اظهارات رئیس جمهور مهر تأییدی است بر حمایت ضعیف دانشگاهیان از روند مذاکرات که بدلیل دستاورد ضعیف این توافقنامه است. در قشر دانشگاهی، قضاوت های متنوع و متفاوتی درباره توافقنامه وجود دارد. بخش بزرگی از انتقادات برآمده از عدم مشورت مناسب تیم جدید با کارشناسان است.
به گزارش شهدای ایران به نقل از مشرق، رئیس جمهور محترم دیروز ( 15 بهمن) طی دیدار با رؤسای دانشگاه ها و مدیران پارک های علم و فناوری در کشور نسبت به حمایت ضعیف دانشگاهیان از توافقنامه ژنو انتقاد کرد و با اشاره به نقدهای صورت گرفته از توافقنامه گفت: «چرا یک عده بی سواد که از بخش های خاصی پول می گیرند، باید حرف بزنند اما بزرگان، دانشگاهیان و اساتید ما سکوت کنند؟ چرا وقتی یک اتفاق بین المللی رخ می دهد، اساتید نامه خصوصی به رئیس‌جمهور می نویسند؟ چرا فریاد نمی زنید؟ چرا وارد میدان نمی شوید؟ ما روحیه سقراط وار می خواهیم. کسانی که در مذاکرات ژنو، مذاکره کردند نیز از دانشگاه ها هستند و از اساتید دانشگاه های ما به حساب می آیند».
هر چند این اظهارات رئیس جمهور خود مهر تأییدی است بر حمایت ضعیف دانشگاهیان از روند مذاکرات که بدلیل ماحصلات ضعیف این توافقنامه بوده، اما باید گفت که انتقادات صورت گرفته نیز الزاماً از سوی افراد بی سواد و غیر دانشگاهی صورت نگرفته است. بی تردید، در بین قشر دانشگاهی و تحصیل کرده کشور، قضاوت های متنوع و متفاوتی درباره توافقنامه ژنو وجود دارد؛ با این حال در مجامع علمی هیچ کدام از فرهیختگان، مخالفین خودشان را بی سواد نمی نامند. این مسئله که در مجامع علمی، افراد سعی می کنند با ادله و استدلال و سعه صدر به حرف منتقدین گوش دهند، خود نشان دهنده سطح بالای فرهنگی در این مجامع است.
هنوز درست معلوم نیست که چرا این اظهارات همراه با عصبانیت که منتقدین توافقنامه بی سواد خوانده شدند، گفته شده است اما باید اذعان کرد که اتفاقاً؛ بخشی از انتقادات صورت گرفته به توافقنامه ژنو بدلیل عدم استفاده درست تیم مذاکره کننده از ظرفیت کارشناسی و تجارب متخصصین کشور است. همه به یاد دارند که حتی «صادق خرازی» که از دیپلمات های نزدیک به احزاب اصلاح طلب است نیز به این توافقنامه منتقد بوده است. به نظر می رسد که بخش بزرگی از انتقادات دلسوزانه نسبت به روند مذاکراتی تیم جدید، برآمده از نگرانی هایی است که بدلیل عدم مشورت درست این تیم با دیگر کارشناسان بوجود آمده است.
برای مثال، کارشناسان حقوق بین الملل نسبت به عدم حضور کارشناسان حقوقی در تیم مذاکراتی انتقاداتی کرده بودند که با بی توجهی، وزارت خارجه روبرو شده بود. با این حال بعد از امضای توافقنامه مشخص شد که این نگرانی خیلی هم بی جهت نبوده، زیرا این توافق چنان بد تقریر شده بود که کارشناسان دو طرف مجبور شدند؛ دوباره طی چند دور مذاکره کارشناسی به یک تفسیر واحد از توافق برسند! در واقع توافق که برای حل مشکلات و رفع سوء تفاهمات نوشته شد اگر به درستی نوشته شده بود، نباید خودش به یک معضل جدید تبدیل می شد و نیازی نبود که برای رسیدن به تفسیر واحد از آن درگیری های جدیدی بوجود بیاید.
