تضعیف ایران، جلوگیری از نفوذ ایران در منطقه و تضعیف جبهه مقاومت از جمله سیاست های رژیم صهیونیستی است و عربستان هم این سیاست ها را در حوزه خلیج فارس، عراق و سوریه پیگیری می کند.
به گزارش شهدای ایران به نقل از الوقت، مناسبات عربستان و اسرائیل در خاورمیانه با ابهام ها و پنهان کاری های گوناگونی روبرو بوده است اما در نشستی که اخیرا در شورای روابط خارجی امریکا میان انور ماجد اشکی از عربستان سعودی و نماینده دوره گلد از وزارت خارجه اسراییل در واشنگتن برگزار شد، به نظر می‌رسد سخنگوی پادشاه سعودی دستور داده درباره هفت موضوع با اسرائیل به طور جدی مذاکره شود. براین اساس دکتر علی اصغر زرگر استاد دانشگاه و کارشناس مسائل منطقه به بررسی دلایل گسترش روابط عربستان و رژیم صهیونیستی می پردازد.
در چند دهه گذشته روابط عربستان و اسرائیل چگونه بوده است؟
از آنجایی که روابط علنی و رسمی وجود نداشته است، ما قادر نیستیم از مراحل اولیه شکل گیری این روابط سخن بگوییم. با اینکه عربستان از ابتدا به صورت علنی و رسمی با اسرائیل در ارتباط نبوده است و به صورت مستقیم نیز در روند صلح خاورمیانه مشارکت نداشته است اما همزمان کمک های مالی به مصر و اردن را در دستور کار داشته است که به نحوی بیانگر موافقت غیر مستقیم این کشور با روند صلح خاورمیانه و حمایت از کشورهای طرفدار به رسمیت شناختن رژیم اشغالگر قدس می باشد. بنابراین کشوری که با طرفداران اسرائیل ارتباط دارد، دوست آن ها محسوب می گردد و لزوما نیازی به رابطه رسمی عربستان با اسرائیل نیست. یعنی کشوری که مخالف جبهه مقاومت و پایداری است و به مخالفان آنها کمک می‌کند بدین معناست که نه تنها با حضور اسرائیل در منطقه مخالفتی ندارد بلکه با دوستان اسرائیل رابطه خوبی برقرارمیکند.
تحولات دو سال اخیر منطقه، تا چه اندازه وجوه اشتراکی اسرائیل و عربستان را افزایش داده است؟
سیاست خارجی عربستان با توجه به مسائل درون کشوری و نظام بسته آن، در جهت حفظ امنیت داخلی است. حفظ این رژیم در داخل ایجاب می کند یک سیاست خارجی خاصی را که حافظ منافع درونی کشور و رژیم آن باشد دنبال کند. لذا طی سه سال اخیر مشاهده شد که عربستان برای مقابله با آن دسته از چالش های خارجی که به گونه ای نظام عربستان را به چالش کشیده اند سیاست تهاجمی را در پیش گرفته است. یعنی سیاست تهاجمی که در جهت منافع سنی ها و محدود کردن نفوذ شیعه در منطقه است. به همین دلیل چالش های عمده عربستان بیشتر با ایران و کشورهای موافق با ایران است .
تحولات چند سال اخیر تا چه اندازه ای منافع و حوزه های همکاری عربستان با اسرائیل را گسترش داده است؟
اگر رژیم عربستان قصد داشته باشد، مانع از گسترش نفوذ ایران را در منطقه شود، این موضوع با سیاست اسرائیل هم جهت و موافق است. لذا خواه این دو رابطه رسمی داشته باشند و خواه نداشته باشند، منافع آن ها با هم منطبق است. تضعیف ایران، جلوگیری از نفوذ ایران در منطقه و تضعیف جبهه مقاومت از جمله سیاست های اسرائیل است و عربستان هم این سیاست ها را در حوزه خلیج فارس، عراق و سوریه پیگیری می کند. زمانی که دو طرف اهداف همگون و هماهنگی داشته باشند، خواه ناخواه در نقطه ای با یکدیگر هماهنگ و منطبق می شوند. لذا شکی نیست که اگر صحبت هایی نیز در مورد هماهنگی سیاست ها به وجود آید، به دلیل وجود هدف های هماهنگ است .
