیات والفجر هشت شاید بتوان گفت كه بزرگترین عملیات صورت گرفته توسط كشورمان تا پایان جنگ، ‌كربلای۵ بود. این عملیات در شرایط زمانی و مكانی به وقوع پیوست كه دشمن بعثی به هیچ وجه تصور آن را نمی‌كرد. چراكه استحكامات دشمن در شرق بصره، پس از انجام عملیات نه چندان موفق رمضان در سال ۶۱ تصویری از یك دژ شكست‌ناپذیر را در اذهان فرماندهان جنگ ایجاد كرده بود. در این منطقه عملیاتی، ارتش بعث به كمك كارشناسان نظامی خارجی و صرف هزینه‌های بسیار هنگفت، قویترین و مستحكم‌ترین خطوط دفاعی را ایجاد نموده بود. به طوری كه فرماندهان و سربازان بعثی با اطمینان از نفوذناپذیری این خطوط، آن را دژ استواری نام نهاده بودند!
ایجاد انواع میدان‌های مین و سیم‌های خاردار و سنگرهای بتونی در بخش‌های خاكی منطقه و ایجاد دریاچه‌ها و باتلاق‌های مصنوعی با عمق كم، نه تنها نیروی پیاده بلكه عبور قایق را نیز ناممكن می‌ساختند. در انتهای این آب گرفتگی‌ها و در ساحل خط دفاعی دشمن، ده‌ها ردیف سیم خاردار و موانع خورشیدی و میدان‌های وسیع مین و سنگرهای دیده‌بانی كمین قرار داشتند؛ و در پشت این موانع نیز دژ خاكی بزرگی به ارتفاع ۵ الی ۶ متر به عرض ۱۰ متر احداث شده و یك كانال بزرگ سیمانی نیز داخل این دژ تعبیه گردیده بود. قابل توجه اینكه این موانع و خطوط دفاعی در پشت این دژ باز هم تكرار شده بود. در كنار همه این موانع، برای اینكه واحدهای مهندسی- رزمی ایران از تجارب قبلی خود بهره نبرند، ارتش بعث استحكامات و موانع و مواضع پدافندی خود را به نحوی طراحی نموده بود كه از لحاظ مهندسی- رزمی به سازماندهی جدیدی نیازمند بود. در چنین شرایطی، گردان‌های پشتیبانی و مهندسی جنگ جهاد سازندگی در منطقه مستقر شده و قبل از عملیات با انجام كارهایی از قبیل: تردد نیروهای رزمی، ترمیم و تعریض و شن‌ریزی را‌ه‌های مواصلاتی و هم چنین احداث صدها سنگر و ده‌ها مقر و قرارگاه جهت استقرار نیروهای عمل‌كننده و سنگرهای توپخانه، ادوات، اورژانس و غیره منطقه را برای انجام عملیات آماده می‌كردند.
در حین عملیات نیز جهادگران گردان‌های پشتیبانی و مهندسی جنگ جهاد سازندگی در زیر سخت‌ترین آتش دشمن جاده‌ها را جهت عبور وسائل نقلیه و امكانات مورد نیاز سپاهیان، درون آب‌گرفتگی‌ها تا خط مقدم دشمن امتداد داده و به جاده‌های تداركاتی نیروهای بعثی وصل نمودند و در این عملیات بهترین و با تجربه‌ترین نیروهایشان به شهادت رسیدند. این عمل در پشروی سپاه اسلام بسیار مؤثر بود. در این راستا باید از رانندگان كمپرسی در جابه جایی و حمل خاك و رانندگان لودر و بولدوزر كه در زیر آتش شدید دشمن ایثارگرانه تلاش می‌كردند، یاد كرد.
علاوه بر این، سنگرسازان بی‌سنگر، پا به پای رزمندگان در عملیات پیش می‌رفتند و با دستگاه‌های لودر و بولدوزر، خود را به خاكریزهای دشمن كه هنوز سقوط نكرده بودند رسانیده و خاكریزها و دیگر موانع را می‌گشودند كه در طول تاریخ جنگ تحمیلی بی‌سابقه و بی‌همانند بود.پس از انجام عملیات نیز، پاك‌سازی منطقه، تعمیرات ادوات محل مجروحان، احداث استحكامات برای جلو‌گیری از ضدحمله و ده‌ها فعالیت دیگر، وظایفی بود كه سنگرسازان بی‌سنگر عاشقانه به انجام می‌رساندند.

۳۱۰۰ شهید جهادگر
در یك نگاه كلی جهاد سازندگی در طول هشت سال جنگ تحمیلی با تشكیل شش قرارگاه فرماندهی، چهار تیپ و ۴۰ گردان پشتیبانی و مهندسی جنگ و ۲۵ ستاد پشتیبانی استان با تجهیزات كامل و ماشین‌آلات و با پذیرش مسئولیت مهندسی جنگ در كلیه محورهای عملیاتی جنوب و غرب با اعزام ۵۴۰ هزار نیروی جهادگر و با اهدای بیش از ۳۱۰۰ شهید و ۲۱ هزار جانباز و ۱۱۰۰ آزاده نقش عظیمی در هشت سال دفاع مقدس ایفا كرد. آمار برخی از اقدامات جهاد سازندگی در دفاع مقدس نیز به این شرح است: جاده‌سازی عملیاتی- نفوذی و كوهستانی- ییش از ۷۷۳۲۵ كیلومتر، شن‌ریزی بیش از ۱۰۰ هزار كیلومتر، احداث انواع پل (نفررو، بشكه‌ای، لوله‌ای، آلومینیومی، قادری، بتنی) ۲۸۱۰۰ مورد، دژ مستحكم ۵۴۰ كیلومتر، سنگرهای انفرادی و اجتماعی ۱۵۱۲۸۱ مورد، سنگرهای خودرو، مهمات، تانك و نفربر ۲۲۵۰۰ مورد، ایجاد مواضع توپخانه- مقرهای توپخانه ۶۶۴ مورد، احداث بیمارستان و اورژانس صحرایی ۵۲۰ مورد، ایجاد سد خاكی- اسكله خاكی ۱۴۷۰ مورد، ایجاد پل‌های خیبر و بعثت و... موارد متعدد دیگر.

منبع : جوان