وقتی جزئیات مذاکرات حتی در دست برخی از کارشناسان حاضر در نهادهای راهبردی دست بالایی در خود دولت یا مجلس یا مراکز دیگر قرار نمی گیرد، چه انتظاری است که آنها بتوانند؛ بخوبی از چیزی که نسبت به آن اطلاع کافی ندارند، حمایت کنند؟ آیا رئیس جمهور انتظار دارند، متخصصین یک امر پیچیده و استراتژیک که برای قضاوت نیاز به علوم چند رشته ای دارند، بدون داشتن اطلاعات کافی؛ به حمایت شعاری از این روند بسنده کنند؟ در این صورت، اگر توافقنامه بعدها کشور را دچار مشکل کرد، آیا خود دولت از اینکه؛ متخصصین مشورت مناسبی به تیم هسته ای نداده اند، مغبون نخواهد شد؟
به هر حال، پایگاه خبری- تحلیلی مشرق بعنوان یکی از رسانه های کشور که بطور ویژه سعی کرده، توافقنامه و روند مذاکرات هسته ای را مورد دقت قرار دهد؛ در ماه های اخیر مطالبی درباره توافقنامه ژنو را منتشر نموده است. در اینجا غیر از تحلیل ها و گزارش هایی که توسط همکاران مشرق صورت گرفته، بخشی از انتقاداتی که توسط افراد مختلف و در سطوح مختلف توسط مشرق منتشر شده؛ جمع شده تا مشخص شود هر کس منتقد توافقنامه باشد، الزاماً چون مخالف این روند است، بی سواد نیست:
* سوزان مالونی: مدیر مرکز سیاست خاورمیانه سابان در انستیتو بروکینگز آمریکا و عضو ارشد این مؤسسه است. بروکینگز همواره بعنوان یکی از قوی ترین اندیشکده های جهانی معرفی شده است. مالونی برای سال ها از تحلیل گران و مقامات ارشد در وزارت خارجه آمریکا در دوره ریاست جمهوری اوباما بوده است که پژوهش های مهمی درباره، سیاست گذاری های آمریکا درباره جمهوری اسلامی را مدیریت کرده است:
9/9/1392: مدیر مرکز سیاست خاورمیانه سابان در گفتگو با مشرق/ توافق با ایران دستاوردی تاریخی برای اوباماست، احتمال تشدید تحریم ایران وجود دارد
* کریستوف هورستل (Christoph Hörstel): مشاور دولتی و تجاری ساکن شهر پوستدام آلمان در نزدیکی برلین است. وی از رهبران مخالفان در آلمان بشمار می آید که پس از، تلاش اش در 2006 م. تلاش کرد برای کمک به دولت تازه منتخب «حماس»؛ از سوی دولت آلمان بایکوت شد و مقامات آلمانی، کمپانی ها، سفارت خانه‌ها و دولت های خارجی از استخدام او و یا حتی تماس و مشاوره گرفتن از وی؛ نهی شدند:
26/9/1392: کارشناس و تحلیلگر آلمانی در گفتگو با مشرق/ توافق ژنو دروازه جاسوسی از ایران است، دستاوردهای هسته اي ايران با این توافق از دست رفت
* گرت پورتر: روزنامه‌نگار، کارشناس سیاست های امنیت ملی و تاریخ دان مستقل آمریکایی است که سابقه فعالیت های وی به جنگ ویتنام و حضور در گروه های ضد جنگ باز می گردد. وی کتاب های متعددی درباره مسائل منطقه جنوب شرق از جمله چهار کتاب درباره جنگ ویتنام و همچنین در حوزه غرب آسیا نوشته است. پورتر به جز تألیف کتاب، در شبکه ها و خبرگزاری های معتبر جهان از جمله راشاتودی، پرس تی وی، الجزیره، اینترپرس و هافینگتون پست نیز؛ بعنوان کارشناس و تحلیلگر مسائل آمریکا و سیاست خارجی این کشور حضور دارد:
19/9/1392: تحلیلگر آمریکایی در گفتگو با مشرق/ نقش نتانیاهو در مذاکرات هسته ای بسیار پررنگ بود (این گفته در حالی بیان شده بود که جواد ظریف، مخالفت های ظاهری نتانیاهو با توافقنامه زنو را بعنوان بزرگترین سرمایه پیشبرد دیپلماسی اش و نشانه درست بودن روند دیپلماتیک جاری می داند)
* جیم دین (Jim W. Dean): کارشناس برجسته مسائل نظامی و سیاست خارجی آمریکا و سردبیر کنونی نشریه «Veterans Today» (کهنه‌سربازان امروز) است. این نشریه آنلاین از جمله پایگاه های معتبر خبری- تحلیلی و انتقادی دولت آمریکاست که بدنه اصلی کارشناسی آن را نظامیان سابق ارتش آمریکا و نیروهای بازنشسته سرویس های اطلاعاتی و امنیتی این کشور تشکیل می دهند. عمده فعالیت های نشریه، تحلیل سیاست خارجی آمریکا و انتقاد از دخالت های نظامی این کشور در مناطق مختلف جهان است:
17/9/1392: گفتگوی مشرق با سردبیر نشریه نظامی- سیاسی آمریکا/ نقش اسرائیل در مذاکرات هسته ای بیش از تصور است
* دکتر نادر ساعد: وی استادیار حقوق بین الملل است و برای سال ها در مؤسسات علمی مشغول به تحقیق و مشاوره درباره مسائل حقوق بین الملل بوده است:
12/9/1392: ارزیابی سندیت متن گزارش کاخ سفید در مورد توافقنامه ژنو
23/9/1392: يادداشت حقوقي/ ادامه تحریم و بی پروایی آمريکا در تخلف از الزامات توافق ژنو
25/9/1392: ناکامی توافق ژنو؛ بدترین گزینه برای آمریکا
29/9/1392: نظریه‌ها و رویه‌ها/ ارزیابی حقوقی ماهیت گسترش لیست تحریم های آمریکا
3/10/1392: ضرورت فهم حقوقي از تعهدات هسته اي/ "دسترسی هدایت‌شده" بازرسی است یا بازدید؟
7/10/1392: اسقاط تجهیزات و تاسیسات غنی سازی ایران؛ توهم یا واقعیت؟
9/10/1392: التزام به استناد و استدلال حقوقی در ادراک تعهدات هسته‌ای
15/10/1392: عنصرشناسی توافقنامه ژنو و مساله‌ای به نام "زمان"
24/10/1392: يادداشت سياسي – حقوقي/ ارزیابی حقوقی ادعای استقرار دفتر موقت آژانس در تهران
28/10/1392: ارزیابی حقوقی کنش فرا پادمانی آژانس/ مبنا و ماهیت نظارت بازرسان آژانس بر اجرای توافق ژنو
* دکتر علاء الدین بروجردی: از دیپلمات های کهنه کار در کشور است که طی چندین دوره در مجلس شورای اسلامی، رئیس یکی از راهبردی ترین کمیسیون های یعنی کمیسیون امنیت ملی می باشد:
6/11/1392: رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس در گفتگو با مشرق/ سکوت دولت مقابل تحقیرهای آمریکا قابل دفاع نیست
* محمدفرهاد کلینی: از کارشناسان کهنه کار وزارت خارجه ایران است که برای مدتی بعنوان اولین سفیر ایران در ارمنستان بعد از فروپاشی شوروی فعالیت کرده است. وی در حال حاضر، بعنوان یک کارشناس ارشد استراتژیک مشغول به فعالیت است و در عرصه رسانه ای بعنوان یک کارشناس فراجناحی شناخته می شود:
19/9/1392: محمدفرهاد كليني مطرح كرد/ تشدید تحریم ها روشن کردن فندک زیر توافقنامه ژنو است
* دکتر سیدامیرحسین قاضی زاده هاشمی: نماینده مجلس است که برای مدتی سخنگوی جبهه پایداری بوده است و دکترای تخصصی جراحی سر و گردن دارد. وی بردار وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در دولت روحانی می باشد:
4/9/1392: قاضی زاده در گفتگو با مشرق/ اگر توافق به معنای به رسمیت شناختن حق غنی سازی ایران باشد، خوب است
* دکتر محمداسماعیل کوثری، دکتر سیدحسین نقوی حسینی و محمدحسن آصفری: از مهمترین اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس هستند. دکتر کوثری برای سال ها فرمانده قرارگاه ثارا... در تهران بوده است. دکتر حسینی دارای دکترای علوم سیاسی است و در سال 1361 بعنوان مسئول شاخه جوانان حزب جمهوری اسلامی فعال بوده که در حال حاضر، سخنگوی این کمیسیون می باشد. آصفری نیز دارای مدرک فوق لیسانس و سابقه فرمانداری در اراک را دارد و در حال حاضر، دبیر این کمیسیون می باشد:
19/9/1392: اعضای کمیسیون امنیت ملی در گفتگو با مشرق/ در بین بازرسان آژانس جاسوس وجود دارد، چرا مطالب سری نظام از سازمان سیا و موساد سر در می آورد؟
هر چند این اظهارات رئیس جمهور خود مهر تأییدی است بر حمایت ضعیف دانشگاهیان از روند مذاکرات که بدلیل ماحصلات ضعیف این توافقنامه بوده، اما باید گفت که انتقادات صورت گرفته نیز الزاماً از سوی افراد بی سواد و غیر دانشگاهی صورت نگرفته است. بی تردید، در بین قشر دانشگاهی و تحصیل کرده کشور، قضاوت های متنوع و متفاوتی درباره توافقنامه ژنو وجود دارد؛ با این حال در مجامع علمی هیچ کدام از فرهیختگان، مخالفین خودشان را بی سواد نمی نامند. این مسئله که در مجامع علمی، افراد سعی می کنند با ادله و استدلال و سعه صدر به حرف منتقدین گوش دهند، خود نشان دهنده سطح بالای فرهنگی در این مجامع است.
هنوز درست معلوم نیست که چرا این اظهارات همراه با عصبانیت که منتقدین توافقنامه بی سواد خوانده شدند، گفته شده است اما باید اذعان کرد که اتفاقاً؛ بخشی از انتقادات صورت گرفته به توافقنامه ژنو بدلیل عدم استفاده درست تیم مذاکره کننده از ظرفیت کارشناسی و تجارب متخصصین کشور است. همه به یاد دارند که حتی «صادق خرازی» که از دیپلمات های نزدیک به احزاب اصلاح طلب است نیز به این توافقنامه منتقد بوده است. به نظر می رسد که بخش بزرگی از انتقادات دلسوزانه نسبت به روند مذاکراتی تیم جدید، برآمده از نگرانی هایی است که بدلیل عدم مشورت درست این تیم با دیگر کارشناسان بوجود آمده است.
برای مثال، کارشناسان حقوق بین الملل نسبت به عدم حضور کارشناسان حقوقی در تیم مذاکراتی انتقاداتی کرده بودند که با بی توجهی، وزارت خارجه روبرو شده بود. با این حال بعد از امضای توافقنامه مشخص شد که این نگرانی خیلی هم بی جهت نبوده، زیرا این توافق چنان بد تقریر شده بود که کارشناسان دو طرف مجبور شدند؛ دوباره طی چند دور مذاکره کارشناسی به یک تفسیر واحد از توافق برسند! در واقع توافق که برای حل مشکلات و رفع سوء تفاهمات نوشته شد اگر به درستی نوشته شده بود، نباید خودش به یک معضل جدید تبدیل می شد و نیازی نبود که برای رسیدن به تفسیر واحد از آن درگیری های جدیدی بوجود بیاید.