نگاه اسرائیل و عربستان در شرایط کنونی خاورمیانه و بحران اخیر منطقه به چه شکل است؟
بدون شک قصد اسرائیل تضعیف و ازبین بردن گروه ها و ارتش های مسلح مخالف ذی نفع در منطقه است. یکی از این کشورها سوریه است. امروز حدود ٣٥ در صد خاک این کشور تحت تسلط دولت مرکزی است و مابقی آن میدان مبارزه گروههای مختلف (که از جانب ترکیه و چه کشورهای غربی، اسرائیل و قطر و ... علیه سوریه مسلح شده اند ) است. همین موضوع را به شکلی دیگر در عراق می بینیم که جنگ های نیابتی و گروههای تکفیری انجام می دهند. بنابراین با توجه به عملکرد عربستان در تشدید این وضعیت و تا زمانی که ارتش های عرب یکی پس از دیگری همچون عراق و سوریه تضعیف، منحل و یا درگیری های داخلی دارند، این کشورها تهدیدی برای اسرائیل به حساب نمی آیند. فقط مصر باقی می ماند که دارای صلح دائمی با اسرائیل است و با روی کار آمدن سیسی صلح را با اسرائیل تضمین کردند. پس تحولات منطقه به نفع اسرائیل و به سود آمریکا نیز است. زیرا آمریکا هیچ رقیبی در خارومیانه برای خود متصور نیست .
آیا در تمام بحران ها منافع اسرائیل وعربستان هم راستای یکدیگر هستند؟
اگر اصل را بر این قرار دهیم که تضعیف کشورهای مسلمان به ویژه حکومت های مرکزی و ارتش های مسلمانان که زمانی تهدیدی برای امنیت اسرائیل بود، در جهان عرب در حال رخ دادن است و از طرف دیگر عربستان نیز کمک مالی و نظامی به مخالفین این حکومت ها را مد نظر دارد، به نظر می رسد حدود ٧٥ درصد منافع اسرائیل و عربستان منطبق و هماهنگ با یکدیگر پیش می رود. نباید فراموش کرد زمانی که عربستان سیاست های هماهنگی با ترکیه دارد، (مرزهای ترکیه، مرزهای ناتو است و ترکیه بخشی از ناتو است و به اجبار باید برخی از سیاست های ناتو و اروپا را اجرا کند) لذا انطباق سیاست های ترکیه با عربستان، به گونه ای انطباق سیاست های عربستان با ناتو و اسرائیل است .
آیا ممکن است روابط عربستان و اسرائیل به بیشترین حجم از روابط مخفیانه خود برسد و یا اینکه به سوی علنی شدن پیش خواهد رفت؟
علنی شدن این رابطه مقداری مشکل است، با توجه به اینکه کشور عربستان علی الظاهر خادم الحرمین بوده و از سوی دیگر اینکه کشورهای مسلمان اسرائیل را یک رژیم غاصب می دانند که کشور فلسطین را اشغال و غصب کرده است و باید این حقوق را به آن ها بازگردانده شود، اگر این رابطه به شکلی آشکارا برملا شود به نظر می رسد رژیم عربستان جایگاه خود را به عنوان خادمان حرمین ( به عنوان کشوری که قبله مسلمین در آن قرار دارد و یا خود را مدافع جهان اسلام و سنی ها می داند) از دست دهد و این اعتبار تحت شعاع قرار گیرد. لذا به نظر نمی رسد در کوتاه مدت این رابطه به شکل رسمی و آشکار در آید. حتی امکان دارد عربستان وجود چنین رابطه ای را تکذیب نیز کند.
*تسنیم
در چند دهه گذشته روابط عربستان و اسرائیل چگونه بوده است؟
از آنجایی که روابط علنی و رسمی وجود نداشته است، ما قادر نیستیم از مراحل اولیه شکل گیری این روابط سخن بگوییم. با اینکه عربستان از ابتدا به صورت علنی و رسمی با اسرائیل در ارتباط نبوده است و به صورت مستقیم نیز در روند صلح خاورمیانه مشارکت نداشته است اما همزمان کمک های مالی به مصر و اردن را در دستور کار داشته است که به نحوی بیانگر موافقت غیر مستقیم این کشور با روند صلح خاورمیانه و حمایت از کشورهای طرفدار به رسمیت شناختن رژیم اشغالگر قدس می باشد. بنابراین کشوری که با طرفداران اسرائیل ارتباط دارد، دوست آن ها محسوب می گردد و لزوما نیازی به رابطه رسمی عربستان با اسرائیل نیست. یعنی کشوری که مخالف جبهه مقاومت و پایداری است و به مخالفان آنها کمک می‌کند بدین معناست که نه تنها با حضور اسرائیل در منطقه مخالفتی ندارد بلکه با دوستان اسرائیل رابطه خوبی برقرارمیکند.
تحولات دو سال اخیر منطقه، تا چه اندازه وجوه اشتراکی اسرائیل و عربستان را افزایش داده است؟
سیاست خارجی عربستان با توجه به مسائل درون کشوری و نظام بسته آن، در جهت حفظ امنیت داخلی است. حفظ این رژیم در داخل ایجاب می کند یک سیاست خارجی خاصی را که حافظ منافع درونی کشور و رژیم آن باشد دنبال کند. لذا طی سه سال اخیر مشاهده شد که عربستان برای مقابله با آن دسته از چالش های خارجی که به گونه ای نظام عربستان را به چالش کشیده اند سیاست تهاجمی را در پیش گرفته است. یعنی سیاست تهاجمی که در جهت منافع سنی ها و محدود کردن نفوذ شیعه در منطقه است. به همین دلیل چالش های عمده عربستان بیشتر با ایران و کشورهای موافق با ایران است .