وقتی جزئیات مذاکرات حتی در دست برخی از کارشناسان حاضر در نهادهای راهبردی دست بالایی در خود دولت یا مجلس یا مراکز دیگر قرار نمی گیرد، چه انتظاری است که آنها بتوانند؛ بخوبی از چیزی که نسبت به آن اطلاع کافی ندارند، حمایت کنند؟ آیا رئیس جمهور انتظار دارند، متخصصین یک امر پیچیده و استراتژیک که برای قضاوت نیاز به علوم چند رشته ای دارند، بدون داشتن اطلاعات کافی؛ به حمایت شعاری از این روند بسنده کنند؟ در این صورت، اگر توافقنامه بعدها کشور را دچار مشکل کرد، آیا خود دولت از اینکه؛ متخصصین مشورت مناسبی به تیم هسته ای نداده اند، مغبون نخواهد شد؟
به هر حال، پایگاه خبری- تحلیلی مشرق بعنوان یکی از رسانه های کشور که بطور ویژه سعی کرده، توافقنامه و روند مذاکرات هسته ای را مورد دقت قرار دهد؛ در ماه های اخیر مطالبی درباره توافقنامه ژنو را منتشر نموده است. در اینجا غیر از تحلیل ها و گزارش هایی که توسط همکاران مشرق صورت گرفته، بخشی از انتقاداتی که توسط افراد مختلف و در سطوح مختلف توسط مشرق منتشر شده؛ جمع شده تا مشخص شود هر کس منتقد توافقنامه باشد، الزاماً چون مخالف این روند است، بی سواد نیست:
* سوزان مالونی: مدیر مرکز سیاست خاورمیانه سابان در انستیتو بروکینگز آمریکا و عضو ارشد این مؤسسه است. بروکینگز همواره بعنوان یکی از قوی ترین اندیشکده های جهانی معرفی شده است. مالونی برای سال ها از تحلیل گران و مقامات ارشد در وزارت خارجه آمریکا در دوره ریاست جمهوری اوباما بوده است که پژوهش های مهمی درباره، سیاست گذاری های آمریکا درباره جمهوری اسلامی را مدیریت کرده است:
9/9/1392: مدیر مرکز سیاست خاورمیانه سابان در گفتگو با مشرق/ توافق با ایران دستاوردی تاریخی برای اوباماست، احتمال تشدید تحریم ایران وجود دارد
* کریستوف هورستل (Christoph Hörstel): مشاور دولتی و تجاری ساکن شهر پوستدام آلمان در نزدیکی برلین است. وی از رهبران مخالفان در آلمان بشمار می آید که پس از، تلاش اش در 2006 م. تلاش کرد برای کمک به دولت تازه منتخب «حماس»؛ از سوی دولت آلمان بایکوت شد و مقامات آلمانی، کمپانی ها، سفارت خانه‌ها و دولت های خارجی از استخدام او و یا حتی تماس و مشاوره گرفتن از وی؛ نهی شدند:
26/9/1392: کارشناس و تحلیلگر آلمانی در گفتگو با مشرق/ توافق ژنو دروازه جاسوسی از ایران است، دستاوردهای هسته اي ايران با این توافق از دست رفت
* گرت پورتر: روزنامه‌نگار، کارشناس سیاست های امنیت ملی و تاریخ دان مستقل آمریکایی است که سابقه فعالیت های وی به جنگ ویتنام و حضور در گروه های ضد جنگ باز می گردد. وی کتاب های متعددی درباره مسائل منطقه جنوب شرق از جمله چهار کتاب درباره جنگ ویتنام و همچنین در حوزه غرب آسیا نوشته است. پورتر به جز تألیف کتاب، در شبکه ها و خبرگزاری های معتبر جهان از جمله راشاتودی، پرس تی وی، الجزیره، اینترپرس و هافینگتون پست نیز؛ بعنوان کارشناس و تحلیلگر مسائل آمریکا و سیاست خارجی این کشور حضور دارد:
19/9/1392: تحلیلگر آمریکایی در گفتگو با مشرق/ نقش نتانیاهو در مذاکرات هسته ای بسیار پررنگ بود (این گفته در حالی بیان شده بود که جواد ظریف، مخالفت های ظاهری نتانیاهو با توافقنامه زنو را بعنوان بزرگترین سرمایه پیشبرد دیپلماسی اش و نشانه درست بودن روند دیپلماتیک جاری می داند)