تحولات چند سال اخیر تا چه اندازه ای منافع و حوزه های همکاری عربستان با اسرائیل را گسترش داده است؟
اگر رژیم عربستان قصد داشته باشد، مانع از گسترش نفوذ ایران را در منطقه شود، این موضوع با سیاست اسرائیل هم جهت و موافق است. لذا خواه این دو رابطه رسمی داشته باشند و خواه نداشته باشند، منافع آن ها با هم منطبق است. تضعیف ایران، جلوگیری از نفوذ ایران در منطقه و تضعیف جبهه مقاومت از جمله سیاست های اسرائیل است و عربستان هم این سیاست ها را در حوزه خلیج فارس، عراق و سوریه پیگیری می کند. زمانی که دو طرف اهداف همگون و هماهنگی داشته باشند، خواه ناخواه در نقطه ای با یکدیگر هماهنگ و منطبق می شوند. لذا شکی نیست که اگر صحبت هایی نیز در مورد هماهنگی سیاست ها به وجود آید، به دلیل وجود هدف های هماهنگ است .
نگاه اسرائیل و عربستان در شرایط کنونی خاورمیانه و بحران اخیر منطقه به چه شکل است؟
بدون شک قصد اسرائیل تضعیف و ازبین بردن گروه ها و ارتش های مسلح مخالف ذی نفع در منطقه است. یکی از این کشورها سوریه است. امروز حدود ٣٥ در صد خاک این کشور تحت تسلط دولت مرکزی است و مابقی آن میدان مبارزه گروههای مختلف (که از جانب ترکیه و چه کشورهای غربی، اسرائیل و قطر و ... علیه سوریه مسلح شده اند ) است. همین موضوع را به شکلی دیگر در عراق می بینیم که جنگ های نیابتی و گروههای تکفیری انجام می دهند. بنابراین با توجه به عملکرد عربستان در تشدید این وضعیت و تا زمانی که ارتش های عرب یکی پس از دیگری همچون عراق و سوریه تضعیف، منحل و یا درگیری های داخلی دارند، این کشورها تهدیدی برای اسرائیل به حساب نمی آیند. فقط مصر باقی می ماند که دارای صلح دائمی با اسرائیل است و با روی کار آمدن سیسی صلح را با اسرائیل تضمین کردند. پس تحولات منطقه به نفع اسرائیل و به سود آمریکا نیز است. زیرا آمریکا هیچ رقیبی در خارومیانه برای خود متصور نیست .
آیا در تمام بحران ها منافع اسرائیل وعربستان هم راستای یکدیگر هستند؟
اگر اصل را بر این قرار دهیم که تضعیف کشورهای مسلمان به ویژه حکومت های مرکزی و ارتش های مسلمانان که زمانی تهدیدی برای امنیت اسرائیل بود، در جهان عرب در حال رخ دادن است و از طرف دیگر عربستان نیز کمک مالی و نظامی به مخالفین این حکومت ها را مد نظر دارد، به نظر می رسد حدود ٧٥ درصد منافع اسرائیل و عربستان منطبق و هماهنگ با یکدیگر پیش می رود. نباید فراموش کرد زمانی که عربستان سیاست های هماهنگی با ترکیه دارد، (مرزهای ترکیه، مرزهای ناتو است و ترکیه بخشی از ناتو است و به اجبار باید برخی از سیاست های ناتو و اروپا را اجرا کند) لذا انطباق سیاست های ترکیه با عربستان، به گونه ای انطباق سیاست های عربستان با ناتو و اسرائیل است .
آیا ممکن است روابط عربستان و اسرائیل به بیشترین حجم از روابط مخفیانه خود برسد و یا اینکه به سوی علنی شدن پیش خواهد رفت؟
علنی شدن این رابطه مقداری مشکل است، با توجه به اینکه کشور عربستان علی الظاهر خادم الحرمین بوده و از سوی دیگر اینکه کشورهای مسلمان اسرائیل را یک رژیم غاصب می دانند که کشور فلسطین را اشغال و غصب کرده است و باید این حقوق را به آن ها بازگردانده شود، اگر این رابطه به شکلی آشکارا برملا شود به نظر می رسد رژیم عربستان جایگاه خود را به عنوان خادمان حرمین ( به عنوان کشوری که قبله مسلمین در آن قرار دارد و یا خود را مدافع جهان اسلام و سنی ها می داند) از دست دهد و این اعتبار تحت شعاع قرار گیرد. لذا به نظر نمی رسد در کوتاه مدت این رابطه به شکل رسمی و آشکار در آید. حتی امکان دارد عربستان وجود چنین رابطه ای را تکذیب نیز کند.
*تسنیم