* جیم دین (Jim W. Dean): کارشناس برجسته مسائل نظامی و سیاست خارجی آمریکا و سردبیر کنونی نشریه «Veterans Today» (کهنه‌سربازان امروز) است. این نشریه آنلاین از جمله پایگاه های معتبر خبری- تحلیلی و انتقادی دولت آمریکاست که بدنه اصلی کارشناسی آن را نظامیان سابق ارتش آمریکا و نیروهای بازنشسته سرویس های اطلاعاتی و امنیتی این کشور تشکیل می دهند. عمده فعالیت های نشریه، تحلیل سیاست خارجی آمریکا و انتقاد از دخالت های نظامی این کشور در مناطق مختلف جهان است:
17/9/1392: گفتگوی مشرق با سردبیر نشریه نظامی- سیاسی آمریکا/ نقش اسرائیل در مذاکرات هسته ای بیش از تصور است
* دکتر نادر ساعد: وی استادیار حقوق بین الملل است و برای سال ها در مؤسسات علمی مشغول به تحقیق و مشاوره درباره مسائل حقوق بین الملل بوده است:
12/9/1392: ارزیابی سندیت متن گزارش کاخ سفید در مورد توافقنامه ژنو
23/9/1392: يادداشت حقوقي/ ادامه تحریم و بی پروایی آمريکا در تخلف از الزامات توافق ژنو
25/9/1392: ناکامی توافق ژنو؛ بدترین گزینه برای آمریکا
29/9/1392: نظریه‌ها و رویه‌ها/ ارزیابی حقوقی ماهیت گسترش لیست تحریم های آمریکا
3/10/1392: ضرورت فهم حقوقي از تعهدات هسته اي/ "دسترسی هدایت‌شده" بازرسی است یا بازدید؟
7/10/1392: اسقاط تجهیزات و تاسیسات غنی سازی ایران؛ توهم یا واقعیت؟
9/10/1392: التزام به استناد و استدلال حقوقی در ادراک تعهدات هسته‌ای
15/10/1392: عنصرشناسی توافقنامه ژنو و مساله‌ای به نام "زمان"
24/10/1392: يادداشت سياسي – حقوقي/ ارزیابی حقوقی ادعای استقرار دفتر موقت آژانس در تهران
28/10/1392: ارزیابی حقوقی کنش فرا پادمانی آژانس/ مبنا و ماهیت نظارت بازرسان آژانس بر اجرای توافق ژنو
* دکتر علاء الدین بروجردی: از دیپلمات های کهنه کار در کشور است که طی چندین دوره در مجلس شورای اسلامی، رئیس یکی از راهبردی ترین کمیسیون های یعنی کمیسیون امنیت ملی می باشد:
6/11/1392: رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس در گفتگو با مشرق/ سکوت دولت مقابل تحقیرهای آمریکا قابل دفاع نیست
* محمدفرهاد کلینی: از کارشناسان کهنه کار وزارت خارجه ایران است که برای مدتی بعنوان اولین سفیر ایران در ارمنستان بعد از فروپاشی شوروی فعالیت کرده است. وی در حال حاضر، بعنوان یک کارشناس ارشد استراتژیک مشغول به فعالیت است و در عرصه رسانه ای بعنوان یک کارشناس فراجناحی شناخته می شود:
19/9/1392: محمدفرهاد كليني مطرح كرد/ تشدید تحریم ها روشن کردن فندک زیر توافقنامه ژنو است
* دکتر سیدامیرحسین قاضی زاده هاشمی: نماینده مجلس است که برای مدتی سخنگوی جبهه پایداری بوده است و دکترای تخصصی جراحی سر و گردن دارد. وی بردار وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در دولت روحانی می باشد:
4/9/1392: قاضی زاده در گفتگو با مشرق/ اگر توافق به معنای به رسمیت شناختن حق غنی سازی ایران باشد، خوب است
* دکتر محمداسماعیل کوثری، دکتر سیدحسین نقوی حسینی و محمدحسن آصفری: از مهمترین اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس هستند. دکتر کوثری برای سال ها فرمانده قرارگاه ثارا... در تهران بوده است. دکتر حسینی دارای دکترای علوم سیاسی است و در سال 1361 بعنوان مسئول شاخه جوانان حزب جمهوری اسلامی فعال بوده که در حال حاضر، سخنگوی این کمیسیون می باشد. آصفری نیز دارای مدرک فوق لیسانس و سابقه فرمانداری در اراک را دارد و در حال حاضر، دبیر این کمیسیون می باشد:
19/9/1392: اعضای کمیسیون امنیت ملی در گفتگو با مشرق/ در بین بازرسان آژانس جاسوس وجود دارد، چرا مطالب سری نظام از سازمان سیا و موساد سر در می آورد؟
